Itinerarium

Tadeusz Jędrysiak 

Królestwo Danii 
(Roskilde - dawna stolica, jedno z najstarszych miast oraz najcenniejsze atrakcje turystyczne w okolicy)


Mapa Północnej Zelandii

Flaga Danii	Herb Danii	Herb Roskilde

Dania to jedna z najstarszych monarchii na świecie, a jej wielowiekowe dziedzictwo zachowało się w postaci wielu wspaniałych zamków, pałaców i ogrodów. Za początek monarchii uznaje się wstąpienie na tron króla Gorma Starego około 958 roku, w tym czasie także Dania oficjalnie przyjęła chrześcijaństwo. Od XVII wieku Dania była monarchią absolutną, a dopiero od momentu uchwalenia konstytucji w 1849 roku stała się monarchią konstytucyjną. Obecnie Danią od 1972 roku rządzi Małgorzata II, która jest w prostej linii następczynią tronu po Gormie Starym.
W samym sercu Zelandii, położone ok. 60 km od Kopenhagi, leży miasto Roskilde. Już w VI wieku na brzegach zelandzkiego fiordu na miejscu obecnego Roskilde istniały osady portowo-handlowe. W 980 roku król Harald Sinozęby przeniósł stolicę Danii z Jelling do Roskilde i wybudował w mieście rezydencję królewską oraz pierwszy na Zelandii kościół, dzięki czemu miasto stało się ważnym ośrodkiem politycznym i religijnym, a od XI wieku – siedzibą biskupstwa. W średniowieczu miasto także uchodziło za jedno z największych i najważniejszych miast północnej Europy i centrum intelektualnym Danii. Roskilde utraciło funkcje stołeczne kiedy w 1443 roku król Chrystian III przeniósł swoją siedzibę do Kopenhagi. Nastąpił wówczas stopniowy spadek znaczenia miasta i stagnacja gospodarcza. Podczas reformacji doszło do splądrowania pałacu ostatniego katolickiego biskupa Roskilde, zburzenia wielu kościołów i klasztorów. Obecnie Roskilde zamieszkuje ok. 45 tys. mieszkańców i funkcjonuje jako miasto satelickie Kopenhagi. 
Do głównych atrakcji turystycznych Roskilde należy gotycka katedra, Muzeum Wikingów i niedaleko od miasta w miejscowości Lejre Centrum Historyczno-Badawcze, jeden z najbardziej znanych rezerwatów i parków archeologicznych na świecie. 

Katedra w Roskilde 
Była pierwszym gotyckim kościołem w Skandynawii, stała się później inspiracją dla gotyckiego budownictwa sakralnego w całej Europie północnej. Jej budowa trwała wiele lat, a ostateczny kształt uzyskała w końcu XIII wieku. Jest budowlą trzynawową, bazylikową, w stylu gotyckim. Cegły używane do jej budowy są godne uwagi ze względu na ich bogactwo cieniowania, co dowodzi, doskonałej kontroli procesu wytwarzania cegły. Od XV wieku świątynia stanowi mauzoleum duńskiej rodziny królewskiej. W 1995 roku katedra została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.

Centrum Historyczno-Badawcze Sagnlandet Lejre
Będąc w Roskilde warto odwiedzić położone ok. 12 km na zachód małe miasteczko Lejre. Główną atrakcją jest tu otwarte w latach 60. XX w. Centrum Historyczno-Badawcze Sagnlandet Lejre (Historisk Arkæologisk Forsknings) obejmujące obszar 43 ha. Centrum to należy do najbardziej znanych rezerwatów i parków archeologicznych na świecie, nazywane jest centrum archeologii doświadczalnej – eksperymentalnej oraz „archeologii żywej”. Jest ono także jedną z najprężniej działających placówek muzealnych, prowadzących bogatą działalność edukacyjną, ściśle związaną z archeologią eksperymentalną. W Centrum naukowcy zrekonstruowali kilka wiernych replik wiosek z epoki żelaza (500 r. p.n.e. - 400 r. n.e.) i okresu Wikingów (920 r. n.e.) oraz XIX-wieczną farmę z warsztatami rzemieślniczymi. Rekonstrukcje oparte są na świadectwach archeologicznych i dokumentach historycznych. Naukowcy i studenci mieszkają i pracują w Lejre, odtwarzając role pełnione przez ludzi, którzy żyli kiedyś w Lejre i podobnych miejscach. W ramach doświadczeń zbudowano (a następnie spalono) domostwa i stajnie, hodowano zwierzęta i rośliny uprawne, szyto ubrania, a także gotowano i jedzono pożywienie w ten sam sposób, co ludzie prehistoryczni i historyczni. Przed jednym z budynków są wystawione kamienie z pismem runicznym. Nazwa tego pisma pochodzi od gockiego słowa "runa", czyli tajemnica. Używana jest też inna nazwa - "futhark", która wzięła się od sześciu pierwszych liter alfabetu. Znaki runiczne są najstarszym typem pisma ludów barbarzyńskich zamieszkujących północną Europę. Było to proste pismo alfabetyczne, nadające się do wielu celów: pamiątkowych, prawnych i praktycznych.
Głównym warunkiem edukacji w Lejre jest prezentowanie odwiedzającym przeprowadzanych na miejscu naukowych eksperymentów archeologicznych oraz nakłanianie gości do samodzielnego wykonania doświadczeń. Działania muzeum opierają się na trzech podstawowych założeniach – przedstawieniu zwiedzającym w zrozumiały sposób różnych kultur, prezentowaniu aspektów wykorzystania środowiska i surowców naturalnych oraz odpowiedzialności za wspólne dziedzictwo kulturowe i naturalne. Lejre edukuje turystów poprzez patrzenie, słuchanie, wąchanie, smakowanie i dotykanie. W sezonie letnim na terenie centrum organizowane są, bardzo często, różnego rodzaju imprezy oraz wydarzenia kulturalne promujące archeologię. Odwiedzający mogą wtedy aktywnie uczestniczyć w warsztatach i własnoręcznie zmielić ziarna czy upiec podpłomyki przy użyciu dawnych narzędzi. W bezpośrednim sąsiedztwie miasteczka znajduje się także jedno z największych w Danii prehistorycznych cmentarzysk gdzie obejrzeć można liczne dawne kurhany oraz dolmeny (prehistoryczne budowle megalityczne o charakterze grobowca, składają się one z głazów wkopanych pionowo w ziemię i wielkiego płaskiego bloku). Rocznie centrum odwiedzane jest przez około 60 tys. turystów i dzieci w wieku szkolnym, przyjeżdżających tu na wycieczki.

Katedra w Roskilde
		Roskilde – Muzeum Wikingów
Lejre – Centrum Historyczno-Badawcze	Lejre – Centrum Historyczno-Badawcze – jeden z budynków muzealnych
Lejre – Centrum Historyczno-Badawcze. Przed muzeum wystawione kamienie z pismem runicznym.	Lejre – Centrum Historyczno-Badawcze. Napis na kamieniu pismem runicznym.
Kamień z pismem runicznym.	Lejre – Centrum Historyczno-Badawcze – dojście do dolmenów.	Lejre – Centrum Historyczno-Badawcze - dolmeny z okresu kamienia.

Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak

Nasi Partnerzy