|
Łukasz J. Kędziora
Oryginalnie, ale przewidywalnie…
XX Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej
Gaude Mater. Ars Sacra - Dialog Kultur, 30 kwietnia – 6 maja 2010 r.
Jerozolima:
święte miasto i miejsce kultu chrześcijan, wyznawców judaizmu i
muzułmanów. Kulturowo-religijny tygiel, którego codzienna atmosfera
przypomina okres średniowiecznych krucjat i chwilami bliższa jest
ideom dżihadu, niż tym, które powinny przyświecać pielgrzymującym.
Ale mimo to miasto fascynuje i porusza swoich gości przez refleksy
wyznaniowej i kulturowej różnorodności. Od 1991 roku w pierwszym
tygodniu maja, podobny wielo-wyznaniowy charakter zyskuje religijna
stolica Polski, Częstochowa, kojarzona przez większość rodaków
wyłącznie ze swoją chrześcijańską tradycją. Kojarzona wyłącznie z
katolicyzmem Częstochowa daje oto świadectwo, że i tu można zobaczyć
obok siebie księdza, popa i rabina. Stwarza okazję do refleksji nad
człowiekiem oddającym się medytacjom, sławiącym Allaha czy wierzącym
w boską moc słońca na nieboskłonie.
Wyrazem
tych starań ma być, odbywający się pod patronatem Ministerstwa
Kultury i Sztuki oraz Episkopatu Polski, Międzynarodowy Festiwal
Muzyki Sakralnej Gaude Mater, który zdaje się łączyć w sobie
piękno dźwięków muzyki z całego świata z przesłaniem przykazania
miłości. Ta instrumentalno-wokalna retrospektywa miała swój początek
19 lat temu, a dziś jest już jednym z największych polskich eventów
muzycznych kultury wysokiej i jedynym o tak szerokiej formule.
Natomiast w roku 2007 Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej Gaude
Mater został przyjęty do szacownego i prestiżowego grona
Światowego Stowarzyszenia Festiwali Muzyki Sakralnej.
W ramach odbywającego się przeglądu dialog kulturowy prowadzony jest
równolegle na trzech płaszczyznach. Pierwszą z nich jest oczywiście
festiwal muzyki sakralnej sensu stricto. Koncertów można posłuchać na
terenie całego miasta, a ich echo rozbrzmiewa nie tylko w
częstochowskich świątyniach i salach koncertowych, ale i na deskach
tamtejszego teatru, od godzin popołudniowych do wieczornych. Druga,
której program znacznie bardziej urozmaicony jest pod względem formy,
to ETNO* C. Projekt, łączący w sobie prawie wszystkie formy
artystycznej ekspresji, który ponadto umożliwia gościom aktywny
udział w jego realizacji, chociażby poprzez liczne warsztaty. W
ubiegłym roku uczestnikom zaproponowano prawdziwy etniczny collage.
Śpiew i muzyka z czarnego lądu przeplatały się z dźwiękami
indiańskiej fletni i warsztatami rękodzieła. Po godzinach spędzonych
na parkiecie, podczas bałkańsko-słowiańskiego wieczoru, oddech można
było złapać na wernisażu Tańczący dla Boga, lub na Maratonie
filmowym, gdzie wyświetlano produkcje ze Stanów Zjednoczonych,
Meksyku, czy koprodukcje: Austria/Niemcy/Bułgaria/Serbia i Czarnogóra
oraz Francja/Niemcy/Etiopia. Wreszcie – i to jest trzecia
warstwa tej imprezy - Festiwalowi towarzyszą również konferencje
naukowe. Seminarium naukowe i Konferencja Muzykologiczna
poświęcone roli sacrum w muzyce towarzyszą Gaude Mater od
jego początku. Od niedawna natomiast, a dokładniej od trzech lat, do
grupy tej dołączyło kolejne wydarzenie o profilu naukowym. Jest nim
sympozjum, którego tematy wiodące różnią się co prawda znacznie w
poszczególnych latach, wszystkie jednak łączy wspólna myśl
przewodnia. Sympozja odbywają się bowiem w ramach cyklu: Człowiek –
Wiara – Kultura. Organizatorzy tych spotkań pragną również
zwrócić uwagę na samą Częstochowę, a w zasadzie jej symbolikę,
symbolikę miasta, którego obraz kształtowany był w świadomości
polskiego społeczeństwa na przestrzeni wieków, obraz miasta,
religijno-politycznego mariażu.
Program tegorocznego Festiwalu (odbywającego się od 30 kwietnia do 6
maja), który jeszcze przed wypadkiem w Smoleńsku został objęty
Honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha
Kaczyńskiego, zapowiada się równie interesująco. Preludium do
muzycznego święta będzie koncert Morphing Vienna Chamber Orchestra
(Austria) z udziałem jednego z najbardziej niepoprawnych optymistów w
świecie muzyki, człowieka-orkiestry: Bobby’ego McFerrina.
Jeszcze tego samego dnia (30 kwietnia, piątek) irański zespół Rozaneh
wystąpi w recitalu pod enigmatycznym dla Europejczyków tytułem Poezja
perskich mistyków. W sobotę (1 maja) natomiast będzie można
usłyszeć Mesjasza, J. F. Haendla pod batutą Matthew Halls’a,
oraz Z fascynacji Chopinem, projekt realizowany w ramach
obchodów Roku Chopinowskiego, w który zaangażowali się –
głównie wokalnie – Zbigniew Zamachowski, Beata Schimscheiner i
Dariusz Kowalski. Kolejne dni to m. in. Europejska Muzyka Chóralna
XX i XXI w. i Mistyczna Muzyka Średniowieczna (obydwa
koncerty 2 maja), Muzyka Czarnego Lądu oraz Widowisko "Logos"
– Międzynarodowy Projekt Różnych Kultur (3 maja). A wtorek
(4 maja) będzie należał do Muzyki Synagogalnej i
Cerkiewnej. W przedostatni dzień Festiwalu
Najwybitniejsi przedstawiciele muzyki jasnogórskiej oraz
reprezentanci muzyki muzułmańskiej w osobach Ensemble "AL-KINDI"
(Syria/Turcja), Sheikh’ a Habboush’ a także Wirujących
Derwiszów z Aleppo postarają się o to, by dwudziesty
częstochowski dialog kultur na długo zapadł jego widzom w pamięci.
Koncert finałowy (6 maja, czwartek) uświetni mistrz Krzysztof
Penderecki, wystawiający swoje światowej sławy dzieło Siedem Bram
Jerozolimy we współpracy z Chórem Polskiego Radia, Chórem Opery
i Filharmonii Podlaskiej, Polskim Chórem Kameralnym "Schola
Cantorum Gedanensis", Zespołem Śpiewaków Miasta Katowice
"Camerata Silesia" oraz Narodową Orkiestrą Symfoniczną
Polskiego Radia. W występie jako soliści wezmą udział soprany –
Iwona Hossa i Sandra Trattnigg, alt – Ewa Wolak, tenor –
Rafał Bartmińskiego i bas – Tomasz Konieczny. Narratorem
będzie Jerzy Trela.
Tylko od 30 kwietnia do 2 maja trwać będą nocne spotkania z kulturą i
sztuką. Nie oznacza to wcale, że tegoroczna ETNO* C ma mniej do
zaproponowania, niż w latach ubiegłych. Na zainteresowanych czeka
strawa dla ciała i ducha: warsztaty tańca i śpiewu, wykłady, pokazy i
koncerty. Będzie to prawdziwa etniczna podróż: najpierw na gości
czeka wieczór celtycki: m.in. warsztaty tańca irlandzkiego i
bretońskiego, wykład Ewy Żydowicz z Zakładu Języków Celtyckich
Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu – Legendy
celtyckie oraz koncerty, m.in. zespołu Danar. Następnie
będą mogli oni uczestniczyć w wieczorze indyjskim, na który złożą się
m.in. warsztaty tańca Odissi i Chhau, wykład o mudrach ilustrowany
tańcem, czy warsztaty zakładania sari i makijażu prowadzone przez
solistkę Teatru Nataraja, Alicję Kaczorek. 1 maja natomiast
zarezerwowany jest dla kultury żydowskiej (m.in. warsztaty śpiewania
nigunów z elementami tańca chasydzkiego, spektakl Teatru im. A.
Mickiewicza pt. Wilki czy wykład Julii Makosz i Przemysława
Piekarskiego, Od narodzin do śmierci – cykl życia
religijnego Żyda). Podobnie jak i w przypadku wcześniejszych
Etno* C wstęp na wszystkie imprezy z tego cyklu jest wolny.
W poszukiwaniu prawdy. Chrześcijańska Europa – między wiarą
a polityką, to temat III Międzynarodowej Konferencji Naukowej,
która będzie odbywała się w Częstochowie od 4 do 6 maja. Jak podają
organizatorzy tegoroczne spotkanie adresowane jest „do
historyków, teologów, kulturoznawców, filologów, filozofów,
politologów, socjologów, historyków sztuki oraz wszystkich, którym
bliskie są rozmaite drogi europejskich poszukiwań prawdy.”
Punktem wyjścia do rozważań jest 30 rocznica zamachu na papieża Jana
Pawła II. Organizatorzy stawiają sobie bardzo ambitne cele, chcą
bowiem „zastanowić się nad przestrzeniami dialogu wiary i
polityki, kwestiami ekumenicznymi, zagadnieniem heroizmu człowieka
wiary w konfrontacji z polityką oraz fundamentalizmu religijnego i
jego skutków politycznych”. Podobnie dyskurs „nad rolą
sztuki i artysty w poszukiwaniu źródeł poznania prawd wiary”
czy w końcu, „nad uwikłaniem sztuki w politykę” powinien
stać się okazją do intrygującej debaty bogatej w nowatorskie
koncepcje i wnioski.
Natomiast 4 maja (piątek) odbywa się druga z wymienionych
konferencji, Sesja muzykologiczna, Filip Gotschalk –
jasnogórski muzyk ze Śląska. Mimo faktu, że jest to jednodniowe
sympozjum, plan wystąpień jest bogaty i – wydaje się –
bardzo szeroko ujęty, będzie można bowiem posłuchać m.in. wykładów o
Tradycjach muzycznych Górnego Śląska w XVIII w., Związkach
słowno-muzycznych na przykładzie arii i duetów Filipa Gotschalka czy
chociażby Rodzinie Gotschalków na Jasnej Górze.
Więcej informacji na temat imprezy oraz jej szczegółowy program
dostępny jest na stronie: www.gaudemater.pl.
|
