|
Opracowanie: Łukasz Funka
Dzień
pierwszy: Grodzisk
1. Rynek grodziski jest pozostałością pierwotnej
lokacji miasta. Znajduje się na nim trzykondygnacyjny ratusz z
pierwszej połowy XIX wieku, w którym i przy którym działają dwa infokioski, zapewniające podstawową informację o historii i
atrakcjach turystycznych miasta. Na Rynku znajduje się studnia
średniowieczna studnia w XIX wiecznej obudowie z pomnikiem
poświęconym ojcowi Bernardowi z Wąbrzeźna. Zgodnie z miejscową
legendą miał on pobłogosławić wyschniętą studnię, z której
natychmiast trysło nowe źródło.
2. Kościół farny pw. św. Jadwigi. Ten
najcenniejszy zabytek miasta widoczny jest już z Rynku. Został on
zbudowany po 1426 roku jako świątynia gotycka. Ceglane mury są
obecnie ukryte pod tynkiem, na zewnątrz widać jednak trójboczne
zamknięcia prezbiterium oraz zarysy ostrołukowych portali w fasadach
północnej i południowej. Kościół przebudował w duchu barokowym
pochodzący z Włoch (z Padwy), ale działający przez całe życie w
Wielkopolsce Krzysztof Bonadura Starszy, nadworny murator
Opalińskich. W Grodzisku działał on od około 1615 roku, a budując tę
świątynię wzorował się na kościele Santa Giustina w Padwie.
Poświęcenia kościoła dokonano w 1649 roku, choć jego przebudowa
została ukończona dopiero 23 lata później. Kościół farny ma jedną
nawę, po bokach której znajdują się podwójne kaplice, a także
prezbiterium od wschodu, oraz zwieńczoną hełmem wieżę od zachodu.
Prezbiterium i kaplice kryte są kolistymi kopułami. Elewacje zdobione
są kilkoma kondygnacjami nisz i wnęk charakterystycznych dla
twórczości Bonadury. Rokokowy ołtarz w prawej kaplicy posiada cenny
obraz Matki Boskiej Różańcowej z 1640 roku, pędzla Bartłomieja
Strobla – nadwornego malarza króla Władysława IV, którego
dzieła można podziwiać także np. w Pelplinie.
3. Muzealna Izba Tradycji Ziemi Grodziskiej.
Mieści się ona w XIX wiecznym dworku, który w roku 1919 był także
siedzibą dowództwa frontu zachodniego Powstania Wielkopolskiego.
Miejsce jest o tyle warte odwiedzenia, że kustosz Izby jest zarazem
przewodnikiem po samym mieście. Zbiory - choć może niezbyt imponujące
- są jednak ściśle związane z historią miasta. Można tu przyjrzeć się
m. in starym dokumentom cechowym, zobaczyć oryginalne dokumenty
przywilejów królewskich, ale też makietę miasta i pamiątki po
najróżniejszych grodziskich organizacjach. Muzeum ściśle współpracuje
także z lokalną historyczną grupą rekonstrukcyjną.
4. Kościół św. Ducha. Jest to drewniany kościółek
przyszpitalny z XVII wieku z XVIII-wieczną polichromią. Przed
kościółkiem znajduje się pomnik powstańców z okresu Wiosny Ludów
(1848). Zwiedzanie wnętrza świątyni bez uprzedniego zgłoszenia jest
niemożliwe, dlatego najlepiej skontaktować się z wyprzedzeniem z
Muzealną Izbą Tradycji. Świątynia wzniesiona została na planie
prostokąta, jest jednonawowa, z prezbiterium wydzielonym za pomocą
balasek. Całość nakryta jest płaskim stropem, a ściany wzmocnione
lisicami i zastrzałami. Ciekawostką może być znajdujące się w części
prezbiterialnej nawy, na ścianie zachodniej tzw. paludament, czyli
namalowana i udrapowana kotara, imitująca tło ołtarza głównego. W
jego środkowej części, w okazałej akantowej ramie umieszczony jest
obraz św. Walentego – patrona przewlekle chorych, a zarazem
zakochanych.
Powracając do centrum można spożyć obiad w jednym z
lokali, jeśli jednak ktoś preferuje kuchnię bardziej wyszukaną,
powinien udać się do hotelu. Deser lub podwieczorek można zjeść w
kawiarni Kachlicki, serwującej zarówno kawy i herbaty, jak i świetne
własne wypieki.
5. Zespół pobernardyński. Na narożniku ulic
Bukowskiej i 3 Maja wznosi się barokowy kościół pobernardyński.
Bernardynów osadził tu w 1662 roku kasztelan nakielski Jan Leopold
Opaliński, choć „zgoda” z 12 XI 1661 roku dotyczyła
zakonu reformatów. Jednonawową budowlę, z poprzeczną nawą i prosto
zamkniętym prezbiterium, nakrywa sklepienie kolebkowe. Wewnątrz
znajdują się ołtarze z obrazami malarzy zakonnych; w ołtarzu głównym
widnieje obraz z ok. 1662 r przedstawiający Adorację Imienia Jezusa
przez króla Jana Kazimierza, świętych i dostojników. Po lewej stronie
umieszczono nagrobek w formie ołtarzyka z dekoracją rokokową
poświęconą wojewodzie sieradzkiemu Wojciechowi Opalińskiemu.
6. Starostwo i gmach Sądu. Neogotycki budynek
starostwa sąsiaduje z neobarokowym budynkiem sądu. Oba nadal pełnią
funkcje administracyjne, przez co nie można np. fotografować wnętrza
sądu z przepięknymi witrażami czy piecem kaflowym. Oba budynki
wzniesiono w 1905 roku. Naprzeciwko nich znajduje się pomnik
upamiętniający miejsce, gdzie do ostatniej wojny znajdował się
cmentarz żydowski. W okolicy warto jeszcze zobaczyć secesyjną
kamieniczkę stylizowaną na dworek, mieszczącą się naprzeciwko domu
kultury.
7. Nowe miasto i kościół Ewangelicki. Pod koniec
dnia i na koniec historycznego spaceru można dojść do tzw. „nowego
miasta”, wytyczonego jako drugie centrum Grodziska w ramach
lokacji z 1593 roku. Na środku dawnego rynku znajduje się kościół
poewangelicki. Ukończony w 1905 roku, zbudowany z cegieł z kamiennym
cokołem i dużą częścią fasady, w którą wtopiono wieżę – w dole
kwadratową, wyżej ośmioboczną. Nad wejściem znajduje się efektowna
mozaika z postacią Chrystusa, a pod nią drewniany fryz ze scenami z
jego życia (rzeźba A. Boche). Wnętrze poprzecznie usytuowanej nawy
nakryto drewnianym pseudosklepieniem kolebkowym.
 Dzień drugi: okolice Grodziska
I wariant: Drzymałowo i Rakoniewice
Drzymałowo. Wieś powszechnie znana z faktu
posiadania... wozu cyrkowego. To w tej olęderskiej wsi, założonej na
początku XVIII wieku, mieszkał w swoim wozie Michał Drzymała. Co
prawda oryginalnego wozu już nie ma, ale do obejrzenia jest zarówno
jego kopia, jak i sąsiadujący pomnik.
Warto zatrzymać się w lokalnym zajeździe z tradycyjną
kuchnią.
Rakoniewice. W
tej miejscowości z bardzo dawną miejską metryką warto zwiedzić
przede wszystkim wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa i Rynek. Muzeum
mieści się w dawnej protestanckiej świątyni, zbudowanej pierwotnie z
drewna i gliny dla nowych osadników. Dysponuje ono nie tylko
olbrzymią kolekcją wozów strażackich, ale też interaktywnymi
ekspozycjami.
Warto także zobaczyć na Rynku domy podcieniowe z
XVIII-XIX wieku i eklektyczny XIX wieczny pałac. Przechadzając się po
mieście warto pamiętać, że praktykę lekarską odbywał tu Robert Koch.
II wariant
Grodziska Kolej Drezynowa - wycieczka drezyną.
Przykładowa całodzienna trasa: Grodzisk - Sępno albo
Grodzisk – Kościan. Jest także możliwość zorganizowania ogniska
oraz dodatkowych atrakcji. Po dokładniejszą ofertę, należy się
zwrócić do organizatorów. Uwaga! Dla przejazdu konieczna wcześniejsza
rezerwacja!
Adres: www.drezyny.kolej.one.pl/index.php?dzial=oferta
Dzień trzeci: Szlakiem zabytkowych kościółków
po powiecie grodziskim
Wilkowo Polskie (gm. Wielichowo). Najcenniejszym
po kościele farnym w Grodzisku zabytkiem sakralnym powiatu jest
tutejszy kościół pw. św. Jadwigi. Został on wzniesiony ok.
1540 r. z fundacji Piotra Ossowskiego i jest budowlą unikalną bo
późnogotycką, ale nie przebudowywaną w późniejszym okresie. Obok
niego znajduje się dzwonnica z XV wieku, powstała wskutek przebudowy
baszty obronnej.
Wielichowo. Miejscowość posiada prawa miejskie od
1429 roku. Do cenniejszych zabytków należy zespół pałacowy i park z
XIX wieku. Najciekawszy z artystycznego punktu widzenia jest jednak
kościół pw. Świętej Marii Magdaleny z połowy XVIII w. Obecnie
w jego ołtarzu głównym znajduje się figura Chrystusa Króla. Dawny
ołtarz główny z końca XVII w. o cechach barokowo-klasycystycznych
znajduje się w bocznej kaplicy. W jego polu głównym umieszczony jest
obraz św. Marii Magdaleny, po bokach między kolumnami rzeźby św.
Piotra i Pawła, a w zwieńczeniu obraz Najświętszego Serca Pana
Jezusa.
Ruchocice. Najcenniejszym zabytkiem wsi jest
drewniana świątynia pw. św. Urszuli, zbudowana
w latach 1730–1737. Kościołek posiada szereg
późnobarokowych ołtarzy oraz maleńkie rokokowe organy.
Granowo. Znajduje się drewniana świątynia pw. Św.
Marcina z barokowym wnętrzem. Kościół wzniesiono w 1729 roku z
inicjatywy Doroty Radomickiej, był przebudowywany po połowie XIX
wieku. Ołtarz główny utrzymany jest w stylu barokowym, z kolei dwa
boczne ołtarze, pochodzące z drugiej połowy XVIII w. są rokokowe.
Środkową część ołtarza głównego zajmują obraz Świętej Trójcy Świętej
oraz Św. Marcina. Obok kościoła wznosi się drewniana, prostokątna
dzwonnica. Przy kościele ciekawy cmentarz z grobami między innymi
jednego z powstańców wielkopolskich z roku 1919, poległego w
ostatnich dniach walk na froncie zachodnim.
Jeśli nie wybrano wariantu aktywnego, o którym poniżej,
zwiedzanie tych kościołów można uzupełnić o wizytę we franciszkańskim
klasztorze w Woźnikach (gmina Grodzisk).
Wariant aktywny: Rowerowy szlak pielgrzyma po
gminie Grodzisk.
Szlak utworzono staraniem gminy Grodzisk Wielkopolski.
Jest to doskonała propozycja na całodniową wycieczkę pieszą lub
rowerową. Obejmuje ona zwiedzanie kilkunastu ciekawych miejsc w samym
Grodzisku, a także m. in. Kotowa
(z ciekawym parkiem przypałacowym, a w nim rzadkim okazem drzewa:
cypryśnika błotnego oraz wystawionym tu szeregiem rzeźb artystów,
goszczących na grodziskich plenerach malarsko-rzeźbiarskich),
klasztoru w Woźnikach,
Ptaszkowa i Ujazdu (z
zabytkową stacją, siedzibą Grodziskiej Kolei Drezynowej).
Szlak
posiada własną stronę internetową z mapą i opisem wszystkich zabytków
na trasie, dlatego poniżej zamieszczono link do
tego gotowego przewodnika:
www.grodzisk.wlkp.pl/page.php?strefa=0&o=2062
|
