Główna :  Dla autorów :  Archiwum :  Publikacje :  turystykakulturowa.ORG

Data wydania 29 stycznia 2011, redaktor prowadzący numeru: Paulina Ratkowska

Numer 2/2011 (luty 2011)

Opracowanie: Piotr Kempski, Monika Szmańda

Pierwszy dzień zwiedzania – piątek (popołudnie)

1. Główny Rynek i Ratusz
Kalisz jest rozplanowany na podstawie schematu, który polega na rozwidleniu szlaku komunikacyjnego na dwie równoległe ulice, zbiegające się na przeprawach. W centrum wytyczono prostokątny rynek, z którego wychodzi pięć ulic: dwie krótsze i trzy dłuższe. Najważniejszym budynkiem na rynku jest Ratusz wybudowany w 1920-1924 (Sylwester Pajzderski) w trakcie całkowitej odbudowy Kalisza po zbombardowaniu go w 1914 przez Prusaków. Wzniesiony jest na planie kwadratu i posiada wewnętrzny dziedziniec oraz wieżę widokową , która jest udostępniona dla turystów. Z platformy widokowej na wieży rozciąga się panorama miasta z widokiem na Wysoczyznę Kaliską i dolinę Prosny w promieniu 15 km. W wieży ratuszowej znajduje się także ekspozycja historyczna „ Kalisz wczoraj i dziś”. W samo południe z wieży odgrywany jest hejnał miasta.

2. Katedra pw. św. Mikołaja - najstarszy gotycki kościół parafialny średniowiecznego Kalisza z lat 1253-57.
Katedra znajduje się w północno- zachodniej części miasta, przy ulicy Kanonickiej. Świątynia wzniesiona została w 1253 z fundacji księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego, potem była wielokrotnie przebudowana. Wnętrze robi duże wrażenie przejrzystością układu. Prostokątna nawa główna oddzielona jest od bocznych filarów, zdobionych motywami antycznymi. W prezbiterium zachowało się do dzisiaj oryginalne gotyckie sklepienie gwieździste. W kościele znajduje się barokowy ołtarz z 1662 roku, ozdobiony kopią obrazu z pracowni Piotra P. Rubensa „Zdjęcie z Krzyża”. Niegdyś w tym miejscu wisiał oryginał, jednak w 1973 roku uległ on zniszczeniu podczas pożaru. Kaplicę Matki Boskiej Pocieszenia dekorują witraże i polichromie autorstwa Włodzimierza Tetmajera. Ołtarze boczne, barokowe i rokokowe, posiadają obrazy z XVIII wieku. Wśród nich znajdują się cenniejsze dzieła: obraz św. Rodziny, obraz Matki Boskiej Szkaplerznej z Dzieciątkiem oraz obraz św. Kryspiny i Kryspiniana. Warto także obejrzeć obraz z rzadkim motywem „Drogi na Golgotę” (koniec XVI wieku), który przedstawia Chrystusa niosącego krzyż wśród cisnącego się tłumu ludzi. W zakrystii znajduje się malowidło z XVIII wieku , przedstawiające św. Paschalisa i Matkę Boską, unoszącą się ponad miastem. Jest to jedyna zachowana panorama Kalisza z tego okresu. W 1992 roku kościół został podniesiony do godności katedry diecezji kaliskiej.
Kolacja: można ją spożyć w restauracji: Piwnica Ratuszowa, ul. Główny Rynek 20, Tel. (62) 757 05 03
Wieczorem warto pójść na spacer malowniczo oświetlonymi ulicami kaliskiej starówki. Może on stanowić ciekawe spotkanie z tym historycznym miastem w zupełnie innym klimacie.
Nocleg patrz – Baza noclegowa


Drugi dzień zwiedzania - sobota

3. Kamienny most - najstarszy w Kaliszu
Idąc ulicą Śródmiejską zwiedzający przechodzi przez najstarszy z kaliskich mostów. „Most Kamienny”, zwany też Aleksandryjskim powstał w latach 1825 -1826 według projektu Sylwestra Szpilowskiego. Konstrukcja, przerzucona jednym łukiem przez rzekę Prosnę, opiera się na dębowych palach wbitych w dno rzeki. Żeliwne tralki tworzą balustradę i osadzone są w piaskowym cokole. Pośrodku balustrady wmontowane są kamienne ciosy. W jednym z nich wykuto portret cara Aleksandra I, a drugi przedstawia herb Kalisza. W 1964 most został wpisany do rejestru zabytków.

4. Klasztor Franciszkanów i kościół pw. św. Stanisława Biskupa.
Kościół zakonny został wzniesiony na początku II połowy XIII wieku z fundacji księcia Bolesława Pobożnego i jego żony, księżnej Jolanty, jako pamiątka ich zaślubin, po czym był wielokrotnie przebudowywany. Pochodzące z okresu baroku sklepienie wykonane jest w stylu kolebkowym z lunetami z około 1630 z bogatą dekoracja stiukową. W klasztorze należy zwrócić uwagę na późnobarokowy ołtarz, w którym znajduje się obraz Franciszka Smuglewicza „Wskrzeszenie Piotrowina” i na ambonę w kształcie łodzi Piotrowej z 1862 roku. Przy lewej nawie znajduje się gotycka kaplica Męki Pańskiej a nieopodal niej dzwonnica renesansowa.

5. Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka w Kaliszu
Szkoła została założona 1773 roku przez Komisję Edukacji Narodowej. Jest to najstarsze liceum ogólnokształcące w Kaliszu, a także jedna z najstarszych szkół średnich w Wielkopolsce i Polsce. Od 1923 nosi imię Adama Asnyka, poety i przedstawiciela literackiego pozytywizmu, żyjącego w latach 1838 – 1897, który był niegdyś jej uczniem. Obok liceum znajduje się jego pomnik.

6. Baszta „Dorotka”. 
Baszta znajduje się na tyłach Bazyliki NMP (Sanktuarium św. Józefa). Na temat Baszty krąży wiele legend, jedna z nich opowiada o jej przeznaczeniu na wiezienie dla miejscowych ladacznic, nazywanych tu kiedyś eufemistycznie „Dorotkami”. Półokrągła, ceglana „Dorotka” jest jedyną zachowaną z licznych baszt średniowiecznych kaliskich fortyfikacji miejskich. 

7. Sanktuarium św. Józefa
Znajduje się ono w Bazylice mniejszej pw. Wniebowzięcia NMP. Ta późnogotycka świątynia została wzniesiona po roku 1353 roku z fundacji arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii Skotnickiego i przeniesiono do niej tytuł kolegiaty z kościoła na Zawodziu. Po zniszczeniu świątyni w II połowie XVIII wieku, w 1790 roku odbudowano ją w stylu późnobarokowym z wieżą w fasadzie. W nawie znajduje się cenny poliptyk późnogotycki z 1496 roku, warsztatu Mistrza z Gościszowic. W prawej nawie znajduje się obraz Świętej Rodziny z około 1670 roku, przy którym szczególnie od wieków rozwijał się kult opiekuna Jezusa - Św. Józefa. Kaliskie sanktuarium św. Józefa jest jednym z najstarszych na świecie ośrodków kultu tego świętego. W kościele umieszczone są ponadto liczne inne zabytki sztuki sakralnej. Znajduje się tu także kaplica będąca ogólnokrajowym ośrodkiem pamięci o męczeństwie duchowieństwa polskiego w obozie hitlerowskim w Dachau. Obok świątyni znajduje się dzwonnica wybudowana około roku 1820. Naprzeciw bazyliki: pomnik Jana Pawła II, który odwiedził to sanktuarium 4 czerwca 1997.

Obiad proponujemy zjeść w restauracji "Restauracji Św. Józefa w Kaliszu" Plac Jana Pawła II / 3, tel. 62 753-62-42

8. Pałac Komisji Wojewódzkiej i Baszta „Dorotka”  
Pałac Komisji Wojewódzkiej został wzniesiony w latach 1823-1824 w Śródmieściu na placu św. Józefa. Jest to budowa klasycystyczna, zaprojektowana prze Franciszka Reinsteina. W jego architekturze można odnaleźć wszystkie charakterystyczne elementy tego stylu. To wszystko sprawia, że budynek jest niezwykle atrakcyjny i na pewno warto zwrócić na niego uwagę. W roku 1965 został on wpisany do rejestru zabytków. Obecnie mieści się w nim siedziba Starostwa Powiatowego. 

9. Park Miejski
Ma powierzchnię 24 hektarów. Rozciąga się między Prosną a jej odnogami: Kanałem Rypinkowskim i Bernardynką. Został uznany za zabytek architektury ogrodowej i stanowi jeden z najstarszych i najpiękniejszych parków miejskich w kraju. Powstał w 1798 roku, wzorowany był na angielskich parkach. W 1881 roku po wielkiej powodzi, która w znacznym stopniu zniszczyła park, został on rozplanowany ponownie według projektu Edmunda Jankowskiego i Franciszka Szaniora. Rośnie w nim około 150 gatunków roślin. 63 okazy zostały wpisane do rejestru pomników przyrody. W parku znajdują się m. in. marmurowy posag Flory, szczątki „dębu Asnyka”.
Dalszy Spacer w stronę Teatru.

10. Teatr im. W. Bogusławskiego
Teatr został założony w 1801 przez W. Bogusławskiego, twórce polskiego teatru narodowego i jest najstarszym w Wielkopolsce i trzecim najstarszym teatrem dramatycznym w Polsce. Od roku 1936 nosi imię swojego założyciela. Obecny budynek został wzniesiony w latach międzywojennych według projektu Czesława Przybylskiego. Natomiast od roku 1961 odbywają się tu Kaliskie Spotkania Teatralne. W 1979 teatr został wpisany do rejestru zabytków.

Kolacja: proponujemy ją spożyć w restauracji „KTW”
ul. Park Ludowy 2. (Tel. 62 767 42 95, www.restauracja-ktw.pl)
Wieczór warto spędzić w Filharmonii Kaliskiej ul. Al. Wolności 2 Tel. (62) 757 36 15, www.filharmoniakaliska.pl
Nocleg patrz – Baza noclegowa


Trzeci dzień zwiedzania – niedziela
Opcje do wyboru:
a) pozostanie w Kaliszu i zwiedzenie kolejnych ciekawych miejsc, bądź
b) wyjazd do historycznych miejsc w powiecie kaliskim.

a) Propozycja zwiedzania Kalisza

11. Gmach Trybunału
Budynek jest położony w centrum miasta, przy ul. Alei Wolności. Powstał w 1819 – 1821, zaprojektowany w stylu klasycystycznym przez Sylwestra Szpilowskiego. W 1964 został wpisany do rejestru zabytków. Na frontonie budynku, pod godłem sprawiedliwości mieści się napis „Suum cuique” czyli „ Każdemu to, co mu się należy”. Przez cały okres swojego istnienia gmach służył jako siedziba władzy sądowniczej, obecnie jest to siedziba Sądu Rejonowego w Kaliszu.
Dalszy spacer w stronę Ratusza.

12. Rezerwat Archeologiczny - Gród Zawodzie w Kaliszu
Zawodzie leży na południe od centrum miasta. Zachowało się tu grodzisko kaliskie z IX –XIII wieku. Mieści się ono miedzy odnogami rzeki Prosny oraz otaczających ją mokradeł. Odkryto je podczas wykopalisk prowadzonych w latach 1958 do 1965. W latach 2006 -2008 częściowo zrekonstruowano gród. Wzniesiono wówczas repliki drewnianego mostu, palisady, ostrokołu, oraz bramy wjazdowej . Centrum osady stanowią fundamenty romańskiej kolegiaty, ufundowanej ok. 1145 przez Mieszka III Starego, który został w niej pochowany. Budowla ta stanowiła jedną z najwspanialszych świątyń romańskich w ówczesnej Polsce. Zrekonstruowano również wieżę obronną a także siedem budynków mieszkalnych.
Adres: Rezerwat Archeologiczny, ul. Bolesława Pobożnego Tel. (62) 757 16 08
Idąc dalej w kierunku południowym dociera się do kościoła św. Wojciecha.
Kościół św. Wojciecha w Kaliszu  
Kościół położony jest w dzielnicy Zawodzie, tuż obok rezerwatu archeologicznego. Zbudowany jest z drewna w konstrukcji zrębowej. Pierwszy budynek został wzniesiony około 1200 roku i pełnił funkcję świątyni parafialnej, jednak zostały one zniesione w 1406 roku przez arcybiskupa Mikołaja Trąbę. Później nieużytkowany kościół popada w ruinę. Stojący dziś w tym miejscu kościołek wzniesiony został w 1798 roku, o czym informują napisy na jednej z belek stropowych : „Anno Domini 1798 die 24 Aprilis Sebastjan Zieliński kościoła tego fundator, kunsztu garncarskiego z parafianami wszystkimi. Cieśla Jan Kejner” Kościół posiada nawę, prezbiterium oraz kamienną kropielnicę która prawdopodobne pochodzi z grodowej kolegiaty romańskiej. 

13. Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej  
Muzeum istnieje od 1911 roku i jest jednym z najstarszych muzeów okręgowych w kraju, powołano je do istnienia dzięki staraniom Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. W czasie wojny nie funkcjonowało, swoją działalność wznowiło dopiero w 1948 roku. Cenna i różnorodna ekspozycja prezentuje min. Makietę Kalisza z XVIII wieku, bogate zbiory etnograficzne i archeologiczne. W ofercie są także dwie stałe wystawy o tematyce : „Z Dziejów Kalisza – wystawa historyczna” oraz „ Pradzieje i wczesne średniowiecze regionu kaliskiego – wystawa archeologiczna”
Adres: ul. Kościuszki 12 Tel. 62 757 16 09, www.muzeum.kalisz.pl  

14-15. Kalisz: Cmentarze przy Rogatce
Obiekty te mieszczą się między ulicami Harcerską, Śródmiejską, Górnośląską i Nowym Światem. Są to miejsca pochówku mieszkańców Kalisza, znajdują się tu liczne zabytkowe kaplice, nagrobki. Jednym z nich jest cmentarz katolicki - największy ze wszystkich. Jego brama wejściowa znajduje się od strony Górnośląskiej. Został założony w 1807 roku. Najstarszą nekropolią jest cmentarz ewangelicki, założony w II połowie XVII wieku. Wejście do niego znajduje się od strony ulicy Harcerskiej. Trzecim, ostatnim cmentarzem w tym rejonie miasta jest cmentarz prawosławny, który powstał w 1787 roku. Jego założycielami nie było Rosjanie, lecz kupcy macedońscy, zwani tu „węgrzynami”, którzy w Kaliszu handlowali węgierskim winem.
Spacer w kierunku ulicy Śródmiejskiej i Gmachu Trybunału.

Proponujemy obiadokolacje w restauracji: „KALISZFORNIA”,
ul. Główny Rynek 19, tel. (62) 760 20 87 www.szakan.com 

b) Wyjazd do historycznych miejsc w powiecie kaliskim
Russów: Dworek Marii Dąbrowskiej
To miejsce, w którym pisarka urodziła się i mieszkała w latach 1889-1907. Dom jest wyposażony w meble z końca XIX wieku. Na parterze znajduje się muzeum literackie z 1971 roku, gabinet Józefa Szumskiego, kuchnia, sypialnia, saloniki. W wyposażeniu wnętrza dominuje reprodukcja fotograficzna, przedstawiająca rodziców pisarki, Marię w okresie dzieciństwa oraz jej rodzeństwo. W dworku znajdują się także fotografie z okresu studenckiego pisarki, Ekspozycję uzupełniają oryginalne pamiątki: maszyna do pisania, fotografie, dywaniki, ranne pantofle, bibeloty. Pierwsze piętro nawiązuje do warszawskiego mieszkania pisarki: pokój, miejsce pracy, biblioteka. W klatce schodowej umieszczone są liczne zdjęcia z różnych lat, w tym pierwowzór dworku. Rezydencję otacza park z trzema stawami, obok niej znajduje się mały skansen wsi.
Tel. 62 769 12 65

Russów: Mały skansen wsi
Skansen składa się z sześciu obiektów tradycyjnej kaliskiej architektury ludowej. „Zagroda kaliska” jest otoczona sztachetowym ogrodzeniem. Znajdują się tam dom, stodoła i spichlerz. Także pojedynczo eksponowane są dwa spichlerze, jeden z nich jest pochodzi z II. połowy XVIII wieku, z dawnej zagrody wybranieckiej w Russowie - jest on najstarszym przykładem dawnej architektury wiejskiej w skansenie.
Przed wyjazdem do Opatówka zalecane spożycie obiadu:
Zajazd „ Noce i Dnie”, 62-817 Russów 71 Tel. (062) – 769- 13- 96
Następnie jazda w kierunku Kokanina przez Skarszew, Tłokinię, a potem wyjazd na Drogę Krajową nr 25, w stronę Opatówka.

Opatówek

1. Muzeum Historii Przemysłu XIX wieku.
Jest to najbardziej znana instytucja kultury w Opatówku, utworzona w 1981 roku. Muzeum mieści się w starym klasycystycznym kompleksie fabryki sukienniczej, wzniesionej w roku 1824. której pierwotnym właścicielem była rodzina Fiedlerów. Obiekt wpisany jest na listę Międzynarodowego Komitetu Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego. W dawnych halach fabrycznych Muzeum prezentuje sześć stałych ekspozycji. Są to: 
I. Dziewiętnastowieczne napędy, wynalazcy, pracujące maszyny (ekspozycja w przyziemiu. Wśród jej eksponatów: silniki parowe, urządzenia przygotowawcze do procesu produkcji krosna i inne). 
II. Przemysł w Kaliskiem w okresie industrializacji ziem polskich (znajduje się na hali na parterze. Do kolekcji należą maszyny tkackie, hafciarskie, koronkarskie i pasamoniczne. Perłami ekspozycji są: ręczna maszyna hafciarska z programatorem oraz krosno pasamoniczne, ręczne krosno tkackie, maszyna przędzalnicza. W tym miejscu można także zobaczyć warunki w jakich pracowali i działali właściciele fabryk), 
III. Fortepiany i pianina firm polskich (na pierwszym piętrze. Kolekcja jest rodzajem historycznego zapisu asortymentu produkcji i pokazem kunsztu artystycznego tego okresu. Zgromadzono tu także eksponaty, wyprodukowane w pracowniach innych regionów i zagranicznych, m. in. fortepian skrzydłowy Augusta Peapke z Krakowa, fortepiany stołowe, instrumenty muzyczne oraz pianina), 
IV. Zabytkowe maszyny dziewiarskie, pomocnicze, bonneterie, projekty dzianin ASP w Łodzi (zgromadzone na drugim piętrze obiektu, zbiór umożliwia zwiedzającemu prześledzenie rozwoju myśli technicznej tej gałęzi przemysłu włókienniczego), 
V. Laboratorium Przemysłowe XX wieku (prezentuje stosowne parametry do określenia wytwarzanych tkanin), 
VI. Maszyny i urządzenia drukarskie od XIX do XX stulecia (zgromadzone są w przyziemiu. Można tam poznać cały proces powstawania druku). Sala trzeciego piętra Muzeum obejmuje przestrzeń dla wystaw czasowych. Wśród wystawianych tu eksponatów spotkać można dzieła wybitnych twórców, które stykają się z wydarzeniami z wielu dziedzin życia z przeszłości i współczesności.
Tel. 62 761 80 54 www.muzeum.opatowek.pl
Z Muzeum kierujemy się w stronę kościoła (budynek widoczny jest z daleka).

2. Kościół neogotycki pw. Najświętszego Serca Jezusowego
Kościół w Opatówku jest najbardziej charakterystyczną budowlą w tej miejscowości. Nad jej krajobrazem górują jego dwie strzeliste wieże, widoczne z różnych stron w całej okolicy. Wnętrze kościoła jest obszerne, trzynawowe. Obiekt zdobi głównie jego ołtarz i witraże. Przy bramie do kościoła ustawione są figury, przedstawiające dwóch Apostołów. Podświetlony reflektorami kościół w nocy widoczny jest z daleka, jego strzeliste wieże na tle ciemnego nieba wywierają niepowtarzalne wrażenie. Wieczorem wnętrze kościoła oświetlają światła żyrandoli, z ulicy widać wówczas piękno witraży, które emanują wyjątkowymi barwami. W podziemiach kościoła parafialnego pod kaplicą, odnowioną w roku 2008 znajduje się grobowiec gen. Józefa Zajączka, uczestnika wojen napoleońskich i namiestnika Królestwa Polskiego.
Obok świątyni znajduje się Oficyna Pałacowa

3. Oficyna Pałacowa
Jest to budynek klasycystyczny, zbudowany w 1825 roku. Posiada fasadę rozczłonkowaną czterema półkolumnami. Po przebudowie na początku XX wieku przez Karola Schlossera straciła ona swój pierwotny elegancki charakter. Obecnie jest to budynek mieszkalny.

4. Tzw. „Cukiernia”
W okresie międzywojennym znajdowało się w tym miejscu przedszkole Narodowej Organizacji Kobiet, następnie wytwórnia cukierków, a od czasów wojny budynek funkcjonuje jako dom mieszkalny. Budowla pochodzi z okresu I połowy XIX wieku. Na stronie frontowej znajduje się herb rodziny Zajączków „Świnka”, wykonany z piaskowca.

5. Mostek z 1824 roku
Mostek jest unikatem technicznym: jest to najstarszy żeliwny obiekt sztuki inżynierskiej w Polsce. Znajduje się on w parku przypałacowym, w bardzo malowniczym miejscu - obok dawnego wzniesienia pałacowego. Umożliwiał kiedyś przejście przez kanał, który łączył rzekę Cienię ze stawem. Staw to pozostałość fosy z XIV wieku, która służyła w celach obronnych ówczesnego zamku arcybiskupów gnieźnieńskich.
Obiadokolacja: w restauracji w Opatówku ul. Zdrojowa 5 Tel. (62) 504 85 42

Nasi Partnerzy