Recenzje

Paulina Ratkowska 

Nieodkryta jak Australia
Bill Bryson, Śniadanie z kangurami. Australijskie przygody

          Śniadanie z kangurami. Australijskie przygody Billa Brysona to książka opisująca pobyt autora w Australii z perspektywy bywałego w świecie Anglosasa w średnim wieku. Bryson to Amerykanin, który od lat mieszka w Wielkiej Brytanii. Przez lata pisał dla "The Times" i "The Independent", ponadto jest autorem kilku bestsellerowym książek, m.in.: Zapisków z wielkiego kraju, Zapisków z małej wyspy, Ani tu, ani tam czy Krótkiej historii prawie wszystkiego. 13 grudnia 2006 roku autor został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego za całokształt dorobku literackiego. Śniadanie… wydane w oryginale w 2000 roku, a w Polsce kilka miesięcy temu nakładem wydawnictwa Zysk i spółka, zadowoli wszystkich miłośników Australii, podróży oraz fanów literatury podróżniczej.
          Bryson napisał Śniadanie… na zamówienie wydawcy - autora wysłano do Australii, aby napisał książkę-reportaż. Bryson znany jest z ironicznych czy wręcz ciętych uwag na temat wcześniej opisywanych krajów, ale - jak sam przyznaje - Australia szczerze go zauroczyła, wręcz zafascynowała, stąd też, obok uszczypliwości, znajdziemy tu wiele pogłębionych uwag, a nawet cytatów z innych autorów piszących na jej temat. Brysona podbili niesamowicie sympatyczni, radośni, ekstrawertyczni i pomocni ludzie tworzący zamożne i dobrze zorganizowane społeczeństwo. Jednak nie wszystkie odniesienia do idoli czy dzieł tamtejszej pop kultury będą dla Europejczyka jasne. Dlatego o wiele bardziej przemawiają uwagi na temat kuchni, aury czy architektury. Łatwo podzielić z autorem fascynację świetnym jedzeniem, zimnym piwem, barami z kawą dostępnymi na każdym rogu, czy słoneczną pogodą lub bezpiecznymi, czystymi i prawie zawsze zbudowanymi nad wodą miastami. Mimo wszystko nawet takie emocjonalne zaangażowanie nie przeszkadza autorowi podśmiechiwać się z pewnych zachowań, obyczajów czy postaw mieszkańców, chociaż tym razem cięty dowcip autora jest wyjątkowo ciepły.
          Bryson jest wszędzie tam, gdzie w Australii warto być - w miastach, na wybrzeżu, na pustkowiu, w końcu w miejscach, które nie mają z pozoru nic do zaoferowania. Zapis swoich przeżyć podzielił na trzy części: cywilizowaną Australię (od Brisbane do Adelaide), Australię kresową (północ i centrum kraju) oraz outback, czyli tereny o możliwe najmniej sprzyjających do życia warunkach, minimalnie lub wcale zamieszkane przez ludzi. Po cywilizowanym wybrzeżu autor porusza się pociągiem, zwiedzając dzikie obszary interioru korzysta z wynajętego samochodu terenowego. Podróż po australijskiej równinie może być trochę nużącą, autor nie ma nawet na czym zaczepić wzroku, bo przez całe godziny mija jedynie spaloną słońcem ziemię, kurz i krzewy, stąd nawet pojedyncze drzewo, strusia czy emu traktuje jako atrakcję. Dlatego też, jeśli w okolicy znajduje się jakieś muzeum czy pub -koniecznie musi je odwiedzić i opisać.
          Śniadanie z kangurami prezentuje nam Australię pozbawioną stereotypów. Otrzymujemy pełnowymiarowy obraz mieszkańców - dzięki odkrywaniu wad i zalet, opisywaniu ludzi z różnych stron kraju, własnych obserwacji i doświadczeń autora, poszerzonych o wcześniejsze lektury czy anegdoty historyczne. Autor opowiada zarówno o ludziach, polityce, sprawach społecznych, jak i jadowitych wężach, pająkach, krokodylach, olbrzymich meduzach i rekinach ludojadach. Prezentuje czytelnikom mieszkańców spotkanych w różnych miejscach, od muzeów przez restauracje, na ulicach skończywszy - tych pozytywnych, służących pomocą, jak i tych sarkastycznych, którzy za nic mają zasady dobrego wychowania. W ocenianiu innych jest bezlitosny, ale i bezstronny. W swoich uwagach zwraca przede wszystkim uwagę na złe, niepotrzebne nawyki i zachowania, jednak dostrzega i odnotowuje także te pozytywne.
          Całe szczęście, że ostrze ironii kieruje też na samego siebie. Autoironia to właśnie od lat jeden z mocniejszych punktów jego książek. W Śniadaniu z kangurami obok Australii i Australijczyków, Byrton przedstawia także lekko zagubionego samotnika, skazanego na życzliwość lub nieżyczliwość spotykanych w dalekim kraju ludzi. Pokazuje siebie - wystraszonego, czasem zdezorientowanego faceta, który spodziewał się kultury podobnej do znanych mu z poprzednich wypraw, a zastał kraj-kontynent pełen niespodzianek. Efektem jest autoportret autora w postaci kozła ofiarnego, dzięki czemu książka przestaje być przewidywalna, a Australia zaskakuje bohatera na równi z czytelnikami.
          Śniadanie… jest książką napisaną lekko, niezwykle ciętym językiem z dużą dozą ironii czy wręcz satyry. Byrton lubuje się w inteligentnych złośliwościach i wyrazistych puentach. Mimo wszystko te kąśliwe uwagi nie przekraczają niewidzialnej granicy dobrego smaku. Autor dostrzega i wydobywa absurdy życia codziennego, które zestawia z wnikliwymi analizami oraz opisami w tonie serio. W wyniku tego powstaje niebanalna opowieść, przy której można się wiele nauczyć, ale i pośmiać, a tekst jest wartki i barwny.
          Książkę czyta się świetnie, trudno się od niej oderwać. Daje poczucie odkrywania australijskiej rzeczywistości i obyczajowości jej mieszkańców, ale także radość z samej lektury. Do tego Śniadanie… jest świetnie skomponowane, autor od początku zdaje sobie sprawę, jak poprowadzić opowieść by zaintrygować odbiorców. W efekcie otrzymujemy wytrawnie skomponowaną historię podróżniczą - z przymrużeniem oka.