|
Szlak Piastowski w przebudowie. Struktura, zarządzanie, oferta kulturowo-turystyczna.
Armin Mikos von Rohrscheidt,
Proksenia, Kraków 2013,
ISBN 978-83-60789-47-6.
s. 446
|
Szlak Piastowski w przebudowie
Struktura, zarządzanie, oferta kulturowo-turystyczna
Opis wydawniczy (Proksenia).
Obszerne, pionierskie dzieło w którym na tle teorii szlaków tematycznych zawarto wyniki badań przeprowadzonych przez autora na Szlaku Piastowskim. Oprócz audytu szlaku zrealizowano badania turystów, nakreślono ich profil, poznano ich zachowania i opinie o szlaku. Wyniki badań posłużyły do sformułowania propozycji modyfikacji i korekty szlaku. W aneksie zawarto narzędzia badań oraz szczegółowe ich wyniki, a także obszerną bibliografię i wykaz innych materiałów źródłowych.
Prace można polecić wszystkim interesującym się problematyka turystyki kulturowej od kadr naukowo-dydaktycznej, studentów a kończąc na administratorach szlaków tematycznych jako wzór właściwego podejścia do zarządzania szlakiem.
Z recenzji prof. dr hab. Jacka Sójki
Oceniając rozprawę dra Mikosa v. Rohrscheidt należy podkreślić przede wszystkim rozległą wiedzę, którą dysponuje autor, fachowy język, którym się posługuje, szczegółowość analiz, których dokonał oraz – co nie mniej ważne – aplikacyjność wniosków, do których dochodzi. Autor jest świadom, iż wiele innych szlaków wymaga podobnej restrukturyzacji, a zatem jego ustalenia mogą być – a jestem pewien, że będą – przydatne w przyszłości, co powinno wpływać na lepszą popularyzację polskiego dziedzictwa kulturowego wśród rodzimych odbiorców oraz wśród turystów zagranicznych. Rozprawa dra Armina Mikosa v. Rohrscheidt poświęcona Szlakowi Piastowskiemu jest nie tylko pracą wybitną, lecz jednocześnie doskonałym przykładem kulturoznawstwa stosowanego, a zatem refleksji nad kulturą, która formułuje zalecenia adresowane do menedżerów kultury, proponuje narzędzia zarządzania instytucjami kultury, zachęca do prowadzenia badań zarówno nad sposobami prezentacji dziedzictwa narodowego jak i nad problemem oczekiwań i potrzeb odbiorców tej oferty.
Wprowadzenie ... 7
Problematyka szlaków kulturowych w badaniach naukowych ... 8
Kontekst badań i opracowania ... 11
Cele opracowania ... 13
Metodologia badań i pochodzenie wykorzystanych danych cząstkowych ...14
Struktura pracy ... 16
1. Kontekst, przedmiot i metodologia badań Szlaku Piastowskiego ... 19
1.1. Szlaki tematyczne jako formy popularyzacji walorów kultury i produkty turystyczne ... 19
1.1.1. Szlaki tematyczne jako sposób udostępniania dziedzictwa i organizacji uczestnictwa w kulturze ... 20
1.1.2. Szlaki tematyczne jako przestrzeń edukacji pozaszkolnej ... .. 24
1.1.3. Ekonomiczny aspekt funkcjonowania szlaku kulturowego ... 29
1.1.4. Problem poziomu organizacji i trwałości oferty polskich szlaków kulturowych ... 32
1.2. Znaczenie zarządzania humanistycznego w kontekście funkcjonowania szlaków kulturowych ... 33
1.2.1. O potrzebie zarządzania humanistycznego w sferze kultury ... 3 4
1.2.2. Główne problemy humanistycznego zarządzania kulturą... 40
1.2.3. Elementy humanistycznego zarządzania w strategii szlaku kulturowego ... 41
1.2.4. Humanistyczne podejście w szczegółowych aspektach zarządzania szlakiem kulturowym ... 47
1.3. Szlak Piastowski – prezentacja systemu ... 55
1.3.1. „Stary” Szlak Piastowski ... 55
1.3.2. Ruchome dziedzictwo – geneza i historyczne zmiany przestrzeni Szlaku Piastowskiego ... 58
1.3.2.1. „Prahistoria” szlaku i koncepcja Jana Kilarskiego ... 59
1.3.2.2. Koncepcja „milenijna” (1960–1966) i początki zagospodarowania turystycznego ... 60
1.3.2.3. Koncepcja „totalna” (1968) i drugi etap zagospodarowania ... 63
1.3.2.4. „Ósemka Łęckiego” i jej kolejne wersje ...66
1.3.2.5. Okres od 1989 do 2008 r.: poszerzanie i redukcje przestrzeni szlaku ... 68
1.3.2.6. Nowa sytuacja i nowa organizacja (1994–2010) ... 71
1.3.2.7. Struktura szlaku na podstawie inwentaryzacji z 2008 i badań z roku 2010 ... 75
1.3.2.8. Zbiorcza dokumentacja zmian przestrzeni szlaku ... 77
1.3.2.9. Podsumowanie badania dziejów szlaku ... 80
1.3.3. Badanie potencjału turystycznego Szlaku Piastowskiego z roku 2010 i jego wyniki ... 81
1.3.4. Przebudowa przestrzeni i reorganizacja oferty – „nowy” Szlak Piastowski ... 83
1.4. Koncepcja metodologiczna badań ... 92
1.4.1. Całościowa koncepcja badań ... 92
1.4.2. Koncepcja i przebieg audytu Szlaku Piastowskiego ... 99
1.4.2.1. Cele audytu ... 99
1.4.2.2. Instrumenty badawcze audytu... 100
1.4.2.3. Procedury badawcze w realizacji audytu ... 102
1.4.2.4. Wykonawcy, etapy i segmenty badań ... 105
1.4.2.5. Dokumentacja badań ... 107
1.4.3. Badanie turystów w obiektach szlaku ... 108
1.4.3.1. Szczegółowe cele i zakres badania ... . 108
1.4.3.2. Metoda badawcza ... 110
1.4.3.3. Instrumenty badawcze ... 114
1.4.3.4. Wykonawcy badań ... 117
1.4.3.5. Przebieg badania turystów ... 118
1.4.3.6. Próba badawcza ... 120
1.4.3.7. Ewaluacja i dokumentacja badań ... . 121
1.4.4. Ogólne ramy czasowe realizacji badań Szlaku Piastowskiego ... 123
2. Wyniki audytu Szlaku Piastowskiego ... .. 125
Wstęp ... 125
Przestrzeń objęta badaniem... 126
2.1. Obiekty szlaku ... 131
2.1.1. Stan obiektów ... 131
2.1.2. Stan tematyzacji obiektów ... 132
2.1.3. Ranga obiektów szlaku ... 133
2.1.4. Różnorodność obiektów ... 135
2.1.5. Dostępność faktyczna obiektów dla turystów ... 137
2.1.6. Oznaczenie obiektów ... 137
2.1.7. Oferta turystyczna obiektów ... 145
2.1.7.1. Wystawy w obiektach i w przestrzeni szlaku ... 145
2.1.7.1.1. Wystawy tematyczne w obiektach szlaku ... 145
2.1.7.1.2. Wystawy częściowo zgodne z profilem w obiektach i przestrzeni szlaku ... 148
2.1.7.1.3. Pozostałe wystawy stałe w przestrzeni szlaku ... 150
2.1.7.1.4. Typy wystaw w obiektach szlaku ... 151
2.1.7.2. Oferta zajęć edukacyjnych w obiektach szlaku ... 152
2.1.7.3. Mikroeventy w obiektach szlaku ... . 154
2.1.7.4. Usługa przewodnictwa w obiektach ... 15 7
2.1.7.5. Gastronomia w obiektach i ich bezpośrednim otoczeniu ... 157
2.1.7.6. Sklepy i kioski obiektowe, materiały dla turystów ... 158
2.1.7.7. Personel obsługi turystów ... 159
2.1.8. Aktywna obecność obiektów w zasobach internetu ... 161
2.2. Przestrzeń szlaku ... 162
2.2.1. Pozostały potencjał turystyczno-kulturowy w otoczeniu obiektów ... 162
2.2.1.1. Gminy w przestrzeni szlaku ... 162
2.2.1.2. Aktualna organizacja turystyki w przestrzeni szlaku ... 164
2.2.1.3. Udział szlaku w potencjale turystyczno-kulturowym mikroregionów ... 165
2.2.2. Infrastruktura noclegowa ... 167
2.2.3. Infrastruktura gastronomiczna ... 170
2.2.4. Pozostała oferta spędzania czasu wolnego w przestrzeni szlaku ... 172
2.3. Koordynacja szlaku ... 174
2.3.1. Typ i status koordynatora ... 174
2.3.2. Zakres koordynacji ... 175
2.3.3. Aktualny model koordynacji ... 177
2.3.4. Współpraca z obiektami w ramach szlaku ... 178
2.3.5. Promocja szlaku ... 179
2.4. Życie szlaku ... 180
2.4.1. Obsługa turystów poza obiektami ... 180
2.4.1.1. Informacja turystyczna... 180
2.4.1.2. Usługi przewodnickie w miejscowościach ... 180
2.4.1.3. Pakiety turystyczne ... 180
2.4.2. Lokalne tematyczne trasy turystyczne o profilu kulturowym ... 181
2.4.3. Eventyzacja przestrzeni szlaku ... 181
2.4.4. Grupy animacji historii działające w przestrzeni szlaku ... 185
2.5. Dostępność komunikacyjna ... 188
2.5.1. Zwartość szlaku... 189
2.5.2. Przejezdność dróg ... 189
2.5.3. Oznaczenia szlaku na trasach ... 192
2.5.4. Dojazd kolejowy do obiektów ... 193
2.5.5. Dostępność obiektów dla publicznej komunikacji autobusowej ... 193
2.5.6. Trasy alternatywne w ramach szlaku ... 197
Podsumowanie ... 198
3. Turyści na Szlaku Piastowskim. Profile, zachowania, opinie ... 199
Wstęp ... 199
3.1. Profil, zachowania i opinie turystów kulturowych zwiedzających Szlak Piastowski jako linearny tematyczny system penetracji turystycznej ... 199
3.1.1. Moduł A – Selekcja ... 200
3.1.2. Moduł B – Motywacje ... 201
3.1.3. Moduł C – Preferencje turystyczne ... 206
3.1.4. Moduł D – Pobyt i aktywność turystyczna ... 213
3.1.5. Moduł E – Ocena Szlaku Piastowskiego ... 217
3.1.6. Moduł F – Wydatki turystów ... 222
3.1.7. Moduł G – Organizacja pobytu i źródła informacji ... 223
3.1.8. Moduł H – Metryczka ... 228
3.2. Profile, zachowania i opinie turystów kulturowych zwiedzających pojedyncze obiekty Szlaku Piastowskiego (TO) ... 232
3.2.1. Moduł A – Selekcja ... 232
3.2.2. Moduł B – Motywacje badanych ... 233
3.2.3. Moduł C – Preferencje turystyczne ... 238
3.2.4. Moduł D – Pobyt i aktywność turystyczna ... 241
3.2.5. Moduł F – Wydatki turystów ... 247
3.2.6. Moduł G – Organizacja pobytu i źródła informacji ... 248
3.2.7. Moduł H – Metryczka ... 251
3.3. Profil i opinie zwiedzających pojedyncze obiekty Szlaku Piastowskiego osób zamieszkałych w bliskiej okolicy ... 255
3.3.1. Moduł A – Selekcja ... 256
3.3.2. Moduł B – Motywacje badanych ... 256
3.3.3. Moduł D – Ocena oferty obiektu i obsługi turystycznej ... 259
3.3.4. Moduł H – Metryczka ... 262
3.4. Dane uzupełniające ... 266
4. Propozycje modyfikacji i korekty systemu ...267
4.1. Ogólne postulaty modernizacji koncepcji i oferty szlaku ... 268
4.1.1. Adresaci: dostosowanie oferty szlaku do profilu i preferencji turystów... 268
4.1.2. Magnesy szlaku ... 275
4.1.2.1. Obiekty – modernizacja i modyfikacja oferty ... 275
4.1.2.2. Eventy tematyczne ... 278
4.1.2.3. Lokalne trasy tematyczne ... 280
Propozycja 1. POZNAŃ – Trasa Piastowska... 281
Propozycja 2. GMINY ŻNIN I GĄSAWA – Trasa Nasza Ziemia za Piastów ... 285
4.1.2.4. Spójny program nowoczesnych wystaw ... 286
4.1.2.5. Tematyczne oferty dla rodzin z dziećmi ... 28 8
4.1.3. Kanały szlaku ... 289
4.1.3.1. Pakiety indywidualne i grupowe ... 289
4.1.3.2. Oferty tras przekrojowych ... 291
4.1.3.3. Trasy alternatywne ... 297
4.1.3.4. Lokalna oferta grup animacji historii i rekonstrukcji historycznej ... 298
4.1.4. Silniki szlaku ... 300
4.1.4.1. Projekt zwiedzania Szlaku Piastowskiego ... 301
4.1.4.2. Tydzień na Szlaku i inne kalendarze eventów ... 302
4.1.4.3. Doroczny konkurs lub gra tematyczna na Szlaku Piastowskim ... 303
4.1.4.4. Stały system rabatowy Szlaku Piastowskiego ... 304
4.1.5. Bezpieczniki szlaku ... 305
4.1.5.1. Rada Szlaku jako gwarant realizacji celów szlaku ... 305
4.1.5.2. Procedura wpisu obiektu na listę szlaku ... 306
4.1.5.3. Gwarancja dostępności obiektów i usług na szlaku ... 307
4.1.5.3.1. Standardy udostępnienia obiektów ... 307
4.1.5.3.2. Porozumienia o udziale w szlaku i udostępnianiu obiektu ... 309
4.1.5.3.3. Monitoring dostępności obiektów ... 311
4.1.5.3.4. Procedury naprawcze. Zawieszenia i wyłączenia ... 311
4.1.5.4. Gwarancja oznaczenia obiektów szlaku ... 313
Oznaczenia szlaku ... .. 313
Tablice szlaku... 313
4.1.5.5. Gwarancja jakości oferty: kompletny system monitoringu produktu ... 314
4.1.5.5.1. Bieżący monitoring wewnętrzny ... 314
4.1.5.5.2. Bieżący monitoring zewnętrzny ... 315
4.1.5.5.3. Audyt systemowy ... 316
4.2. Zalecenia szczegółowe ... 316
4.2.1. Zalecenia w odniesieniu do szlaku jako systemu ... 316
Rozstrzygnięcia przynależności obiektów i wykonanie wcześniejszych zaleceń ... 316
Poprawa zwartości szlaku ... 321
4.2.2. Zalecenia w odniesieniu do obiektów ... 323
Zagwarantowanie dostępności faktycznej obiektów ... 323
Parkingi przy obiektach szlaku ... 325
Oznaczenie obiektów własnymi znakami i tablicami Szlaku Piastowskiego ... 325
Urządzenia sanitarne i ich udostępnienie ... 325
Poprawa dostępności komunikacyjnej niektórych obiektów ... 326
Yield management w obiektach Szlaku Piastowskiego ... 327
Strony i portale internetowe obiektów – interaktywność oraz integracja z portalem szlaku ... 328
Ekspozycje w obiektach ... 328
Powszechna dostępność usługi przewodnictwa w obiektach ... 330
Sieciowanie i pakietyzacja oferty obiektów szlaku ... 330
4.2.3. Zalecenia w odniesieniu do usług w przestrzeni szlaku... 331
Wprowadzenie tematycznej oferty kulinarnej ... 331
Informacja o noclegach ... 332
Usuwanie białych plam na mapie usług gastronomicznych ... 332
Uzupełnienie bazy noclegowej ... 333
Lokalna informacja turystyczna: korekta czasu funkcjonowania i poprawa kompetencji ... 335
Stały przepływ informacji ... 336
Lokalne pakiety szlaku ... 336
4.2.4. Zalecenia w zakresie eventyzacji szlaku ... 337
Model „Święta Szlaku” ... 337
Tworzenie i wspieranie nowych eventów w obiektach. Integracja eventów z ofertą szlaku ... 338
4.2.5. Zalecenia okresowe ... 340
Zespoły zadaniowe ... 340
Konieczne dostosowania prawne ... 341
4.3. Koncepcja zarządzania Szlakiem Piastowskim ... 341
4.3.1. Koordynacja szlaku ... 342
4.3.1.1. Zakres koordynacji i jej wykonawcy ... 343
Zebranie Członków Szlaku Piastowskiego (walne zebranie organizacji) ... 343
Rada Szlaku Piastowskiego ... 345
Koordynator szlaku ... . 347
4.3.1.2. Proponowany zakres koordynacji Szlaku Piastowskiego ... 349
4.3.1.3. Proponowany model koordynacji Szlaku Piastowskiego ... 351
4.3.1.4. Możliwości finansowania koordynacji szlaku ... 355
4.3.1.5. Proponowane etapy instalacji komórek zarządczych ... 363
4.3.2. Partnerstwo dla szlaku – sformalizowana i stała współpraca ... 364
4.3.3. Dystrybucja usług ... 367
4.3.4. Informacja ... 369
4.3.5. Promocja ... 372
Założenia ... 374
Adresaci ... 374
Wykonawcy ... 374
Instrumenty ... 374
Kanały ... 375
4.3.6. Personel ... 375
Szkolenia personelu obiektów ... 376
Szkolenia przewodników po szlaku (tzw. terenowych) ... 376
Pracownicy informacji turystycznej ... 377
Inni ... 377
Zakończenie ... 379
Podsumowanie wyników badań i wnioski ... 379
Możliwości wykorzystania wyników badań ... 384
Sugestie dalszych badań turystów ... 384
Inne zalecane badania szlaku ... 385
Literatura i dokumentacja ... 389
Opracowania o charakterze naukowym ... 389
Dokumentacja dotycząca reorganizacji Szlaku Piastowskiego ... 397
Publikacje krajoznawcze i popularyzatorskie na temat Szlaku Piastowskiego ... 397
Wykorzystane oficjalne portale internetowe instytucji i organizacji ... 398
Inne wykorzystane źródła ... 399
Spis rycin i tabel ... 401
Załączniki ... 405
Załącznik nr 1 ... 407
Załącznik nr 2 ... 409
Załącznik nr 3 ... 411
Załącznik nr 4 ... 412
Załącznik nr 5 ... 415
Załącznik nr 6 ... 416
Załącznik nr 7 ... 417
Załącznik nr 8 ... 419
Załącznik nr 9 ... 424
Załącznik nr 10 ... 428
Załącznik nr 11... 431
Załącznik nr 12 ... 445
Możliwość zakupu publikacji:
www.kultour.pl/pl/?ps=projekty&id=publikacje#szlpr
|
