|
Bartosz Antoniewicz
Turystyka dziedzictwa kulturowego
Do Jawora turystów motywowanych kulturowo przyciągnie obiekt najwyższej klasy – Kościół Pokoju, widniejący od 2001 roku na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Kościół Św. Ducha w Jaworze został wybudowany w latach 1654 – 1655 przez miejscowego budowniczego Andreasa Gampera, natomiast projektantem był Albrecht von Säbisch. Jednak z powodu braku innych ważniejszych zabytków z tej grupy, turysta zainteresowany dziedzictwem kulturowym prawdopodobnie po krótkiej wizycie w Jaworze przemieści się dalej (do Legnicy lub Świdnicy), a jego krótkotrwały pobyt nie wygeneruje znaczniejszych zysków.
Turystyka eventowa
W powiecie organizuje się szereg eventów kulturowych na skalę lokalną, regionalną, krajową a także na skalę międzynarodową, co generuje stosunkowo duży napływ turystów motywowanych uczestnictwem w wydarzeniach, zwłaszcza w okresie letnim. Przedsięwzięciem reprezentującym kulturę wysoką jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Kameralnej, tzw. Koncerty Pokoju” odbywające się cyklicznie w Kościele Św. Ducha w Jaworze. Organizatorem Jaworskich Koncertów Pokoju jest Muzeum Regionalne w Jaworze. To jedyne w swoim rodzaju, spektakularne wydarzenie, odbywa się cyklicznie od 1995 roku, same koncerty rozwinięte są na przestrzeni kilku miesięcy, co pomniejsza ich efekt turystyczny. Koncerty stały się dla mieszkańców stałym elementem rozwijającym życie społeczne i kulturalne w regionie. W unikatowym wnętrzu jaworskiego Kościoła Pokoju słuchacze, pochodzący nie tylko z Polski, poznają twórczość znakomitych kompozytorów w najlepszym wykonaniu zespołów kameralnych, orkiestr, chórów oraz solistów – artystów nierzadko o sławie międzynarodowej.
Poza tym dominuje model turystyki eventów masowych na lokalną, krajową i międzynarodową skalę. Są to takie wydarzenia jak Międzynarodowe Targi Chleba organizowane w Jaworze. Ciekawym wydarzeniem jest również jedyny w Europie Środkowej i Wschodniej Międzynarodowy Festiwal Muzyki Gotyckiej – Castle Party organizowany rokroczne na Zamku w Bolkowie. Z wydarzeń o zasięgu krajowym i regionalnym wyszczególnić można inscenizacje historyczne Dni Kultury Rycerskiej na Zamku Bolków, XVII – wieczny Piknik Rycerski na Zamku Bolków, czy takie eventy jak Dolnośląska Impreza Edukacyjno – Rekreacyjna „Muchowska Kosa” organizowana przez gminę Męcinka, Dni Jawora, Dni Bolkowa, Targoszyński Scyzoryk – Dzień Szkółkarza i Sadownika organizowany w Targoszynie (gmina Mściwojów).
Turystyka muzealna
W powiecie jaworskim funkcjonują tylko dwie placówki muzealne. Jedną z nich jest Muzeum Regionalne w Jaworze, druga natomiast (mniejsza) placówka umiejscowiona na Zamku Bolków działa jako oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. Muzeum w Jaworze (współorganizującym m.in. Jaworskie Koncerty Pokoju i lokalną Noc Muzeów) posiada kilka ekspozycji poświęconych miastu i całemu mikroregionowi. W jego posiadaniu są bogate zbiory archeologiczne, geologiczne, etnograficzne i militarne. Muzeum prowadzi także szeroko zakrojoną akcję popularyzacyjną regionu, uczestniczy w projektach tworzących lokalne szlaki kulturowe np. Szlak Cysterski (pętla śląska), czy też Szlaku Sakralnej Sztuki Barokowej im. Michaela Willmanna. Zajmuje się też prowadzeniem badań wspólnie z partnerami z Czech i Niemiec w ramach zagadnień dotyczących Euroregionu Nysa (minerały Sudetów w ramach projektu
„Skarbiec”). Prowadzone są tu lekcje muzealne dla uczniów i studentów. Ośrodek był wydawcą serii publikacji o regionie np.
„Zakony z terenów dawnego księstwa świdnicko-jaworskiego” ,
„Bernardyni na Śląsku w późnym średniowieczu”, „ Zamki, pałace i dwory powiatu jaworskiego” czy
„Obrazy Michaela Willmanna pod lupą”. Ze względu na lokalizację muzeum w dawnym klasztorze oprócz standardowych ekspozycji tematycznych podziwiać można sztukę i architekturę sakralną znajdującą się we wnętrzu gotyckiego kościoła poklasztornego słynnego z unikatowych transferów malowideł ściennych i cyklu gotycko – renesansowych polichromii z motywem pasyjnym.
Turystyka religijna
Na terenie powiatu jaworskiego znajdują się liczne historyczne obiekty sakralne. Znaczna część z nich pochodzi z okresu pełnego średniowiecza. Jednak głównym obiektem reprezentującym tę grupę jest Kościół Pokoju w Jaworze zbudowany w latach 1652 – 1655 w konstrukcji ryglowej z wykorzystaniem materiałów nietrwałych takich drewno, słoma i glina. Prócz niego na uwagę zasługuje także najstarsza świątynia w Jaworze – kościół św. Marcina wzniesiony w stylu gotyckim na przełomie XIII i XIV wieku. Znajduje się w nim wystrój o bardzo bogatej klasie artystycznej, w nawie północnej znajduje się epitafium Hansa Sapiensa ze sceną Ukrzyżowania Chrystusa opatrzone datą 1362. W mieście powiatowym znajdują się również takie obiekty sakralne jak kościół i klasztor franciszkanek z XVIII wieku, barokowa Kaplica Św. Wojciecha o średniowiecznej
metryce, kaplica Św. Barbary z XIII wieku. Poza Jaworem do ciekawych obiektów sakralnych i obiektów kultu wartych wizyty turysty należą: kościół św. Jadwigi w Bolkowie (pierwsze wzmianki pochodzą z 1298 roku), kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Wiadrowie z XIII wieku, kościół pw. Podwyższenia Krzyża w Pogwizdowie z pierwszej połowy XIII wieku, kościół filialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Nowej Wsi Wielkiej z XV wieku. Poza tym w regionie występują też zabytkowe cmentarze lokowane bezpośrednio przy świątyniach, ruiny obiektów sakralnych, zabytkowe krzyże pokutne itp. Te wszystkie obiekty mogą stać się potencjalną atrakcją dla wielbicieli sztuki sakralnej czy sepulkralnej. W przeciwieństwie do poznawczej turystyki religijnej, turystyka pielgrzymkowa nie znajdzie w tym regionie typowych dla siebie atrakcji.
Turystyka miejska
Turystyką miejską określa się rodzaj podróży turystycznych, których wyłączną lub z znaczącym stopniu przeważającą destynacją są miasta. W powiecie jaworskim skupia się ona przede wszystkim na mieście powiatowym – Jaworze oraz w mniejszym stopniu w Bolkowie. Najwięcej do zaoferowania ma Jawor, w którym obejrzeć można liczny zespół zabytków, w tym zabytkowy Ratusz, rynek otoczony zabytkowymi kamieniczkami, Kościół Pokoju, odrestaurowywany Zamek Piastowski, Basztę Strzegomską, kościół Św. Marcina czy muzeum regionalne, jaworski park miejski. Bolków, prócz głównej atrakcji – Zamku, do zaoferowania ma rynek z zabytkowymi kamienicami oraz usytuowaną niedaleko tzw. Anielską Fontannę, klasycystyczny ratusz i pochodzący z XIII wieku kościół Św. Jadwigi. Niestety region nie ma do zaoferowania odpowiedniej oferty shoppingu ze względu na brak większych galerii handlowych czy deptaków. Elementem istotnie wspierającym turystykę miejską w regionie są odbywające się eventy kulturowe, dzięki temu ilość napływających w tym czasie turystów zwiększa się wielokrotnie. W ich wypadku można jednak mówić raczej o turystach eventowych.
Turystyka regionalna
Jawor jako jedno z miast należących niegdyś do Księstwa świdnicko – jaworskiego, a potem nawet stolica książęca, może również w pewnym stopniu stanowić przedmiot regionalnych i lokalnych wycieczek tematycznych dla turystów zainteresowanych historią i przeszłością regionu. Ciekawsze wątki historii mikroregionu związane są zwłaszcza z okresem panowania kilku książąt śląskich w okresie rozbicia dzielnicowego na Śląsku. U progu XIV wieku obszerne księstwo świdnickie rozpadło się na trzy dzielnice z ośrodkami w Świdnicy, Jaworze i Ziębicach, ale w 1346 r. zostało ponownie zjednoczone przez Bolka II Małego. Do wybuchu wojny trzydziestoletniej (1618-1648) było to najpotężniejsze i najbogatsze
państwo piastowskie na Śląsku. W trakcie swych burzliwych dziejów przechodziło ono kolejno pod zwierzchnictwo Czech, Węgier, Austrii i Prus. Bez wątpienia jednym z najciekawszych zachowanych zabytków ziemi jaworskiej, związanych z jej odrębną historią jest Zamek Bolków – średniowieczna warownia, której budowę ukończył Bolko I. Obecnie idea księstwa świdnicko – jaworskiego jako regionu atrakcji turystycznych jest kultywowana w ramach promocji poszczególnych gmin i miast Przedgórza Sudeckiego, i wspiera rozwój turystyki.
Turystyka etniczna
Na terytorium dzisiejszego powiatu jaworskiego przez wieki żyli obok siebie ludzie różnych narodowości oraz wyznań, jednak w minionym XX wieku wraz z całym Dolnym Śląskiem szczególnie mocno doświadczyło ono skutków przesunięcia granic i wysiedlenia rdzennej ludności (niemieckiej). Taki stan rzeczy generuje w obecnym czasie zjawisko przyjazdowej turystyki etnicznej z terenu Niemiec. Stąd propozycja oferty turystyki etnicznej jest tutaj skierowana w szczególności do obywateli niemieckich, których korzenie wywodzą się z tych miejsc i których przodkowie wcześniej zamieszkiwali obszar dzisiejszego powiatu jaworskiego. Materialne ślady ich bytności zachowały się dobrze - są to w dużej mierze elementy tworzące substancje miast Jawor i Bolków, a także elementy ekspozycji jaworskiego muzeum.
Turystyka kulturowo – przyrodnicza
Ta forma turystyki kulturowej posiada dobrze rozwiniętą ofertę na terenie powiatu jaworskiego. Na jej różnorodność w największym stopniu wpływa przede wszystkim położenie w obrębie Gór Kaczawskich oraz obecność Parku Krajobrazowego „Chełmy” oraz Rudawskiego Parku Krajobrazowego. Region posiada też dość liczne rezerwaty przyrody, wśród nich: Wąwóz Lipa, Wąwóz Myśliborski koło Jawora, Wąwóz Siedmicki, rezerwat Nad Groblą, Rezerwat Leśny „Buki
sudeckie” oraz urokliwa Kraina Wygasłych Wulkanów. W rejonie Bolkowa istnieje także wiele cennych i atrakcyjnych terenów zielonych, z których większość posiada wyznaczone szlaki piesze (spacerowe) oraz oznaczone ścieżki rowerowe umożliwiające turyście zwiedzanie Euroregionu „Nysa”. Na terenie powiatu istnieje także kilka punktów widokowych (m. in. na wieży zamkowej zamku piastowskiego w Jaworze, na wzniesieniu Bazaltowa Góra w Paszowicach, na wzniesieniu Radogost w Kłonicach czy Góra Ryszarda w Bolkowie). Dodatkowym walorem mogącym przyciągać tu turystów są malownicze, przybierające różnorodne kształty formy skalne. W powiecie jaworskim istnieje też kilka ośrodków wypoczynkowych, pól namiotowych co dodatkowo umożliwia zorganizowanym grupom turystów możliwość wypoczynku czynnego. Można go połączyć z edukacyjnym aspektem turystyki kulturowo–przyrodniczej w ramach wakacyjnych biwaków, wycieczek szkolnych i pobytów w rodzaju „zielonej szkoły” czy akademickich wyjazdów edukacyjnych służących przekazaniu wiedzy o regionie.
|
