Itinerarium

Tadeusz Jędrysiak

Śladami Chrystusa po Ziemi Świętej

Ziemia Święta - jest nazwą pochodzącą z Biblii, oznaczającą Palestynę i Izrael gdzie rozgrywały się wydarzenia Starego i Nowego Testamentu. Nazwa używana jest głównie przez chrześcijan, ale także rozpowszechniona jest w judaizmie i islamie. Często Ziemię Świętą nazywa się Ziemią Obiecaną, Ziemią Pańską, Krainą Kanaan, Ziemią Judzką (w znaczeniu szerszym niż Judea), Ziemią Izraela albo Syjonem. Ziemia Święta leży w zachodniej części Azji, nad brzegiem Morza Śródziemnego, po obu stronach Jordanu. Ten skrawek ziemi łączy Syrię z Egiptem. Ziemia Święta obejmuje tereny od góry Hermon do Morza Martwego na południu, ograniczone biegiem Jordanu na wschodzie i brzegiem Morza Śródziemnego na zachodzie. Dziś większość miejsc związanych z Jezusem Chrystusem znajduje się na terytorium Izraela i Autonomii Palestyńskiej.


 
Mapka Ziemi Świętej 
Źródło: www.bu.kul.pl

Będąc kilkanaście razy w Ziemi Świętej z grupami (pielgrzymki i wyjazdy turystyczne) realizowałem różne programy, zawsze jednak były na trasie miejscowości związane z życiem Jezusa i Świętą Rodziną. Pielgrzymka do Ziemi Świętej jest podróżą wyjątkową. Jest to podróż do kolebki chrześcijaństwa, w świat dwóch kultur: żydowskiej i arabskiej, której miejscem kulminacyjnym jest niewątpliwie Jerozolima, stolica trzech monoteistycznych religii: żydowskiej, muzułmańskiej i chrześcijańskiej. Na każdym kroku spotyka się miejsca święte dla chrześcijan, które są opisane w Starym Testamencie i w Ewangeliach.
Poniżej wymieniono najważniejsze miejsca związane kolejno z etapami życia i działalności Jezusa w Ziemi Świętej oraz podano ich krótki opis. Miejsca te znajdują się prawie w każdym programie biur turystycznych i pielgrzymkowych. Podaną trasę można zrealizować w ciągu nawet pięciodniowego pobytu w Ziemi Świętej.

• Ain Kerem - miejsce Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, dom i miejsce urodzenia Jana Chrzciciela;

• Betlejem - miejsce urodzenia Jezusa - Bazylika Narodzenia Pańskiego;

• Jerozolima - ofiarowanie Jezusa w Świątyni Jerozolimskiej. Ściana Płaczu - pozostałość po Świątyni (święte miejsce judaizmu);

• Nazaret - Bazylika Zwiastowania i miejsce życia Świętej Rodziny;

• Rzeka Jordan - nad jej brzegiem miało miejsce chrztu Jezusa przez Jana Chrzciciela;

• Kana Galilejska - Sanktuarium pierwszego cudu Chrystusa - Jezus tu dokonał pierwszego cudu, zamieniając wodę w wino;

• Kafarnaum - dom św. Piotra i synagoga;

• Tabga - kościół Rozmnożenia Chleba i Ryb;

• Góra Błogosławieństw - wzgórze na północnym brzegu Jeziora Galilejskiego, które tradycja chrześcijańska wiąże z nauczaniem Jezusa i wygłoszeniem przez Niego kazania na górze;

• Jerozolima - przejście Doliną Cedronu do Getsemani. Sanktuaria na Górze Oliwnej (kaplica Wniebowstąpienia, kościoły Pater Noster i Dominus Flevit), Getsemani - Bazylika Agonii. Góra Syjon - Wieczernik, Bazylika Wniebowzięcia NMP. Stara Jerozolima - Droga Krzyżowa (Via Dolorosa) i Bazylika Grobu Pańskiego.

Ain Kerem
Jest to wioska położona w zachodniej części wzgórz jerozolimskich, rodzinne miejsce Zachariasza i Elżbiety, rodziców Jana Chrzciciela oraz miejsce Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, w którym to Maria, Matka Jezusa odwiedziła swą kuzynkę Elżbietę, gdy ta oczekiwała przyjścia na świat swego syna Jana. Według tradycji dom rodzinny świętego Jana Chrzciciela znajdował się w miejscu, gdzie współcześnie wznosi się kościół pod jego wezwaniem. Do muru otaczającego dziedziniec kościoła przytwierdzono dla pielgrzymów w czterdziestu siedmiu językach, słowa hymnu Magnificat, którym modliła się Maria gdy spotkała św. Elżbietę. W krypcie kościoła znajduje się skała, która według tradycyjnych wierzeń miała ukryć małego Jana Chrzciciela podczas Rzezi Niewiniątek. W tej okolicy istnieje kilka sanktuariów chrześcijańskich odwiedzanych przez licznych pielgrzymów przybywających z całego świata. Obecnie Ain Kerem jest osiedlem mieszkaniowym znajdującym się na terenie Zachodniej Jerozolimy. W czasie II wojny światowej w Ain Kerem istniała polska szkoła dla młodzieży przybyłej z Palestyny z armią gen. Władysława Andersa.

Betlejem
Betlejem, w języku hebrajskim oznacza "dom chleba". Na wschód od Betlejem, w pobliskiej wiosce znajduje się Pole Pasterzy, na którym Anioł oznajmił pasterzom narodziny Jezusa. W samym Betlejem nad grotą, w której urodził się Jezus znajduje się Bazylika Narodzenia Pańskiego. Pierwszy kościół został wybudowany nad grotą w IV w. z inicjatywy Cesarza Bizantyjskiego Konstantyna i jego matki, cesarzowej Heleny. Obecny kościół pochodzi z VI w. Oryginalne wejście do kościoła zostało zwężone i obniżone, w czasach kiedy innowiercy profanowali kościół wjeżdżając do niego na koniach. Warto dodać, że większość znajdujących się kościołów na Ziemi Świętej zostało zniszczonych podczas inwazji perskich w VII wieku. Bazylika Narodzenia cudem uniknęła zbezczeszczenia, ponieważ mozaika znajdująca się na fasadzie kościoła przedstawiała Trzech Mędrców, którzy przyszli oddać cześć Dzieciątku Jezus w tradycyjnych strojach perskich. Obecnie Bazyliką dzielą się chrześcijanie obrządku ortodoksyjnego, łacińskiego i ormiańskiego. Obok Bazyliki znajduje się kościół pod wezwaniem św. Katarzyny, wybudowany w XIX w., na ruinach kościoła pochodzącego z czasów Krzyżowców z XII w. W świątyni tej co roku patriarcha kościoła łacińskiego celebruje Pasterkę wigilijną, na którą przybywają rzesze pielgrzymów z całego świata. Uczestnictwo dwukrotne w tej uroczystej Pasterce w kościele św. Katarzyny w czasie moich podróży do Ziemi Świętej zrobiło na mnie wielkie wrażenie.

Jerozolima
Jerozolima jest jednym z najbardziej fascynujących miast na świecie. W języku hebrajskim jego nazwa brzmi "Jeruszalaim" (miasto pokoju), a po arabsku "Al-Quds" (święte). Miasto ma bardzo długą historię. Jej początki sięgają jeszcze czasów sprzed czterech tysięcy lat. Jerozolima jest znana w świecie pod nazwą Świętego Miasta dla wyznawców trzech religii: judaizmu (miejsce ofiarowania Izaaka przez Abrahama; miejsce budowy I Świątyni i pałacu królewskiego przez króla Salomona), chrześcijaństwa (miejsce ukrzyżowania i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa) i islamu (tradycja muzułmańska utożsamia Jerozolimę z Al Aksa, gdzie miał wstąpić do nieba Mahomet). Jerozolima jest głównym celem licznych pielgrzymek przybywających z całego świata. Dzieli się na trzy części: otoczone murami Stare Miasto, Wschodnią Jerozolimę oraz dynamicznie rozrastające się wokół nich Nowe Miasto. Stare Miasto jest otoczone murem pochodzącym z XVI w. Wewnątrz murów, Stare Miasto dzieli się na nieprecyzyjnie wydzielone dzielnice: żydowską, chrześcijańską, muzułmańską i ormiańską. W kierunku wschodnim i południowym od miasta znajdują się góry Oliwna i Syjon, obie tradycyjnie powiązane z końcem ziemskich dziejów Chrystusa.Góra Oliwna jest świętym miejscem dla chrześcijan i dla wyznawców judaizmu. Jerozolima związana jest z początkiem życia Jezusa. Wkrótce po narodzinach Jezus został zabrany przez swoich Rodziców do Jerozolimy. To tu podczas obrzędu obrzezania nadano Mu imię. Jezus jest Synem Bożym, jest Bogiem. Tu w Świątyni Jerozolimskiej "Gdy nadszedł czas oczyszczenia Matki według Prawa Mojżeszowego, przynieśli Dzieciątko do Jerozolimy, aby zostało przedstawione Panu". W celu upamiętnienia wyzwolenia narodu żydowskiego z niewoli egipskiej, Prawo Mojżeszowe nakazywało, aby każdy pierworodny syn został poświęcony Bogu. Rodzice Jezusa musieli wykupić go ofiarą składającą się ze srebrnych monet stanowiących równowartość wynagrodzenia za 20 dni pracy oraz złożyć w ofierze parę synogarlic albo dwa młode gołębie, zgodnie z przepisem Prawa Pańskiego. Prawo także nakładało również obowiązek oczyszczenia matki po urodzeniu dziecka.
Drugi raz Świątynia Jerozolimska jest wymieniona w Ewangelii kiedy Jezus miał 12 lat. "Rodzice Jego chodzili co roku do Jerozolimy na Święto Paschy. Gdy miał lat dwanaście, udali się tam zwyczajem świątecznym. Kiedy wracali po skończonych uroczystościach, Jezus został w Jerozolimie, a tego nie zauważyli Jego Rodzice. Przypuszczając, że jest w towarzystwie pątników, uszli dzień drogi i szukali Go wśród krewnych i znajomych. Gdy Go nie znaleźli, wrócili do Jerozolimy szukając Go. Dopiero po trzech dniach odnaleźli Go w świątyni, gdzie siedział między nauczycielami, przysłuchiwał się im i zadawał pytania. Wszyscy zaś, którzy Go słuchali, byli zdumieni bystrością Jego umysłu i odpowiedziami (Łk 2, 41-51).
Dla Żydów świątynia w Jerozolimie była symbolem opieki Boga nad swoim ludem - miejscem, w którym Pan był zawsze gotowy wysłuchać próśb i udzielać pomocy tym, którzy przychodzili do Niego ze swoimi potrzebami. Świątynia Jerozolimska była główną świątynią żydowską w czasach Jezusa i jednym z miejsc gdzie można była składać ofiary.
Pierwsza Świątynia Jerozolimska została zbudowana za panowania króla Salomona (ok. 970 r., ok. 930 r. przed Chrystusem). Została zburzona przez Babilończyków w 586 r. przed Chrystusem. Została odbudowana i poświęcona powtórnie w 515 r. przed Chrystusem. Świątynia olśniewała swą wspaniałością (jej model można obejrzeć w Muzeum Historycznym Jerozolimy). W wyniku upadku dwóch powstań w Jerozolimie przeciwko Rzymowi w 70 r. i 135 r. po Chrystusie, Świątynia została całkowicie zburzona. Ostała się jedynie zachodnia ściana wewnętrznego muru nazywana powszechnie Ścianą Płaczu. Ortodoksyjni Żydzi przychodzą tu opłakiwać zagładę swej Świątyni. W szczeliny muru współcześni pielgrzymi często wtykają karteczki z modlitwami. Ściana Płaczu jest najświętszym miejscem judaizmu. Ściana Płaczu jest podzielona na 48-metrową część dla mężczyzn i 12-metrową dla kobiet. Ponadto kobietom nie wolno na głos odmawiać modlitw, śpiewać, czytać Tory oraz zakładać rytualnego szalu modlitewnego Na miejscu zaś zburzonej Świątyni Jerozolimskiej stoi meczet El Aksa i "Kopuła Skały"; tradycja w tym miejscu umieszcza Abrahama składającego ofiarę z Izaaka oraz wniebowstąpienie Mahometa. Dla muzułmanów jest to drugie najświętsze miejsce w świecie po Al-Kaba w Mekce w Arabii Saudyjskiej.

Nazaret
Miasto Nazaret położone jest w dolinie południowej Galilei. W miejscu tym Anioł Gabriel zwiastował Dziewicy Maryi, że zostanie Matką Syna Bożego i tu właśnie spędził swoje dzieciństwo Jezus wraz ze swoimi rodzicami Józefem i Maryją. Znajduje się tu wspaniała Bazylika Zwiastowania wybudowana w miejscu, gdzie Anioł Gabriel ukazał się Dziewicy Maryi. Bazylika, której budowę ukończono w 1969 r. dominuje nad miastem. Jest ona piątym kościołem w tym miejscu. We wnętrzu Bazyliki Nawiedzenia znajdują się fragmenty murów z czasów bizantyjskich i krzyżowców oraz grota zwiastowania z inskrypcją "Tutaj Słowo stało się Ciałem". Obok Świątyni znajduje się kościół p.w. św. Józefa, wybudowany nad jaskinią, która służyła św. Józefowi jako warsztat ciesielski.

Rzeka Jordan
Rzeka Jordan jest najdłuższą i główną rzeką w Izraelu, stanowiącą podstawowe źródło wody w tym kraju. Rzeka stanowiła granicę Ziemi Obiecanej, której nie wolno było przekroczyć Mojżeszowi. Jordan bierze początek z trzech źródeł w Libanie. Później przebiega przez Syrię, Izrael i Jordanię, wije się ponad 320 km, przepięknymi, malowniczymi zakolami. To w wody tej rzeki Jezus wszedł razem z Janem Chrzcicielem, podczas gdy z otwartych niebios gołębica zstępowała na Umiłowanego Syna Bożego. Chrzest Jezusa w Jordanie opisali wszyscy Ewangeliści nie podając jednak dokładnego jego miejsca. Obecnie w symbolicznym miejscu, przy ujściu rzeki do Jeziora Galilejskiego znajduje się miejscowość Jardenit, do której przybywają pielgrzymi wspominając moment chrztu Chrystusa i odnawiają własny sakrament chrztu, podczas którego otrzymali nowe życie chrześcijanina. Odbywa się to poprzez polanie głowy wodą , a baptyści czynią to przez całkowite zanurzenie w rzece.

Kana Galilejska
W Kanie Galilejskiej Jezus po dniach postu na Pustyni Judzkiej spotkał się ze Swoją Matką w czasie godów weselnych. Dokonał tu pierwszego cudu, zamieniając wodę w wino. Według tradycji w miejscu dokonania cudu znajdowała się synagoga, w której odbył się ślub. W okolicznych sklepikach dla turystów można kupić wino pochodzące z miejscowych winnic.

Kafarnaum
W czasach Jezusa Kafarnaum było bogatym żydowskim miastem. Jezus spotkał tu swoich pierwszych uczniów, Piotra, Andrzeja, Jakuba, Jana i Mateusza, wszyscy oni byli rybakami na Jeziorze Galilejskim. Jezus dokonał w Kafarnaum i jego okolicach licznych cudów. Do dziś zachowały się tu ruiny synagogi z białego wapienia, powstałej ok. 300 r., wybudowanej w typowym stylu w miejscu, w którym Jezus nauczał i modlił się podczas swojego pobytu w Galilei. Obecnie w Kafarnaum znajdują się odsłonięte budynki mieszkalne pochodzące z czasów życia Jezusa. Na miejscu, w którym znajdował się dom Piotra zbudowano nowy kościół.

Tabga
Tabga znajduje się w odległości ok 3 km od Kafarnaum na wysokości 210 m n.p.m. Nazwa Tabga pochodzi od zniekształconego greckiego słowa Heptapegon oznaczającego "siedem źródeł". W przeszłości wody z siedmiu źródeł spotykały się w tym punkcie i wpływały do Jeziora Galilejskiego, w dzisiejszych czasach jednak pozostało z nich tylko pięć. Jest to miejsce, w którym Jezus dokonał cudu rozmnożenia chleba i ryb, aby nakarmić tłumy, które przyszły słuchać jego nauk. Obecnie na tym wzgórzu znajduje się kościół Rozmnożenia Chleba i Ryb.

Góra Błogosławieństw
Na szczycie Góry Błogosławieństw, na wprost Jeziora Galilejskiego został wybudowany ośmiokątny Kościół Błogosławieństw, w miejscu, w którym Jezus wygłosił kazanie na górze. Do najbardziej znanych części kazań należą modlitwa "Ojcze nasz" oraz "Osiem Błogosławieństw". Błogosławieństwa wskazują, jak ma wyglądać życie i postawy uczniów Chrystusa.

1. Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie.

2. Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą pocieszeni.

3. Błogosławieni cisi, albowiem oni na własność posiądą ziemię.

4. Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni.

5. Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią.

6. Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą.

7. Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi.

8. Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, albowiem do nich należy królestwo niebieskie.

Jerozolima
W kierunku wschodnim i południowym od miasta znajduje się góra Oliwna (położona na wschód od Starego Miasta) i Syjon, obie tradycyjnie powiązane z końcem ziemskich dziejów Chrystusa. Góra Oliwna jest świętym miejscem dla chrześcijan i dla wyznawców judaizmu. Dla chrześcijaństwa żadna inna góra nie ma tak ogromnego znaczenia religijnego i sentymentalnego, jak Góra Oliwna, w żadnym innym miejscu Jezus nie spędził tak wiele czasu podczas swojej misji w Jerozolimie. Chrystus wielokrotnie przechodził przez Górę Oliwną, nauczał Apostołów w miejscu, z którego widać świątynię, przepowiedział zniszczenie Jerozolimy i płakał nad jej losem (Łk 19:37-41).
W tym świętym miejscu jest kilka wspaniałych kościołów. Kościół Pater Noster, nazwany tak od modlitwy, której Jezus nauczał apostołów.Kościół Agonii, zwany także kościołem Wszystkich Narodów, mieszczący wspaniałe mozaiki, przedstawiające agonię Jezusa. Zgodnie z tradycją, to właśnie wewnątrz tego kościoła mieści się Skała 14 Agonii. Grota Agonii leży niedaleko Grobu Matki Bożej i cerkwi św. Marii Magdaleny, a nieopodal szczytu Góry Oliwnej wznosi się kaplica Wniebowstąpienia. U stóp Góry Oliwnej leży ogród Getsemani, gdzie Jezus spędził na modlitwie ostatnie godziny przed pojmaniem. Góra Syjon jest miejscem ważnych wydarzeń opisanych w Ewangelii, włącznie z Ostatnią Wieczerzą, ustanowieniem sakramentu Eucharystii i zesłaniem Ducha Świętego. Odbyło się to w Sali na Górze. Na Górze Syjon mieści się także Opactwo Zaśnięcia, gdzie Najświętsza Maria Pana zapadła w "wieczny sen" oraz Grób Dawida.
Najpewniej najważniejszym punktem każdej pielgrzymki jest oddanie hołdu Męce Pańskiej, w postaci przejścia Drogą Krzyżową, Via Dolorosa, którą prowadzono Jezusa na Golgotę. Via Dolorosa (z łaciny - "droga cierpienia", "droga krzyżowa") - ulica w starej części Jerozolimy, którą prawdopodobnie przemierzył Jezus Chrystus dźwigając krzyż na Golgotę. Jest to również nazwa nabożeństwa Drogi Krzyżowej odprawianej na tej ulicy. Swój obecny kształt Via Dolorosa uzyskała w XVIII w., zastępując różne poprzednie trasy. Obecnie jest oznaczona dziewięcioma stacjami; na początku XV w. stacji było czternaście, z czego pięć pozostało w Bazylice Grobu Świętego. Ulica Via Dolorosa jest celem licznych pielgrzymek chrześcijan. Szczególną uwagę każdego Polaka przyciąga stacja trzecia - polska (Jezus upada po raz pierwszy). Została ona odrestaurowana przez żołnierzy armii gen. Władysława Andersa. Bazylika Grobu Świętego, zwana też Bazyliką Grobu Pańskiego jest miejscem Ukrzyżowania, Śmierci i Zmartwychwstania Jezusa. Bazylika została wybudowana na polecenie cesarza Konstantyna zaraz po Soborze Nicejskim w 325 r. Grób Jezusa został odkryty przez matkę Konstantyna, cesarzową Helenę. W miejscu tym zostały wybudowane trzy różne obiekty: okrągły kościół zwany Anastasis - nad pustym grobem Jezusa, wspaniała bazylika zwana Martyrium oraz świątynia upamiętniająca miejsce ukrzyżowania Jezusa zwane Kalwarią (Golgota), wybudowana na środku kwadratowego placu mieszczącego się pomiędzy tymi dwoma kościołami. Budowle te zostały zniszczone przez Persów w VII w., odbudowane i ponownie zniszczone w 1009 r. Obecny kościół wystawiony w XII w. przetrwał do dziś. Mieści się w nim grób Jezusa i miejsce Jego ukrzyżowania.

Nasi Partnerzy