Recenzje

Paulina Ratkowska

Podróży po omacku, część pierwsza.
„Pojedynek z Syberią” Romuald Koperski

          Romuald Koperski pochodzi z Trójmiasta. Możliwe, że to właśnie morze wzbudziło w nim potrzebę podróżowania. Jak sam mówi od kiedy pamięta pasjonowały go rzeczy trudne i nietuzinkowe, co przełożyło się na niekonwencjonalny tryb życia i zainteresowanie niecodziennymi profesjami – a może to ich zestawienie czyni ów zestaw niecodziennym? Koperski jest dziennikarzem, fotografem, nurkiem, pianistą, pilotem samolotowym, pisarzem oraz podróżnikiem. 
          Autorowi po raz pierwszy w historii udało się przejechać samochodem trasę Europa – Ameryka, a także samotnie spłynąć gumowym pontonem syberyjską rzeką – Lena, od źródeł w Górach Bajkalskich do ujścia w Morzu Arktycznym (4500 km). Za te dokonania zdobył statuę Kolosa i uzyskał tytuł podróżnika roku 1999. W 2002 zorganizował kolejną wyprawę na Syberię – tym razem pięcioosobową ekspedycję na północ, w okolice Jakucji. Celem wyjazdu było poszukiwanie grobu Jana Czerskiego. Zimą 2008 roku kolejna eskapada – spod Wieży Eiffla na trasę: Lizbona – Paryż – Syberia – Nowy Jork, rajdu upamiętniającego setną rocznicę tego z 1908 roku z Nowego Jorku do Paryża. 
          Kolejne dokonania Koperskiego miały zgoła inny charakter. W sierpniu 2008 roku zasłynął rzucaniem jajami w posła Jacka Kurskiego, a w styczniu 2010 wykonał najdłuższy koncert fortepianowy na świecie, trwający 103 godziny i 7 sekund, czym zyskał wpis do Księgi Rekordów Guinnessa. 
          Tyle o autorze. Jego książka, „Pojedynek z Syberią” jest relacją z ekspedycji samochodowej zrealizowanej w 1994 roku wiodącej z Zurychu do Nowego Jorku, przez Syberię, Alaskę, Kanadę i prawie całe terytorium USA. Jako że była to wyprawa samochodowa, jej trasa wiodła zarówno przez Europę jak i nieodkryte przestrzenie Azji, w tym fascynującą wielu podróżników Syberię. W związku z tym, że nikt wcześniej nie przebył tej trasy samochodem, autor podróżował bez szczegółowych map czy dobrze opracowanych informacji. W swojej opowieści koncentruje się na najtrudniejszym etapie wyprawy czyli tym wiodącym przez tereny byłego ZSRR. Książka jest pełna opisów zdarzeń i przygód, które wydają się nierealne, takie które mogły, a w zasadzie musiały się przytrafić w kraju niedającym szans przetrwania przeciętnemu turyście. Dzięki plastycznym opisom Koperskiego w domowym zaciszu możemy ekscytować się wciąż dziką przygodą, egzotyczną kulturą i niezwykłą przygodą. Książka jest doskonałą rozrywką dla tych, którym marzy się wyprawa w nieznane – bez wychodzenia z domu.
          Rajd rozpoczął się od bezskutecznych poszukiwań sponsorów, czy informacji – także zakończonych połowicznym sukcesem. Najwięcej przydatnych informacji otrzymał od profesorów uniwersyteckich, którzy zdradzili mu tajniki klimatu Syberii i niespodzianek jakich mógł się spodziewać ze strony kapryśnej pogody. Bez sponsorów, zainteresowania mediów, większego zasobów informacji czy map – poza tą fizyczną z atlasu geograficznego (jak utrzymuje autor) – wyjechał z Zurychu. 
          Samochodowa przeprawa przez Europę, Azję i pół Ameryki Północnej rozpoczęła się od przygody – pozyskania auta. Tej szalonej wyprawy nikt nie sponsorował, był to efekt pasji autora. Stad też samochód był również dziełem pasjonata – znalazł na złomowisku przeznaczony na szrot samochód, rozłożył go na części pierwsze, wyczyścił, załadował do granic wytrzymałości – z olbrzymią nadwagą i pojechał. Przez Niemcy, Polskę, Finlandię – do Rosji. Kiedy dotarł na granicę rosyjską powiedział żołnierzom, że jedzie do Nowego Jorku. Zostało to przywitane salwą śmiechu i komentarzem, że albo ma dobre poczucie humoru, ale słabo zna geografię, bowiem jak go uczynnie zapewnili Nowy Jork nie leży w Rosji... Ludzie, których spotkał później na Syberii – choć wciąż nieokrytej, mało ucywilizowanej i trochę dzikiej – okazali się być niezwykle ciepli, bezinteresowni, pomocni. Na 266-stronch autor zapoznaje nas z kulturą oraz ludnością tamtych terenów, funkcjonujących jako żywa historia minionych dziesiątek lat. „Pojedynek z Syberią” daje wyobrażenie o tym jak wyglądała Syberia bezpośrednio po rozpadzie ZSRR.
          Książkę czyta się świetnie. Należy do coraz rzadziej spotykanego rodzaju powieści porywających. Gdy zaczyna się ją czytać nie chce się odłożyć jej na półkę przed końcem. Mimo niesamowitych, a czasem niewiarygodnych przeżyć ogólne wrażenie po przeczytaniu pozostaje nad wyraz pozytywne. Autor dzieli się swoimi przeżyciami, akcja często zmienia się, zawraca. Dodatkowym atutem są bardzo plastyczne opisy syberyjskich bezdroży, choć z pominięciem obszernych melancholijnych opisów zachodów słońca, romantycznych mgieł czy innych pięknych zjawisk przyrody. Autor nie waha się także zamieszczać dość obszernych własnych przemyśleń na temat spotykanych ludzi, ich podejścia do życia. Przemyśleń bez moralizatorstwa. 
          Książka liczy ponad 200 stron. Po raz pierwszy została wydana w 2000 roku, a kilka lat później pojawiło się jej drugie, poprawione wydanie. Co ciekawe, główną różnicą pomiędzy nimi było usunięcie wszelkich informacji na temat towarzyszów podróży – dwóch studentów – zarówno ze zdjęć, jak i z opowieści. Do dziś powieść cieszy się ogromną popularnością wśród fanów literatury podróżniczej. Jako że jej papierowa edycja stała się hitem obecnie jest ona dostępna także w formie audiobooku. Niesamowity tekst czyta niesamowity Zbigniew Grochal. Dla tych, którzy zakochali się w narracji Koperskiego dobra wiadomość – w sprzedaży jest już kolejna książka pt. "Przez Syberię na gapę" oraz album fotograficzny na CD-ROM zawierający około tysiąca nigdzie dotychczas niepublikowanych fotografii z Syberii pt. ,,1001 obrazów Syberii".