Armin Mikos von Rohrscheidt
Arkadiusz Ochmański
Miasto i mikroregion posiada walory istotne z punktu widzenia licznych form turystyki kulturowej. Są
to przede wszystkim: turystyka eventowa kultury wysokiej i popularnej (kilkanaście imprez kulturalnych
o randze krajowej i międzynarodowej), turystyka muzealna (pięć obiektów o randze krajowej,
a także kilka placówek o znaczeniu regionalnym), turystyka miejska, turystyka religijna (kilkanaście
zabytkowych obiektów sakralnych związanych z dziejami różnych religii, siedziba czterech biskupstw),
turystyka dziedzictwa kulturowego (tysiącletnia historia Wrocławia związana z dziejami różnych narodowości,
obiekt UNESCO i Pomnik Historii na terenie miasta), turystyka tematyczna (dwa
znaczące szlaki
kulturowe, zbiór obiektów i tematów na kilka dalszych, szereg tematycznych tras miejskich), turystyka
kulturowo-przyrodnicza (dwa parki krajobrazowe, kilka historycznych parków i ogrodów miejskich),
turystyka archeologiczna (rezerwat archeologiczny, kilkanaście obiektów archeologicznych związanych
z pradziejami Śląska) oraz turystyka etniczna (teren zamieszkiwany przez ludność niemiecką
przed rokiem 1945).Przy stworzeniu odpowiedniej infrastruktury turystycznej, a także wykorzystaniu
różnych narzędzi promocyjnych, badany teren może stać się również ważną destynacją innych typów turystyki
kulturowej, a są to przede wszystkim turystyka obiektów przemysłowych i technicznych (kilkaset
zabytkowych mostów, kładek oraz obiekty hydrotechniczne związane z działalnością przemysłową nad Odrą),
turystyka literacka (szlak tematyczny związany z powieściami Marka Krajewskiego) i turystyka regionalna,
w mniejszym stopniu może to być także turystyka kulinarna (kilka historycznych obiektów gastronomicznych,
kilka znaczących imprez kulinarnych) oraz turystyka żywej historii.
KLASYCZNE PODRÓŻE KULTUROWE (turystyka kultury "wysokiej")
Elitarna Turystyka Eventowa
We Wrocławiu corocznie odbywa się kilka prestiżowych w skali kraju eventów kultury wysokiej. Większość
z nich odbywa się w Operze zwanej tu "wrocławskim kawałkiem Wiednia". Najbardziej prestiżową imprezą
kultury wysokiej jest odbywający się co roku i trwający ponad dwa tygodnie Międzynarodowy Festiwal Muzyczny
"Wratislavia Cantans", w którym bierze udział plejada światowych śpiewaków operowych, instrumentalistów,
a także znane na całym świecie chóry. Repertuar festiwalu rozciąga się od czasów średniowiecza po współczesną
muzykę klasyczną. W imprezie, co roku bierze udział kilka tysięcy koneserów muzyki poważnej zarówno z
kraju jak i z zagranicy, a jej organizacja pozwala miastu utrzymywać wysoką pozycję na kulturalnej mapie
Polski. Do innych międzynarodowych eventów kultury wysokiej należy zaliczyć odbywający się w październiku
Festiwal Muzyki Wiedeńskiej, w programie którego można znaleźć dzieła najbardziej znanych wiedeńskich
kompozytorów muzyki klasycznej m.in. Straussa, Mozarta i Lannera. Ostatnim z większych eventów o znaczeniu
międzynarodowym organizowanych na terenie Wrocławia jest Międzynarodowy Festiwal Muzyczny "Maj z Muzyką
Dawną", którego repertuar wypełnia m.in. muzyka z czasów rządów na Śląsku dynastii Habsburgów oraz muzyka
staropolska. Obecnie we Wrocławiu trwa budowa kolejnej hali koncertowej, którą jest Narodowe Forum Muzyki.
Bogata i różnorodna oferta obiektu, udział wykonawców o prestiżu międzynarodowym, a także odpowiednie
zabiegi promocyjne mogą doprowadzić do umocnienia pozycji Wrocławia na mapie kulturalnej Europy i świata.
Wrocław w 2016 roku na rok zostanie Europejska Stolicą Kultury. Jest to kolejny ważny czynnik, który
przy odpowiedniej wykorzystaniu szansy przez miasto może doprowadzić do prestiżowej pozycji miasta w
skali organizacji eventów kultury wysokiej o znaczeniu międzynarodowym.
Turystyka dziedzictwa kulturowego
Najważniejszym walorem turystycznym Wrocławia dla uprawiania tej formy turystyki kulturowej jest zaprojektowana
przez Maxa Berga Hala Stulecia, uznana w 2006 roku za obiekt światowego dziedzictwa UNESCO ze względu
na "wyraz twórczego i innowacyjnego podejścia na rzecz rozwoju technik i metod konstrukcyjnych w wielkogabarytowych
budowlach" oraz "wyjątkowe świadectwo wymiany poglądów wczesnej doby XX wieku, które ukształtowały wspólny
wzorzec dla dalszej ewolucji konstrukcji żelazobetonowych, jedną z najcenniejszych i najbardziej efektownych
estetycznie światowych zdobyczy nowoczesnej architektury". Kolejnym ważnym obiektem dziedzictwa kulturowego
Wrocławia jest wpisy na listę Pomników Historii zespół historycznego centrum Wrocławia i zabytkowy zespół
sakralny Ostrowa Tumskiego z wzniesioną w 1000 roku gotycką katedrą św. Jana Chrzciciela na czele, a
także romańskim kościołem św. Idziego i uznawanym za najstarszy we Wrocławiu kościół św. Marcina. Większość
zabytków należących do historycznego zespołu jest dostępna dla turystów. Jednakże większość zabytków
sakralnych Ostrowa Tumskiego ma bardzo ograniczoną dostępność turystyczną. Zgoda biskupstwa, a także
przyzwolenie konserwatora zabytków na możliwość regularnego zwiedzania m.in. kościoła św. Idziego uatrakcyjniłaby
z pewnością "ofertę" Ostrowa Tumskiego szczególnie dla grupy docelowej, jaką są miłośnicy architektury.
Turystyka muzealna
We Wrocławiu znajduje się kilkanaście placówek muzealnych zarówno o randze krajowej jak i regionalnej.
Najważniejszym obiektem muzealnym w mieście jest Muzeum Narodowe z czterema wystawami stałymi, obejmującymi
sztukę śląską od XII do XIX wieku, sztukę polską w wiekach XVII-XIX oraz wystawę sztuki współczesnej.
Najbardziej znanym obiektem należącym do Muzeum Narodowego jest otwarta w 1985 roku Panorama Racławicka,
gdzie znajduję się cykloramiczny obraz Styki i Kossaka pt. "Bitwa pod Racławicami" z 1893 roku. Co roku
muzeum odwiedza kilkaset tysięcy turystów (262 tys. w 2011 roku) i stanowi ono jedną z głównych oraz
najczęściej zwiedzanych "płatnych" atrakcji turystycznych miasta. Kolejnym ważnym obiektem muzealnym
jest unikatowe w skali kraju Muzeum Poczty i Telekomunikacji prezentujące unikalną kolekcję poczty polskiej
a w niej historyczne znaczki pocztowe, konne pojazdy pocztowe oraz szyldy i skrzynki pocztowe. W placówce
można także zobaczyć zabytki telekomunikacji zabytkowe odbiorniki radiowo-telewizyjne oraz aparaty telegraficzne
i telefoniczne. Innym unikatowym w skali kraju obiektem jest Muzeum Sztuki Medalierskiej - jedyna samodzielna
polska placówka, specjalizująca się w gromadzeniu zbiorów medalierskich i
falestrycznych. Do innych wyróżniających
w skali kraju placówek muzealnych zaliczyć należy Muzeum Architektury mieszczące się w gotyckich wnętrzach
klasztoru bernardynów z XV wieku oraz Muzeum Sztuki Cmentarnej z zabytkowymi obiektami żydowskiej sztuki
sepulkralnej. Do ciekawszych placówek o znaczeniu regionalnym zaliczyć należy Muzeum Mineralogiczne z
kolekcją skał i minerałów występujących na terenie Dolnego Śląska, a także znajdujące się w Ratuszu Miejskim
Muzeum Sztuki Mieszczańskiej. Większość placówek muzealnych jest dobrze promowana, każda z nich bierze
udział w corocznej Nocy Muzeów. Jednakże wiele z nich jest atrakcyjnych tylko dla wyspecjalizowanych
hobbystów. Konieczne wydaje stworzenie nowoczesnej ekspozycji i "multimedializacja" licznych wystaw muzealnych.
Na wzrost frekwencji w placówkach mogłoby wpłynąć opracowanie programu "Wrocławska Karta Turystyczna".
To przyczyniłoby się do większych dochodów wrocławskich obiektów muzealnych, a w rezultacie zwiększenia
budżetu na ich unowocześnienie.
Turystyka literacka
Najważniejszym wrocławskim produktem turystyki literackiej jest wirtualna trasa turystyczna "Śladami
Eberharda Mocka", na którą składa się 15 obiektów związanych z akcją serii powieści kryminalnych autorstwa
wrocławskiego pisarza Marka Krajewskiego. W ciągu 13 lat od wydania pierwszej książki z serii (składającej
się z 5 części) powieści zostały przetłumaczone na 18 języków, a autor otrzymał za nie kilka prestiżowych
nagród m.in. "Paszport Polityki" w 2006 roku. Mimo tego, że powieści osiągają szczyty popularności w
wielu krajach i dały miastu ogromną promocję, nie podjęto żadnych działań w celu rozbudowy infrastruktury
turystycznej trasy. Jej przebieg nie jest w żaden sposób oznakowany, a także przy żadnym z obiektów nie
postawiono tablic informacyjnych. Trasa promowana jest jedynie na stronie internetowej miasta, a także
za pomocą mini-przewodnika. W celu stworzenia z trasy produktu turystycznego konieczna jest rozbudowa
infrastruktury turystycznej, a także organizacja eventów promocyjnych np. organizacja corocznego festiwalu
"Eberharda Mocka" lub ustanowienie dnia Eberharda Mocka i organizacja imprez tematycznych związanych
z akcją książek, spotkania z autorem lub innych wydarzeń, podczas których fani powieści będą mogli poczuć
klimat przedwojennego Wrocławia w którym umiejscowiona jest akcja powieści. Kolejnym ciekawym celem turystyki
literackiej w powiecie wrocławskim jest szczyt Ślęży, gdzie miała miejsce akcja wydanej w 1995 roku powieści
Tomasza Tryzny pt. " Panna Nikt". Jest to jedno z najpopularniejszych polskich wydawnictw w latach 90.
Została ona zekranizowana w 1996 roku przez wybitnego polskiego reżysera Andrzeja Wajdę, który w głównych
rolach obsadził popularną polską aktorkę Annę Muchę. Postawienie tablicy informacyjnej z fotosami akcji
filmu dziejącej się na Ślęzy oraz tekstem zawierającym najważniejsze informacje na temat powieści, kulis
powstawania zdjęć na Ślęży oraz opis wątku "ślężanskiego" w czasie jej akcji byłoby ciekawą atrakcją
zarówno dla wielbicieli książki i filmu jak i pieszych turystów odwiedzających górę w celach rekreacyjnych.
Popularność "Trylogii Husyckiej" Andrzeja Sapkowskiego, której akcja zahacza zarówno o Wrocław , jak
i o górę Ślężę może w najbliższych latach przyczynić się do stworzenia kolejnego literackiego szlaku
turystycznego, którego koncepcje były ostatnio prezentowane przez poważnych badaczy.
TURYSTYKA EDUKACYJNA
Podróże studyjne i seminaryjne
Wrocław jest jedną z najatrakcyjniejszych krajowych destynacji turystycznych dla turystów odbywających
podróże studyjne - wizyta tutaj może uzupełnić ich wiedzę na temat zróżnicowanych dziejów poszczególnych
dzielnic dzisiejszej Polski oraz dać im doświadczenie zetknięcia z dniem współczesnym regionalnej polskiej
metropolii. Z kolei uczestników akademickich wyjazdów edukacyjnych zabytki i historia miasta mogą inspirować
do poznania historii i kultury Prus w XVIII i XVIII wieku, procesów reformacji miasta i wsi w XVI i ich
rekatolizacji w XVII wieku, wspomóc w pogłębieniu tematów związanych z początkami i podziałami państwa
piastowskiego, najnowszej historii Ziem Odzyskanych po 1945 roku, dziejów społeczności żydowskiej w XIX
i XX wieku, walkami armii III Rzeszy z Armina Czerwoną w ostatnim okresie II wojny światowej. Fachowcy
w dziedzinie architektury i sztuki mogą odbywać wizyty w celu zapoznania się w celu zapoznania się z
architekturą gotyku i baroku. Powiat Wrocławski jest także idealnym celem dla osób zainteresowanych pradziejami
Śląska, oraz życiem codziennym, kulturą i religią plemion zamieszkujących te tereny w epoce przedchrześcijańskiej.
Dla studentów geologii i geografii Ślęża jest inspirującym obiektem zachęcającym do poznania historii
geologicznej masywu, jak i bogatej historii geologii Sudetów.
Podróże tematyczne wzdłuż szlaków.
Przez Wrocław przebiegają dwa międzynarodowe szlaki kulturowe: pętle Dolnośląska i Ślężańska Drogi św.
Jakuba oraz Europejski Szlak Romański. Najważniejszym wrocławskim obiektem położonym na trasie drogi
św. Jakuba jest greckokatolicka (aktualnie) katedra św. Wincentego i św. Jakuba, będąca siedzibą eparchii
wrocławsko-gdańskiej. Początki powstania obiektu sięgają XIII wieku - zbudowany został on w stylu gotyckim,
natomiast wyposażenie jego wnętrza pochodzi z okresy baroku. We Wrocławiu znajduje się aż pięć obiektów
należących do Europejskiego Szlaku Romańskiego: kościoły św. Idziego i Św. Marcina (z fragmentami zamku),
archikatedra św. Jana Chrzciciela z reliktami z XI-XII wieku, tympanon fundacyjny nad zakrystią w kościele
NMP na Piasku oraz pochodzący z ołbińskiego opactwa portal z 1150 roku w polskokatolickiej katedry
pw.
Św. Marii Magdaleny. Infrastruktura turystyczna, a także promocja turystyczna drogi św. Jakuba na terenie
Wrocławia jest niestety znikoma. W dolnośląskiej informacji turystycznej można jedynie pobrać małą ulotkę
z adresem koordynatora szlaku i podana stroną internetową trasy. Jedynymi elementami infrastruktury turystycznej
jest tablica informacyjna i logo szlaku przy soborze św. Wincentego i Jakuba. Szlak Romański natomiast
w ogóle nie posiada oznakowania w większości miejscowości posiadających obiekty na terenie województwa
dolnośląskiego ani przy drogach. W wypadku obydwu szlaków konieczna jest inwestycja w wydanie materiałów
promocyjnych, a także oznakowanie szlaku na terenie miasta i powiatu. Ponadto Wrocław mógłby być ważnym
punktem na trasie turystycznej w przypadku uruchomienia postulowanych przez badaczy turystyki w ostatnich
latach: Szlaku Polskich Fortec i Umocnień, Szlaku Światowego dziedzictwa w Polsce (Mikos v. Rohrscheidt
2009) lub literackiego Szlaku Trylogii Husyckiej - B. Włodarczyk - w tym ostatnim wypadku także Ślęża).
Warta rozważenia byłaby propozycja uruchomienia regionalnego dolnośląskiego szlaku kulturowego, eksponującego
np. wątek wielokulturowości tego regionu lub jego niemałego dziedzictwa przemysłowego. W obu wypadkach
Wrocław mógłby znakomicie wpisać się w takie projekty ze swoimi łatwymi do skonstruowania lub już istniejącymi
(wątek industrialny) trasami miejskimi.
Podróże językowe
Zdaniem wybitnych profesorów filologii polskiej Jerzego Bralczyka i Jana Miodka, to właśnie Wrocław i
Ziemie Odzyskane po 1945 roku są terenami gdzie mieszkańcy mówią "najczystszą" polszczyzną bez gwarowych
naleciałości. Stworzenie szerokiej oferty edukacyjnej nauki języka polskiego dla obcokrajowców oraz kontakt
z rdzennymi mieszkańcami Wrocławia mógłby sprawić, że Wrocław stanie się główną destynacją turystów chcących
nauczyć się języka polskiego. Taka możliwość istnieje już obecnie - przy podjęciu studiów na Wydziale
Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, a także wzięciu udziału w kursach językowych organizowanych
przez Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych. Stworzenie dłuższych indywidualnych pakietów pobytowych
powiązanych z tą ofertą edukacyjną oraz odpowiednie zabiegi promocyjne pomogłyby w dotarciu do tej grupy
docelowej, a w szczególności młodzieży i studentów z krajów Europy Wschodniej i krajów Unii Europejskiej.
POWSZECHNA TURYSTYKA KULTUROWA
Turystyka miejska
Wrocław według danych z Instytutu Turystyki jest obecnie czwartą miejską destynacją turystyczna w kraju
pod względem liczby odwiedzających miasto turystów. Wśród głównych walorów kulturowych miasta, atrakcyjnych
dla turystów uprawiających "City Break" jest wrocławski Rynek z gotyckim ratuszem, którego początki powstania
sięgają XIII wieku. Ciekawą atrakcją turystyczną są Jatki -jedyny na świecie pomnik upamiętniający zwierzęta
rzeźne, powstały na miejscu, gdzie dawniej znajdował się targ mięsny. Turystów zainteresuje też z pewnością
oddalony kilkaset metrów od Jatek dziedziniec wybudowanego w XIII wieku dawnego więzienia miejskiego.
Jedna z największych atrakcji miasta jest Gmach Główny Uniwersytetu Wrocławskiego z najdłuższą w Europie
barokową elewacją i słynną Aulą Leopoldina z XVIII wieku, gdzie obecnie odbywają się najważniejsze uroczystości
akademickie uczelni. Miasto posiada także największą w Polsce ilość punktów widokowych na zabytkach,
wśród których obok wieży katedralnej wymienić należy wieżę kościoła św. Elżbiety oraz Wieżę Matematyczną
w Gmachu Uniwersytetu Wrocławskiego. Największym "dziecięcym" walorem turystycznym miasta jest z kolei
Szlak Krasnoludków, a jego interaktywną atrakcją poszukiwanie figurek krasnali rozsianych po całym ścisłym
centrum miasta. Wieczorną atrakcją Wrocławia jest z kolei pokaz Fontanny Multimedialnej z muzyką klasyczną
oraz współczesną. Ze względu na swoja bogatą i różnorodną ofertę usługową (kilkanaście centrów handlowych)
Wrocław jest także bardzo atrakcyjny dla miłośników "shoppingu turystycznego" z rejonu całego Dolnego
Śląska. Szeroka oferta kulturalno-sportowo-rozrywkowa (kilkanaście kin, teatrów, galerii, dyskotek, park
wodny oraz kilka obiektów sportowych) sprawia, że turyści przybywający do miasta nie mogą narzekać na
brak możliwości spędzania wolnego od zwiedzania czasu.
Turystyka etniczna
Wrocław jest miastem, które przez ponad sześć wieków znajdowało się od panowaniem króla Czech, monarchii
habsburskiej, Prus i Rzeszy Niemieckiej. W krajobrazie kulturowym miasta szczególnie wyraźnie zaznaczają
się elementy pruskiego dziedzictwa kulturowego. Dlatego też Wrocław jest popularną destynacją wśród grup
niemieckich turystów. Cześć z nich niegdyś zamieszkiwała miasto lub Dolny Śląsk przed 1945 rokiem, inni
są ich potomkami, niemniej rośnie także grupa Niemców wybierających się na wyprawę po śladach
własnej
kultury narodowej, nie posiadających osobistych związków z tym regionem. Do głównych atrakcji kulturowych
atrakcyjnych dla tej grupy docelowej należy zaliczyć cały zespół zabytków historycznego centrum Wrocławia,
odrestaurowany w 2009 roku Pałac Spaetgenów - powstałą w XVIII wieku dawną neorenesansową rezydencję
królów pruskich, a także pochodzący z okresu III Rzeszy budynek Urzędu Wojewódzkiego - jeden z nielicznych
dobrze zachowanych gmachów publicznych z tego okresu dziejów Niemiec. Każde z wrocławskich biur przewodnickich
obsługuje turystów w języku niemieckim, a materiały informacyjne dotyczące głównych zabytków miasta są
zwykle tłumaczone na ten język. Ciekawą atrakcją turystyczną dla niemieckich turystów byłaby z pewnością
wystawa poświęcona tematyce dawnych Prus gdzie można by zaprezentować historię, kulturę oraz życie codzienne
mieszkańców tego regionu przed 1945 roku.
Kolejną silnie zaznaczającą się na wrocławskiej ziemi grupą etniczną są Żydzi. Do najważniejszych atrakcji
turystycznych mogących szczególnie zainteresować tą grupę, należy zaliczyć znajdującą się w dzielnicy
Czterech Wyznań XIX-wieczną Synagogę pod Białym Bocianem, a także cmentarz żydowski przy ulicy Ślężnej
we Wrocławiu, będący obecnie siedzibą unikatowego na skalę kraju Muzeum Sztuki Cmentarnej. Ostatnią i
najmniejszą z grup etnicznych zamieszkujących Wrocław są Karaimowie - naród pochodzenia tureckiego, wyznawcy
karaimizmu (religii wywodzącej się z judaizmu z wątkami islamu i chrześcijaństwa) - najmniej liczna mniejszość
etniczna w Polsce. We Wrocławiu znajduje się główna siedziba Związku Karaimów Polskich przybyłych na
te tereny po II wojnie światowej. Być może ciekawym celem dla turystów zainteresowanych dziejami grup
etnicznych byłaby oparta o pozyskane od nich zbiory, jedyna w Polsce poświęcona im ekspozycja w ramach
Muzeum Etnograficznego. Znakomitym miejscem na taką wystawę wydaje się być właśnie miasto, w którego
najnowszej historii dokonały się przełomowe zmiany etniczne w tak krótkim czasie, w których zresztą toku
przedstawiciele omawianej grupy po raz pierwszy pojawili się na jego terenie.
Turystyka religijna
Wrocław jest siedzibą biskupstw czterech wyznań (archidiecezja wrocławska kościoła rzymsko-katolickiego,
siedziba prawosławnej eparchii wrocławsko-gdańskiej, siedziba biskupa diecezji wrocławskiej Kościoła
Ewangelicko-Augsburskiego (luterańskiego), siedziba biskupa wrocławskiej diecezji kościoła polskokatolickiego).
Generuje to znaczny potencjał miasta w możliwości organizowania kongresów, rekolekcji, pielgrzymek, zjazdów
religijnych a także wielu innych eventów związanych z religijnymi aspektami kultury. We Wrocławiu swoją
siedzibę ma także popularna katolicka rozgłośnia "Radio Rodzina" będąca celem kilku tysięcy pielgrzymów
rocznie. Największym wydarzeniem w historii wrocławskich eventów religijnych był zorganizowany w maju
1997 roku 46 Kongres Eucharystyczny, podczas którego przemówienie wygłosił papież bł. Jan Paweł II. Ciekawym
pomysłem w ramach rozwijania tej gałęzi turystyki byłoby stworzenie Centrum Turystyki Religijnej we Wrocławiu
jako placówki zajmującej się organizacją eventów konferencyjnych, udostępnianiem sal konferencyjnych,
organizacją noclegu i wyżywienia dla przybywających turystów a także organizacją eventów tematycznych,
jak np. ponadlokalne przeglądy czy festiwale współczesnej muzyki religijnej.
Popularna turystyka eventowa
We Wrocławiu, co roku odbywa się kilkadziesiąt eventów o znaczeniu międzynarodowym i krajowym. Do najbardziej
znanych zaliczyć należy odbywający się na deskach teatru muzycznego "Capitol" odbywający się w marcu
Przegląd Piosenki Aktorskiej, podczas którego swoje występy daje plejada polskich aktorów brali w nim
udział m.in. Krystyna Janda oraz Stanisława Celińska. Stałym punktem programu dla miłośników jazzu jest
organizowany od 1964 roku w marcu festiwal "Jazz nad Odra", w którym bierze udział wielu wybitnych polskich
i zagranicznych jazzmanów m.in. Urszula Dudziak, Pat Metheny, Don Cherry, Ewa Bem. Zdobywającą coraz
większą popularność imprezą jest odbywający się podczas długiego weekendu Międzynarodowy Festiwal Gitarowy,
którego główną atrakcją jest próba bicia gitarowego rekordu Guinessa pod względem liczby gitarzystów
grających wybrany utwór Jima Hendrixa. Do najbardziej prestiżowych eventów filmowych należy zaliczyć
odbywający się podczas lata międzynarodowy festiwal filmowy "Era Nowe Horyzonty", podczas którego we
wrocławskich kinach, rynku, a także w Arsenale Miejskim można obejrzeć różnogatunkowe kino zarówno polskiej
jak i światowej produkcji. Impreza na stałe zaznaczyła się na mapie prestiżowych festiwali filmowych.
Główną atrakcją imprezy, są konkursy gdzie można zdobyć nagrodę w kilkunastu kategoriach m.in. film krótkometrażowy,
film pełnometrażowy, film o sztuce. Poza tym we Wrocławiu ma miejsce wiele happeningów artystycznych,
a także festiwali muzyki niszowej np. Wrocław Industrial Fest, w którym biorą udział wykonawcy z całego
świata zajmujący się tworzeniem muzyki industrialnej-jednej z odmian muzyki elektronicznej. Ze względu
na wpis na Europejską Stolice Kultury 2016 liczba eventów odbywających się we Wrocławiu będzie stale
wzrastać, a oferta stanie się jeszcze bogatsza i bardziej różnorodna. Dzięki, czemu powinna zadowolić
różne typy odbiorców.
Turystyka kulturowo-przyrodnicza
Wrocław nieprzypadkowo zwany jest miastem "parków i ogrodów". Znajduje się tu bowiem kilkanaście zabytkowych
parków, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, a także Ogród Zoologiczny oraz historyczny Ogród
Japoński. Do najważniejszych walorów przyrodniczych miasta zaliczyć należy założony w XVIII wieku Park
Szczytnicki, gdzie występuje ponad 400 gatunków drzew i krzewów. Miejsce jest cenione przede wszystkim
za swój krajobrazowy charakter, a także ogromne walory kompozycyjne oraz dendrologiczne. Na terenie parku
znajduje się drewniany kościół pw. Św. Jana Nepomucena pochodzący z przełomu XVI i XVII wieku. Jednak
do największych atrakcji parku zaliczyć należy powstały w latach 1909-12 unikatowy w skali kraju i Europy
Ogród Japoński, który dzięki pracy specjalistów z tego kraju został zaprojektowany zgodnie z japońską
sztuką ogrodową. Kolejnym ważnym zabytkiem parku jest znajdująca się obok Hali Stulecia pergola w kształcie
elipsy, wybudowana na początku XX wieku wokół sztucznego stawu z fontanną (obecnie Fontanna Multimedialna).
Kolejną ważną atrakcją przyrodniczą miasta jest Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Powstał
on w 1811 roku i znajduje się w nim około 7, 5 tysiąca gatunków roślin szklarniowych i gruntowych, a
na terenie alpinarium można zobaczyć przekrój geologiczny wałbrzyskich złóż węgla z wkomponowanymi odciskami
wymarłych gatunków roślin. Niedaleko ogrodu swoja siedzibę ma Muzeum Przyrodnicze - placówka istnieje
od 1814 roku, a w jej kolekcji znajduje się wiele okazów gatunków wymarłych lub rzadkich m.in. szkielet
wymarłego 10 tys. lat temu jelenia olbrzymiego i czaszka tura. Na terenie powiatu znajdują się dwa parki
krajobrazowe "Ślężański Park Krajobrazowy" z rezerwatami przyrody "Góra Ślęża" i "Góra Radunia" oraz
"Park Krajobrazowy Doliny Bystrzycy". Główną atrakcją pierwszego z nich są szczyty Góry Ślęży (713 m.
n.p.m.) z unikatowymi stanowiskami skał i blokowisk gabrowych oraz rzadkimi gatunkami mchów i porostów
oraz Raduni (573 m. n.p.m.) z unikatami florystycznymi, gdzie występują stanowiska rzadkich roślin naczyniowych
i paproci. Główną atrakcją parku krajobrazowego "Dolina Bystrzycy" jest sztuczny zbiornik retencyjny
w Mietkowie. Faunę parku najliczniej reprezentują ptaki, m.in. sikorka modra oraz zięba, a także bocian
biały. Wrocławskie biura przewodnickie oraz przewodnicy indywidualni posiadają zwykle w swoich ofertach
wirtualne przyrodnicze trasy tematyczne, jak "Szlakiem Wrocławskich Parków i Ogrodów", a także wycieczki
w Masyw Ślęży. Grupą docelową tego typu turystyki kulturowej może być każda grupa wiekowa.
Turystyka archeologiczna
Gmina Sobótka w powiecie Wrocławskim jest miejscem historycznie związanym z pradziejami Śląska. Górująca
nad miastem Ślęża była obiektem kultu solarnego w kulturze łużyckiej (V w. p.n.e.). Zamieszkiwało ja
wówczas plemię Ślężan. Do dziś można zobaczyć pozostałości kultury materialnej tego okresu. Główną atrakcją
archeologiczną masywu są kultowe rzeźby przedstawiające postać różnych zwierząt, m.in. postać "Niedźwiedź"
na szczycie Ślęży oraz rzeźba "Panna z Rybą" na czerwonym szlaku z Sobótki. W miejscowości Będkowice
znajduje się rezerwat archeologiczny, do którego głównych atrakcji zaliczyć należy otoczone wałem grodzisko
z wałem obronnym oraz cmentarzysko kurhanowe liczące 7 kurhanów - stożkowych kopców ziemnych, niekiedy
zwieńczonych kamieniami. Obiekt jest dobrze zachowanym zespołem zamieszkanym przez Ślężan od VIII do
XIII wieku. Na terenie Sobótki znajdują się dwa szlaki archeologiczne. Pierwszy z nich to szlak czerwonego
niedźwiadka prowadzący z Sobótki do rezerwatu archeologicznego w Będkowicach oraz dłuższy szlak czarnego
niedźwiadka prowadzący z Sobótki do Będkowic pozwalając poznać wszystkie obiekty prehistoryczne masywu.
Placówką muzealną specjalizującą się w archeologii jest Muzeum Ślężańskie w Sobótce, gdzie znajduje się
stała wystawa "Śladami dawnych wierzeń" poświęcona elementom kultury duchowej Ślężan. Grupą docelową
są studenci, a także nauczyciele akademiccy. Obiekty archeologiczne na terenie mikroregionu są także
szczególnie atrakcyjne dla pasjonatów archeologii, a także turystów zainteresowanych prehistorią ziem
polskich. Ciekawym pomysłem byłoby wydanie albumu oraz bezpłatnego folderu "Turystyka archeologiczna
w powiecie wrocławskim". Udostępnienie materiałów we wrocławskich punktach turystycznych mogłoby zmotywować
turystów do wypraw w tą część mikroregionu.
Turystyka obiektów przemysłowych i technicznych
Wrocław posiada ogromny potencjał dla miłośników turystyki industrialnej. Biuro Sportu, Turystyki i Rekreacji
Urzędu Miejskiego we Wrocławiu umieściło na stronie internetowej miasta propozycję 3 tras turystycznych,
prowadzących do najciekawszych zabytków technicznych miasta. Miasto zajmuje pierwszą pozycje w kraju,
a czwartą w Europie pod względem liczby posiadanych mostów. Jest ponad 200. Dla turystów zainteresowanych
historią i konstrukcją wrocławskich mostów przygotowana została wirtualna trasa turystyczna "Mosty i
Przeprawy". Jest ona pomyślana, jako droga spacerowa prowadząca po najpiękniejszych 20 mostach i przeprawach
Wrocławia. Do głównych walorów turystycznych tego miejskiego szlaku zaliczyć należy Most Grunwaldzki
- powstałą w latach 1908-1910 wiszącą konstrukcję stalową i nitowaną z elementami nośnymi wspartymi na
murowanych pylonach z granitowym oblicowaniem, o wysokości 20 m. Do innych ciekawych konstrukcji na trasie
szlaku zaliczyć należy zbudowany w 1889 roku dwuprzęsłowy Most Tumski znajdujący się miedzy wyspą Piasek,
a Ostrowem Tumskim. Z kolei zespół nadodrzańskich zabytków techniki związanych z działalnością przemysłową
nad tą rzeką można zobaczyć spacerując wzdłuż dwóch tras turystycznych. Pierwsza z nich prezentująca
"Budowle Hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego" obejmuje 13 obiektów hydrotechnicznych, z których
najciekawszy jest Jaz Opatowicki piętrzący wody Odry na jej górnym wrocławskim odcinku. Prowadzi on na
Wyspę Opatowicką, gdzie znajduje się Wrocławski Park Linowy z kompleksem nadrzewnych atrakcji (mostów,
kładek i drewnianych platform) zawieszonych na stalowych linach. Park jest idealnym miejscem aktywnego
wypoczynku zarówno dla dzieci jak i dorosłych. Trzecia z industrialnych tras turystycznych obejmuje 35
obiektów, będących zabytkami techniki Wrocławskiego Węzła Wodnego. Największą atrakcją turystyczną tej
trasy jest Otwarte Muzeum Odry, posiadające w swojej kolekcji m.in. holownik parowy Nadbor zbudowany
w 1949 r. w holenderskiej stoczni oraz dziewięć innych dużych i dwanaście małych holowników, przeznaczonych
do obsługi barek na Odrze skanalizowanej. Inna atrakcją jest dźwig pływający
"Wróblin" zbudowany w latach
1938-1939 w Fürstenbergu nad Odrą oraz barka "Irena" zbudowana w 1936 r. przez stocznię w Bydgoszczy.
Na stronie internetowej można znaleźć szczegółowe informacje i pobrać przewodnik po poszczególnych trasach.
Jednak wszystkie trzy szlaki wymagają oznakowania w terenie i postawienia tablic informacyjnych przy
poszczególnych obiektach. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki przez cały czas zbiera fundusze na budowę
tego typu placówki muzealnej. Odpowiednia ekspozycja dziedzictwa przemysłowego miasta w roku 2016 - w
czasie "europejskiej stołeczności kulturalnej" może pozwolić na podniesienie znaczenia wrocławskiej turystyki
obiektów poprzemysłowych i technicznych do rangi międzynarodowej.
Kulturowa turystyka militarna
Ze względu na ogromne zniszczenie Wrocławia podczas działań wojennych w 1945 roku pozostałości miejskich
dzieł obronnych jest dziś stosunkowo niewiele. Dla turystów udostępnione jest Muzeum Militariów, znajdujące
się w dawnym arsenale miejskim. W kolekcji tej placówki muzealnej znajdują się militaria z różnych epok-
prezentuje ona aktualnie trzy stałe wystawy. Sale Broni Palnej i Broni Białej ilustrują rozwój i przemiany
wielu typów broni. Ozdobą tej kolekcji są szable imienne, należące do wybitnych polskich oficerów, na
przykład marszałka Edwarda Rydza - Śmigłego. Trzecia Sala im. Jacka Kijaka mieści wystawę hełmów. Szczególną
wartość ma kolekcja hełmów stalowych Wojska Polskiego - od modeli z 1917 roku do stosowanych obecnie.
Kolejną ciekawą atrakcją jest Wzgórze Polskie - pozostałość po dawnym Bastionie Sakwowym oraz zachowana
w bardzo dobrym stanie Fosa Miejska. W ofercie wrocławskich biur przewodnickich istnieją oferty tematyczne
skierowane do miłośników turystyki militarnej. Przykładem jest propozycja wycieczki "Szlakiem dawnych
fortyfikacji miejskich" - spacer wzdłuż XVIII wiecznych fortyfikacji miasta. Odrębną odmianą atrakcji
w tej dziedzinie mogą być cmentarze wojenne, których na terenie Wrocławia jest aż cztery. Największym
z nich jest cmentarz Oficerów Radzieckich, gdzie pochowano poległych lub zmarłych z ran odniesionych
w czasie oblężenia miasta w 1945 roku ponad 750 oficerów radzieckich - głównie z 6 Armii I Frontu Ukraińskiego
pod dowództwem gen. Władimira Głuzdowskiego. Kolejną wojenną nekropolią jest cmentarz Żołnierzy Radzieckich
na Skowroniej Górze. Pochowano tu około 7, 5 tysiąca żołnierzy, którzy zginęli podczas akcji dywersyjnej
w 1945 roku. Na terenie miasta znajduje się także cmentarz Żołnierzy Polskich, gdzie pochowano 603 żołnierzy
poległych w czasie kampanii wrześniowej. Ostatnią wojenną nekropolią jest cmentarz Żołnierzy Włoskich-jeńców
wziętych do niewoli po przegranej dla Włochów bitwie pod Caporetto 24.10.1917 roku. Stan zachowania wszystkich
nekropolii oraz stopień konserwacji jest bardzo dobry. W celu zapoznania turystów z historią miejsc ciekawym
pomysłem byłoby stworzenie samochodowej trasy turystycznej "Szlak cmentarzy wojennych z czasów I i II
wojny światowej".
Regionalna turystyka kulturowa
Liczne z wymienionych powyżej obiektów i wydarzeń, znajdujących się lub odbywających na terenie Wrocławia
i w jego okolicach, mogłyby stać się elementami multitematycznego regionalnego szlaku kulturowego, eksponującego
bogatą w wydarzenia historię oraz kulturową różnorodność Śląska. Z pewnością w przestrzeni takiego szlaku
powinny się znaleźć: Ostrów Tumski, jako zespół zabytków reprezentujących piastowską historię tych ziem,
Rynek z Ratuszem, reprezentujące historyczną stolicę regionu, Ślęża i Rezerwat Archeologiczny w Będkowicach,
jako główne atrakcje turystyczne związane z prehistorią Śląska, a także wrocławskie muzea z wystawami
odnoszącymi się do dziejów i kultury Dolnego Śląska.
We Wrocławiu znajdują się także nagrobki kilku śląskich władców z dynastii Piastów, stanowiące niezależnie
od wartości dla dziejów regionu również ciekawe obiekty sztuki nagrobnej. Są to: sarkofag Henryka II
Pobożnego w soborze św. Wincenta i Jakuba, nagrobek Henryka IV Probusa w kościele św. Krzyża oraz Henryka
III Białego w klasztorze Urszulanek we Wrocławiu. W klasztorze pochowani zostali także książęta: Henryk
V Brzuchaty oraz Henryk VI Dobry. Informacje na temat grobów władców rzadko pojawiają się w przewodnikach
po mieście. Stworzenie specjalnego folderu promocyjnego, a także wirtualnej trasy dla turystów pomogłoby
w lepszej promocji samych walorów, a także obiektów, w których się znajdują.
Turystyka żywej historii
Na terenie miasta działa kilka grup rekonstrukcji historycznej m.in. Festung Breslau-miłośnicy umundurowania
i wyposażenia z okresu II wojny światowej - z naciskiem na jednostki biorące udział w walkach o Wrocław
w 1945 roku. Kolejną ciekawą grupą jest "Drużyna Wojów Ślężańskich" zajmująca się odtwarzaniem kultury
materialnej i duchowej Słowian z przełomu X i XI wieku, osiadłych w okolicach Ślęży. Organizacja corocznej
inscenizacji walk o Wrocław oraz obrzędów Nocy Świętojańskiej w Sobótce byłaby ciekawym wzbogaceniem
kalendarza eventów na terenie mikroregionu, a także dawałoby możliwość stworzenia kolejnych markowych
produktów turystycznych miasta i regionu.
Turystyka kulinarna
W 2007 roku Wrocław został ogłoszony Kulinarną Stolicą Polski. Paradoksalnie mimo braku własnych produktów
regionalnych i tradycyjnych miasto zostało docenione ze względu na swoją historyczną wielokulturowość,
w tym konkretnym aspekcie wyrażającą się w umiejętnym komponowaniu elementów kuchni czeskiej, niemieckiej,
francuskiej, polskiej i żydowskiej. Ponadto repatrianci zasiedlający te ziemie po 1945 roku w szczególny
sposób kultywowali tradycje polskiej kuchni kresowej. Wrocławska oferta gastronomiczna jest bardzo bogata
i różnorodna. Najsłynniejszą restauracją w mieście jest Piwnica Świdnicka -lokal założony w 1273 roku,
najstarsza restauracja w Europie oferująca tradycyjną kuchnię polską i ciemne piwo. W jej historycznych
wnętrzach bywali Juliusz Słowacki, Johann W. Goethe i Józef Wybicki. Kolejnym atrakcyjnym obiektem gastronomicznym
jest Restauracja "Spiż", gdzie w 1994 roku powstał pierwszy w Polsce browar restauracyjny. We Wrocławiu
co roku ma miejsce kilka eventów kulinarnych m.in. odbywający się w maju Festiwal Dobrego Piwa (Zamek
w Leśnicy), a także Festiwal Karpia Milickiego oraz Festiwal Kulinarny podczas Międzynarodowych Targów
Turystycznych, gdzie odkrywane są potrawy dawnej kuchni regionalnej.
|