|
Ewa Malchrowicz, Anna Urbaniak
DZIEŃ 1: Kępno
1. Rynek i jego okolice:
Kępno - miasto o średniowiecznym rodowodzie - szczyci się jednym z największych rynków w Polsce (trzeci
pod względem wielkości). Miejsce to jest dobrym punktem do rozpoczęcia wizyty na Ziemi Kępińskiej. Najokazalszym
budynkiem na Rynku w Kępnie jest Ratusz. Należy przypuszczać, że wybudowano go w XVII wieku. Wówczas
był on konstrukcji drewnianej, obecnie jest pięknie odrestaurowany i jest siedzibą Urzędu Miasta i Gminy
Kępno. Jest to budynek klasycystyczny, ceglany, dwukondygnacyjny. Pod Ratuszem mieści się fontanna
z łabędziami, która szczególnie efektownie wygląda zwłaszcza wieczorem. Fontanna jest dobrym miejscem,
aby przypomnieć sobie pochodzenie nazwy Kępna. Otóż jej źródłosłowu należy szukać pochodzi w kępach traw
wśród licznych w okolicy mokradeł. Na takiej to kępie siedzi dumny łabędź w herbie Kępna. Nastąpić na
gniazdo łabędzia miało być czynem wielce ryzykownym, tak samo podobno niedobrze bywało jak "zadzierać"
z kępnianami. Oprócz fontanny w pobliżu Ratusza znajdują się też inne interesujące zabytki: warto zobaczyć
zwłaszcza zachowane z XVIII wieku kamienice: przyul. Rynek 26, Starej 6 i 8 oraz
Kościelnej 2.
Niedaleko Rynku znajdują się dwa ciekawe kościoły: kościół ewangelicki (Al. Marcinkowskiego 1A)
oraz kościół św. Marcina (ul. Kościuszki 3).
Pierwszy kościół ewangelicki w Kępnie wzniesiony został w 1664 roku, a pierwszym jego pastorem
był Henryk Jamborowicz. Nabożeństwa odbywały się wówczas w językach polskim i niemieckim, co wskazuje
na etniczny mieszany skład gminy wyznaniowej. Dzieje protestantów na ziemi kępińskiej zaczęły się jednak
dużo wcześniej. Także wcześniej niż świątynia kępińska w okolicy istniał zbór ewangelicki - w Mielęcinie.
Właściciel tej wioski, Adam Mielęcki, który sam był ewangelikiem w 1616 roku zbudował kościół ewangelicki
w Mielęcinie, wyposażył go i dbał finansowo o świątynię. Tam właśnie w 1662 roku miał miejsce synod,
nad którym Piotr Figelus został mianowany seniorem czeskich uchodźców. Około 1660 roku zburzono zbór
mielęciński i wypędzono pastora Bogusława Swobodzkiego. Jednak już wkrótce ewangelicy mogli modlić się
w Kępnie. Zachowana do dziś świątynia w Kępnie przeszła generalny remont. Warto wspomnieć, że miasto
promuje się dziś jako "miasto trzech wyznań" - w warunkach tolerancji religijnej na przestrzeni lat współegzystowali
w nim bowiem Polacy, Niemcy i Żydzi.
Kościół św. Marcina jest kościołem neobarokowym. Do cenniejszych elementów jego wyposażenia należą
m.in.: barokowy ołtarz główny, obraz "Cudowne rozmnożenie chleba", chrzcielnica w kształcie anioła dźwigającego
czarę oraz krucyfiks z łuku tęczowego.
W dalszej kolejności warto zobaczyć dawną Synagogę. Ten były dom modlitwy przy ulicy Łazienkowej
6 jest kolejną cenną pamiątką czasów wieloetnicznego i wielowyznaniowego Kępna. Synagoga została zbudowana
w latach 1815-1816 według projektu architektów z Brzegu, braci Fryderyka i Karola Schefflerów. Stanęła
na miejscu starszej, drewnianej synagogi. W 1893 i 1924 roku została poddana kapitalnemu remontowi. Podczas
II wojny światowej hitlerowcy doszczętnie zdewastowali bóżnicę. Po zakończeniu wojny przez wiele lat
stała ona opuszczona i popadała w ruinę. W 1973 roku uległa pożarowi, który dopełnił dzieła zniszczenia.
W latach 1987-1991 synagogę poddano kolejnemu remontowi. Na mocy ustawy z 1997 roku o restytucji mienia
żydowskiego budynek został zwrócony Gminie Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu. Obecnie nie jest użytkowany.
Planuje się całkowite odrestaurowanie budowli, która miałaby w przyszłości stać się centrum wydarzeń
kulturalnych. Jednak już dziś Synagoga kępińska robi wrażenie swoja architekturą. Wzniesiono ją na planie
prostokąta w stylu klasycystycznym. W zachodniej części znajdował się przedsionek, z którego wchodziło
się do kwadratowej głównej sali modlitewnej. W jej wnętrzach zachowały się fragmenty stiukowej dekoracji
klasycystycznej i polichromii z lat 1924-1925. Dawniej na ścianie wschodniej znajdowała się bardzo bogato
zdobiona oprawa na Aron ha-kodesz, a na środku bima - zniszczone podczas II wojny światowej. Od południa
znajduje się niewielka przybudówka. Na piętrze znajdowała się część wyznaczona dla kobiet (babiniec),
otwarta swoimi arkadami na salę główną. Monumentalna fasada budynku z portykiem toskańskim nawiązuje
do fasady Opery w Poczdamie. Po odnowieniu budynku dawnej synagogi planuje się w nim m.in. urządzenie
nowej siedziby Muzeum Ziemi Kępińskiej.
2. Muzeum Ziemi Kępińskiej:
Kilkaset metrów od Synagogi, przy ul. Kwiatowej 13 znajduje się Muzeum Ziemi Kępińskiej im. T.P. Potworowskiego.
Działalność Muzeum nie ogranicza się do gromadzenia nowych zbiorów i ich wystawiania, lecz obejmuje
także edukację plastyczną w tym zakresie. Muzeum przyjęło imię Tadeusza Piotra Potworowskiego, pierwszego
kustosza i współzałożyciela instytucji. W latach 1995-2007 w Muzeum zorganizowano łącznie 45 wystaw czasowych
o różnej tematyce, tak ze zbiorów własnych muzeum, jak i ekspozycji wypożyczanych z innych muzeów. W
tym okresie znacznie wzrosły również zbiory muzeum osiągając w 2007 roku ponad 8 tysięcy egzemplarzy
zabytków. Zbiory muzealne zgrupowane są w trzech działach: archeologicznym, etnograficznym i historyczno-artystycznym.
Znajdują się tu kolekcje o szczególnym znaczeniu dla dziejów miasta i regionu. Są to: zachowane zabytki
pradziejowe, tłoki pieczętne (miejskie, cechowe, urzędnicze i prywatne), pamiątki Bractwa Kurkowego,
judaika, starodruki, monety i medale. Najcenniejszą kolekcją są dzieła T.P. Potworowskiego, należącego
do grona najwybitniejszych malarzy powojennej sztuki polskiej. Jego twórczość (w połowie powstała na
emigracji), w znaczący sposób wpłynęła na rozumienie nowoczesnego malarstwa. Potworowski był autorem
nastrojowych pejzaży, przedstawień wnętrz, aktów. Szereg obrazów z dojrzałej fazy jego twórczości uważano
za artystyczne fenomeny, charakteryzowało je unikalne w sposobie przetwarzanie inspiracji płynących z
natury w na poły abstrakcyjne syntezy a także wyrafinowane kompozycje i wybitne wartości kolorystyczne.
Potworowski wyrażał je często w postaci płaskiej, syntetycznej barwnej plamy, w późniejszych poszukiwaniach
skonfrontowanej z elementami malarstwa materii.
Propozycja Obiadu: w restauracji "Pod Łabędziem" w podziemiach Ratusza.
3. Mikorzyn
W Mikorzynie warto odwiedzić kościół p.w. św. Idziego (Egidiusza). Obecna murowana świątynia wzniesiona
została na miejscu drewnianej, pochodzącej z XVII wieku. Świątynię wybudowano w latach 1928-1933. Ołtarz
główny kościoła, z późnogotycką (ok. 1500 r.) rzeźbą św. Idziego jest nowy z wykorzystaniem fragmentów
dawnego, pochodzącego z XVII wieku. Aktualnie diecezjalne sanktuarium św. Idziego w Mikorzynie jest celem
licznych pielgrzymek i miejscem odpustu ku czci patrona. Zgodnie ze starą tradycją, w Polsce sięgająca
czasów Władysława Hermana, do miejsc związanych z tym świętym (a więc i do Mikorzyna) pielgrzymują przede
wszystkim pary, które nie mogą mieć dzieci. Zgodnie z relacjami podawanymi w sanktuarium po modlitwach
do św. Idziego miało się już wydarzyć kilka przypadków narodzin oczekiwanych potomków.
Nocleg: proponowany w Ośrodku Wypoczynkowym Stowarzyszenia Społecznego im.
Mikory w Mikorzynie.
 DZIEŃ II:
Opcja I: Zabytki architektury drewnianej powiatu kępińskiego - objazd
1. Kościół drewniany w Donaborowie
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina pochodzi z XVIII wieku i jest budowlą o konstrukcji zrębowej,
krytą gontem. Świątynię wzniesiono na planie krzyża łacińskiego z prezbiterium zamkniętym trójbocznie.
W 1928 r. kościół został gruntownie odnowiony i podwyższony. W jego wnętrzu na uwagę zasługują elementy
późnorenesansowe (z XVII wieku): prawy ołtarz boczny, chrzcielnica oraz obraz Matki Bożej Donaborowskiej.
Do naszych czasów dotrwał dzwon z 1547 roku.
2. Kościół drewniany w Laskach
Kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej w Laskach (gmina Trzcinica) zbudowany został
prawdopodobnie w 1627 roku przez Paulinów z Częstochowy. Świątynię powiększono w XVII wieku. Kościół
ma konstrukcję zrębową, jest jednonawowy, z czterospadowym dachem, pokrytym gontem. Wczesnobarokowy ołtarz
główny pochodzi z drugiej połowy XVII wieku. W ołtarzu znajduje się obraz Matki Bożej Laseckiej z 1633
roku. W kościele na uwagę zasługują także: późnorenesansowa ambona z pierwszej połowy XVII wieku oraz
barokowa chrzcielnica.
3. Kościół drewniany w Grębaninie
Kościół parafialny p.w. Najświętszej Marii Panny Niepokalanego Poczęcia w Grębaninie (gmina Baranów)
posiada konstrukcję zrębową, drewnianą, jednonawową. Wewnątrz można zobaczyć pozorne sklepienie kolebkowe.
Chór wsparty jest na profilowanych słupach. Dachy kościoła są dwuspadowe, kryte gontem. Jego najstarszy
element - prezbiterium pochodzi z roku 1615. Wnętrze świątyni zdobi późnorenesansowy ołtarz z 1629 roku
z rzeźbami św. Piotra i Pawła, św. Stanisława, Wojciecha, Barbary i Katarzyny oraz ze sceną koronacji
Matki Bożej w zwieńczeniu.
4. Kościół drewniany w Baranowie
Kościół Parafialny w Baranowie pod wezwaniem św. Andrzeja i św. Wawrzyńca zbudowany został w 1732 roku
z fundacji Zofii Stoińskiej. W jego wnętrzu na uwagę zasługują między innymi: późnobarokowy ołtarz główny
z roku 1785 z rzeźbami, ambona i trzy starsze, bo późnorenesansowe ołtarze boczne (wykonane około 1640
r.) z płaskorzeźbą św. Anny, obrazem "Wniebowzięcia" oraz z bogato dekorowanym obrazem św. Cecylii. Od
południa do kościoła przylega kaplica św. Wojciecha zbudowana w 1869 roku. W sąsiedztwie kościoła znajdują
się: murowana dzwonnica - koniec XIX w., plebania (około 1880 r.), spichlerz (1885 r.) i kaplica (1915-1917).
Propozycja miejsca na obiad: Karczma AWRA w Kępnie.
5. Kościół drewniany "Na Pólku" pod Bralinem
Po obiedzie na deser (na zakończenie wycieczki) przewidziano prawdziwą perłę architektury sakralnej -
Kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny "Na Pólku". W obecnym kształcie kościół powstał
w 1711 roku, na planie krzyża greckiego, z wejściami z czterech stron świata. Jest to budowla konstrukcji
zrębowej, z dachem trójspadowym, pokrytym gontami. Polichromia ścian i stropu pochodzi z początku XIX
w., wzorowana jest na miedziorytach mszału weneckiego z 1638 roku. Na skrzyżowaniu naw wznosi się dwustronny
ołtarz główny z umieszczonymi barokowym obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem z jednej oraz obrazem św.
Jadwigi Śląskiej z drugiej strony. W roku 1993 organizacja "Europa Nostra" przyznała kościołowi Medal
Honorowy - "za wspaniałą restaurację XVII-wiecznego drewnianego kościoła będącego wybitnym przykładem
niegdyś powszechnej, a obecnie zanikającej architektury kraju". Legenda głosi, że świątynia stoi w miejscu,
w którym odpoczywała św. Jadwiga, księżna śląska, zmierzająca do Płocka, by uprosić księcia mazowieckiego
Konrada o wolność dla swojego męża, Henryka Batorego.
DZIEŃ II:
Opcja II: Pałace i dworki Ziemi Kępińskiej - objazd
1. Pałac Wężyków w Mroczeniu
Poźnoklasycystyczny pałac w Mroczeniu (gmina Baranów) został zbudowany w parku krajobrazowym w latach
1840-1850. Wzniesiony został przez hr. Feliksa Wężyka - posła na Sejm Pruski, radcę Ziemstwa Poznańskiego.
W trakcie I Wojny Światowej pałac był siedzibą szkoły gospodarczej dla szlachetnie urodzonych.
2. Pałac w Laskach
Pałac w Laskach (gmina Trzcinica) wybudowany został w 1908 roku w stylu neorenesansowym. Obiekt posiada
również elementy renesansu śląskiego i saskiego oraz neobaroku. Jego właścicielem był Fryderyk von Loesch.
Bryłę pałacu przyozdabiają i urozmaicają ryzality ze szczytami, wieże i różnorodne załamania dachu. Pałac
znajduje się w parku krajobrazowym pochodzącym z XIX wieku. Godny polecenia jest też spacer po Arboretum
w Laskach oraz obejrzenie tutejszej hodowli koników.
3. Dwór Myśliwski w Ustroniu
Dwór w Ustroniu (gmina Łęka Opatowska) wybudowano w roku 1877. Należał on do księcia Fryderyka Badeńskiego
(von Baden). Obecnie mieści się w nim Dom Pracy Twórczej. Dworkiem zajmuje się Uniwersytet Przyrodniczy
w Poznaniu. Otwiera się przed nim szansa na stworzenie niepowtarzalnego ośrodka mogącego promować kuchnię
polską, dworską i myśliwską. Obiekt należy do Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Wielkopolska - dlatego obiad
tego dnia warto zjeść właśnie tutaj.
4. Pałac Szembeków w Siemianicach
Pałac w Siemianicach (gmina Łęka Opatowska) wybudowany został w 1835 roku przez Piotra Szembeka - generała
dywizji wojsk polskich z 1831 roku. W 1894 roku pałac został całkowicie przebudowany w stylu neorenesansowym.
Był miejscem przechowywania licznych pamiątek rodziny Szembeków, które w większości zaginęły podczas
okupacji niemieckiej. Dziś można zobaczyć tylko niektóre z nich oraz zabytkowy park krajobrazowy z klasycystyczną
wozownią. Park o powierzchni 4, 49 ha (uznany za pomnik przyrody) został urządzony w stylu angielskim.
|
