|
Opracowanie: Jakub Walczak, Armin Mikos v. Rohrscheidt
Pierwszy dzień:
[Śrem posiada oznaczoną
Miejską Trasę Turystyczną, opisane obiekty należą w większości do
tego systemu zwiedzania, co zostało zaznaczone skrótem MTT]
 1. Kościół Świętego
Ducha (ul. Wyszyńskiego 11) [MTT]
Późnogotycki kościół z
1614 r., przebudowa w 1840r. Pierwsza wzmianka o świątyni w tym
miejscu pochodzi z 1421 r. Kościół został zbudowany dzięki braciom
Barskim: Andrzejowi - oficjałowi warszawskiemu oraz Janowi -
archidiakonowi krakowskiemu. Przekazali oni również zbiór książek,
pochodziła z kolekcji króla Zygmunta Augusta. Kościół wybudowany jest
z cegły, okryty dachem dwuspadowym. Fasada ozdobiona jest wieżyczkami
czworokątnymi. We wnętrzu kościoła znajdują się balkony (empory)
charakterystyczne dla zborów ewangelickich, pochodzą one z okresu
przebudowy, kiedy obiekt służył miejscowym protestantom. Ołtarz
główny mieści manierystyczny krucyfiks z roku około 1630. Obok
kościoła mieści się Dom Parafialny otwarty w 1989. Niegdyś
funkcjonował tu szpital dla ubogich.
2. Rynek w Śremie
[MTT]
Oficjalna nazwa rynku:
„Plac 20 Października” upamiętnia 19 śremian
rozstrzelanych podczas publicznej egzekucji w roku 1939. O tym
wydarzeniu przypomina także tablica pamiątkowa proj. Józefa
Berdyszaka z roku 1946, umieszczona w miejscu kaźni w centrum placu.
Rynek jest prostokątnym placem, wytyczonym w XVI wieku. Po drugiej
lokacji był bardziej wydłużony i swoim zasięgiem obejmował także
kościół farny. Od średniowiecza aż po lata siedemdziesiąte ostatniego
wieku przez rynek przebiegał główny szlak komunikacyjny, prowadzący
przez miasto. Zabudowę rynku tworzą kamienice mieszczańskie,
pochodzące w większości z XIX w., swoim wyglądem nawiązujące do
renesansu i baroku. Najstarszym budynkiem jest kamienica z 1827 r.
(ul. Kościuszki 1). Jednak budowlą bardziej okazałą jest ratusz z
1838 r. W południe z ratusza można usłyszeć hejnał miasta. Wygląd
ratusza nawiązuje do stylów renesansu i klasycyzmu, ma w nim siedzibę
Urząd Miejski. Przed ratuszem znajduje się pomnik Józefa Wybickiego,
zaprojektowany przez Grzegorza Kowalskiego z 1981 r. Wybicki przez
długie lata mieszkał w Manieczkach niedaleko Śremu , gdzie też zmarł.
Na rynku w narożniku znajduje się kapliczka z figurą Matki Boskiej z
Dzieciątkiem z 1841r. - upamiętnia ona epidemię cholery która
panowała w mieście.
3. Kościół
Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej (ul. Farna 9) [MTT]
Świątynię wzniesiono w
stylu gotyckim, dokładny czas jej powstania jest nieznany. Zakrystię
dobudowano w 1504r, natomiast kaplica Chłapowskich (druga kaplica)
powstała w 1627r. Jednonawowe wnętrze kościoła przykrywa sklepienie
gwiaździste. Na skutek przebudowy wnętrza w 1892 r., kościół
pozbawiono cennych tablic epitafijnych i innych cennych sprzętów. Do
cenniejszych dzieł sztuki należy obraz Adoracja Matki Boskiej przez
św. Wojciecha i św. Stanisława z ok. 1620r. Ołtarz główny pochodzi z
1892 r., jednak do jego budowy wykorzystano wcześniejsze
(późnobarokowe) rzeźby św. Piotra i Pawła. Znajduje się również w nim
kopia obrazu Tycjana „Wniebowzięcie NMP”. Na uwagę
zasługuje także manierystyczny nagrobek Jerzego Mączyńskiego,
podstarościego śremskiego zmarłego w 1597r. Pośrodku kościoła
umieszczono zbiorową mogiłę ofiar egzekucji z 1939 r. straconych w
Zbrudzewie i Śremie. Obok kościoła stoi kapliczka barokowa, z
kamienną figurą św. Jana Nepomucena z 1734r.
Obiad: zalecany
Hotel „METROPOL”, ul. Plac 20 Października 43, tel. 061
28 32 160,
4. Zespół
poklasztorny Franciszkanów (ul. Poznańska11) [MTT]
Kompleks budynków jest
otoczony wysokim murem, w którym mieszczą się dwie bramy z 1779r.
Jest to już trzecia siedzibą franciszkanów w Śremie których
pierwotnie sprowadził tu książę wielopolski Bolesław Pobożny.
Barokowy zespół sakralny, w skład którego wchodzi kościół pw.
Narodzenia NMP i dawny klasztor Franciszkanów, powstał na przełomie
XVII i XVIII wieku. Kościół z przełomu epok baroku i rokoka ma budowę
trójnawową, halową z nieco starszym i węższym prezbiterium. Ołtarz
główny mieści XVIII-wiecny obraz przedstawiający Adorację Matki
Boskiej z Dzieciątkiem przez dwóch franciszkanów. We wnętrzu kościoła
możemy dostrzec rokokowe stalle w prezbiterium z XVIII w. Zabudowania
klasztorne złożone są z trzech skrzydeł, które ukazują kwadratowy
wirydarz. W krużganku widoczna jest tablica z 1754r., upamiętniająca
ojca Hieronima Gruszeckiego. Legenda miejscowa wiąże ją z podaniem,
które mówi o zamurowanym zakonniku. Istnieje szereg lokalnych legend
o tym klasztorze. Jedna z nich mówi o podziemnym tunelu który ma biec
pod korytem Warty i łączyć „klasztorek” (starą siedzibę
konwentu na Starym Mieście) z lokacją na Ostrówku. Obecnie na terenie
dawnego klasztoru funkcjonują Centrum Profilaktyki i Alternatyw
Młodzieżowych oraz Społeczne Ognisko Muzyczne.
5. Park Miejski im.
Powstańców Wielkopolskich (między ul. Poznańską a ul. Parkową)
[MTT]
Park powstał w 1888 r.
i jest jednym z większych miejskich założeń parkowych w Wielkopolsce.
Imponujący głaz znajdujący się w nim ma obwód 605cm i został tu
przywieziony z Kadzewa, widnieje na nim tabliczka przypominająca
twórców parku. Znajduje się tu także pomnik Dobosza –
upamiętniający Powstańców Wielkopolskich, uznawany za jeden z
ładniejszych pomników powstańczych. W 1925 r. pomnik został ustawiony
na rynku, pełniąc funkcję Pomnika Wolności i Powstańców. Został on
zrujnowany w 1939 przez Niemców, a w 1969 odnowiony przez Jerzego
Sobocińskiego. Mały domek mieszczący się w parku, zwany Izbą
Przyrodniczą, jest prowadzony przez Śremskie Towarzystwo
Przyrodnicze. Zlokalizowane jest przy nim mini-zoo, w którym żyją
kozy, kaczki, kury itp. Przez park przebiega historyczno-przyrodnicza
ścieżka dydaktyczna. Duży staw, znajdujący się w parku jest
pozostałością po starym korycie Warty, natomiast w miejscu grobli,
przez którą przebiega droga poznańska, był kiedyś drewniany most.
6. Grodzisko (ul.
Poznańska)
Dziś jest to niewielkie
wzniesienie z ustawioną na nim grupą głazów. Uchodzi za najstarszą
lokalizacją osady, od którego pochodzi także sama nazwa Śremu. To
właśnie o grodzie, znajdującym się w tym miejscu mówi „Złota
Bulla Gnieźnieńska” z roku 1136. Otoczony wysokimi wałami,
stanowił on siedzibę opola, a następnie kasztelanii, pilnując
jednocześnie przeprawy przez Wartę. Pierwszy gród śremski został
spalony prawdopodobnie w czasie łupieskiej wyprawy księcia
Brzetysława na Wielkopolskę (1038), jego odbudowa nastąpiła w XII
wieku. Według hipotez historyków w grodzie tym miał miejsce w roku
1000 postój orszaków cesarza Ottona III i towarzyszącego mu Bolesława
Chrobrego, który towarzyszył Ottonowi w drodze na zjazd gnieźnieński.
W XVI w założono na nim cmentarz żydowski, który nie przetrwał do
dzisiejszych czasów, ponieważ został zniszczony w 1940 przez
nazistów.
Kolacja i nocleg:
zalecany Hotel „METROPOL, ul. Plac 20
Października 43, tel. 061 28 32 160, www.hotel-metropol.pl,
email: info@hotel-metropol.pl
Drugi
dzień pobytu:
 1. Manieczki (gmina
Brodnica): „dwór” i „klub”.
W środku miejscowości
zlokalizowany jest dwór (wzniesiony w pobliżu dawniejszego w roku
1894). Do niedawna znajdowało się tu muzeum im. gen. Jozefa
Wybickiego przy którym funkcjonował także Odział Wielkopolski
Miłośników Tradycji Mazurka Dąbrowskiego. Muzeum zostało niestety
zamknięte w roku 2006. W parku stoją głazy, na których widnieją
tablice pamiątkowe, oraz pomnik Józefa Wybickiego, stojący dokładnie
w miejscu dworu, w którym poeta mieszkał i zmarł. W parku mieszczą
się dwie kolumny, przypominające potyczkę o dziewczynę, k której mówi
miejscowa legenda, znajduje się tu również kaplica z 1786 r.
wystawiona przez Józefa Wybickiego - informuje o tym tablica która
mieści się na zewnątrz.
W Manieczkach
funkcjonuje znany szczególnie krótko po roku 2000 klub dyskotekowy
Ekwador, stanowiący miejsce masowych zabaw weekendowych.
Odegrał on niebagatelną (cho…ć kontrowersyjna i różnie
ocenianą) rolę w rozwoju polskiego clubbingu, promując szereg wzorców
zachowań oraz znanych postaci polskiej sceny rozrywki. Nie jest
wykluczone, że niedługo to miejsce, już teraz interesujące
socjologów, znajdzie się także na szlaku turystów kulturowych,
zainteresowanych masowymi eventami, ale i najnowszymi dziejami
popkultury.
2. Brodnica –
kościół Św. Katarzyny
Kościół w Brodnicy
istniał na tym miejscu już wcześniej, prawdopodobnie od początku XII
w., natomiast pierwsza pisana wzmianka o nim pochodzi z 1298 r.
Dzisiejsza świątynia została wzniesiona w stylu neogotyckim w latach
1867-74, natomiast wieżę kościoła dobudowano w 1890 roku.
Projektantem kościoła był Stanisław Hebanowski, autor m.in. projektu
Teatru Polskiego w Poznaniu. Wyposażenie kościoła zawiera
klasycystyczne tabernakulum oraz późnobarokowe rzeźby, na zewnętrznej
ścianie umieszczone są natomiast tablice epitafijne niegdysiejszych
właścicieli wsi: Mańkowskich, Moraczewskich, jest tu też kaplica
grobowa Koźmianów. Przy kościele znajduje się pierwotny (pusty) grób
gen. Józefa Wybickiego z 1880r., twórcy hymnu narodowego. W 1923 roku
jego prochy przeniesiono do poznańskiego kościoła św. Wojciecha. Na
bramie wejściowej widnieje tablica fundatorów kościoła. Przy kościele
znajduje się plebania i kostnica z lat 1913-14 r. Świątynia sąsiaduje
z parkiem, w którym znajdują się liczne pomniki przyrody (lipy
drobnolistne i kasztanowce zwyczajne). W parku mieści się także
eklektyczny dwór z 1890 r.
3. Żabno (gmina
Brodnica)- Kościół św. Jakuba.
Ta niewielka wiejska
świątynia jest zaliczana do Wielkopolskiej Drogi św. Jakuba.
Wybudowana w latach 1789-1792 r., posiada konstrukcję sumikowo –
łątkową. Wnętrze ma wystrój późnobarokowy: znajdują się tu
polichromie, przedstawiające sceny Wniebowzięcia NMP i postacie
aniołów, odnowione w roku 1956r. Ołtarz główny mieści obraz św.
Jakuba, a w zwieńczeniu obraz św. Katarzyny. W ołtarzach bocznych
znajdują się obrazy Matki Boskiej z Dzieciątkiem, oraz św. Józefa. Na
ścianach umieszczone zostały rzeźby świętych. Kościół otoczony jest
cmentarzem, na którym znajduje się klasycystyczny pomnik nagrobny z
roku 1813. Przy drodze znajduje się obelisk z krzyżem metalowym z
1849 r.
4. Jaszkowo,
kompleks Centrum Hipiki.
Zespół
dworski w Jaszkowie, powstały według projektu Stanisława
Mieszkowskiego na krótko przed I wojną światową, to jedna z kilku
siedzib starej ziemiańskiej rodziny Szołdrskich. Mieści się on w
sercu Rogalińskiego Parku Krajobrazowego W roku 1995 kompleks został
zakupiony przez Antoniego Chłapowskiego, przedstawiciela innego
zasłużonego dla Wielkopolski rodu. Dziś jest to znany nawet poza
granicami Polski ośrodek szkolenia do jazdy konnej i miejsce aktywnej
rekreacji w siodle. Niezależnie od swojej atrakcyjności dla
zwolenników jeździectwa i sportów konnych (200 koni wierzchowych
najróżniejszych ras i wielkości, instruktorzy, pełne programy szkoleń
i kompletne wyposażenie) otoczenie odnowionego pałacu
(funkcjonującego jako hotel), 6-hektarowy park w typie krajobrazowym
ze starymi dębami, szereg oznaczonych tras zwiedzania i przystań
rzeczna ze stateczkiem spacerowym mogą skłonić do zrobienia tu
dłuższego przystanku także zwolenników turystyki
kulturowo-przyrodniczej, którzy zdecydowali się na odwiedzenie
szeregu okolicznych siedzib ziemiańskich.
Obiad: zalecany
w restauracji w „Centrum Hippiki”, Jaszkowo 12, Tel. 61
28 37 556, www.centrumhipiki.com
5. Dolsk,
Kościół św. Ducha
(drewniany). Świątynia pochodzi z roku 1618 i jest tym samym
jednym z najstarszych zachowanych kościołów drewnianych w
Wielkopolsce. Do roku 1810 pełniła rolę kościoła szpitalnego.
Zbudowana jest na planie kwadratu, z wielobocznym (szachulcowym)
prezbiterium z oryginalnymi profilowanymi otworami drzwiowymi o
cechach gotyckich, zamkniętymi łukiem w ośli grzbiet, łukiem
podkowiastym. Wnętrze kościoła utrzymane jest w stylu
wczesnobarokowym, na belce tęczowej widnieje data budowy świątyni
wraz ze słowami wyjętymi z księgi Lamentacji Jeremiasza. W ołtarzu
głównym mieści się płaskorzeźba z przedstawieniem sceny koronacji
NMP. Ołtarz flankują rzeźby przedstawiające św. Jana Ewangelistę oraz
św. Mateusza. W jednym z ołtarzy bocznych umieszczony jest otoczony
niegdyś żywym kultem obraz św. Walentego.
Kościół parafialny
św. Michała Archanioła. Wzniesiony około roku 1460 w stylu
późnego gotyku kościół stanowi trójnawową budowlę halową. Nawy
pokrywa oryginalne sklepienie gwiaździste. Cennym elementem wystroju
jest renesansowy ołtarz główny z obrazem (z roku 1627)
przedstawiającym koronację Marii, ponadto gotyckie stalle w
prezbiterium. Obok kościoła wznosi się XVIII – wieczna
dzwonnica z dwoma dzwonami (jeden z nich jest około 100 lat starszy).
6. Książ
Wielkopolski
Na uwagę zwiedzających
zasługuje rynek (Plac Kosynierów) z budynkami z połowy XIX i XX
wieku. Na środku placu usytuowany jest pomnik poległych w czasie
wojny w 1939. Tablica umieszczona na jednym z budynków poświęcona
jest majorowi Florianowi Dąbrowskiemu, który w czasie powstania
wielkopolskiego w okresie Wiosny Ludów (1848) był dowódcą obozu
powstańczego w Książu i dowodził stroną polską podczas stoczonej tu
bitwy. W parku miejskim znajdują się mogiły powstańców w postaci 2
kopców, natomiast między nimi stoi pomnik kosynierów z 1848 roku oraz
pamiątkowa tablica upamiętniająca 150 rocznicę tej bitwy. Pomniki i
mogiły powstańców z 1848 roku można odnaleźć także na cmentarzu przy
ulicy Niepodległości - znajduje się tu również pomnik ofiar egzekucji
na rynku w Książu, która miała miejsce w roku 1939.
|
