|
|
|
|
|
Flaga Nepalu
|
|
|
Namaste!
|
|
|
|
|
|
|
|
Dolina Katmandu – widok ze wzgórza na którym stoi stupa Swayambhunath.
|
|
|
Katmandu
|
Katmandu
|
|
|
Katmandu – szczur, środek lokomocji boga Ganesza.
|
|
|
|
Patan
|
Patan
|
|
|
Patan
|
Patan – posąg boga Ganesza na pałacu królewskim.
|
|
|
Patan – król z dynastii Malla na kolumnie przed pałacem.
|
Baktapur – pałac królewski.
|
|
|
Baktapur – Złota Brama, wejście do pałacu królewskiego.
|
Baktapur
|
|
|
Baktapur – słynne „pawie okno”.
|
Baktapur - rynek garncarski
|
|
|
Baktapur – suszące się wyroby garncarskie
|
Baktapur
|
|
|
Baktapur – najwyższa pagoda w Nepalu
|
Baktapur
|
|
|
Baktapur
|
Pashupatinath – widok świątyni ze wzgórza
|
|
|
Pashupatinath
|
Pashupatinath – nad wejściem obraz boga Śiwy z trójzębem.
|
|
|
Ofiary składane w świątyniach, wystawiane na sprzedaż na kramiku.
|
Swayambhunath – 365 stromych schodów prowadzących na wzgórze na którym stoi stupa.
|
|
|
|
Swayambhunath
|
|
|
Swayambhunath
|
Swayambhunath – chorągiewki modlitewne.
|
|
|
Swayambhunath
|
Stupa Bodnata
|
|
|
Katmandu – ofiary ze zwierząt przed ołtarzem bogini Kali.
|
Katmandu – ofiary składane bogini Kali.
|
|
|
Pashupatinath –tu przy świątyni znajdują się setki małych i dużych wyobrażeń lingi boga Śiwy.
|
Bogini Kumari
|
|
|
Katmandu – dziedziniec pałacu bogini Kumari
|
Pashupatinath
|
|
|
Ghaty kremacyjne przy świątyni w Pashupatinath.
|
Na tych kamiennych platformach – ghatach palone są zwłoki wyznawców Hinduizmu, a pozostałości zostają wrzucone do rzeki Bagmati.
|
|
|
Pashupatinath – po kremacji prochy zsypywane do świętej rzeki Bagmati.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Żołnierz Gurkha w tradycyjnym stroju stojący przy wejściu do byłego pałacu królewskiego w Katmandu.
|
|
|
Noże Gurków – kukri.
|
Katmandu – świątynia boga Śiwy – ulubione miejsce spotkań hipisów.
|
|
|
Konopie rosnące przy drodze.
|
|
|
|
|
|
|
|
Pasang Lhamu Sherpa
|
|
|
Katmandu – uliczny bazar.
|
Katmandu – mięso z dzikiej świni wystawione na sprzedaż na ulicy.
|
|
|
|
|
|
Nepal – kraj żywej bogini i wielu kultur, koniec jednej z najstarszych monarchii.
Tadeusz Jędrysiak
W wielu folderach i
przewodnikach, a nawet na tablicach w górach figuruje motto, które
mówi: „Nepal jest, by zmieniać Ciebie, a nie po to, byś
Ty go zmieniał”. Natomiast naprzeciwko wyjścia z
lotniska w Katmandu przybysz do Nepalu może odczytać wyeksponowane
hasło: „Każdy policjant jest obywatelem w
mundurze, a każdy obywatel jest policjantem bez munduru …”.Nepal jest krajem wciśniętym między dwa „giganty”
stanowiące trzecią część ludności świata, Chiny i Indie. Często się
mówi, że jest krajem położonym pomiędzy „chińskim smokiem”
a „indyjskim słoniem”. Takie położenie sprawia, że trasy
podróżnicze i wycieczki objazdowe często prowadzą przez trzy kraje,
których bogata kultura i tradycja potrafi wywołać zachwyt i respekt
dla dzikiej przyrody. Tu na stosunkowo niewielkim obszarze można
spotkać wszystkie typy krajobrazów od pokrytych dżunglą nizin Teraju
do ośnieżonych najwyższych szczytów Himalajów. Do końca lat 40. XX w.
Nepal był mało znanym państwem, gdzieś na końcu świata. Pierwsi
przybywali tu alpiniści, potem stał się krajem tanich narkotyków, był
celem hippisów. W ostatnich latach na szeroką skalę rozwinęły się tu
usługi związane z turystyką himalajską. Himalaje - widać je nawet z
odległości 150 km. Ośnieżone ośmiotysięczniki mylą się często z
chmurami. Nie trzeba być himalaistą, aby wybrać się na kilkudniowy
trekking. Na wysokości do 4-5 tys. m n.p.m. spotkamy ludzi z całego
świata i w różnym wieku. Sezon praktycznie trwa tu cały rok, jednak
najlepiej jest jechać po porze deszczowej – od października do
grudnia lub przed jej początkiem – od lutego do kwietnia.
Obecnie Nepal stanowi kraj z najlepszymi i najciekawszymi
trasami trekkingowymi świata. Nie powinno dziwić nikogo, że po
otwarciu granic w 1951 r. został Nepal jednym z najpopularniejszych
celów turystycznych na świecie. Najpiękniejsze i najstarsze
zabytki kraju wiążą się z kultem bogów. Liczne budowle sakralne
hinduizmu i buddyzmu, z różnych okresów podziwiać można zwłaszcza w
Dolinie Katmandu. Wyjątkowo piękne są buddyjskie stupy, zwane też
pagodami, budowle o charakterze relikwiarzy, zdobione z zewnątrz
parami magicznych oczu, o dzwonowatym kształcie z iglicą,
wywodzące się z Indii. Do Nepalu przybywają ci którzy pragną wakacji
nietuzinkowych, zafascynowani pięknem przyrody i różnorodnością
kulturową. Nepal jest marzeniem wielu podróżników i miłośników gór.
Malownicze kaniony rzeczne prowadzące do Gangesu gwarantują doskonałe
warunki do raftingu lub rejsów łodziami. Nepal jest chyba jedynym
krajem na świecie, który może zaoferować każdemu turyście bardzo
wiele możliwości.
Historia.
Zamieszkujące
obszar Nepalu plemiona indyjskie i tybetańskie zostały w III w.
p.n.e. podbite przez dynastię Maurów
panującą w Indiach. Po jej upadku w II w. p.n.e. Nepal dostał się
pod wpływy państw sąsiednich, m.in. Tybetu i był pod jego wpływem
od VII do XII w. W XIII w. rządy objęła miejscowa (newarska)
dynastia nepalska (Malla), została ustanowiona monarchia. W tym
okresie królestwo cieszyło się jednością polityczną i
spokojem. Królowie z tej dynastii przynieśli hinduizm, który
wyparł wcześniej dominujący buddyzm, chociaż nie przeciwstawiali
się jego rozwojowi. Został skodyfikowany system prawny,
wprowadzając rygorystyczny podział kastowy. Po okresie rozkwitu
gospodarczego pod koniec XIV w. nastąpiło osłabienie kraju, który
w końcu XV w. rozpadł się na 4 państwa: Banepa, Katmandu, Bhadgaun
i Patan.
W
XIV w. król Bhaktapuru z dynastii Mallów zjednoczył miasta
rozwijające się w Dolinie Katmandu. W XV w. Dolina ponownie
uległa podziałowi, tym razem na trzy niezależne państwa-miasta:
Katmandu, Patan
i Bhaktapur.
Na przełomie 1768 i 1769 r. tron Nepalu zajęła dynastia Szah,
kładąc kres panowaniu dynastii Mallów. Stolicą zostało Katmandu,
a nazwa Nepal, odnosząca się początkowo tylko do Doliny Katmandu,
zaczęła zwyczajowo dotyczyć całego obszaru podlegającego dynastii.
Pod koniec XVIII w. Nepal stał się obiektem
zainteresowań Wielkiej Brytanii, która w latach 1815-1816
dokonała aneksji części jego terytorium. Po objęciu władzy przez
proangielski ród Rana w 1846 r. kraj popadł w całkowitą zależność
od korony brytyjskiej.
W
1923 r. Królestwo Nepalu uzyskało suwerenność i stało się
niepodległym państwem. Faktyczne
uwolnienie się od wpływów brytyjskich nastąpiło dopiero po II
wojnie światowej. W 1951 r. w wyniku powstania ponownie pełnię
władzy odzyskał król Tribhuwana, który ogłosił Nepal monarchią
konstytucyjną. W 1959 r. odbyły się pierwsze wybory
parlamentarne ale już w następnym roku król rozwiązał parlament
i rząd. W 1962 r. nowa konstytucja wprowadziła bezpartyjną
demokrację pańćatów- król posiadał w tym systemie głos decydujący.
W latach 1989 -1990 doszło w kraju do krwawych rozruchów
antyrządowych. W 1990 r. przyjęto nową konstytucję, która
wprowadziła demokrację wielopartyjną. Od 1972 r. do czerwca 2001
r. władzę sprawował król Bir Birkam Shad Dev, który zginął wraz z
najbliższą rodziną w czasie masakry rodziny królewskiej w
2001roku. Po nim władzę sprawował król Gyanendra.
W dniu 28 maja 2008 r.
Zgromadzenie Narodowe Nepalu, w którym największym ugrupowaniem
są maoiści, przegłosowało obalenie monarchii oraz ustanowiło
republikę. Nepal
przestał być państwem hinduistycznym i stał się państwem świeckim.
A więc, Czerwoni Khmerzy z Himalajów, jak
nazywają tamtejszych maoistów, zlikwidowali ostatnią hinduską
monarchię – po 239 latach jej trwania. Panujący król Nepalu
Gyanendra
stał się niepopularny gdy wykorzystał wojsko do przeprowadzenia
zamachu stanu 1 lutego 2005 r. Monarcha w Nepalu, który według
tradycji był otaczany czcią jako wcielenie – inkarnacja
hinduskiego boga Wisznu, stał się teraz zwykłym obywatelem.
Zamieszkał on teraz w prywatnej rezydencji w Katmandu, którą
zajmował przed wstąpieniem na tron. Z
okazji zmiany ustroju świętem narodowym Nepalu ogłoszony został 29
dzień maja.
|
Flaga Nepalu
jest jedyną flagą państwową, która nie jest czworokątem. Nawiązuje
ona do tradycyjnych trójkątnych chorągwi azjatyckich. Dwa trójkąty
symbolizują Himalaje oraz dwie religie: hinduizm i buddyzm. Karmin
jest narodową barwą Nepalu. Księżyc i słońce początkowo
symbolizowały rody króla i premiera, a także życzenie, by naród
mógł żyć tak długo, jak te dwa ciała niebieskie. |
W
godle Nepalu w sanskrycie jest zapisana dewiza państwa "Matka
i ojczysta ziemia są więcej warte niż niebiański raj".
NAMASTE ! Jest to zwyczajowa
forma powitania w Nepalu. Można wypowiedzieć samo słowo powitania lub
połączyć to z gestem złożenia dłoni na wysokości piersi. Jest to
dobrze widziane i wywoła uśmiech. Samo słowo "Namaste"
ma wiele znaczeń, jak np. "witaj", "dzień dobry",
"jak się masz?", "cieszę się, że cię widzę",
"miło mi cię poznać". W dosłownym tłumaczeniu Namaste
oznacza – „pozdrawiam boską część
twojej istoty”.
-
Nepal
leży między Indiami a Tybetem, od południowej strony Himalajów.
Powierzchnia jego wynosi 147,2 tys. km2. Od
zachodu na wschód ma około 800 km, jego przeciętna szerokość wynosi
200 km, a więc jest to długi i wąski kraj.
Tylko
200 km dzieli krainę wiecznego śniegu od tropikalnych upałów.
-
Ponad
80% powierzchni Nepalu pokrywają góry o średniej wysokości ok. 6000
m n.p.m. W
niektórych
górskich regionach jedynym znanym środkiem lokomocji jest samolot.
-
Nepal
zamieszkuje 29 mln mieszkańców. Żyje tu kilkadziesiąt
grup etnicznych
(m.in.
Bhote, Gurung, Hindusi, Kirati, Limbu, Magar, Newarowie, Sherpowie,
Tamangowie, Tharu).
-
W
Nepalu hinduizm (do 2008 r. był religią państwową) wyznaje ok. 90%
mieszkańców. Około 7% wyznaje buddyzm i ok. 3% islam (są to
przeważnie imigranci z Indii). Ciekawą rzeczą jest to, że część
Nepalczyków wyznaje jednocześnie hinduizm i buddyzm.
-
Życie
kulturalne i artystyczne Nepalu kształtowane jest pod wpływem
religii. Religia bowiem odgrywa bardzo ważną role w życiu całego
społeczeństwa, a święta religijne wyznaczają jego rytm. Często mówi
się, że kraj w ciągu roku ma więcej dużych kilkudniowych festiwali
niż miesięcy, a mniejszych więcej niż dni.
-
Strefa
czasowa różni się od indyjskiej o 15 minut.
-
Tylko
w dwóch państwach na świecie, Nepalu i Izraelu, dniem wolnym od
pracy jest sobota.
-
Język
urzędowy – język nepalski
(nepali). Jest on językiem oficjalnym, którym posługuje się prawie
60% mieszkańców kraju, ponadto jako język oficjalny jest używany w
prasie, radio i nauczany jest w szkołach. Język
nepalski wywodzi się z sanskrytu i jest pisany alfabetem dewanagri.
W Nepalu poza językiem nepalskim używa się 58 innych języków i
dialektów.
Aż trzy czwarte ludności nie umie pisać ani czytać.
-
Nepal
należy do najbiedniejszych i najmniej rozwiniętych krajów świata,
prawie jedna trzecia ludności żyje poniżej granicy ubóstwa.
Powierzchnia
rolna to tylko ok. 17% powierzchni kraju, a ok.75% ludności jest
rolnikami. Na tarasowatych poletkach uprawia się głównie ryż,
kukurydzę, pszenicę, proso, ziemniaki, a marihuany nie trzeba
uprawiać - rośnie sama.
LUMBINI
– najświętsze miejsce wyznawców
Buddyzmu
Nepal
uważany jest za bardzo pobłogosławiony kraj. To właśnie tu,
w Lumbini, niewielkiej miejscowości położonej niedaleko granicy z
Indiami urodził się Budda,
czyli Siddhartha Gautama. Książę
Siddhartha przyszedł na świat w 623 r. p.n.e. w słynnych ogrodach
Lumbini. Była to pełnia księżyca, dziecko wyłoniło się z boku
matki, która przytrzymała się gałęzi drzewa rodząc na stojąco.
Poród pozostawił ją dziewicą, gdyż również poczęcie było
niepokalane.
Po
urodzeniu syna zrobiła siedem kroków i powiedziała: to był mój
pierwszy i ostatni poród. Po kilku dniach zmarła. Również
Siddhartha Gautama zrobił po urodzeniu siedem kroków naprzód lub
jak mówi inna wersja każdy krok w innym kierunku, następnie
zaryczał jak lew: „Jestem największy i najlepszy na świecie,
to są me ostatnie narodziny na tym świecie. Zniszczę cierpienie i
jego przyczyny”. Miejsce narodzin Buddy, stało się miejscem
pielgrzymek. Jednym z
pielgrzymów był władca hinduski Aśoka. Odwiedził
on Nepal w połowie III wieku p.n.e. i rozkazał
wznieść w Lumbini jedną z kolumn upamiętniających to
wydarzenie. W 1997 r. miejsce narodzin Buddy zostało wpisane na
Listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Lumbini nadal
stanowi ośrodek pielgrzymkowy, którego główny punkt ciężkości
stanowią pozostałości związane z narodzinami Buddy i początkami
buddyzmu. Znajduje się tu trochę ruin i wykopalisk. Dookoła
jest usytuowanych kilkadziesiąt świątyń i klasztorów buddyjskich
różnych tradycji. Można odwiedzić świątynię chińską, koreańską,
wietnamską oraz wiele innych, urzekających pięknem, spokojem i
dostojeństwem. Miło jest usiąść w takim miejscu i zadumać się
na kilka chwil. Lumbini jest miejscem pełnym pielgrzymów, jest
bowiem miejscem świętym. W świętych księgach buddyjskich, zwanych
sutrami, jest wspomniane przez samego Buddę, że w przyszłości
buddyści, którzy nie mieli okazji spotkać się z nim, powinni
gromadzić się w czterech wskazanych przez niego miejscach: Lumbini (miejsce jego urodzin), Bodh Gaja (miejscowość w północno-wschodnich Indiach, tu według tradycji rosło święte drzewo figowe, pod którym dostąpił on przebudzenia, stając się Buddą), Sarnath ( miejscowość w Indiach – 13 km od Varanasi – tu wygłosił on swoje pierwsze kazanie), Kusinagar ( miejscowość w stanie Uttar Pradesh w Indiach,
tu osiągnął on nirwanę i został skremowany).
|
Dolina
Katmandu. Powierzchnia doliny to tylko 360 km2,
długość 24 km ze wschodu na zachód i szerokość 19 km z południa na
północ, leży ona na wysokości 1340 m n.p.m. W
dolinie tej znajdują się trzy najpiękniejsze miasta kraju:
Katmandu,
Baktapur i
Patan. Wszystkie te trzy miasta w
1979 r. zostały wpisane na Listę światowego dziedzictwa
kulturowego UNESCO. W sumie 130 zabytków umieszczono na Liście
UNESCO. Są to zarówno zabytki czczone przez wyznawców buddyzmu i
hinduizmu, a obejmują one ośrodki pielgrzymkowe, świątynie,
sanktuaria, łaźnie oraz ogrody. Każde z tych miast ma swoja bardzo
ciekawą historię, specyfikę i atmosferę. Maja one wszystkie wspólną
cechę, w przeszłości każde z nich było miastem królewski. Właściwie
każde z nich wymagałoby oddzielnej wycieczki i osobnego artykułu lub
nawet książki. W każdego z nich znajduje się "starówka", a
w jej środku - Durbar Square, czyli Plac Królewski, a wokół niego
zabytkowe pałace i świątynie z wewnętrznymi dziedzińcami, rzeźbami i
posągami, które swoją oryginalnością i pięknem mogą przyprawić o
zawrót głowy.
Katmandu.
Miasto chyba należy do najbardziej
kameralnych stolic świata. Można nawet powiedzieć, że Katmandu to
architektoniczny cud świata z Himalajami na horyzoncie. Miasto
szczyci się ponad 2000 historią. Katmandu w hinduskich kronikach
historycznych było nazywane Ziemią Bogów. Niektórzy i dziś sobie
żartują, że w tym mieście jest więcej świątyń niż domów i bóstw niż
ludzi. Sama nazwa Katmandu znaczy „drewniana świątynia”.
Na każdym kroku odkrywa się świadectwa bogatej kultury, sztuki i
tradycji. Przepiękna, egzotyczna architektura, na każdym kroku
świątynie i małe kapliczki, drażniący nozdrza zapach kadzidełek,
targowiska, codziennie odbywające się w różnych miejscach ceremonie
religijne, odgłosy instrumentów i dzwonki rikszarzy, to wszystko
występuje jednocześnie. Po prostu trudno opisać. Po mieście można
spacerować godzinami, przez wiele dni i ciągle odkrywać nowe,
ciekawe miejsca. Turystyczna dzielnica Thamel to prawdziwe
królestwo hoteli, sklepików, w których można kupić prawie wszystko,
pełno jest tu świątyń, powciskanych między domy kapliczek, dużo
cudownych knajpek oferujących różną kuchnię i pełno turystów z
całego świata. W wąskich uliczkach Thamelu łatwo się jest zgubić.
Patan.
Miasto w przeważającej
części jest zamieszkane przez Newarów, odwiecznych mieszkańców
Doliny Katmandu i jest uważane jako klasyczne miasto buddyjskie.
Zbudowano je na planie koła, będącego dla buddystów symbolem ruchu,
ustawicznego krążenia. Często Patan nazywany jest „miastem
sztuk pięknych”, „miastem
tysiąca złotych
dachów”. Tutaj można zobaczyć
najpiękniejsze rzeźby w drewnie, najznakomitsze brązy,
najświetniejsze obrazy. Jest to także miasto rolników. Jedna trzecia
jego mieszkańców zajmuje się uprawą ziemi. Główny plac
Patanu stanowi niezwykłe zgromadzenie licznych świątyń; występują tu
zarówno drewniane świątynie w kształcie pagody, jak i kamienne typu
sikhara. Jedną z części placu wypełnia duży pałac królewski z
kilkoma dziedzińcami, piękną drewnianą architekturą i bogatym w
roślinność ogrodem.
Baktapur.
Miasto położone jest od
stolicy Nepalu 15 km i zwane jest „żywym skansenem”. Jest
to najstarsze z trzech miast Doliny. Jego zabudowa, bogato dekorowana
drewnem i metalem, od wieków przetrwała w niezmienionym stanie. W
przeciwieństwie do Katmandu i Patanu Pałac Królewski nie stoi w
środku miasta, lecz na jego północnych obrzeżach. Pałac Królewski
zwany jest też „Pałacem 55 okien”. Prowadzi do niego tzw.
Złota Brama – arcydzieło sztuki zdobniczej wykonane ze
złoconego brązu. Miasto uległo poważnemu
zniszczeniu w 1934 r. podczas trzęsienia ziemi. Nie wszystko
zostało odbudowane chociaż przywracanie do dawnej świetności trwało
ponad 70 lat. W atmosferę przeszłości wprowadzają zwiedzających
obrazy życia codziennego Baktapur; tradycyjne warsztaty garncarskie,
rodzinne wyprawy po wodę, powiewające na wietrze batiki i ziarno
suszące się na słońcu. W mieście znajduje się największa świątynia w
Nepalu – pagoda Nyatapola usytuowana na pięciu platformach.
Wspaniała konstrukcja tej świątyni sprawiła, że trzęsienie ziemi nie
spowodowało większych szkód, chociaż widoczne są ślady pęknięć i
przesunięć platform.
Pashupatinath
– najważniejsze miejsce dla wyznawców hinduizmu
w
Dolinie Katmandu.
Pashupatinath jest położone na
przedmieściach Katmandu nad świętą rzeką Bagmati. Tu znajduje się
świątynia poświęcona bogowi Śiwie. Pashupatinath jest najbardziej
czczonym miejscem przez wyznawców hinduizmu w Nepalu. Wejście do
świątyni jest dozwolone tylko dla nich. Przez główne wejście do
świątyni jest widoczny wielki posąg złotego świętego byka Nandi
stojącego na dziedzińcu świątyni, który służy bogowi Siwie jako
środek transportu.
Swayambhunath
– najstarsza i najważniejsza świątynia Nepalu.
Jest to najwspanialsza stupa świata i najcenniejszy
zabytek Katmandu, położony na wzgórzu na peryferiach miasta. Została
ona wybudowana w 250 r. p.n.e. Stupa dla buddystów jest materialną
reprezentacja doskonałego oświecenia. Zasadniczo stupa występuje jako
relikwiarz, w jej wnętrzu umieszcza się relikwie Buddy lub sutry.
Stupa w Swayambhunath
to biała, gipsowa
kopuła o średnicy 20 metrów i wysokości 10 metrów. Wszystkowidzące
Oczy Buddy spoglądające na wszystkie strony świata ze szczytu stupy
są niekwestionowanym symbolem Nepalu. Stupa otoczona jest żelazna
balustrada i ciąg modlitewnych młynków z napisem „Om
Mani Padme Hum” (klejnot jest ukryty w lotosie). Wierni
chodzą wokół stupy i wprawiając w ruch modlitewne młynki
wypowiadają nieustannie wspomniane słowa. Jest to jedno z
najświętszych miejsc dla nepalskich buddystów, jak i wyznawców
hinduizmu. Do szczytu stupy przytwierdzone są długie girlandy
modlitewnych chorągiewek - wierni są przekonani, że wiatr unosi ich
modły do nieba. Wypisane są na nich buddyjskie
mantry. Chorągiewki modlitewne wieszane są także w klasztorach, na
przełęczach Himalajów, często z jakąś intencją. Chorągiewki
modlitewne wieszane są w pięciu kolorach. Kolory te mają
odzwierciedlenie w symbolice buddyjskiej. Niebieska
symbolizuje energię, zielona - aktywność, biała - pokój, żółta -
mądrość, a czerwona - moc. Należy też pamiętać, że w buddyzmie
każdy pod wpływem oświecenia może stać się nowym Buddą.
U stóp jak i na szczycie wzgórza zlokalizowanych jest cały
kompleks świątyń różnych religii.
Stupa Bodnath – cel
pielgrzymek wyznawców buddyzmu. Ta licząca ok.
500 lat buddyjska świątynia stanowi od wieków cel pielgrzymek
licznych wyznawców buddyzmu z Indii, Nepalu i Tybetu. Centralna
stupa znana jest powszechnie ze swych wszystkowidzących oczu Buddy
namalowanych na jej czterech ścianach. Można tu spotkać licznych
uchodźców tybetańskich, przybywających na modły lub próbujących
sprzedać turystom swe wyroby. Wokół placu otaczającego stupę
znajduje się kilka klasztorów. Atmosferę tego miejsca podkreśla
muzyka z buddyjskimi mantrami wydobywająca się z okolicznych
sklepików i restauracji.
Ciekawostki
turystyczne i kulturowe
Krwawa
bogini Kali. W mitologii
hinduistycznej najbardziej krwawą jest ciemnoskóra bogini Kali.
Posiada ona ponoć nadprzyrodzoną moc: jest władczynią życia, okrutną
i krwiożerczą, jest ona boginią czasu i śmierci, jest pogromczynią
demonów i sił zła. Bogini Kali jest najbardziej przerażającą ze
wszystkich bogiń hinduistycznych. Czasami przedstawiana jest jako
czarna lubieżna kobieta z oczami wyrażającymi pragnienie krwi, z
wężami wplecionymi we włosy, z wystającym (najczęściej
nieprzeciętnie długim) językiem, z którego skapuje ludzka krew,
pasem z uciętych rąk i ściętą głową, którą trzyma w jednej z
ośmiu rąk. Bogini Kali ma określać wieczne zniszczenie, a naszyjnik
z ludzkich czaszek oznacza, że z wieloma wrogami umiała sobie z
łatwością poradzić. Odziana w tygrysią skórę pojawia się najczęściej
na polach bitewnych lub na miejscach kremacji.
Krwawe
ofiary w Nepalu – święto bogini Kali – Durga Pudża
Raz
w roku w Dolinie Katmandu 150 tysięcy ofiarnych zwierząt zabija się
ku czci bogini Kali.
Niemałą rolę w tym okrutnym święcie odgrywają wojownicy uznawani
za najodważniejszych na świecie i najbardziej niezłomnych –
Gurkhowie. Oni też dokonują rytualnego zarzynania zwierząt. Święto
Durga Pudża trwa dziesięć dni. W Nepalu, na zakończenie święta, w
dziewiątym dniu po nowiu Księżyca, każdy hinduista składa bogini
krwawą ofiarę. Nie chodzi tylko o zjednanie sobie bezlitosnego
bóstwa, ale o uczczenie zwycięstwa
Kali nad zagrażającym mieszkańcom Ziemi złośliwym demonem Mahiszą.
Według mitologii indyjskiej podczas zwycięskiej walki Kali z Mahiszą,
demon ów przybrał postać bawołu.
Od tego czasu, dla upamiętnienia jej czynu przelewa się krew
zwierząt, które powinny być wyłącznie płci męskiej. Z czasem jednak
postanowiono zabijać również kozy, barany, kurczaki, a nawet gołębie.
Wybór uzależniony jest od zamożności wyznawcy, a im bardziej
hojna ofiara, tym darczyńca cieszy się większą przychylnością bogini
Kali.
Na ten czas sprawy publiczne schodzą na
plan dalszy: wszystkie biura, urzędy i sklepy są zamknięte. Większość
mieszkańców Katmandu udaje się do rodzinnych wiosek aby tam
uczestniczyć w rytualnych modlitwach. Krwią zabitych zwierząt obmywa
się posągi bogini. Małżonek bogini Kali, Czarny Bhajrab, patronuje
środkom lokomocji, więc i jemu trzeba się przypodobać. Wszystkie
pojazdy od riksz i rowerów, a na samolotach na lotnisku kończąc, dla
zapewnienia bezawaryjnej jazdy przez najbliższy cały rok spryskiwane
są świeżą zwierzęcą krwią. Bardziej
przesądni smarują krwią nawet kierownicę, opony i silnik.
Zgodnie z wierzeniami hinduistycznymi zabicie zwierzęcia nie jest
czynem nagannym, w ten bowiem sposób wyzwala się je z kolejnego
wcielenia i przybliża do ostatecznego celu każdej żywej istoty –
wyrwania z kręgu reinkarnacji.
Święto Durga Pudża w Nepalu obchodzone jest z wyjątkową radością i
pompą.
Święto
boga Śiwy. Bóg Śiwa uznawany jest za stwórcę
wszystkiego, jest odpowiedzialny za rodzenie i za umieranie, daje
życie, gdyż jest szafarzem prokreacji, ale jako władca śmierci —
niszczy je. Każdego roku w marcu przypada
święto Maha
Shiva Ratri, święto ku czci boga bogów. W tym dniu wszyscy są równi
(nawet rodzina królewska pielgrzymuje wspólnie z poddanymi do
świątyni Pashupatinath, gdzie odbywają się główne uroczystości),
wszyscy również mogą obmyć się z grzechów w świętej rzece Bagmati.
W Pashupatinath, raz do roku w czasie obchodzenia święta
boga Śiwy palenie marihuany jest legalne. Jest to przejaw hołdu
oddawanego bogowi. W świątyni Pashupatihth,
czczony jest lingam boga Śiwy, czyli jego fallus - symbol
stworzenia. Kult Śiwy pod postacią lingamu
zrodził się około 700 r. n.e. i trwa do dziś.
Nepal
– jedyna na świecie żywa bogini Kumari
Począwszy od XVIII w. wszyscy
królowie Nepalu, jedynego państwa, gdzie hinduizm jest oficjalną
religią, zwracali się o błogosławieństwo do małej dziewczynki
bogini zwanej Kumari. Uważana jest ona za wcielenie Kali,
krwiożerczej bogini, w Nepalu znanej pod imieniem Taledźu.
Każdorazowo wybór Kumari
jest skomplikowanym procesem - prowadzi go komitet składający się
z wysokich rangą kapłanów, któremu przewodniczy najwyższy kapłan
świątyni Taledźu. Jako bogini Kumari
wybiera się małą 4- 5-letnią dziewczynkę. Kandydatkę na Kumari
rozpoznaje się na podstawie 32 specjalnych znaków
charakterystycznych. Jej horoskop musi być ponadto w idealnej
zgodzie z horoskopem aktualnie panującego króla. Jej ciało nie
może nosić żadnych znamion ani ran, musi
być urodziwa i zdrowa, dobrze wychowana, a także odważna. Do
cech fizycznych, którymi musi cechować się Kumari, należą
odpowiedni kształt paznokci, długie palce, płaskie stopy, pierś
"podobna do lwiej", szyja "jak muszla morska",
mały język, czysty i poważny głos, długie rzęsy, połyskująca
skóra, sztywne włosy, karnacja przypominająca miąższ banjanu
i wiele innych cech doskonałości. Kumari
mieszka w pałacu, nie wolno jej bosą stopą dotknąć ziemi, nie
wolno jej się zranić. Przez cały okres mieszkania w pałacu nad
Kumari czuwa specjalna opiekunka. Kumari
nie pobiera w tym czasie żadnej nauki (gdyż jako bogini jest
wszechwiedząca), nie ma też opieki lekarskiej (jako że bogowie nie
chorują). Nie opuszcza swojej rezydencji niemal nigdy -
uczestniczy tylko w kilku najważniejszych religijnych
uroczystościach, czasem też pokazuje się turystom. Nie ma kontaktu
z rówieśnikami, ani nie bawi się. Jako że bogowie nie mogą dotknąć
stopami ziemi, zawsze jest noszona.
Dziewczynka jest boginią do czasu pierwszej miesiączki. W czasie
swej kadencji nie może upuścić nawet jednej kropli krwi, również w
żaden inny sposób, nawet draśnięcia, bowiem wówczas przestaje być
świętą. Bogowie nie krwawią. Krew symbolizuje bowiem boskie
światło, które, opuszczając ciało, sprawia, że traci ono boskość.
Gdy jednak tą pierwszą kroplę krwi upuści zastępuje ją kolejna
dziewczynka, a ona wraca do domu rodziców. Była Kumari otrzymuje
duży posag i prawo do małżeństwa. Stary przesąd mówi, że byłe
boginie przynoszą nieszczęście domowi w którym mieszkają, a ich
mężowie młodo umierają. Obowiązkiem Kumari
było sprawowanie opieki nad królem Nepalu i całą nepalską rodziną
królewską - w praktyce ograniczało się to na nakładanie na czoło
króla czerwonego znaku tika (nepalskiej formy tilaka)
w czasie uroczystości, w zamian za co król dawał jej złotą monetę.
Zwyczaj ten miał chronić króla przed złymi mocami i zapewniać mu
szczęśliwą przyszłość. Obecnie po obaleniu monarchii, Kumari
opiekuje się prezydentem i całym narodem nepalskim. Obecna Kumari
ma 4,5 roku i została wybrana w 2008 r. Fotografię aktualnej
bogini Kumari można znaleźć na każdym straganie w obrębie Durbar
Square w Katmandu , a przewodnicy z daleka pokazują pałac Kumari
Bahal, w którym przebywa mała dziewczynka. Kumari
jest bardzo ważną postacią wśród bóstw hinduistycznych. Kumari
jest czczona przez nepalskich hinduistów i część buddystów,
choć nie przez buddystów
tybetańskich.
|
Święta
rzeka Bagmati. Przez Pashupatinath płynie rzeka
Bagmati, która jest dopływem Gangesu, dlatego też traktowana jest
jako święta rzeka. Pashupatinath zwane bywa też nepalskim Varanasi,
ponieważ przy świątyni nad brzegiem rzeki codziennie odbywają się
ceremonie palenia zwłok i rytualne ablucje. Bo choć rzeka
Bagmati jest zanieczyszczona podobnie jak Ganges, wyznawcy hinduizmu
wierzą, że jej wody zmywają ludzkie grzechy.
Kremacja. Kremacja wywodzi się z religii hinduistycznej i jest
celebrowanym od wieków sposobem grzebania zmarłych w takich krajach
jak Indie, Nepal, Malezja, Japonia. Według dogmatów tamtejszej
religii to właśnie spalenie zwłok wyzwala uwiezioną dotąd w ciele
duszę i zarazem oczyszcza i przygotowuje, zgodnie z zasadami
reinkarnacji, do wcielenia się w nową formę organiczną. Hindusi
wierzą w reinkarnację, zatem wszystkie żyjące istoty (owady, ptaki,
psy itp.) mogą być kolejnymi wcieleniami po zmarłych krewnych lub
przodkach. Stąd też w sposób szczególny i godny polecenia odnoszą
się oni do wszystkich żyjących zwierząt. Reinkarnacji nie przechodzą
tylko ci, którzy umrą i zostaną skremowani, a prochy ich zostaną
wrzucone do świętej rzeki Ganges w świętym mieście Varanasi, które
istnieje już od 5 tys. lat. Marzeniem więc każdego Hindusa jest by
zakończyć swe życie i być skremowanym nad Gangesem, w Nepalu
natomiast nad świętą rzeką Bagmati, która jest dopływem Gangesu.
Polaczenie prochów ludzkich z tą życiodajną wodą w rzece ma być
gwarancją zakończenia wędrówki na ziemi. Po spełnieniu tych warunków
dusza zmarłego udaje się bezpośrednio (bez reinkarnacji) do nieba.
Zwłoki pali się na stosie, przed podpaleniem stosu najstarszy syn
wsuwa w usta zmarł ego kawałki drewna sandałowego, inni zaś
okładają nim stos. Po kremacji popioły są zbieranie i wsypywane do
rzeki. Kremacji nie podlegają dzieci do 5 roku życia, kobiety w
ciąży, osoby, które zmarły w wyniku ukąszenia przez kobrę oraz
święci sadhu. Ich ciała owija się całunem, zanurza się w rzece,
potem przywiązuje się kamień i wrzuca w nurt rzeki.
Nepal
– Kamasutra w drewnie. Indyjskie
miasto Kadżuraho porównuje się do Kamasutry w kamieniu, ale
to jest nie jedyny materiał, w którym utrwalona na świątyniach
fantazyjne sceny erotyczne. W Dolinie Katmandu
charakterystyczne, ciężkie, wielowarstwowe i spadziste dachy
świątyń nepalskich, opierające się na drewnianych rozporach są
zdobione przepiękną snycerką. Same rozpory zwykle przedstawiają
bóstwa z bardzo bogatego panteonu bóstw w religii hinduistycznej,
a u ich podstawy pojawiają się sceny erotyczne. Najwięcej takich
scen erotycznych jest na świątyni Maju Deval – dedykowanej
bogowi Śiwie. Schody tej świątyni to ulubione miejsce spotkań w
Katmandu.
|
Sadhu. Wśród świątyń hinduistycznych i w wielu
miejscach Nepalu rezydują liczni sadhu, święci mężowie. Są oni
hinduskimi wędrownymi ascetami, żyjącymi ściśle według zasad
religii. Porzucili oni ziemskie życie i umartwiają się dążąc do
osiągnięcia wyzwolenia. Wielu z nich nieźle prosperuje
pozując turystom do zdjęć.
-
Nepal
ma pięć parków narodowych. Dwa z nich, Sagarmatha w
Wysokich Himalajach i Royal Chiwan na południu kraju wpisane
są na Listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
UNESCO.
-
W parkach
narodowych żyją tygrysy, pantery śnieżne, czarne niedźwiedzie
himalajskie, nosorożce, pandy, jelenie piżmowe (wyciąg z jego
gruczołów jest stosowanym substratem do uzyskania piżma stosowanego
w przemyśle perfumeryjnym), jaki, wilki, świstaki himalajskie. W
niżej położonych gęsto zalesionych obszarach występują małpy,
głównie makaki.
-
W Nepalu na
szczególną uwagę zasługuje obecność ponad 130 gatunków ptaków. Do
najcenniejszych ptaków należy narodowy ptak Nepalu – bażant
himalajski. Występują tu także ptaki drapieżne jak: sęp himalajski,
orzeł złocisty czy orłosęp brodaty (duży ptak padlinożerny, niekiedy
stara się strącić duże zwierzęta w przepaść).
-
W Nepalu
zachwycają wiosną kwitnące azalie i rododendrony – wywodzące
się właśnie z tego kraju.
Nepalczycy z natury są bardzo przyjacielscy i gościnni, są zawsze
uśmiechnięci, można nawet powiedzieć, że są ludźmi wielkich serc i
małych oczekiwań. Wśród Nepalczyków można znaleźć najlepszych
przyjaciół na całe życie. Nepalczycy szanują Boga i gości.
Istnieje popularne powiedzenie, które zna każdy Nepalczyk,
mianowicie: "Gość równy Bogu". Nepal jest
krajem który jeśli się raz zobaczyło, będzie się do niego ciągle
powracać. Jedną z przyczyn dla której turyści powracają do Nepalu,
jest życzliwa, serdeczna i przyjazna natura jego mieszkańców.
Szerpowie.
Jest to lud mongolski, który
przybył w XII-XIV w. z Tybetu do Nepalu i Indii. Zamieszkują oni
głównie południowe stoki Mount Everestu, są wyznawcami buddyzmu. Od
lat 20. XX w. Szerpowie zostali odkryci przez świat jako „ludzie
gór”. Wiązało
się to z ich udziałem w zdobywaniu Himalajów przez Europejczyków.
W prawdzie ich rola ograniczała się wyłącznie
do noszenia zaopatrzenia, gotowania i organizowania transportu ale i
tak dali się poznać jako ludzie silni, wytrwali i znający się na
górach.
Szerpowie pracując jako tragarze, potrafią
przez wiele dni nieść ładunek przekraczający nawet wagę ich ciała,
poruszając się cały czas po stromych górskich ścieżkach, na dużych
wysokościach.
Gurkhowie
– żołnierze bez strachu. Gurkhowie to żołnierze
oddziałów armii nepalskiej, indyjskiej i angielskiej. Największa
sławę jako najbitniejszych wojowników świata przyniosła im służba
pod flagami imperium brytyjskiego. Nabór do tych oddziałów
był prowadzony wśród górnych plemion zamieszkujących Nepal. Około
100 tysięcy Gurkhów walczyło w czasie I wojny światowej. Są
oni żołnierzami niezwykle zdyscyplinowanymi i niezwykle sprawnymi.
Uważa się, że w odróżnieniu od innych żołnierzy są pozbawieni
naturalnego strachu, jaki jest swoisty każdemu człowiekowi. To
właśnie czyni z nich super żołnierzy. Gurkhowie służą w armii
brytyjskiej do dnia dzisiejszego.
Obecnie,
ze względów finansowych, służba Gurkhów w
brytyjskiej armii jest dla nich niczym wygrana na loterii. Po
ukończeniu studiów w Nepalu, wykształcony żołnierz może liczyć w
swoim kraju na wynagrodzenie w wysokości 6,000 rupii na miesiąc, co
jest odpowiednikiem 90 USD. Natomiast armia brytyjska już na początku
gwarantuje żołd w wysokości 2,000 USD, a do tego mieszkanie i
wyżywienie. Dzięki temu żołnierze mogą godnie żyć oraz pomagać swoim
rodzinom w Nepalu. Ciekawostką może być fakt że
niemiecka modelka Claudia
Schiffer
zatrudniła kilku Gurkhów jako swoich ochroniarzy.
Kukri
– broń każdego Gurkhi – symbol Nepalu. Kukri
jest bronią osobistą każdego Gurkhi, przypisuje się jej nadzwyczajną
moc, zdolną czynić cuda. Według wielu przekazów, Gurkhowie atakujący
w dżungli czy w walkach ulicznych, chętniej sięgali po kukri, niż po
pistolet maszynowy, który również mają. Kukri jest to krótki,
zakrzywiony nóż, wykonany ze stali nierdzewnej, ważący około pół
kilograma. Długość ostrza kukri ma zwykle około 30 cm. Rękojeść
noża zwykle jest zrobiona z drewna lub rogu. Nóż jest świetnie
wyważony i tak „leży w ręce”, że nawet przy niewielkiej
sile uderzenia daje nadzwyczajny efekt. W klasycznej drewnianej
pochwie kukri znajduje się również mały nożyk oraz krzesiwo. Nie ma
chyba człowieka, który trafiając do Nepalu nie przywiózłby sobie na
pamiątkę kukri. Można go kupić wszędzie, na każdym kroku uliczni
handlarze oferują turystom najróżniejsze egzemplarze kukri. A wiec
można nic innego nie przywozić z Nepalu, ale kukri jest obowiązkowe.
Warto dodać, że poza kukri stanowiących broń osobistą, niektóre
egzemplarze kukri mają długość nawet ponad jeden metr. Służą do
rytualnego odcinania głów bawołów. Zgodnie z zasadami odrąbanie
głowy powinno nastąpić jednym cięciem.
Dalitowie
- ludzie „spoza kasty”, „niedotykalni” - dyskryminacja
kastowa. Hinduski system
kastowy został stworzony ponad 3000 lat temu przez dokonujące
inwazji plemiona aryjskie, aby zapobiec zanieczyszczeniu ich
rasy. Cztery główne kasty to:
bramini
(kapłani i nauczyciele), kszatrijowie
(władcy i żołnierze), wajśjowie
(kupcy i handlowcy), śudrowie
(robotnicy i służący). Poniżej tej
struktury egzystują dalitowie. Dalitowie
– jest to zbiorcza nazwa na różne grupy ludności w hinduskim
systemie
kastowym, w
której skład wchodzą zarówno osoby należące do najniższych kast jak
i osoby, które w ogóle znajdują się poza kastą. Słowo “dalita”
dosłownie znaczy “złamany” lub “zmiażdżony”.
Byli oni i są obiektami pogardy, są uważani za istoty niższe niż
ludzie. Ich pozycja w azjatyckim społeczeństwie jest
uzasadniona przez starożytne, hinduskie teksty religijne. Wyznawcy
hinduizmu stanowią w Nepalu 90% ludności, wśród nich to aż 13%
stanowią dalitowie. Od nich oczekuje się wykonywania służebnych,
poniżających prac, takich jak oczyszczanie ścieków, zajmowanie się
ciałami zmarłych, czyszczenie latryn. Mają oni zamknięty dostęp do
świątyń, z których korzystają członkowie wyższych kast. Domy
ich stoją na obrzeżach miast, nie mają nawet dostępu do wody pitnej,
której źródła zwykle znajdują się daleko od ich domów. Dzieci
dalitów są zatrudniane do bardzo ciężkich prac i nie mają możliwości
edukacji, którą przecież gwarantuje im prawodawstwo. Mimo zapisów
konstytucyjnych nadal doświadczają oni przemocy i segregacji na polu
zawodowym, w systemie oświaty i życiu codziennym.
Nepal
– mekka hipisów. Często się mówi, że Nepal
dla świata odkryli hipisi. Z końcem lat 60. XX w. hipisi odkryli tu
raj na miarę swoich potrzeb – miejsce, gdzie w pełnej
harmonii żyli ze sobą buddyści i hinduiści, haszysz był legalną jak
herbata używką, a za kilkadziesiąt dolarów miesięcznie można
było wynająć cały dom ze służbą. W tym okresie Katmandu było mekką
dla nich. Hipisi byli najbardziej znaną subkulturą w latach 60. i
70. ubiegłego wieku. Żyli dniem dzisiejszym, uważali się za wolnych
ludzi, byli ponad podziałami politycznymi i społecznymi. Jednym z
ich głoszonych haseł było: Wszyscy ludzie są braćmi, a świat
jest na tyle duży, że starczy na nim miejsca dla każdego (co
wiązało się z odrzuceniem wartości własności
prywatnej). Hipisi, jeżeli tylko
klimat na to pozwalał, chodzili boso gdyż byli dziećmi ziemi
i nie deptali matki natury, starali się żyć z nią w zgodzie i
rozumieć. Wygląd ich to długie włosy, brody, luźne, często kolorowe
koszule, opaski na biodrach, koraliki i paciorki na szyi i
przegubach dłoni, wytarte jeansy z szerokimi nogawkami – tzw.
dzwony. Cechowała ich daleko posunięta swoboda obyczajów,
przejawiająca się wolnym stosunkiem do seksu
– zamiast wojować lepiej uprawiać seks.
Marihuana.
Są to suszone i i czasem sfermentowane kwiatostany konopi. Konopie
indyjskie są rośliną jednoroczną, kwitnącą w większości ciepłych,
umiarkowanych i tropikalnych stref klimatycznych. Osiągają one
wysokość od 90 do 300 cm. Ich liście są długie, wąskie i ząbkowane,
ułożone jak ramiona wiatraka. Są błyszczące i lepkie, a ich górna
powierzchnia jest pokryta krótkimi włoskami. Owocujące i
kwitnące stożki wzrostu oraz liście konopi indyjskich zawierają dużo
składników psychoaktywnych. Części zawierające narkotyk zrywa się
jednocześnie ze wzrostem rośliny (i sprzedaje na nielegalnym rynku). W Nepalu rosnące konopie spotyka się na poboczach dróg.
Charas.
Nepalczycy palą charas od zarania dziejów. To część ich
kultury, tak jak hodowla jaków. Charas jest
spreparowaną żywicą zebraną z czubków rośliny żeńskiej konopi
indyjskich. Żywica jest tłuczona i rozcierana aż do uzyskania
białoszarego proszku, z którego wyrabia się ciasteczka lub
cienkie, prawie przezroczyste plasterki albo też pozostawia się ją
w postaci ciemnobrązowych grudek. Z
konopi pochodzi wiele produktów psychoaktywnych.
Haszysz to narkotyk
otrzymywany ze zlepionej i sprasowanej żywicy konopi
indyjskich. W Azji zachodniej haszyszem są
nazywane zarówno liście, jak i żywica lub połączenie liści z żywicą.
Haszysz palony jest zazwyczaj z tytoniem
w postaci papierosów (jointów), bądź ze specjalnych fajek wodnych.
Aktywną substancją w konopiach indyjskich jest
delta-9-tetrahydro cannabiol (THC). Zawartość THC w konopiach wynosi
najczęściej od 1% do 5%, w żywicy - od 15% do 20%, a w oleju
haszyszowym może być dwukrotnie wyższa niż w żywicy. Haszysze pochodzące z Afganistanu
i Nepalu mają
bardzo ciemną, niemal czarną barwę, są plastyczne, oleiste,
stosunkowo łatwopalne i mają dużą zawartość THC - do ok. 20%.
Jeśli dawka THC jest niewielka, a więc taka, jaką przyjmuje się w
celach "rozrywkowych", skutki są następujące: zmiana
percepcji, euforia, odprężenie, pozbycie się zahamowań, niemożność
skupienia myśli i osłabienie pamięci. Większe dawki mogą spowodować
wyraźniejsze zakłócenia procesu myślowego, a czasem nawet
halucynacje. Haszysz w Nepalu był rozdawany za darmo podczas
hinduistycznych festiwali, szczególnie tych ku czci boga Śiwy. Już
nie jest. Ponieważ hipisi konsumowali haszysz aż do przedawkowania,
w 1973 r. wprowadzono zakaz jego stosowania.
Riksze
rowerowe, których sporo w starej części miasta, są dobrym
sposobem na krótkie wycieczki po wąskich i zatłoczonych ulicach.
Jest to też podstawowa forma krótkodystansowej komunikacji
publicznej w miastach na całej nizinie Teraj. Właściciele rikszy
rowerowych to zwykle bardzo biedni ludzie, dla których jest to
jedyna forma zarobku. Nie ma co się zbytnio z nimi targować. Praca,
jaką wykonują, jest niesamowicie ciężka a zarobki wystarczają im co
najwyżej na ciepły posiłek i herbatę.
Topi
– narodowe czapki.
Nepalczycy,
nie zważając na upały, z
upodobaniem noszą topi,
swoje narodowe czapki. Czapki te są czymś pośrednim między furażerką
a fezem. Stały się one symbolem Nepalu i wszyscy urzędnicy muszą
nimi nakrywać głowy podczas pracy w biurach. Czarne i sztywne czapki
wkładane są podczas oficjalnych uroczystości, różnokolorowe i
ozdobione wyszukanymi deseniami służą na co dzień. Niektórzy znawcy
nepalskiej tradycji twierdzą, że kształt ich został odwzorowany z
himalajskich szczytów bardzo dawno temu.
Tilaka
(bindi, tika) znak na czole
noszony przez kobiety na terenach znajdujących się pod wpływem
hinduizmu. Symbolizuje trzecie oko, oko poznania. Ma
symbolizować, a właściwie przynosić pomyślność. Najczęściej
używa się cynobru, a sam znak stawia się kciukiem. Przeważnie ma to
miejsce przed udaniem się do świątyni. Mężatki malują sobie czerwoną
kropkę na czole, podczas gdy u panien kropka jest czarna i
umieszczona między brwiami. Kolor czerwony oznacza także
krew ofiarną dla bogów, i miłość, i szczęście, i powodzenie, i siłę.
Zwyczaje związane z bindi różnią się w
zależności od regionu.
Nepal – Himalaje, najwyższe góry świata
Himalaje są najwyższym pasmem
górskim na świecie. Nazwa Himalaje pochodzi
od słów hima
oznaczającego śnieg
oraz alaja czyli
dom. Himalaje więc to "dom śniegu".
Średnia wysokość Himalajów to około 6000 m n.p.m., dziesięć
szczytów ma wysokości ponad 8000 m. Długość całego pasma to około
2500 km a szerokość, 180 - 350 km. Biegną przez terytorium Chin,
Indii, Nepalu, Bhutanu i Pakistanu. Na terytorium północnego
Nepalu rozciąga się główny łańcuch Himalajów (Himalaje Wysokie) z
najwyższym szczytem świata Mount
Everest oraz
siedmioma innymi ośmiotysięcznikami. Himalaje widać nawet z
odległości 150 km. Ośnieżone ośmiotysięczniki czasami mylą się z
chmurami.
|
Mount
Everest. Po tybetańsku nosi
imię Czomolungma
czyli Bogini Matka Ziemi,
po nepalsku Sagarmatha
co jest trudno przetłumaczalnym zwrotem – mieszający
trzonek w morzu egzystencji. W
1856 r. Królewskie Towarzystwo Geograficzne ogłosiło, że szczyt ma
wysokość 8840 m n.p.m. oraz nadał górze imię Mount Everest na cześć
brytyjskiego głównego geodety Indii Sir George’a Everesta.
Ostatnie pomiary wysokości góry dokonane przez Chińczyków w 2005
r. pozwoliły ustalić oficjalną
wysokość jako 8844,43 m n.p.m. Wynik
ten jest wolny od błędu związanego z obecnością pokrywy śnieżnej na
wierzchołku i dotyczy czystej skały.
Międzynarodowy
Dzień Mount Everestu.
W Nepalu obchodzony jest
Międzynarodowy Dzień Mount Everestu 29 maja. Tego dnia bowiem w 1953
r. najwyższą górę świata zdobyli Nowozelandczyk Edmund Hillary oraz
Tenzing Norgay, wywodzący się ze społeczności Szerpów. Dla
Nepalczyków zdobycie Mount Everestu stało się punktem zwrotnym w
rozwoju kraju. Po zdobyciu Mount Everestu Nepal stał się znany
reszcie świata, jako teren organizowania ekspedycji i obszar
uprawiania turystyki. Do Nepalu zaczęło przybywać coraz więcej
turystów. Jednocześnie pierwsze wejście na Mount Everest
spopularyzowało wiedzę o społeczności wysokogórskich przewodników i
himalajskich górali – Szerpów.
Najsłynniejsza
kobieta w Nepalu - Pasang Lhamu Sherpa (1961-1993).
Jest to pierwsza Nepalka (i jak na
razie jedyna), której udało się zdobyć Mount Everest. Miała 32 lat,
zginęła przy zejściu wpadając w lodowcową szczelinę. Jej pomnik
stoi w Katmandu na jednym ze skwerów. Pośmiertnie została
odznaczona przez króla najwyższym odznaczeniem państwowym. Jej
imieniem nazwano odmianę pszenicy w Nepalu i jeden ze szczytów
górskich. Poczta w Nepalu wydała znaczek z jej portretem. W 2008 r.
nie lada wyczynu dokonał Nepalczyk Min
Bahadur Sherchan, który w wieku 76 lat wspiął się na najwyższą górę
świata. Sherchan
stał się tym samym najstarszym człowiekiem, który wszedł na szczyt
Mount Everest. Nepalczyk pobił rekord 71-letniego Japończyka Katsuke
Yagansawy z 2007 r. |
Korona
Himalajów i Karakorum. Ośmiotysięcznik jest to
popularne wśród himalaistów
jak również miłośników gór i geografów
określenie szczytu,
którego wierzchołek wznosi się na ponad 8 tysięcy metrów wysokości
ponad poziom morza. Na Ziemi
znajduje się czternaście takich szczytów, z których aż 10 wznosi się
w Himalajach
a pozostałe cztery w Karakorum.
Całą czternastkę ośmiotysięczników nazywa się
Koroną Himalajów i
Karakorum. Należą do nich w Himalajach: Mount Everest
(8844 m), Kanczendzonga (8598 m), Lhotse (8511 m), Makalu (8481 m),
Dhaulagiri (8167 m), Manaslu (8156 m), Cho Oyu (8153 m), Nanga
Parbat (8125 m), Annapurna I (8091 m), Shisha Pangma (8027 m).
Natomiast w Karakorum: K2 (8611 m), Gasherbrum I (Hidden Peak
8068 m), Broad Peak (8047 m), Gasherbrum II (8035 m). Dla himalaisty
nie ma nic bardziej fantastycznego, niż zdobycie choć jednego z
czternastu ośmiotysięczników.
Zdobywanie
Mount Everest. W latach 1953–1969 na szczycie
stanęło 21 wspinaczy. W latach siedemdziesiątych – ponad
osiemdziesięciu, w latach osiemdziesiątych – prawie dwustu, w
ostatniej dekadzie ubiegłego wieku – niemal tysiąc. Do końca
2008 r. około 3600 wspinaczy stanęło na szczycie, liczba ofiar sięga
210.
Polacy
w Himalajach
Polscy
himalaiści również na trwałe zapisali się w historii wspinaczek
wysokogórskich. Wyprawy w Himalaje
zazwyczaj organizuje się wiosną bądź jesienią. Zimą wspinaczka
jest wyjątkowo trudna. Największe sukcesy
o tej porze roku odnieśli Polacy.
Pierwszego zimowego wejścia na szczyt Mount Everestu,
dokonali w dniu 17 lutego 1980 r. Leszek
Cichy i Krzysztof
Wielicki. Było to niewątpliwie historyczne
i przełomowe wejście - dokonane w ekstremalnie trudnych warunkach
himalajskiej zimy - które nie tylko dla Polaków, ale i dla całego
świata zapoczątkowało nową erę: himalaizmu
zimowego. Jako pierwszemu Koronę
Himalajów i Karakorum udało się zdobyć
Włochowi Reinholdowi
Messnerowi.
Dokonał on tego w 1986 r., a zdobycie kompletu szczytów zajęło mu
17 lat. O palmę pierwszeństwa ścigał się on z Jerzym
Kukuczką,
który Koronę Himalajów i Karakorum
zdobył niecały rok później, za to wchodził nowymi, trudniejszymi
drogami, również zimą, a zdobycie kompletu szczytów zajęło mu
9 lat. Jerzy Kukuczka zginął w 1989
r. podczas próby przejścia południowej ściany Lhotse.
Jerzy Kukuczka jest
uznawany za jednego z najwybitniejszych himalaistów XX w.
Najsłynniejszą ze wspinających się Polek była Wanda
Rutkiewicz,
która jako pierwsza z polskich himalaistów, pierwsza Europejka i
trzecia kobieta na świecie weszła na Mount Everest 16
października 1978
r. (tego samego dnia Karol Wojtyła został wybrany papieżem…).
Zginęła w czasie wyprawy na swój dziewiąty ośmiotysięcznik
– Kanczendzongę
– w maju 1992
r. Drugą Polką po Wandzie Rutkiewicz, która zdobyła Mount Everest
w 2000 r. była Anna Czerwińska.
Jest też ona najstarszą kobietą, jaka stanęła
na tym szczycie. Trzecią Polką była Martyna
Wojciechowska zdobywając szczyt Mount
Everest w 2006 r.
|
Pierwsze
lądowanie helikoptera na szczycie Mount Everestu. Wyczynu tego dokonał francuski pilot doświadczalny 48-letni
Didier Delsalle. Jako pierwszy człowiek osiadł on śmigłowcem na
szczycie Mount Everestu dwukrotnie 14 i 15 maja 2005 r. Zgodnie z
wymogami Międzynarodowej Federacji Lotniczej (FAI) dla tego typu
rekordów, podwozie maszyny pozostawało w kontakcie z podłożem przez
ponad dwie minuty. Baza macierzysta śmigłowca znajdowała się na
wysokości 2866 m n.p.m.
Lot
nad Himalajami. Godnym polecenia
jest przelot małą awionetką nad Himalajami. Oprócz Góry Gór –
Mount Everestu - w zależności od trasy lotu - pilot pokazuje
większość okolicznych ośmiotysięczników - Lhotse, Makalu i Cho Oyu.
Każdy ma miejsce przy oknie, a lot pozostawia na każdym niezatarte
przeżycia. Uczestnikom takiej wyprawy wydawany jest specjalny
certyfikat. Można nawet kupić koszulkę z napisem "Nie
osiągnąłem wierzchołka Everestu, ale dotknąłem go sercem".
Koszt ekspedycji to 160-180 USD.
Czy
YETI – „człowiek śniegu” – istnieje?
Grupa nepalskich i amerykańskich himalaistów
twierdzi, że natrafiła w grudniu 2007 r. podczas wspinaczki
w masywie Mount Everest na ślady yeti, legendarnego
"człowieka śniegu".
Członkowie grupy znaleźli ślady yeti na brzegu rzeki Manju
w regionie Khumbu, na wysokości 2850 m. Legendę yeti
podtrzymują świadectwa wielu himalaistów m.in. Edmund Hillary
i Szerpa Tenzing Norgay, którzy jako pierwsi weszli na szczyt
Everestu w 1953 r. Opowiedzieli oni, że na zboczach
najwyższej góry świata odkryli ślady yeti. Wiara w istnienie
yeti jest dość powszechna wśród miejscowej ludności w Nepalu,
Tybecie i Bhutanie. Na podstawie ich świadectw (nie ma
wiarygodnych fotografii),
relacji wspinaczy oraz analizy odkrytych śladów naukowcy doszli do
wniosku, że nie można wykluczyć istnienia dużej, dwunożnej istoty
niezidentyfikowanego gatunku, zwierzęcia bądź człowieka,
o postawie wyprostowanej, pokrytej srebrzystym lub rudym
futrem, zbliżonej do wielkiej małpy człekokształtnej.
|
Uwagi
praktyczne
Przelot
i wiza
Bezpośrednie
loty z Polski do Katmandu nie są dostępne. Najlepiej wybrać lot z
przesiadką na jednym z lotnisk Europy. Najlepsze połączenia
lotnicze do Katmandu oferuje: Londyn (Heathrow) - z przesiadką w
Abu Dabi, Dubaju czy Delhi, Moskwa (Szeremietiewo), Kopenhaga i
Frankfurt – z przesiadką w Delhi. Do Katmandu można dolecieć
z Wiednia (lot bezpośredni). Na
miejscu należy wykupić wizę za ok. 30 USD, a przy wyjeździe
zapłacić podatek wylotowy 25 USD. Walutą Nepalu są rupie
nepalskie:1$USD=74 NR
Kiedy
jechać? Najlepsza
pora na podróż do Nepalu to okres po porze deszczowej od
października do grudnia lub przed początkiem pory deszczowej od
lutego do kwietnia. Temperatura na nizinach może dochodzić wówczas
do 30°C, ale na wysokości 4-5 tys. m n.p.m. spada do minus
kilkunastu stopni.
Zakupy
Nepal
to doskonałe miejsce na zakupy dla kolekcjonerów różnych ładnych
rzeczy. Kupi się tu prawie wszystko od tanich pamiątek po
prawdziwe dzieła sztuki (srebro, maski, noże, malowidła, rzeźbione
figurki, modlitewne dzwony buddyjskie, misy grające, wyśmienite
herbaty, barwniki, wyroby jedwabne, szale z paszminy). Naprawdę
jest w czym wybierać, tym bardziej, że rzeczy są naprawdę piękne i
starannie wykonane. W Katmandu w dzielnicy turystycznej Thamel
sklepy są doskonale zaopatrzone w ubrania i sprzęty wyprawowe w
góry. Gdziekolwiek robi się zakupy,
wszędzie warto się targować.
Wyżywienie
Kuchnia Nepalu przypomina nieco kuchnię hinduską.
Wyznający hinduizm mieszkańcy Nepalu są wegetarianami, tak więc w
jadłospisie brakuje mięsa. Typowa kuchnia nepalska jest
zaskakująco monotonna.
Potrawy podawane są na gorąco, z dużą ilością pikantnych przypraw
i przyrządzane na tłusto. Kuchnia nepalska opiera się w znacznej
mierze na ryżu i soczewicy. Z tych też składników sporządza się
najpopularniejsze lokalne danie, jakim jest dhal
bhat tarkami, czyli właśnie ryż z
soczewicą i warzywami podawany z curry. Lokalnym napojem podawanym
do posiłków jest lassi -
rodzaj rozrzedzonego kwaśnego mleka. Liczba stołecznych lokali
jest zadziwiająca, jeśli weźmie się pod uwagę, że jeszcze w 1955
roku w Katmandu była tylko jedna restauracja. Liczne lokale
specjalizujące się w daniach z całego świata używają produktów
importowanych.
Zdrowie
Szczepienia obowiązkowe nie są wymagane. Przy
spożywaniu posiłków i piciu wody należy przestrzegać zaostrzonych
zasad higieny. Należy pić wodę wyłącznie butelkowaną. Ci, którzy
wybierają się w Himalaje, często cierpią na chorobę wysokościową,
jednak szlaki turystyczne są położone na takich wysokościach, że
grożą nam jedynie ewentualnie nudności i poranione stopy.
|
Warto przeczytać:
Samusik J., W
cieniu Czomolungmy – rzecz o Nepalu, Wydawnictwo Miniatura, Kraków 1993.
|