Główna :  Dla autorów :  Archiwum :  Publikacje :  turystykakulturowa.ORG

Data wydania 29 września 2011, redaktorzy prowadzący numeru: Jacek Borzyszkowski, Paulina Ratkowska

Numer 10/2011 (październik 2011)

Zarys historii Ziemi Oleśnickiej

Anna Jakubowska

1. Okolice Oleśnicy w pradziejach
Pierwsze ślady osadnictwa na tej części ziem śląskich pochodzą z młodszej epoki kamienia tzw. neolitu, a szczególnie z lat 2200-2000 p. n. e. Narzędzia z tego okresu - kamienne toporki i siekierki, znaleziono na terenie Poniatowic i Kiełczowa, a także w Goszczu i Moszycach. Od około 1900 r. p. n. e. rozpoczyna się tu epoka brązu, która również pozostawiła po sobie kilka śladów na tym terenie. W okolicach Twardogóry odkryto wykonane z brązu ażurowe wieżyczki, w Kijowicach były to resztki naczyń, a w Szczepankowicach kurhan. Lata 1200-650 p. n. e. to czas rozkwitu kultury łużyckiej, która wykształciła charakterystyczny obrządek pogrzebowy, w trakcie którego oprócz ciała zmarłego stosowano spalanie wszystkich darów. Pozostałości osad i cmentarzysk z tego okresu znaleziono w m. in. w Bystrem i Wabienicach.
W V wieku przed Chrystusem na znacznym obszarze Śląska rozciąga swoje wpływy ludność tzw. kultury pomorskiej, kulturowo zbliżonej do łużyckiej. Różniły je m. in. sposoby chowania zmarłych. W kulturze pomorskiej budowano z kamienia groby skrzynkowe, do których wkładano prochy zmarłych w naczyniach zdobionych wizerunkami twarzy. Pozostałości takich grobów skrzynkowych odkryto w Szczodrem. II stulecie p. n. e. to z kolei początek okresu, w którym zaznacza się ogromny wpływ kulturowy Celtów. Za ich pośrednictwem plemiona zamieszkujące wówczas ziemie dzisiejszej południowej Polski, w tym i Śląska, zapoznały się z kołem garncarskim, pozyskiwaniem żelaza z rud darniowych oraz nauczyły się jego stosowania do okuwania radeł. Przyczyniło się to zwiększenia wydajności plonów i produkcji rolnej. W I wieku naszego tysiąclecia rozpoczyna się okres wpływów rzymskich, związany z przemieszczaniem się kupców i podróżników pochodzących z Cesarstwa Rzymskiego. Przez ziemię oleśnicką przechodziła się jedna z głównych odnóg tak zwanego szlaku bursztynowego, prowadzącego z południa Europy aż nad Bałtyk. W handlu tego okresu dużą rolę spełniały rzymskie monety srebrne, złote i brązowe. W Smardzowie znaleziono pochodzącą z tego okresu brązową monetę z podobizną cesarza Antoniusza Piusa (138-161 r.), w Rzędowie zaś złotą monetę cesarza Nerwy (96-98 r.).

2. W państwie Piastów
Dokument "Dagome iudex" z roku 990, w którym znajduje się opis granic państwa Mieszka I, wskazuje, że za jego rządów Śląsk należał już do Polski, a razem z nim ziemia oleśnicka. Po śmierci Bolesława Krzywoustego ziemia ta wchodziła w skład wrocławskiego księstwa śląskich Henryków. Panami Oleśnicy byli więc kolejno Henryk Brodaty i Henryk Pobożny, gdy zaś synowie Henryka Pobożnego podzielili Dolny Śląsk na dwie części, ziemia oleśnicka znalazła się pod władzą księcia wrocławskiego Henryka III Białego.¹ Za najstarszą niepodważalną wzmiankę źródłową o Oleśnicy należy uznać informację zamieszczoną w dokumencie księcia śląskiego Henryka Brodatego z 1230 r. Książę zezwalała w tym dokumencie, by Tomasz, jego kanclerz, a zarazem kanonik wrocławski i proboszcz kościoła św. Jana Ewangelisty w Oleśnicy, przeniósł wieś Lucień (dzisiaj jej teren znajduje się w granicach miasta) na prawo niemieckie². Dokument ten jest zatem również pierwszym świadectwem istnienia oleśnickiej parafii św. Jana Ewangelisty. Jako miasto (civitas) Oleśnica została wymieniona po raz pierwszy w "Roczniku kapituły poznańskiej" w 1254 r. Lokację miasta na prawie średzkim oleśniczanie zawdzięczają Henrykowi III Białemu, dokument został wystawiony w roku 1255 r. Ten sam książę lokował w 1266 r. na prawie frankońskim ówczesny civitas Beroldi - czyli Bierutów. Przypuszcza się, że także lokacja miejska Sycowa miała miejsce w czasach panowania Henryka Białego. Niestety w 1554 r. w mieście tym miał miejsce ogromny pożar w którym spłonęły m. in. jego dokumenty lokacyjne. O Sycowie jako o mieście korzystającym z prawa niemieckiego i zorganizowanym przez kolonistów z Zachodu świadczyć może wystąpienie niemieckiej nazwy miasta (Wartenberg) w 1276 r. Fakt posiadania praw miejskich w odmianie "niemieckiej" poświadczają też dokumenty z 1312 r. i 1323 r.³
Kolejna miejscowość powiatu oleśnickiego - Twardogóra, otrzymała prawa miejskie od księcia Henryka III Głogowskiego 1 sierpnia 1293 r. Pierwsze wzmianki o ostatnim mieście funkcjonującym w dziejach na terenie dzisiejszego powiatu oleśnickiego - Międzyborzu pochodzą z XII wieku, nieznana jest jednak data otrzymania praw miejskich przez tę miejscowość.
Ziemie oleśnickie nie pozostały długo przy księstwie wrocławskim. Książę Henryk głogowski, który nie uznał króla Wacława jako króla polskiego i sam dążył do panowania nad wszystkimi ziemiami polskimi, ogromnie poszerzył swoje księstwo m. in. o tereny na północ od Wrocławia, w tym w 1294 r. o Oleśnicę. Po śmierci Henryka księstwo głogowskie zostało podzielone między jego pięciu synów: jeden z nich - Bolesław - otrzymał księstwo oleśnickie. Po jego śmierci ok. roku 1320 panowanie na ziemi oleśnickiej objął jego brat książę Konrad namysłowski, który jednak przeniósł swoją siedzibę do Oleśnicy. To ten władca zbudował tutaj zamek, a całe miasto otoczył murami. Duże partie tych murów zachowały się do dnia dzisiejszego, w tym jedna z czterech bram - Brama Wrocławska. W 1329 r. Konrad I złożył hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu. W czasie swojego długiego panowania (1322-1366) udało mu się powiększyć terytorium księstwa o Bierutów, Milicz i Bytom. W drugiej połowie XIV w. Oleśnica szybko się rozwijała, o czym świadczy choćby rozbudowa tutejszego kościoła parafialnego. Wojny husyckie I polowy XV wieku i późniejsze walki (m. in. o tron węgierski i czeski), zahamowały rozwój miasta i przyniosły częściowe spustoszenie okolicy. Jednak z drugą połową XV wieku nastąpił kolejny pomyślny okres pokojowego rozwoju. Podwyższono wtedy kościół zamkowy, wzniesiono ostatnią z gotyckich budowli w mieście - bożnicę w dzielnicy wydzielonej Żydom - a śródmieście zaczęło się stopniowo zapełniać murowanymi kamienicami. Prawdopodobnie w 1416 r. doszło do podziału księstwa oleśnickiego. Syców (wraz z Bierutowem, Kątami i Prudnikiem) przypadł księciu Konradowi Starszemu. Nie sposób jednak odtworzyć dalszych przemian w systemie władzy w księstwie oleśnickim. W odniesieniu do ziemi sycowskiej w następnych 20 latach jako książęta nią władający występują raz Konrad Biały (1427), innym razem Konrad Biały i Konrad Kącki (1434), po czym ponownie Konrad Starszy (1437).⁴

3. Pod rządami Podiebradowiczów
Do dużych zawirowań politycznych na Śląsku doszło po śmierci króla czeskiego Jerzego z Podiebradu (1471). Wtedy właśnie o tron czeski zaczęli rywalizować królowie: polski: Kazimierz Jagiellończyk i węgierski: Maciej Korwin. Wojska tego ostatniego najechały w 1474 r. Śląsk, w tym księstwo oleśnickie, którego władca Konrad Biały opowiedział się po stronie polskiej. Korwin jednak miał wówczas znaczną przewagę i był w sanie zmusić wiele miast do złożenia mu hołdu lennego. Taki hołd złożył Syców - w imieniu miasta dokonał tego jego burmistrz Peter Plosch. Sam Konrad Biały w 1480 r. zapisał swoje władztwo królowi Maciejowi, w zamian za co uzyskał zgodę na dożywotnie korzystanie z księstwa bez możliwości zbywania ziem. Konrad Biały sprzymierzył się jednak wkrótce z księciem żagańskim Janem II , co oznaczało kolejne wystąpienie przeciwko Korwinowi. Król wówczas wysłał do księstwa oleśnickiego oddział swoich wojsk, dowodzony przez zasłużonego w walkach z Janem żagańskim Hansa von Haugwitza. Ten zajął całe księstwo oleśnickie. W trakcie tych działań w 1492 roku Konrad zmarł, a wraz z jego bezpotomną śmiercią wygasła linia Piastów oleśnickich. Działania von Haugwitza były wstępem do całkowitej reorganizacji księstwa oleśnickiego. Prócz innych zmian na jego wschodnich krańcach pojawiła się wówczas odrębna jednostka administracyjna, nazwana sycowskim wolnym państwem stanowym. Stanowiło ono strukturę polityczną o niewielkim terytorium, pod względem formalnym jednak równorzędną innym księstwom śląskim. Jako pierwszy zarząd nad nim objął sam Hans von Haugwitz, który 7 X 1489 r. złożył hołd lenny królowi węgierskiemu Maciejowi Korwinowi. To wydarzenie przyjmuje się za początek istnienia sycowskiego wolego państwa stanowego⁵, które przetrwało szereg wieków.
W 1495 r. księstwo oleśnickie zostało odstąpione przez panującego wówczas w Czechach Władysława Jagiellończyka księciu ziębickiemu, synowi króla Jerzego z Podiebradu - Henrykowi I Starszemu. Mimo, iż pierwsi Podiebradowicze przebywali w Olesnicy rzadko, to jednak miasto rozwijało się pomyślnie, o czym świadczy rozbudowa kościoła zamkowego a także powstanie prawdopodobnie pierwszej po wrocławskiej drukarni na Śląsku. Założyli ja Żydzi - Chaim Schwarz i Dawid ben Jonathan. Żydzi prowadzili również w Oleśnicy własną szkołę i korzystali z synagogi (obecnie w tym miejscu wznosi się Kościół Chrystusa Zbawiciela ("Salwatora").
Książę Henryk Starszy sprawował swoją władzę bardzo krótko, bo tylko trzy lata. Po jego śmierci władzę przejęli wspólnie jego trzej synowie - Jerzy, Karol I i Albrecht wraz z matką Urszulą. Po śmierci dwóch braci księstwem zarządzał Karol I, za którego panowania miała miejsce duża zmiana politycznej sytuacji Śląska - w 1516 r. zmarł król czeski Władysław Jagiellończyk, a w roku 1526 w bitwie z Turkami pod Mohaczem zginął jedyny jego dziedzic, syn - król Czech i Węgier Ludwik Jagiellończyk. Na mocy wcześniejszych układów władza w państwie czeskim, w tym i zwierzchnictwo nad księstwami śląskimi, przeszło w ręce rodu Habsburgów⁶.
Kolejnym przełomem w historii księstw oleśnickiego i ziębickiego było oficjalne wprowadzenie na tych terenach protestantyzmu w 1538 r. Jego następstwem było przyspieszenie rozwoju szkolnictwa i życia kulturalnego miasta. Książę Jan - syn Karola I, rozpoczął renesansową rozbudowę zamku. Z jego to inicjatywy powstał m. in. wspaniały nagrobek, przedstawiający go wraz z małżonką - Krystyną z Szydłowieckich, który można podziwiać na zachodnim skrzydle zamku do tej pory. Renesansową przebudowę kontynuował jego bratanek Karol II. Za jego sprawą dokonała się przebudowa wnętrza kościoła zamkowego, w tym budowa manierystycznej ambony. Karol II powołał także do istnienia "Gymnasium illustre"- szkołę średnią z ambitnym programem edukacyjnym, oferującą typowo renesansowe wykształcenie (oprócz nauczania kultury i języków starożytnych, prowadzono lekcje jazdy konnej i szermierki) oraz ufundował nową bibliotekę. Miała ona charakter księgozbioru publicznego, zlokalizowano ją w kościele zamkowym i tam znajduje się do dzisiaj. Jej unikatowość wynika m. in. z oryginalnego sposobu zabezpieczenie książek przez przykucie ich za pomocą łańcuchów na wzór dawnych bibliotek klasztornych. Dziś oleśnicka kolekcja jest ostatnią zachowaną biblioteką łańcuchową w Europie Środkowej.
W 1647 r. umiera Karol Fryderyk - syn Karola II - ostatni z Podiebradów, pozostawiając córkę Elżbietę Marię, która w tym samym roku wychodzi za mąż za księcia Sylwiusza Nimroda z Wirtembergii. Fakt ten rozpoczyna panowanie tej rodziny w księstwie oleśnickim, które trwało aż do roku 1792 r.

4. Pod panowaniem Wirtembergów
Okres rządów pierwszych książąt wirtemberskich (szwabskich) zaznaczył się korzystnie w rozwoju księstwa oleśnickiego. Byli to ludzie wykształceni idący z duchem postępu.⁷ Książę Sylwiusz potwierdził miastu w 1650 roku przywilej wyszynku piwa w okolicznych 46 wsiach, czym przyczynił się do poprawy stanu kasy miejskiej. W 1652 r. odbudował Bramę bydlęcą i umieścił w niej płaskorzeźbę z herbem Wirtembergów, która obecnie znajduje się w zamku książęcym.⁸ Dzisiejsza Brama Wrocławska została odnowiona również dzięki jego staraniom. Sylwiusz rozpoczął także przebudowę wnętrz zamku w stylu baroku, dążąc do przekształcenia go z budowli obronnej w pałac. W 1664 r. polecił odrestaurować oleśnicki ratusz, oprócz tego zreformował szkolnictwo i przeprowadził w księstwie gruntowne reformy kościelne. W księstwie oleśnickim poza terenem miasta stołecznego posługiwano się wówczas przeważnie językiem niemieckim, jednakże obok niego używano również polskiego, czeskiego, a nawet słowackiego i serbołużyckiego. Chociaż postęp stopniowej germanizacji był już dość widoczny, tutejsi Polacy w dalszym ciągu podtrzymywali język i tradycje, szczególnie we wschodniej części księstwa. Z tego względu książę Sylwiusz Nimrod uczył się nawet języka polskiego. Nauczycielem jego był Jerzy Bock, polski pastor. Duchowny ten szczególnie zasłużył się dla rozwoju piśmiennictwa śląskiego. Dwa jego najbardziej znane dzieła to przekład z języka niemieckiego dzieła "Agenda to jest Porządek Kościołów Ewanjelickich ..." oraz poemat dydaktyczny pt. "Nauka domowa".
Kolejnym Wirtembergom w Oleśnicy -Sylwiuszowi Fryderykowi i jego żonie Eleonorze Karolinie miasto zawdzięcza powstanie barokowego prospektu organowego w kościele zamkowym, cieszącego swoim pięknem miłośników muzyki organowej do obecnych czasów. Eleonora Karolina (Charlotta) przyczyniła się także bardzo do rozwoju Twardogóry. Podczas jej rządów rozbudowano barokowy pałac, zwiększono liczbę cechów do 25 ( m. in. powstały cechy sukienników, włókniarzy, stolarzy i szklarzy), usprawniono zarządzanie miastem, a także wyjednano z Wiednia zezwolenie na prowadzenie apteki. Żona Sylwiusza Fryderyka wzniosła i wyposażyła na własny koszt nowy kościół, zwany górnym (obecnie stoi tam kościół p.w. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych).
Po śmierci Sylwiusza Fryderyka władza w księstwie oleśnickim przypadła Chrystianowi Ulrykowi I. Z jego inicjatywy przebudowano dawny kościół św. Jerzego i NMP w Oleśnicy oraz dobudowano do prezbiterium kościoła zamkowego kaplicę wraz z kryptą, nazywaną obecnie wirtemberską. W tym okresie przybywa do Oleśnicy Jan Sinapius (1692). Objął on stanowisko bibliotekarza w książęcym gimnazjum, a potem prorektora szkoły. W 1700 r. awansował do godności rektora i jednocześnie został nauczycielem synów książęcych - dziesięcioletniego Karola Fryderyka i dziewięcioletniego Christiana Ulryka II, którzy niedługo potem udali się do Frankfurtu nad Odrą i studiowali na Uniwersytecie Viadrina. Jednocześnie Sinapius opracował i przygotował do druku Olsnographię - dzieło o historii Oleśnicy.
Syn Sylwiusza Fryderyka - Karol Fryderyk musiał poczekać z objęciem władzy do osiągnięcia dojrzałego wieku, co stało się dopiero w roku 1707. Ponieważ nie miał on potomstwa, księstwo odziedziczył po nim syn jego brata - Karol Chrystian Erdmanna, ostatni przedstawiciel oleśnickich Witembergów.
Pomyślny rozwój miasta Oleśnica w drugiej połowie XVII w. i początku XVIII w. zahamowany został nagle przez wielki pożar w 1730 r., który oszczędził jedynie zamek, kościół zamkowy i kościół Panny Marii oraz bardzo nieliczne domy mieszczańskie, zwłaszcza stojące trochę dalej od śródmieścia, a bliżej murów miejskich⁹.
W roku 1740 na Śląsk wkroczyły wojska pruskie, a wkrótce, po tzw. wojnach śląskich króla Prus Fryderyka II z Marią Teresą austriacką Śląsk przeszedł także formalnie pod władanie Prus. W Oleśnicy, jak i na całym Śląsku, zachodzą wówczas poważne zmiany polityczne i administracyjne. Dawna struktura organizacyjna oparta na księstwach została zastąpiona organizacją terytorialną, w której podstawową jednostką był powiat. Zniesiono między innymi autonomię sycowskiego państwa stanowego. W ziemi sycowskiej dokonała się w krótkim okresie następna ważna zmiana, gdyż w 1764 r. wraz z okolicznymi wsiami Syców przeszedł w ręce Ernsta Johanna de Biron (od 1737 r. księcia Kurlandii). Ten faworyt carycy Elżbiety wkrótce został zesłany na Syberię, ale jego potomkowie nadal rezydowali w dawnym prywatnym mieście Syców i wykonywali tu pozostałe im prawa patronackie.
Pod rządami Prus księstwo oleśnickie pierwotnie zachowało odrębność administracyjną, a także kościelną. Dla dzieci z jego terytorium od 1764 r. wprowadzono przymus szkolny oraz nauczanie w języku niemieckim. Po śmierci ostatniego z Wirtembergów, księcia Karola Chrystiana Erdmanna, jego córka poślubiła księcia Fryderyka Augusta brunszwickiego. Para ta nie doczekała się jednak potomka i ostatecznie całe księstwo przeszło także formalnie w ręce króla Prus.

5. Wiek XIX na ziemi oleśnickiej
Początek XIX wieku zapisał się w dziejach Oleśnicy jako okres licznych reform, przeprowadzonych tu jak i w całych Prusach. Dnia 19.11.1808 r. król Fryderyk Wilhelm III ogłasza nową ordynację miejską - Ustawę o miastach. Władza książęca w dawnych miastach należących do dziedzicznych państewek jest odtąd już tylko tylko tytularna, choć przypuszczalnie potomkowie książąt prawem tradycji nadal zachowali jakiś wpływ na to, jak sprawowana jest władza w ich dawnych domenach.
Niemal od początku okresu przynależności do Prus, nasilił się, a z czasem z pomocą władz administracyjnych i kościelnych nabierał dalszej intensywności proces germanizacyjny. Już w 1798 r. we wszystkich kościołach ewangelickich księstwa oleśnickiego wprowadza się ograniczenia używania języka polskiego - polskie kazania mogą być wygłaszane w kościołach najwyżej co 14 dni. Po II rozbiorze Polski (1793) i włączeniu niedalekich terenów południowej Wielkopolski do pruskiego organizmu państwowego coraz większy procent mieszkańców Prus, w tym tej części Dolnego Śląska stanowią Żydzi. Ze względu na nich w marcu 1812 r. wprowadzono edykt emancypacyjny, który zrównywał w prawach Żydów i chrześcijan. Ci pierwsi stali się tym samym pełnoprawnymi obywatelami Królestwa Pruskiego. Dokument ten zezwalał Żydom osiedlać się oraz tworzyć gminy wyznaniowe w dowolnym miejscu, a judaizm został zrównany w prawach z wyznaniami chrześcijańskimi. Równouprawnienie Żydów spowodowało nowe możliwości w handlu i dostępie do urzędów. W 1817 r. powstaje w Oleśnicy synagoga.
Faktem ważnym nie tyko z względów gospodarczych ale i pozycji i prestiżu miasta w silnie zmilitaryzowanym państwie pruskim było wprowadzenie w 1850 r. na teren Oleśnicy stałego garnizonu. Wyrazem znaczenia przywiązywanego do tego może być fakt, że jeszcze w okresie międzywojennym, w czasie Republiki Weimarskiej, z dumą odnotowywano, że oleśnicki Regiment Dragonów nr 8 w 1866 r. znajdował się pod komendą pruskiego następcy tronu i wspaniale sprawdził się w walce z najlepszymi oddziałami austriackimi w bitwie pod Nachodem¹⁰. Jednak budowę największego zachowanego do dziś kompleksu koszarowego w Oleśnicy rozpoczęto dopiero po 1871 roku. Inwestycja ta została w znacznej mierze sfinansowana z wielkiej kontrybucji uzyskanej od pokonanej w tymże roku Francji. Do 1877 r. wybudowano w mieście kompleksy koszarowe dla 8. regimentu dragonów (dodatkowo jeden budynek koszarowy przy obecnej ul. Lwowskiej) i dla 6. Batalionu Jegrów (strzelców) . Pod koniec XIX wieku aż 13% ludności miasta stanowili wojskowi. Stacjonowanie wojska pomagało również utrzymywać się części rzemieślników, którzy zapewniali jego zaopatrzenie.
Ważna datą dla nowoczesnego rozwoju miasta był rok 1868. Wtedy to uruchomiono linię kolejową z Wrocławia do Oleśnicy, Bierutowa, i Namysłowa. W tym też roku zniesiono znaczną część murów oraz trzy bramy miejskie z tych stron, gdzie miasto rozwijało się szerzej. Pozostała tylko brama Wrocławska, gdyż w tym kierunku, ze względu na podmokły teren (dawne bagna) nie można było rozwijać większego budownictwa. Na przełomie roku 1871 i 1872 otwarto kolejną linię kolejową - w kierunku Milicza, w roku 1875 przedłużoną w kierunku Gniezna i Poznania. W ten sposób Oleśnica stała się ważnym regionalnym węzłem kolejowym. W następnych dziesięcioleciach kolej stanie się ważnym pracodawca w mieście.
Wiek XIX to także okres, w którym rozwija się życie kulturalne mieszkańców Oleśnicy. W 1873 roku wzniesiono tu Kolumnę Zwycięstwa dla uczczenia zwycięstwa Niemiec nad Francją. Miała ona także być pamiątką udziału wojsk garnizonu oleśnickiego w tych walkach. Epitafium poświęcone żołnierzom, którzy zginęli na tej wojnie oraz wojnie z 1866 umieszczono także wewnątrz kościoła zamkowego. Jednak ówcześni Oleśniczanie nie tylko dbają o pamięć o historii ale równie chętnie uczestniczą w życiu teatralnym na zamku, zebraniach różnego rodzaju stowarzyszeń (m. in.-przyjaciół sztuk "Harmonia", Stowarzyszenia Filomatów Oleśnickich) jak i koncertach muzycznych. Od lat trzydziestych działał regularnie Teatr Oleśnicki, który wystawiał komedie, ale i poważne przedstawienia. Od lat trzydziestych XIX stulecia duże znaczenie dla ogółu mieszczan mają prywatne biblioteki. Ich zbiory liczyły nawet 9000 tomów (jak "Wypożyczalnia i Księgarnia" Józefa Karfunkela). Dbałość o sferę intelektu idzie w parze z dbałością o tężyznę fizyczną obywateli miasta. W prywatnym kąpielisku "Wenziger Teichel" mogli oni do woli popływać, a w Związku Gimnastycznym, założonym w 1846 r. brać udział w zajęciach z zakresu kultury fizycznej. Rozwój wielu dziedzin sportu oleśniczanie zawdzięczają nauczycielowi gimnazjalnemu - Kramerowi, który zebrał grupy chętnych młodych osób w Gimnazjalnym Związku Sportowym. W 1901 r. powstała drużyna piłkarska, potem utworzono sekcję lekkoatletyczną i tenisową.
W latach 1897-1898 wybudowano budynek wodociągów miejskich oraz wieżę ciśnień przy Wartenbergerstrasse (obecnie ul. Wojska Polskiego), która miała się stać symbolem nowoczesnej Oleśnicy. Także w tym roku wybudowano budynek gazowni oraz rzeźnię miejską, która ze względów higienicznych miała zastąpić liczne małe rzeźnie na terenie miasta. O rozwoju miasta świadczy również budowa Urzędu Pocztowego, Sądu Ziemskiego, Sądu Pracy, Gimnazjum i Urzędu Ziemskiego księstwa oleśnicko-milickiego. W 1905 roku doszły do skutku plany przebudowy dawnego kościoła dworskiego i parafialnego pw. Św. Jana. Nie obyło się to jednak bez pewnych komplikacji, gdyż 15 lipca doszło do zawalenia części remontowanego budynku. W 1909 r. ukończono jednak odbudowę bryły świątyni.
Dopiero przed sama pierwszą wojną światową powstało w Oleśnicy pierwsze duże przedsiębiorstwo: Główne Warsztaty Kolejowe (Reichsbahnausbesserungswerk Öls). Z kolei 1 stycznia 1911 popłynęła z elektrowni siechnickiej do Oleśnicy i powiatu energia elektryczna. W 1911-1913 powstaje szkoła powszechna dla chłopców z piękną salą gimnastyczno-koncertową. Gmachy wcześniej wybudowanego Gimnazjum oraz wspomnianej szkoły reprezentują architektoniczny styl dolnośląski, nawiązujący do zamku książąt oleśnickich. Można zatem stwierdzić, że budownictwo oleśnickie (także i mieszkaniowe) było zatem oryginalne. Elementem tego stylu były m. in. płaskorzeźby herbu Oleśnicy umieszczane na nowych budynkach użyteczności publicznej (miejskich).¹¹ Funkcjonujący w odrębnej jednostce administracyjnej Syców w 1787 r. liczył 1386 osób, nie posiadał znaczniejszych zakładów przemysłowych i miał charakter miejskiego zaplecza dla rolnictwa. Niemniej była tam także silna grupa rzemieślników skupionych w 11 cechach - najliczniejszą grupę stanowili tkacze (41 warsztatów). Syców, jako siedziba powiatu, był oczywiście również centrum administracyjnym. Z racji swojego nadgranicznego charakteru, także Syców uzyskał status miasta garnizonowego. Jednak nie wzniesiono w nim odpowiednich budynków, co oznaczało, że stacjonujące wojsko (103 żołnierzy) mieszkańcy musieli przyjąć do swoich domów.¹² W 1785r. rozpoczęto w Sycowie na koszt księcia Birona budowę kościoła ewangelickiego pod wezwaniem apostołów Jana i Piotra , którego otwarcie nastąpiło 29 XI 1789 r. Autorem projektu tej świątyni był słynny już wówczas architekt: Karl Gotthard Langhans - twórca Bramy Brandenburskiej w Berlinie. W 1871 r. ludność powiatu sycowskiego liczyła 52 195 osób, z czego Polacy stanowili 57%, Niemcy 41%, Czesi i Żydzi 2%. Mimo, że Polacy stanowili większość, w roku 1872 usunięto język polski ze szkół.¹³ W 1871 r. poprowadzono przez Syców linię kolejową, co przyniosła szybka modernizację miasta i wzrost produkcji przemysłowej. Początki XIX w. w Twardogórze to okres powtarzających się pożarów, w których spłonęło wiele drewnianych budowli. Zastępowano je nowymi murowanymi budynkami. W roku 1852 Henryk Purschel uruchomił w miejscowości pierwsza tkalnię. W 1860 roku powstała tu fabryka tkacka, początkowo napędzana parą. Niestety w 1886 r. fabryka ta spłonęła. Twardogórzanie zwrócili się wówczas z prośbą o wsparcie do cesarza Fryderyka III. Otrzymali dotację, do której także dołożył się hrabia Reichenbach i tak powstała fabryka większa i nowocześniejsza od poprzedniej. Z czasem skurczył się jednak rynek zbytu i tkacze przenieśli się do tzw. Królestwa Polskiego, w okolice Łodzi a najstarszy tutejszy cech sukienników rozwiązano. Inną ważną gałęzią produkcji było stolarstwo, do jej rozwoju przyczynił się Henryk Lichtenberg. W latach 1894-1896 powstała pierwsza fabryka mebli, założona jako spółdzielnia przez 10 stolarzy i hrabiego von Reichenbacha. W krótkim czasie meblarstwo stało się wiodącą branżą twardogórskiego przemysłu.

6. Wiek XX do 1945
Skutki wybuchu I wojny światowej , mimo, że jej front nigdy nie znalazł się blisko miasta Oleśnica były tu silnie odczuwane przez całą społeczność. Stacjonowanie jednostek wojskowych w czasach pokoju było korzystne dla mieszkańców, jednak w okresie wojny obciążało bardzo budżet miejski. W mieście powstały trzy lazarety- na zamku, w fabryce mebli Pohla oraz w warsztatach kolejowych. Pobór do wojska kolejnych roczników mężczyzn spowodował skokowy wzrost liczby kobiet pracujących w przedsiębiorstwach przemysłowych. Zakończenie wojny nie spowodowało polepszenia sytuacji miasta. Zmienił się ustrój kraju, na emeryturę przeszedł długoletni, doświadczony zarządca, burmistrz Richard Kallmann a dodatkowo istniały kłopoty z określeniem statusu prawnego ziem należących do przebywającego na emigracji byłego kronprinza (pruskiego następcy tronu). Duże znaczenie w tej sytuacji miał rozwój warsztatów naprawczych Kolei Rzeszy, które zapewniały pracę i utrzymanie dla ok. 35 % czynnych zawodowo mieszkańców miasta. Dobrze rozwijały się także inne fabryki np. zakłady obuwia Gustawa Klemma, fabryki mebli Grollmussa i Otto Pohla oraz największe młyny i spichlerze na wschodniej granicy Niemiec - przedsiębiorstwo Bielschowsky-Weigert-Werke AG. Zanim doszło do kryzysu, który ogarnął gospodarkę całego świata, nowemu burmistrzowi Oleśnicy udało się doprowadzić do największej inwestycji komunalnej - przekształcenia dawnej restauracji "Elizjum" i przyległego ogrodu w kompleks kulturalno-wypoczynkowy. W budynku tym skoncentrowało się życie kulturalne ówczesnych oleśniczan. Przedstawienia organizowano tu co 8-10 dni, zapraszano zespoły z Wrocławia, Drezna i Berlina. Koncerty dawał 100 osobowy chór męski, oraz orkiestra wojskowa Regimentu Dragonów. 18 I 1919 r. w Wersalu rozpoczął obrady kongres pokojowy. We wstępnej propozycji wytyczenia granicy niemiecko - polskiej powiat sycowski pozostawiono po stronie Niemiec. Toteż jeszcze w marcu 1919 r. do Paryża udała się delegacja polskich mieszkańców powiatu, starając się o korzystny dla Polski przebieg granicy. Członkami tej delegacji byli m. in. Kazimierz Badura oraz Bronisława i Franciszek Przykutowie. Ostateczna decyzja konferencji pokojowej podzieliła powiat sycowski - w granicach Niemiec pozostała połowa terenu powiatu z samym Sycowem i 60% ludności¹⁴. Nowa granica była szczególnie dotkliwa dla Bironów von Kurland, ponieważ stracili oni 2/3 swojego majątku.
Dość szybko w latach dwudziestych w Sycowie pojawiają się pierwsi zwolennicy narodowego socjalizmu. W wyborach lokalnych przeprowadzonych po dojściu Hitlera do władzy w 1933 w radzie powiatu sycowskiego wygrała wybory hitlerowska NSDAP, a burmistrzem miasta został jej członek - dr Bossart.¹⁵.
Czas Republiki Weimarskiej w Oleśnicy to przede wszystkim zmiany w organizacji wielu dziedzin życia w mieście począwszy od gospodarczych a skończywszy na edukacji. Sytuacja zmieniła się bardzo po objęciu urzędu kanclerza przez Adolfa Hitlera w 1933 r. Odtąd NSDAP mogła bezkarnie usuwać niewygodnych urzędników, prześladować miejscowych Żydów i katolików. Podczas wydarzeń tzw. "nocy kryształowej" z 7 na 8 listopada 1938 roku została spalona oleśnicka synagoga. Szczegóły późniejszych losów oleśnickiej społeczności żydowskiej nie są do końca wyjaśnione, w każdym razie już podczas trwania wojny została ona wysiedlona do jednego z obozów zagłady i niemal w całości eksterminowana.
Miejscowa gazeta "Lokomotywa" powoli, zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Propagandy Rzeszy, przygotowywała oleśniczan na wybuch wojny z Polską. Pojawiały się w niej m. in. informacje o "polskim terrorze" wobec mniejszości niemieckiej w na Pomorzu lub w polskiej części Ślaska a nawet plotki o… zestrzeleniu przez Polaków niemieckich samolotów pasażerskich.
Pierwszy etap II wojny Światowej, od września 1939 do lipca 1941 przebiegł na terenie ziemi oleśnickiej bez ważniejszych wydarzeń. Dopiero w związku ze stacjonowaniem kilku regularnych jednostek wojskowych oraz coraz bardziej zaciętymi walkami na terytorium Związku Radzieckiego miasto potrzebowało coraz to nowych miejsc dla umieszczenia jeńców odraz dla opieki nad rannymi żołnierzami niemieckimi. Szacuje się, że w sumie od końca roku 1941 do końca 1944 w mieście przebywało ok. 12 tys. jeńców - żołnierzy Armii Czerwonej, Czechów, Słowaków, a bliżej końca wojny wojny także Włochów.
Natomiast w Sycowie i w okolicy w ostatnich dniach sierpnia 1939 r. rozlokowano silne zgrupowanie Wehrmachtu, przygotowujące się do ataku na Polskę. Na zamku sycowskim utworzono szpital wojskowy, który jednak tylko w niewielkim stopniu został wykorzystany w trakcie kampanii wrześniowej ,a to ze względu na fakt, że poważniejsze walki toczyły się daleko stąd, w głębi ówczesnej Polski. Z kolei w maju 1941 r. wśród polskich robotników przymusowych umieszczonych w sycowskiem powstał oddział konspiracyjnej Armii Krajowej pod nazwą "Giewont". Jego dowódcą był Józef Młynarz o pseudonimie "Faryś". Prowadzono głównie działalność informacyjno wywiadowczą. Liczne aresztowania wśród członków oddziału nastąpiły po wpadce w czerwcu 1944 r. W więzieniu znalazły się w sumie 54osoby, w tym również porucznik "Faryś". Wszystkich wywieziono do obozu koncentracyjnego Gross Rosen¹⁶.
W związku z niepewna, a potem krytyczną sytuacją na froncie wschodnim już zimą z 1944 na 1945 r. opuszczony został przez swoich mieszkańców oleśnicki zamek. Część jego wyposażenia wywieziono w niewiadomym kierunku. Wywóz kontynuowano do stycznia 1945 roku. Jeszcze 21 stycznia 1945, w przeddzień ostatecznego boju o miasto, niemieckie ciężarówki z 269 dywizji piechoty na polecenie dowódcy dywizji, wywiozły z zamku osobiste rzeczy księżnej Cecylii i zapewne co cenniejsze elementy wyposażenia.
12 stycznia Sowieci podjęli wielka ofensywę zimowa z linii Wisły w kierunku Odry. Już pierwszego dnia tego natarcia samoloty sowieckie próbowały zbombardować dworzec kolejowy w Oleśnicy, ale bomby spadły w jego okolicach i nie wyrządziły większych szkód. W tym okresie Oleśnica i Syców - wraz z szeregiem innych miast - stanowiły już przedpole obrony Wrocławia, ogłoszonego przez nazistów twierdzą ("Festung Breslau") i przygotowywanego do długotrwałego oblężenia. Miejscowa ludność i robotnicy przymusowi gorączkowo tworzyli wówczas w tej okolicy linię umocnień "Barthold". 18 stycznia 1945 oddziały sowieckiego I frontu Ukraińskiego podchodzą do tej prowizorycznej linii obrony i rozpoczynają walkę o nią - do pierwszych starć dochodzi w okolicach Sycowa. Miasto i pobliskie wioski jest już wówczas w większości ewakuowane, pozostaje tylko bardzo niewielka część ludności - w sumie zaledwie kilkaset osób. Jednocześnie z walkami na chwilowej linii frontu odbywają się sowieckie naloty na niemieckie obiekty wojskowe, tory i drogi w okolicy Oleśnicy.
Oddziały sowieckiego 27 korpusu gen. Czerkomanowa zajmują Syców (broniony przez ponad 2000 Niemców) po zaciętej walce stoczonej pomiędzy 21 a 23 stycznia 1945. Miasto zostaje wówczas zniszczone w niemal 50 %, doszczętnie spalony zostaje m. in. zamek Bironów. Z kolei Oleśnica została zajęta po ciężkich walkach w dniach 23 i 24 stycznia 1945 przez oddziały 73 korpusu piechoty gen. mjr. Saskija Martirosjana, przy czym garnizonowi niemieckiemu została odcięta droga odwrotu¹⁷. Skutki starć wojennych były fatalne dla tego miasta: zniszczeniu uległ ratusz, kościół św. Jana, Dom Wdów. Nie ucierpiał w trakcie tych walk jedynie zamek, toteż w następnych tygodniach właśnie w tym obiekcie zgrupowano byłych jeńców wojennych. Jeszcze przez okres oblężenia Wrocławia, które trwało do przedostatniego dnia wojny w Oleśnicy na bazie pozostawionej przez Niemców infrastruktury działały duże sowieckie lazarety polowe I Frontu Ukraińskiego.

7. Ziemia oleśnicka po roku 1945.
Spalona i zniszczona Oleśnica musiała powoli podnosić się z wojennej pożogi. Już w lutym 1945 roku pojawili się tu polscy kolejarze, którzy uruchomili stację, potem kolejnymi falami napłynęła do miasta ludność z Polski centralnej i wschodniej. Pod koniec czerwca 1945 w mieście miało przebywać około 1000 Polaków i 3300 Niemców¹⁸. Ich współżycie było trudne, dodatkowo wielu nowych mieszkańców zastało ruiny bądź mniej zniszczone domy były zajęte przez żołnierzy radzieckich. W bardzo trudnej sytuacji znalazła się już wkrótce resztka dotychczasowej niemieckiej ludności powiatu oleśnickiego i sycowskiego, pozostająca jeszcze w swoich domach. Uchwałą konferencji w Poczdamie z 2 VIII 1945 r. państwa Wielkiej Trójki zadecydowały o przeprowadzeniu przesiedlenia ludności niemieckiej z Polski, Czechosłowacji i Węgier. Tysiące Niemców wysiedlono także z omawianego obszaru, przy czym w większości gmin nastąpiła całkowita wymiana ludności. Znaczącą część przybyłych polskich mieszkańców stanowili dobrowolni przesiedleńcy z województw: łódzkiego, poznańskiego i kieleckiego, jednak większość stanowili osadzani tu wielkimi grupami tzw. "repatrianci", czyli przymusowi przesiedleńcy z dawnych województw: lwowskiego, tarnopolskiego i wołyńskiego, przyłączonych do ZSRR. Przesiedleni Polacy z tej grupy zasiedlali często całe miejscowości (wsie), co sprzyjało szybkiej integracji na nowym miejscu. Inaczej było w miastach, zwłaszcza obu większych będących siedzibami obydwu powiatów: w Oleśnicy i Sycowie. Tu było widoczne przemieszanie grup osadników, pochodzących z różnych stron dawnej Rzeczypospolitej, co utrudniało porozumienie i wspólne działania, a także uniemożliwiło pielęgnowanie jednolitych tradycji kulturalnych, których po prostu nie było.
W latach 1945-1946 w Oleśnicy stacjonowały oddziały radzieckie. Zamek zajmował oddział radzieckiego Międzynarodowego Czerwonego Krzyża zajmującego się zbieraniem i przygotowywaniem alianckich jeńców wojennych do transportu do ich krajów pochodzenia. Od 1946 do 1975 na omawianym terenie funkcjonowały dwie struktury powiatowe, odtwarzające poprzedni niemiecki podział administracyjny: w Oleśnicy i Sycowie. W ciągu pierwszych powojennych miesięcy w Oleśnicy uruchomiono wodociągi, poprowadzono prąd oraz zorganizowano pracę w dawnych warsztatach naprawczych kolei. We wrześniu 1945 r. zostały uruchomione pierwsze szkoły: podstawową i Gimnazjum wraz z liceum w budynku dawnych koszar przy ulicy Wojska Polskiego 67-69. Od 1946 roku działała także biblioteka publiczna oraz Dom Kultury i Sztuki. Ludność niemiecka powoli opuszczała z własnej woli albo na mocy poleceń wysiedleńczych. Miejsce niemieckich pracowników stopniowo zajmowali Polacy. Dynamiczne zaludnianie miasta zmuszało do tworzenia nowych miejsc pracy ale też w związku z poprawą aprowizacji rozwijała się wieś. Ziemia oleśnicka i sycowska nie należały do terenów mocniej uprzemysłowionych. Zlokalizowany był tu jedynie przemysł drobny, głównie rolno-przetwórczy: młyny, gorzelnie, tartaki. Jedyne większe zakłady przemysłowe to: fabryka obuwia w Oleśnicy, fabryka papieru w Zakrzowie, fabryka kawy w Bierutowie oraz do dziś istniejące Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Do roku 1958 trwała odbudowa Oleśnicy ze zniszczeń wojennych, po tym czasie zaczęły się prace przy odbudowie ratusza, zakończone w 1965 roku. Powoli odbudowywano kościół św. Trójcy, a także świątynię NMP i św. Jerzego, które przekazano gminie prawosławnej oraz kościół Zbawiciela, oddany w ręce wspólnoty ewangelicko-augsburskiej. W latach 1971-1972 odrestaurowano także fasadę kościoła farnego św. Jana. Po latach zaniedbań i zmian sposobu zagospodarowania (z miejscem składowania złomu i butelek włącznie) oleśnicki zamek stał się siedzibą Centralnej Szkoły Instruktorów ZHP, co spowodowało przyspieszenie i rozszerzenie prac remontowych. W 1971 roku otwarto w części pałacowej zamku muzeum, będące filią Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu. Niestety obydwie placówki zlikwidowano już w okresie III RP: szkołę w roku 1992, a w roku 1993 muzeum. Zamek został przejęty przez Urząd Rejonowy w Oleśnicy. Pod koniec 1993 roku zamek powierzono Komendzie Głównej OHP, która dba o niego dokonując w miarę ograniczonych możliwości finansowych, drobnych remontów i konserwacji. Dużą rolę w rozwoju miasta przez szereg powojennych dziesięcioleci odegrał powrót do funkcji znaczącego ośrodka garnizonowego. We wrześniu 1955 r. otwarto Techniczną Oficerską Szkołę OJSK Lotniczych imienia generała W. Wróblewskiego. Pierwszą siedzibą szkoły były dawne koszary pruskiego Regimentu Dragonów. W trakcie reformy szkolnictwa wojskowego ten ośrodek został przekształcony w Centralny Ośrodek Szkolenia Specjalistów Technicznych Wojsk Lotniczych i kształcił nadal średnią kadrę techniczną na potrzeby wojsk lotniczych. W 1972 roku powstała Jednostka Wojskowa 3604 z siedzibą przy ulicy Wojska Polskiego. Trzeba przy tej okazji wspomnieć o działalności Wojskowego Klubu Sportowego "Oleśniczanka", który skupiał nie tylko żołnierzy, ale i cywilnych mieszkańców miasta. Z tego klubu, wywodził się m. in. zapewne najbardziej znany oleśniczanin epoki powojennej: biegacz Bogusław Mamiński, który startował w zawodach olimpijskich w Moskwie. Przemiany, które zachodziły na przełomie lat osiemdziesiątych w Polsce nie ominęły Oleśnicy. W sierpniu 1980 roku pracownicy zakładów obuwniczych DZPS "Odra" przyłączyli się do akcji strajkowych, podobnie jak załoga tutejszego ZNTK. Aktywnie działali również na rzecz zmian warunków gospodarczych i politycznych, nauczyciele, zwłaszcza ze Szkoły Podstawowej nr 3 oraz Zespołu Szkół Zawodowych. Lata osiemdziesiąte ubiegłego wieku - podobnie jak w całym kraju - naznaczone były kryzysem gospodarczym, co wpływało na ograniczony rozwój inwestycji w mieście. Udało się jednak doprowadzić do zakończenia prac nad nową miejską oczyszczalnią i otwarto nową Szkołę Podstawową nr 6. W 1989 roku ukończono budowę nowoczesnej bryły drugiego parafialnego kościoła rzymskokatolickiego pw. Matki Bożej Miłosierdzia.
Szybkie przemiany ekonomiczne zachodzące w latach dziewięćdziesiątych spowodowały kłopoty z przystosowywaniem się podmiotów gospodarczych do funkcjonowania w nowych realiach. Ogromne zakłady takie jak DZPS "Odra" oraz ZNTK musiały bardzo ograniczać liczbę zatrudnionych. Nie ominęły ich także kłopoty z nieuczciwymi inwestorami, co ostatecznie doprowadziło do upadku "Odry" w roku 1997. Natomiast dawne ZNTK jest obecnie spółką akcyjną. Aktualnie najprężniej działające na lokalnym rynku firmy to "Aida" należąca do belgijskiego koncernu meblowego, GKN Automotive, wytwarzające części samochodowe oraz "Poliplast"- producent systemów kanalizacyjnych oraz ochrony środowiska dla budownictwa.
Zmiana ustroju w Polsce ożywiła demonstrowanie uczuć związanych z tęsknotą za domem rodzinnym osób przesiedlonych, w tym lwowian. Właśnie z tych potrzeb powstało w 1988 roku Towarzystwo Miłośników Lwowa w Oleśnicy, które działa tu do dziś, popularyzując kulturę kresową.
27 grudnia 1998 roku kościół św. Jana w Oleśnicy otrzymał tytuł bazyliki mniejszej, co podniosło jego rangę w zakresie turystyki religijnej. Ważnym ośrodkiem kultury staje się od czasu przełomu politycznego oleśnicka Biblioteka Miejska, organizująca sesje naukowe, spotkania z pisarzami, dziennikarzami czy też konkursy dla dzieci i dorosłych. W maju 2006 roku zakończono budowę Oleśnickiego Parku Wodnego-Atol, w skład którego wchodzi basen kryty z zapleczem rekreacyjnym. Duże nadzieje w zakresie rozwoju kulturalnego miasta i okolicy wiążą się z uruchomioną w 2005 roku Salą Widowiskową - siedzibą Miejskiego Ośrodka Kultury i Sportu. O tym, że mieszkańcy pragną współpracować z innymi narodami, a zawłaszcza z tymi związanymi z historią miasta świadczy rozwój kontaktów z miastami partnerskimi - Chrudim, Warendorf i Jaunay Clan.
Twardogóra liczy obecnie około 7 tysięcy mieszkańców, nadal posiada liczne warsztaty stolarskie a także kilka fabryk mebli, w tym jedna z większych w kraju, dobrze znaną na polskim rynku branżowym Fabrykę Mebli "Bodzio". Bierutów liczy obecnie ok 5 tys. mieszkańców. Wraz z szeregiem miast i gmin (obok Długołęki, Czernicy, Dziadowej Kłody, Wilkowa, Oleśnicy, Dobroszyc i Sycowa) współtworzy Lokalną Grupę Działania pod nazwą Fundacja Dobra Widawa. Stawia sobie ona za cel aktywizację mieszkańców do udziału w rozwijaniu różnorodnych form turystyki, edukacji ekologicznej i ochrony środowiska. Reforma likwidująca powiaty z dniem 1czerwca 1975r. I jednocześnie tworząca 49 województw, dotknęła szczególnie mocno Syców. To dotychczas powiatowe miasto zdegradowano do poziomu ośrodka gminy a obszar powiatu podzielono, wcielając go do dwóch różnych województw: wrocławskiego i kaliskiego. Sam Syców włączono przy tym do województwa kaliskiego, co spowodowało, że miasto od stuleci związane z Dolnym Śląskiem całkowicie oddzielono od jego historycznych korzeni i częściowo zerwano jego dotychczasowe związki kulturalne i gospodarcze. Także reforma z 1999 r. nie wskrzesiła już dawnego powiatu sycowskiego. W Sycowie, liczacym obecnie ponad 10 tys. mieszkańców, od roku 1982 działa Muzeum Regionalne. Należy również wspomnieć, iż Syców od 2006 r. jest częścią podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej "Invest - Park". Powiat oleśnicki , leżący we wschodniej części województwa dolnośląskiego, w swoim dzisiejszym kształcie istnieje dopiero od 11 lat. Powstał on, jak wszystkie obecne jednostki administracyjne, za sprawą reformy z 1999 roku, a w jego skład wchodzi aktualnie 8 gmin - Bierutów, Dobroszyce, Dziadowa Kłoda, Międzybórz, Syców, Twardogóra oraz gminy: miejska i wiejska Oleśnica.

Bibliografia:
1. Franzkowski J. "Geschichte der freien, Standesherrshaft, der Stadt und des Landratlichen Kreises Gross Wartenberg", Syców 1912
2. Kulak T. Mrozowicz W. "Syców i okolice. Od czasów najdawniejszych po współczesność", Atut, Wrocław-Syców 2000
3. Michalkiewicz S. red. "Oleśnica- monografia miasta i okolic" , Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo, Wrocław 1981
4. Mrozowicz W. Wiszewski P. "Oleśnica od czasów najdawniejszych po współczesność", Atut, Wrocław 2006
5. Mrozowicz W. " Krypta Wirtemberska w Kościele Zamkowym w Oleśnicy", Studio - Tart, Oleśnica-Wrocław 2004
6. Nienałtowski M. Podurgiel Z. "Zamek książęcy w Oleśnicy", Nadleśnictwo Oleśnica, Oleśnica 2006
7. Pilch J. " Zabytki architektury Dolnego Śląska" Wrocław, Ossolineum 1978
8. Starzewska M. "Oleśnica" Ossolineum, Wrocław 1963
9. Tempski Z. "Oleśnica- miasto wież i róż " Wrocław - Warszawa - Kraków Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970

Nasi Partnerzy