Itinerarium

Tadeusz Jędrysiak 

Wietnam Północny 
Stolica kraju, jedyny na świecie teatr słynnych "kukiełek w wodzie" oraz wyjątkowy akwen - Zatoka Ha Long - jeden z siedmiu naturalnych cudów świata oraz zabytek wpisany na Listę UNESCO

W Wietnamie po raz pierwszy byłem dwukrotnie na początku lat 80. XX wieku. W tym czasie były to wycieczki organizowane przez nieistniejące już Polskie Biuro Podróży ORBIS, mające wtedy monopol na wycieczki zagraniczne. Były to imprezy trzytygodniowe. Podróż rozpoczynała się przelotem radzieckich linii lotniczych z Warszawy, poprzez Moskwę do Hanoi, a powrót z Ho Chi Minh City także przez Moskwę do Warszawy. Program takiej wyprawy obejmował cały Wietnam. To co najbardziej utkwiło mi w pamięci to bieda, bieda i doskonała kuchnia wietnamska. Szczególnie pamiętam znakomite pieczone żabie udka popijane wódką z ryżu, zwiedzanie Hanoi i zatoki Halong, przelot małym samolotem do starej stolicy Wietnamu - Hue i dalej podróż przez cały kraj małym autobusem, wzdłuż pięknego wybrzeża Morza Południowochińskiego do dawnego Sajgonu a obecnie Ho Chi Minh City. Podróżując przez Wietnam na szybie autokaru mieliśmy napis w języku wietnamskim, głoszący, że jesteśmy grupą z Polski. W ten sposób unikaliśmy wielu nieprzyjemnych incydentów, których doświadczały wycieczki z dawnego ZSRR. Pamiętam wtedy, że Hanoi i Ho Chi Minh City to były dwa "inne światy". Hanoi o wpływach komunizmu - dawny Sajgon kapitalizmu.
Obecnie dzięki bezpośrednim przelotom z Warszawy do Hanoi lub do Ho Chi Minh City podróż nie stanowi problemu. Skomplikowana historia oraz piękne krajobrazy sprawiają, że Wietnam jest krajem wyjątkowym. Wśród turystów obecnie cieszy się dużym zainteresowaniem i odgrywa coraz ważniejszą rolę w turystyce. Wiele polskich biur oferuje bardzo ciekawe programy po tej części świata (obok Wietnamu, Birma, Laos, Tajlandia, Kambodża, Chiny). Szczególnie polecam wyjazdy grupowe bowiem wszystko na ogół zorganizowane jest perfekcyjnie. Można bez żadnych problemów zobaczyć ten bogaty kulturowo kraj i naprawdę wypocząć na przepięknych, czystych plażach. Obecnie hotele są bardzo dobre, kuchnia doskonała, a kraj jest nastawiony na rozwój turystyki.

Wietnam jest państwem o wielowiekowej tradycji i kulturze. Jego historia to niekończąca się walka o niepodległość i prawo do samostanowienia. Kolebką państwa wietnamskiego jest Północ, gdzie w I tysiącleciu p.n.e. powstały plemienne państwa, a więc historia Wietnamu ma ponad 4000 lat. Na przełomie III i II w. p.n.e. zostało podbite przez Chiny. W następnych wiekach kolejne powstające państwa narodowe podlegały panowaniu Chin. Kultura i cywilizacja chińska miała bardzo duży wpływ na dziedzictwo kulturowe Wietnamu. W 939 r. powstało państwo wietnamskie, któremu do 1407 r. udało się odpierać najazdy chińskie. Wpływy chińskie były jednak bardzo silne zarówno w sferze kultury, jak i religii [Lye 2003, s. 336]. Wietnamczycy przejęli chińskie pismo, nauki Konfucjusza, z czasem również buddyzm. Na XVII w. przypada początek oddziaływania kultury europejskiej, głównie za sprawą misjonarzy katolickich. Wietnam obok Filipin były jedynymi ostojami religii katolickiej w Dalekiej Azji. Misjonarze przyczynili się do rozwoju społeczeństwa ale mieli też wpływ na utratę niepodległości Wietnamu. Ostatecznie kraj stał się częścią Indochin Francuskich (wraz z Kambodżą i Laosem) i był zależnym od Francuzów. W 1940 r. Wietnam został zajęty przez Japonię. Na czele dążeń o wyzwolenie społeczne i narodowe Wietnamu stanął działacz komunistyczny Ho Chí Minh. W 1945 r. proklamowano powstanie Demokratycznej Republiki Wietnamu. W 1954 r. Francja wycofała się z Indochin, a Wietnam został podzielony na Wietnam Północny pod przewodnictwem Ho chi Minha i niekomunistyczne Południe. W 1956 r. oba państwa miały zostać pokojowo zjednoczone. Tymczasem w 1955 r. na południu proklamowano Republikę Wietnamu, nieuznającą wcześniejszych układów. W 1957 r. w Wietnamie Południowym powstała partyzantka komunistyczna Wietkong i wybuchła wojna domowa. Wietkong był wspierany przez Wietnam Północny, zaś po stronie Południa stanęły wojska amerykańskie. W 1965 r. rozpoczęła się wojna wietnamska, która była jednym z najdłuższych i najkrwawszych konfliktów, jakich doświadczył świat po 1945 r.
W 1975 r. wycofały się wojska Stanów Zjednoczonych, a armia Demokratycznej Republiki Wietnamu oraz Armia Wyzwoleńcza zdobyły Sajgon. Zakończona ponad dziesięcioletnia wojna kosztowała życie około trzech milionów ludzi, w tym 58 tys. amerykańskich żołnierzy.
W 1976 r. Wietnam zjednoczył się jako Socjalistyczna Republika Wietnamu.
W latach 80. XX w. w Wietnamie panowała ogromna bieda. Miliony ludzi postanowiło wyemigrować. Zmiany zaszły dopiero w 1986 r., kiedy to wprowadzono reformę gospodarczą Doi Moi (nowe życie). Obecnie Wietnam jest jednym z najprężniej rozwijających się krajów na Półwyspie Indochińskim.
Obecna stolica Wietnamu - Hanoi słynie z zabytkowej architektury kolonialnej, czuje się tu "francuskie klimaty", bowiem przez prawie 100 lat, aż do drugiej wojny światowej, Wietnam był pod protektoratem, a tak po prostu kolonią francuską. Często Hanoi jest nazywane "Paryżem Wschodu". Miasto leży w północnej części kraju nad rzeką Czerwoną i obecnie zamieszkuje w nim 7,5 mln mieszkańców.
Warto zobaczyć w Hanoi:

Stara Dzielnica i Jezioro Odzyskanego Miecza
Stara część miasta jest najbardziej popularnym miejscem turystycznym, tu można znaleźć dosłownie wszystko: eleganckie restauracje, sklepy z rozmaitymi asortymentami produktów, po prostu tu można poczuć duch miasta. Szczególnie wieczorem wokół Jeziora Odzyskanego Miecza, które uznawane jest za centrum miasta, rozbłyska tysiące świateł, jest tam duża ilość kwiatów i drzew, eleganckich trawników. W tej części miasta można przyjrzeć się z bliska wietnamskiej kulturze. Wieczorami jest to miejsce spotkań, odbywają się nad nim wszelkiego rodzaju święta i uroczystości;

Świątynia Literatury - Quoc Tu Giam
Cały kompleks Świątyni Literatury jest dużym obiektem składającym się z kilku dziedzińców i pawilonów świątynnych i mieszkalnych uniwersytetu w Wietnamie. Świątynia Literatury była uczelnią i ośrodkiem krzewienia filozofii i kultury konfucjańskiej przez 850 lat, jej głównym celem było kształcenie urzędników państwowych według zasad konfucjanizmu.
Świątynia Literatury powstała w XI w., wielokrotnie była powiększana między XV i XVIII wiekiem.

Mauzoleum Ho Chi Minha, Pałac Prezydencki i dom Ho Chi Minha
Mauzoleum Ho Chi Minha* jest to imponujący budynek stojący pośrodku placu Ba Dinh. Stanowi ono obowiązkowy punkt każdej wycieczki i jest najbardziej strzeżonym miejscem w mieście. Wokół mauzoleum przez cały czas stoi warta honorowa. Dla każdego Wietnamczyka wciąż stanowi świętość, nazywają go "Wujek Ho", jest uważany za ojca narodu. Ho Chi Minh

Pagoda na Jednej Kolumnie
Położona niedaleko od kompleksu Mauzoleum Ho Chi Minha i Pałacu Gubernatora, pagoda na Jednej Kolumnie uznawana jest za symbol miasta. Jej oryginalna konstrukcja opiera się na jednym filarze i przypomina swoim kształtem kwiat lotosu. Została wybudowana w XI wieku przez panującego w tym okresie cesarza. Istnieje wiele legend o pagodzie. Według jednej jej oryginalny kształt wynika ze snu jaki miał cesarz. W tym to śnie zobaczył siedzącą na kwiecie lotosu bogini, która podawała mu dziecko. Gdy po pewnym czasie na świat przyszedł jego syn, w podzięce postanowił zbudować pagodę w kształcie wyłaniającego się z wody kwiatu lotosu;

Hanoi - Wodny Teatr Lalek - Thang Long Water Puppet Theatre
Dla wszystkich widzów jest to duże zaskoczenie bowiem zamiast tradycyjnej sceny teatralnej jest basen wypełniony wodą, z którego nagle wyskakują lalki. Ukryci za bambusowymi kotarami animatorzy trzymają w dłoniach długie drągi, na końcu których są przymocowane lalki. Należy dodać, że każda lalka to prawdziwo dzieło sztuki ludowej. Większość historii pokazywanych w Thang Long dotyczy życia na wsi. Tradycja takich przedstawień ma już co najmniej tysiąc lat: rolnicy, modląc się o deszcz, wystawiali na stawach i rzekach spektakle dotyczące uprawy ryżu. Wodny teatr lalek jest to jeden z najciekawszych i najbardziej charakterystycznych dla Wietnamu gatunków dramaturgii ludowej i stanowi niewątpliwie jedną z atrakcji turystycznych w Hanoi. Spektakl trwa niecałą godzinę, towarzyszy mu muzyka grana na żywo przez orkiestrę ubraną w barwne tradycyjne stroje. Dziennie wystawiane są nawet cztery przedstawienia;

Muzeum Pozostałości Wojennych (War Remnants Museum)
Wojna domowa w Wietnamie do 1964 r. miała charakter walk wewnętrznych między komunistycznym Wietnamem Północnym a prozachodnim Wietnamem Południowym. Stany Zjednoczone widząc, że szala zwycięstwa była po stronie Wietkongu, postanowiły wesprzeć Wietnam Południowy pod względem militarnym. Wietnamczycy pochowali się w dżungli, tworząc tam bardzo zaawansowane systemy koszar, fabryk uzbrojenia i podziemnych tuneli. Amerykańskie naloty dywanowe i bombardowania nie przynosiły zamierzonych skutków, zaczęto stosować przeciwko Wietnamczykom bombardowania z użyciem napalmu, defoliantów oraz czynnika pomarańczowego (Agent Orange). Muzeum to przede wszystkim kolekcja zdjęć, plakatów propagandowych oraz eksponatów broni i pojazdów z okresu wojny w Wietnamie, większość ekspozycji uwypukla krzywdy, wyrządzone cywilnej ludności przez amerykańskich żołnierzy. Największe wrażenie robią zdjęcia przedstawiające skutki, które były spowodowane przez "Agent Orange". Rozpylany z samolotu chemikalia "Agent Orange" stał się przyczyną chorób (głównie nowotworowych) ludzi którzy bezpośrednio mieli kontakt z substancją w czasie wojny.

Zatoka Halong (Halong Bay) - wizytówka Wietnamu
Zatokę Halong, czyli Zatoka Lądującego Smoka, jest położona w północnej części kraju. Zatokę uważa się za jedną z najwiekszych atrakcji Wietnamu, jest ona najczęściej odwiedzaną przez turystów. Przepiękna i jedyna w swoim rodzaju zatoka ma 120 km linii brzegowej, a jej powierzchnia wynosi około 1553 km², znajduje się tam około 2000 malowniczych, wapiennych wysepek oraz skał. Rejs statkiem po zatoce stanowi wyjątkowe przeżycie, piękne widoki skalistego wybrzeża na długo zapadają w pamięci. W skałach znajdują się liczne jaskinie i groty, a zbocza są porośnięte gęstym, soczysto-zielonym lasem tropikalnym. W czasie kilkugodzinnego rejsu po zatoce można podziwiać to wyjątkowe miejsce. W 1996 r. Zatoka Halong została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO. Obszar wyznaczony przez UNESCO obejmuje 434 km² z 775 wyspami. W 2011 r. Zatoka Halong została zaliczona do jednego z siedmiu naturalnych Cudów Świata^**.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*Ho Chi Minh (1890-1969) - wietnamski polityk komunistyczny, prezydent Wietnamu Północnego w latach 1954-1969.
** W 2007 r. szwajcarska fundacja New7Wonders ogłosiła konkurs na nowe siedem cudów natury. Udział w nim mógł wziąć każdy internauta. Do projektu zgłoszonych zostało 440 miejsc w 220 krajach. Każdy potencjalny cud natury kwalifikowany był do jednej z siedmiu kategorii. Po raz pierwszy cały świat głosował razem. Oddano ponad 100 mln głosów. Do nowych Siedmiu Naturalnych Cudów Świata zaliczono: Rzekę Amazonkę w Ameryce Południowej, Zatokę Ha Long w Wietnamie, Wodospad Iguazu na granicy Argentyny i Brazylii, Wyspę Jeju w Korei Południowej, Wyspę Komodo w Indonezji, Park Narodowy Podziemnej Rzeki Puerto Princesa na Filipinach oraz Górę Stołową w Republice Południowej Afryki. Wymyślanie list cudów świata wzięło się od pomysłu Filona z Bizancjum z około 200 lat przed naszą erą. To on odpowiada za nazwanie siedmiu cudów świata starożytnego będących wyjątkowymi budowlami ludzkich rąk. Filon poza Piramidą Cheopsa w Egipcie wyróżnił: wiszące Ogrody Semiramidy w Babilonie, Świątynię Artemidy w Efezie, Posąg Zeusa w Olimpii, Mauzoleum w Halikarnasie, Kolosa Rodyjskiego i Latarnię Morską na wyspie Faros w Aleksandrii. Swoją listę cudów stworzyli także Polacy. Powstała na bazie głosowania blisko 82 tys. czytelników "Rzeczpospolitej" również w 2007 r. Prezentuje się następująco: Kopalnia Soli w Wieliczce, Stare Miasto w Toruniu, Zamek w Malborku, Wawel w Krakowie, Kanał Elbląski, Stare Miasto w Zamościu i Rynek Główny w Krakowie.

Bibliografia
Dopierała K. [2015], Tajlandia, Kambodża. Laos, Wietnam. Słodko-pikantne Indochiny, Wyd. Bezdroża, Gliwice.
Lye K. [2003], Państwa świata, Wyd. ELIPSA, Warszawa.
Olszewski W. [1991], Historia Wietnamu, Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Hanoi – ulica w starej części miasta	Hanoi – centrum bazarowe w starej części miasta	Hanoi – stara dzielnica wieczorem	Hanoi – Jezioro Odzyskanego Miecza
Hanoi – wejście na wyspę położoną na Jeziorze	Hanoi – wnętrze świątyni na wyspie	Hanoi – główne wejście do Świątyni Literatury	Hanoi – posąg Konfucjusza
Hanoi – jeden z dziedzińców Świątyni Literatury	Hanoi – upamiętniające profesorów uczelni	Hanoi – miniaturowe drzewa na terenie Świątyni Literatury	Hanoi – Mauzoleum Ho Chi Mingh’a
Hanoi – Pałac Gubernatora	Hanoi – dom w którym pracował Ho Chi Mingh	Hanoi – pokój pracy Ho Ch Mingh’a	Hanoi – samochody którymi jeździł Ho Chi Mingh
Hanoi – domek na palach, w którym mieszkał Ho Chi Mingh	Hanoi - pagoda na Jednej Kolumnie	Hanoi – główne wejście do teatru Thang Long	Hanoi – drewniane teatralne lalki wykonane z drzewa figowego impregnowane żywicą
Hanoi – lalki używane w spektaklu	Hanoi – scena – spektakl na wodzie, po lewej stronie orkiestra	Hanoi – animatorzy po spektaklu na wodnej scenie w gumowych butach	Hanoi – główne wejście do Muzeum Pozostałości Wojennych
Hanoi – Muzeum Pozostałości Wojennych – główna sala muzealna	Hanoi - Muzeum Pozostałości Wojennych – próbki chemikaliów używanych przez Amerykanów	Hanoi – bomby używane przez Amerykanów w czasie wojny	Hanoi - Muzeum Pozostałości Wojennych – pojazdy wojskowe na dziedzińcu przed muzeum
Hanoi - Muzeum Pozostałości Wojennych – czołgi i armaty używane przez Amerykanów w czasie wojny	Halong – port, z którego wyruszają statki nad zatokę	Halong – statki turystyczne	Zatoka Halong
Zatoka Halong	Zatoka Halong	Zatoka Halong	Halong
Halong – jaskinia Dong Thien Cung	Halong – wnętrze jaskini	Halong – jaskinia z licznymi stalaktytami	Halong – grota w jaskini

Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak