Wydarzenie z duszą

Tadeusz Jędrysiak, Izabela Wyszowska

Sanktuarium Matki Bożej w Gietrzwałdzie - 140. rocznica objawień i 50. rocznica koronacji Cudownego Obrazu.

W turystyce religijnej w grupie walorów sakralnych, najważniejszą rolę odgrywają sanktuaria¹, których powstanie wiąże się niejednokrotnie z niezwykłymi wydarzeniami posiadającymi pierwiastek nadprzyrodzony. Są to miejsca szczególnego kultu, związane z relikwiami lub cudownymi wizerunkami. To przeważnie świątynie wzniesione na pamiątkę objawienia czy w celu oddawania czci relikwiom lub wizerunkom. Sanktuaria jako ośrodki kultu i miejsca święte należą do kulturowego i duchowego dziedzictwa, są także ośrodkami ruchu pielgrzymkowego, mają wielką siłę przyciągania i oddziaływania, równocześnie wyznaczając ważne przystanki i etapy pielgrzymowania wiernych. Warto zaznaczyć, że sanktuaria posiadają zazwyczaj niezwykle interesujące i piękne położenie geograficzne, co sprzyja głębokiemu odbiorowi i przeżywaniu treści religijnych i kulturowych [Flaga 2013, s. 203]. Sanktuaria polskie, niezależnie od swoich uwarunkowań prawnych, są przede wszystkim dobrem duchowym całego polskiego narodu, miejscem, w którym przez wieki ujawniało się to, co w społeczeństwie najlepsze i najpiękniejsze - szacunek dla drugiego człowieka, tolerancja wyznania, a także równość wszystkich wobec Boga. Miejsca kultu jednoczyły pielgrzymów we wspólnej modlitwie - Polaków, Bojków, Łemków, Ormian, Cyganów, Słowaków czy Żydów. Sanktuaria, co należy podkreślić, to nie tylko budowla, lecz całokształt działań ludzi i odpowiednia infrastruktura miejsca docelowego (w postaci bazy noclegowej, żywieniowej, towarzyszącej) przyczyniająca się do rozwoju turystyki pielgrzymkowej w Polsce.
Takim miejscem jest Sanktuarium Matki Bożej w Gietrzwałdzie, małej warmińskiej wsi położonej w połowie drogi między Ostródą i Olsztynem. Rok 2017 był szczególny w tym sanktuarium, z racji jubileuszowych obchodów 140. rocznicy objawień Najświętszej Maryi Panny i 50. rocznicy koronacji Cudownego Obrazu koronami papieskimi.
Zwyczaj koronowania słynących łaskami wizerunków Matki Bożej jest pielęgnowany dla podkreślenia ich godności i autentyczności kultu, jest jednym z przejawów oddawanej czci. Koronacja obrazu Najświętszej Maryi Panny jest w pierwszym rzędzie przejawem synowskiej wdzięczności i miłości ludu Bożego względem Maryi, która swą macierzyńską opieką otacza ludy i narody. Jest również wezwaniem do wdzięczności za otrzymane za Jej pośrednictwem łaski i dobrodziejstwa Boże, których tak wiele otrzymują czciciele Maryi. Natomiast umieszczenie koron na wizerunku przedstawiającym Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus na ręku oznacza najwyższe uwielbienie, część i hołd złożony. Przez koronację obrazów sanktuaria maryjne otrzymały nadzwyczajne wyróżnienie Kościoła [Jędrysiak, Wyszowska 2017]. Parafia w Gietrzwałdzie powstała w XIV w., a w XV w. w miejscu pierwotnego drewnianego kościoła postawiono budynek murowany z kamienia i cegły. W 1580 r. konsekrowano ołtarz główny, w którym już wtedy znajdował się, słynący łaskami, obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Jest to wizerunek zaliczany do typu Hodegetrii². Autor nie jest znany, ale można przypuszczać, że obraz powstał w połowie XVI w. Madonnę przedstawiono w ciemnoniebieskim płaszczu z ornatem, trzymającą na lewej ręce Dzieciątko odziane w długą, czerwoną sukienkę. Prawa ręka Matki Bożej spoczywa na sercu, wskazując na Chrystusa. Natomiast prawa ręka Dzieciątka wzniesiona jest w geście błogosławieństwa, lewa wsparta na książce opartej na kolanie. Oblicze Matki Bożej wyraża powagę, łagodność i dobroć [Rosłan 1994, s.34].
W 1717 r. obraz gietrzwałdzki przyozdobiono srebrnymi koronami, które kilka lat później zastąpiono bardziej kosztownymi, wysadzanymi drogimi kamieniami. Za otrzymane łaski za wstawiennictwem Matki Bożej Gietrzwałdzkiej pielgrzymi ofiarowywali liczne i drogocenne wota. W czasie wojen okupanci często je grabili.
Sławę sanktuarium gietrzwałdzkiemu przyniosły - mające w nim miejsce w 1877 r. - objawienia Najświętszej Maryi Panny, które do tej pory jako jedyne na ziemiach polskich zostały oficjalnie uznane przez władzę kościelną. Jasna postać "Białej Pani" ukazała się kilkakrotnie w okresie trzech miesięcy 1877 r. dwóm dziewczynkom: 13-letniej Justynie Szafryńskiej i 12-letniej Barbarze Samulowskiej i poleciła wystawić w tym miejscu figurę Niepokalanego Poczęcia. Matka Boża objawiając się w Gietrzwałdzie podkreśliła wagę codziennej modlitwy, szczególnie różańcowej. Prosiła, by regularnie odmawiały różaniec, dlatego dziewczęta codziennie przychodziły pod klon, pod którym objawiła im się Maryja, i odmawiały wskazaną modlitwę. Matka Boża, za ich pośrednictwem, wzywała do trzeźwości i modlitwy różańcowej o nawrócenie alkoholików, wskazała znajdujące się przy kościele pod lasem cudowne źródełko oraz udzielała odpowiedzi na pytania o dalsze losy prześladowanego na Warmii Kościoła katolickiego.
Na początku objawień i na ich końcu Maryja powiedziała: "Odmawiajcie różaniec! Łaski wyproszone przez tę modlitwę będą dla was zbawienne i doprowadzą was do szczęścia wiecznego w niebie". Objawienia rozpoczęły się 27 czerwca i trwały do 16 września 1877 r. Wizjonerki zadawały Matce Bożej pytania, a Ona udzielała konkretnych odpowiedzi. Do połowy czasu trwania objawień - a było ich łącznie 160 - Matka Boża ukazywała się raz dziennie. Później trzy razy dziennie. Zawsze miało to miejsce podczas modlitwy różańcowej.
Bardzo ważnym elementem objawień gietrzwałdzkich było to, że Maryja rozmawiała z dziewczętami w języku polskim oraz to, że same objawienia miały miejsce blisko kościoła. Stąd ich interpretacja zakładała, że nie chodziło o tworzenie nowego miejsca kultu, ale o odnowienie tego już w Gietrzwałdzie istniejącego, który powinien jednoczyć i pokrzepiać Polaków w trudnych czasach Kulturkampfu.
W 1967 r. ks. Stefan Kardynał Wyszyński, Prymas Polski, przy współudziale ks. Karola Kardynała Wojtyły, metropolity krakowskiego i ks. Biskupa Józefa Drzazgi, biskupa warmińskiego, dokonali uroczystej koronacji obrazu koronami papieskimi.
Sanktuarium w Gietrzwałdzie często bywa określany mianem "polskiego Lourdes". W obydwu tych miejscach w podobnym czasie objawiła się ubogim, małym dziewczynkom (w Lourdes była to Bernadeta Soubirous) Maryja, mówiąca do nich w ich ojczystym języku i nakazująca im odmawiać Różaniec. Wskazała też cudowne źródełka, z których woda wypita z wiarą i modlitwą ma moc uzdrawiającą. Sanktuarium Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej jest obok Częstochowy i Świętej Lipki najczęstszym celem pątników z całej Polski. Opisane objawienia to jedyne w Polsce przykłady objawień zatwierdzone przez Kościół urzędowym dekretem. Na całym świecie jest tylko 11 takich miejsc. W związku z tymi wydarzeniami przybywają tu liczne pielgrzymki pątników z Polski, a także z Czech, Włoch czy Francji.

Przypisy
1. Sanktuarium (łac. sanctuarium) - miejsce święte o szczególnym znaczeniu kultowym, zwykle budowla sakralna lub jej najważniejsza część. Jest to także miejsce gdzie znajduje się coś cennego, miejsce dla kogoś święte, drogie, do którego mają dostęp tylko nieliczni [Słownik wyrazów 1980, s. 666].
2. Hodegetria - typ ikony przedstawiający Matkę Boską wskazującą ręką na Jezusa błogosławiącego światu (Słownik Języka Polskiego), Matka Boża Przewodniczka, wskazująca drogę (prowadnica). Według tradycji ikona typu Hodegetria została namalowana w Jerozolimie przez św. Łukasza Ewangelistę i za pośrednictwem Maryi czczonej w Jej znaku ludzie otrzymują szczególne łaski. Wizerunek ten został przywieziony w V w. z Ziemi Świętej do Konstantynopola i uzyskał status relikwii oraz stał się paladium cesarzy, stolicy i państwa. W chwilach zagrożenia obnoszono go po murach miasta w procesjach błagalnych z udziałem patriarchy. Od chwili podboju Konstantynopola przez Turków w 1453 r. losy tej ikony są nieznane [Encyklopedia Katolicka.. 1993,kol.1096-1097].

Bibliografia
Jackowski A., (1998), Pielgrzymowanie, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Jędrysiak T., Wyszowska I., (2017), Szlakiem koronowanych obrazów Matki Bożej na kresach dawnej Rzeczypospolitej (Poczajów, Lwów i Jazłowiec na Ukrainie), "Turystyka Kulturowa" nr 3.
Rosłan J., (1994), Sanktuarium Matki Bożej w Gierzwałdzie, Wydawnictwo MG, Gietrzwałd.
Wolna-Samulak A., (2011), Sanktuaria maryjne w Polsce jako cel turystyki pielgrzymkowej. Studium na przykładzie sanktuarium w Licheniu Starym i Gietrzwałdzie, [w:] Turystyka religijna. Atrakcje turystyki religijnej, red. Z. Kroplewski, A. Panasiuk, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak

 

Panorama Gietrzwałdu		Na miejscu objawień stoi murowana kapliczka
Kapliczka wybudowana na miejscu gdzie rósł klon, na którym objawiała się Matka Boża.	Gietrzwałd - Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej		Główny ołtarz z Cudownym Obrazem
Droga różańcowa z kapliczkami prowadząca do źródełka	Kolejka pielgrzymów do pobrania wody ze źródełka	Kapliczka drogi różańcowej	Kapliczka przy źródełku
Pielgrzymi pobierający wodę ze źródełka	Jedna ze stacji drogi krzyżowej	Panorama drogi krzyżowej z kapliczkami	Jedna ze stacji drogi krzyżowej – Piłat umywa ręce

Nasi Partnerzy