Recenzje

Oliwia Gil

Zakopane. Spacery i wycieczki.
Przewodnik

     Przewodnik „Zakopane. Spacery i wycieczki” napisała Ksenia Szczepanik-Ładygin, z zawodu lekarz laryngolog i pediatra. Zakopianka z wyboru od przeszło 30 lat. Turystka górska, miłośniczka Tatr, publikowała przewodniki krajoznawcze. Od młodości zainteresowana poezją i pisząca wiersze, w 2007 roku wydała tomik poste restante. Członek Unii Polskich Pisarzy Lekarzy. 
     Przewodnik, który Ksenia Szczepanik-Ładygin wydała, został podzielony na kilka rozdziałów: wstęp, historię Zakopanego i Tatr, 11 wycieczek po Tatrach oraz na część opisującą sanktuaria Podhala. 
     Po krótkim wstępie do publikacji znajdują się dwa rozdziały zatytułowane: „Rzut oka na Zakopane” oraz „Rzut oka na Tatry”. Autorka przedstawia tam w dużym streszczeniu historię miasta i charakterystykę Tatr. Wiadomości są napisane w sposób czytelny i poprawny, zrozumiały dla przeciętnego odbiorcy. Jak wskazuje tytuł rozdziału tj. „Rzut oka na (…)” nie należy wymagać szczegółowego opisu historii Zakopanego i Tatr, dlatego wstępny zarys przeszłości powinien być wystarczający dla turysty. Zamiast suchych dat i faktów zdania układają się w formę opowieści, sprawiając wrażenie jakby do czytającego mówił przewodnik tatrzański. Wiele informacji w dwóch wymienionych wyżej rozdziałach jest mniej istotnych, jak np. dane rocznych opadów atmosferycznych, prędkość wiatru czy informacje o pokarmie kozic górskich. Trudno oddzielić ważne informacje od zwykłych ciekawostek. Wybiórcze czytanie jest czasochłonne i zmusza do wyszukiwania zdań wyrwanych z kontekstu. W razie potrzeby szybkiego sprawdzenia interesującej nas informacji może to być kłopotliwe. Ponadto, do tekstu głównego zostały wplątane fragmenty cytatów w staropolskim języku, np. komentarz ks. Józefa Stolarczyka o swoim przybyciu do Zakopanego. Drugi cytat dotyczy wizjonerskich rozważań Zejsznera – znanego badacza, na temat przyszłości miasta. Pytanie, które tu się nasuwa brzmi: jaki cel mają te dwa kontrastujące cytaty w stosunku do przekazania w „pigułce” dziejów Zakopanego. Taki zabieg jest ciekawym pomysłem, aczkolwiek tekst traci wtedy na płynności czytania. Na chwile trzeba przestawić się na dawny styl językowy, co skutkuje, że czytelnik pominie ten fragment.
     W następnej części publikacji znajdujemy propozycje 11 wycieczek po najważniejszych punktach Zakopanego i popularnych szlakach turystycznych po Tatrach, w tym 6 wycieczek kulturowych (1 objazdowa) oraz 5 typowo górskich przechadzek. Czytając opis wycieczek można się poczuć jak na wycieczce z przewodnikiem. Autorka dość szczegółowo omawia zwiedzane atrakcje. Będąc w Muzeum Tatrzańskim z pomocą książki dowiemy się o ekspozycji każdego z pomieszczeń. Warto zapoznać się z treścią jeszcze przed wyjściem do danego obiektu, aby mieć bazę wstępną do zwiedzania. Na pewno książkowy przewodnik nie zastąpi człowieka, lecz mimo to, dzięki lekturze, otrzymamy również zaskakująco wiele wiadomości. 
     Jedną z ciekawszych wycieczek w przewodniku jest piąta, kilkugodzinna wycieczka, z przejściem odcinka Ścieżki nad Reglami. Na początku autorka radzi, aby na wycieczkę być przygotowanym kondycyjnie i nie zapomnieć o odpowiednich butach turystycznych. Niestety nie każdy turysta o tym pamięta, co można zauważyć chodząc po Tatrach. Punkt startowy trasy to Dom Turysty PTTK, skąd prowadzi do niedalekich willi „Limba” oraz „Atma” (Muzeum Karola Szymanowskiego). Pierwszą willę mijamy, stąd też tylko krótka notka. Z kolei w drugiej willi zaplanowane jest zwiedzanie. W przewodniku jest dość szczegółowy opis każdego pomieszczenia udostępnionego zwiedzającym, w tym zdjęcie wnętrza. Okazji do zobaczenia domów w stylu zakopiańskim jest wiele, choćby kolejny mijany „Czerwony Dwór”, co na pewno usatysfakcjonuje turystów kulturowych. Ostatnim opisanym z tej trasy obiektem kulturowym jest Technikum Tkactwa Artystycznego. Dalej dochodzimy do wylotu Doliny Strążyskiej, gdzie zaczyna się część górsko-przyrodnicza. Z zaskakującą dokładnością Ksenia Szczepanik-Ładygin wymienia bogactwo roślinności, przykłady gleb i skał, drzewostanu i wielu innych. Jednak podawanie opisu glonów (nawet w łacińskiej nazwie) i cytowanie Kraszewskiego piszącego o pachnącymi po deszczu fiołkami… kamieniach, jest dużą nadgorliwością, gdyż adresatem przewodnika są turyści górscy, a niekoniecznie grupa przyrodników. Ważne, że autorka podaje kolor trasy, jaką mają podążać turyści, aby nie pogubili się wśród takiej różnorodności fauny i flory. Ciekawym momentem wycieczki jest ujęty wodospad Siklawica oraz Czerwona Przełęcz. Pod koniec jest jedna atrakcja kulturowa, w postaci klasztoru braci Albertynów. Po 20 minutach marszu od klasztoru trasa kończy się na przystanku autobusowym w Kuźnicach, skąd autobus zawozi turystów do centrum Zakopanego. W tej wycieczce mogą wziąć udział zarówno turyści poszukujący wiedzy kulturoznawczej, jak i turyści lubiący piesze wędrówki po górach.
     Niestety uciążliwa wadą przewodnika jest przerywanie ciągu tekstu kartkami z fotografiami. Jest to zrobione nieprzemyślanie, bowiem wyrazy są przerwane w połowie. Należy przekartkować kilka stron, aby dowiedzieć się dalszej części zdania. W międzyczasie podziwiamy piękne fotografie Tatr, lecz gubimy wątek rozpraszając myśli zdjęciami. Jest to nagminny problem wielu przewodników, który wydawcy pomijają z niewiadomych przyczyn. Właściwe byłoby umieszczenie takich zdjęć na końcu każdego rozdziału. 
     W przewodniku należy docenić umieszczanie mapek przy każdej wycieczce. Ten praktyczny element powinien być oczywistą sprawą w każdym dobrym przewodniku. Pomaga to turystom łatwo umiejscowić swoje położenie w terenie. Kolejnym plusem jest podanie przybliżonego czasu trwania wycieczki; maksymalny czas to cały dzień. Podane są także praktyczne rady tj. zabranie odpowiedniego stroju czy podanie trudności trasy. Oprócz map do tekstu dołączono zdjęcia atrakcyjnych miejsc dla każdej z wycieczek. 
     Istotne w przewodniku jest też to, że np. przy wycieczce do Morskiego Oka podane zostały różne warianty dojazdu do Palenicy Białczańskiej, dając możliwość samodzielnego wyboru turystom. Właśnie ten aspekt jest ważny: zaproponowanie turystom różnych sposobów poruszania się w terenie, pozwala im na dostosowanie się swoich warunków (czasowych, fizycznych, finansowych). 
     Ostatnia, wspomniana wcześniej część przewodnika, dotyczy sanktuariów Podhala. Każda z wymienionych kaplic i każdy kościół opatrzona jest krótką charakterystyką oraz podane są godziny mszy św. Łącznie opisanych jest siedem świątyń i wszystkie są zaznaczone na mapie Zakopanego. Na wspomnianej mapce oznakowane zostały również muzea i galerie.
     W temacie „Zakopane zimą” autorka wymienia propozycje sportów zimowych uprawianych najczęściej w Tatrach. Wiele z nich wiąże się z ryzykiem kontuzji tj. narciarstwo, wspinaczka itp., dlatego cennym może okazać się podany numer telefonu do TOPRu. Autorka uświadamia turystów, żeby przed wyruszeniem w trasę wskazane jest sprawdzenie prognozy pogody i zagrożenia lawinowego. Z pewnością dla wielu osób może to być oczywiste, jednak warto – także na łamach przewodnika – przypominać na każdym kroku o zachowaniu ostrożności. 
     Ostatni rozdział publikacji zawiera informacje praktyczne, tj. ceny biletów, telefony alarmowe, strony internetowe i adresów, dostępność komunikacji, opieki zdrowotnej, miejsc noclegowych, lokali gastronomicznych, bankomatów itd. To wszystko znajduje się na końcu książki, jak w większości przewodników. Oprócz tego, na ostatniej stronie znajduje się przydatna lista wykazu mapek i planów. 
     Podsumowując, przewodnik „Zakopane. Spacery i wycieczki” to przydatna pomoc dla początkujących turystów w rejonie Tatr. W napisanej w poręczny i przystępny sposób publikacji każdy podróżnik może znaleźć coś dla siebie. W tekście wyczuwa się obecność autorki-pasjonatki, która chciałaby przekazać całą swoją wiedzę o Tatrach. Nie zawsze robi to we właściwy sposób, przez co tekst traci na klarowności. Pewnie nie każdemu czytelnikowi będzie odpowiadała szara oprawa graficzna, ale to już kwestia gustu. Mały format książki pozwala za to na zabranie go na każdą wyprawę. Pytanie brzmi: czego oczekuje kupujący? Jeśli zamierza wspinać się po Tatrach Wysokich to publikacja go zawiedzie, ale jeśli wystarczy mu poziom Kasprowego Wierchu i Morskiego Oka to i książka powinna wystarczyć.