Szymon Czajkowski
Dane dotyczące przebiegu badania
Metodologia: Metoda oceny potencjału regionalnych tematycznych szlaków
turystyczno-kulturowych [Mikos v. Rohrscheidt 2010a]
Kwerenda źródłowa literatury i materiałów: luty - czerwiec 2013 r.,
aktualizacja: październik - listopad 2013 r.
Badania terenowe: 30 kwietnia - 26 maja 2013 r.
Data wypełniania formularza: 17 - 21 czerwca 2013 r., data aktualizacji:
10. listopada 2013
Przeprowadzający: Szymon Czajkowski
Przedstawiciel koordynatora uczestniczący w procesie waloryzacji: Robert
Nieroda, Związek Gmin Jurajskich, tel. +48 32 67 333 64, email. biuro@jura.info.pl
Formularz waloryzacyjny szlaku
Zakres I: Organizacja szlaku
I. A. Uzasadniona tematyzacja szlaku
I. A. a. literatura naukowa tematyzująca szlak:
Monografia naukowa poświęcona tematyce zgodnej z tematem szlaku,
zawierająca opracowanie znacznej części jego obiektów, w tym
wszystkich obiektów kluczowych* (do dwóch pozycji, po10 punktów
za każdą):
[Guerquin 1984] (10)
[Kajzer, Kołodziejski, Salm 2001] (10)
Monografie o charakterze naukowym, poświęcone obiektom kluczowym
szlaku*** (do trzech, po 3 punkty za każdą):
[Majewski 1964] (3)
I. A. b. literatura popularna tematyzująca szlak:
Aktualna literatura popularna na temat szlaku w formie osobnych
opracowań (do 3 pozycji, po 5 punktów za każdą):
[Szlak Orlich Gniazd. Przewodnik, guidebook, 2010] (5)
[Pleszyniak J., 2013] (5)
Aktualna literatura na temat turystyki, regionu lub tematyki zbieżnej
z tematem szlaku, zawierająca opis szlaku w osobnym rozdziale*
(do 3, po 3 punkty za każdą pozycję):
[Jura Krakowsko-Częstochowska 2013] (3)
I. A. c. zgodność tematyczna poszczególnych obiektów z deklarowanym
tematem szlaku:
100% zgodności (20): Wszystkie obiekty są zgodne z
deklarowaną przez koordynatora tematyką - szlak łączy
historyczne obiekty obronne na linii Śląska i Małopolski
Suma punktów za cały podzakres I.A.: 50 (maksymalna)
I. B. Oznaczenie szlaku
I. B. a. oznaczenie szlaku na trasie i przy drogach dojazdowych:
Za istnienie fizycznych oznaczeń wzdłuż ciągów
komunikacyjnych szlaku oraz dojazdu do 91% i więcej obiektów
szlaku (20): Oznaczenie szlaku wzdłuż dróg i tras
turystycznych, a także drogowskazy przy większości obiektów
szlaku; brak w przypadku Pałacu Obronnego i Parku w Pilicy
(7,69%)
I. B. b.oznaczenie fizyczne bezpośrednio przy obiektach szlaku:
Za istnienie fizycznych oznaczeń przy prawie wszystkich obiektach
szlaku (15): Brak fizycznego oznaczenia szlaku w
przypadku Pałacu Obronnego i Parku w Pilicy
I.B. c. oznaczenie systemowe przebiegu szlaku:
Istnienie oznaczenia przebiegu szlaku oraz jego obiektów w
systemie nawigacji satelitarnej lub w innych elektronicznych
systemach prowadzenia ruchu (10): Systemy nawigacji wydawnictwa Compass (www.compass.krakow.pl)
Suma punktów za cały podzakres I.B: 45
I.C. Koordynacja Szlaku
I. C. a. funkcjonowanie koordynatora szlaku:
Koordynacja szlaku w ramach instytucji lub organizacji, zajmującej
się także innymi typami produktów turystycznych lub inną działalnością
na rzecz turystyki (6): Związek Gmin Jurajskich
I. C. b. dostępność koordynatora:
Publiczna, całoroczna dostępność biura koordynatora szlaku (5): Biuro
Związku Gmin Jurajskich jest dostępne całoroczne, pl. Wolności
42, Ogrodzieniec
I.C. c usługi informacyjne koordynatora w odniesieniu do szlaku
Stały, całoroczny numer telefoniczny* obsługujący także inne
produkty lub służący innym celom (3):
Związek Gmin Jurajskich, tel. (32) 673 33 64
Obsługa w językach obcych w informacji telefonicznej szlaku (po
2 punkty za każdy do trzech):
j. angielski (2)
j. rosyjski (2)
Dodatkowe stałe punkty informacyjne ("infokioski")
szlaku (po 2 punkty za każdy do dwóch):
19 infokiosków (4)
I. C. d dodatkowe usługi koordynatora:
Oferowanie usługi przewodnickiej po szlaku* (2): Możliwość
zamówienia przewodnika jurajskiego poprzez Związek Gmin
Jurajskich
Oferowanie mikroeventów związanych z tematyką szlaku lub pośredniczenie
w ich zamawianiu (za każdy do pięciu po 1 punkcie): Związek
Gmin Jurajskich umożliwia: nocne zwiedzanie zamku
"Ogrodzieniec", zamówienie lekcji muzealnej na jego
terenie, przeprowadzenie pokazów rycerskich czy zorganizowanie
innych imprez na terenie innych obiektów szlaku. (4)
Suma punktów za cały podzakres I.C.: 28
I. D. Dostępność turystyczna obiektów szlaku
I. D. a. faktyczna dostępność obiektów szlaku:
Faktyczna dostępność 80-89% obiektów szlaku (10): Dostęp
do Pałacu Obronnego i Parku w Pilicy oraz Zamku Rycerskiego w
Smoleniu ze względu na zagrożenie dla turystów jest uniemożliwiony1. Pozostałe obiekty szlaku dostępne
stale lub odpowiednio w podanych terminach.
I.D. b. dostępność komunikacyjna obiektów szlaku:
100 % obiektów (20): Do wszystkich obiektów można
dotrzeć za pomocą samochodu osobowego bądź autokaru, przy każdym
bądź w akceptowanej w ramach przyjętych kryteriów odległości
istnieje możliwość zaparkowania pojazdu.
Suma punktów za cały podzakres I.D.: 30
Za cały zakres I: 153 punktów z 200 możliwych do uzyskania
Zakres II: Ogólna atrakcyjność turystyczna szlaku
II. A. Autentyczność obiektów szlaku:
Ilość obiektów oryginalnych w ogólnej liczbie obiektów szlaku
przekracza 50%, zaś ilość obiektów wykreowanych specjalnie dla
potrzeb turystyki nie przekracza 25 % (40): Ilość
obiektów oryginalnych: 12 (92,31%), wtórnych: 0 (0%),
wykreowanych: 1 - Podzamcze (Gród na Górze Birów) (7,69%)
II.B. Ciągłość szlaku:
Za odległość pomiędzy każdymi dwoma kolejnymi obiektami
szlaku, nie przekraczającą 30 km (15):
Żadne z połączeń drogowych nie przekracza 30 km
II. C. Liczba obiektów należących do szlaku:
szlak liczy 11 do 15 obiektów (8): 13 obiektów w 12
miejscowościach
II.D. Regularna usługa transportowa zgodna z przebiegiem szlaku:
brak (0)
II.E. Stan utrzymania poszczególnych obiektów szlaku:
Stan krytyczny szlaku - to istnienie obiektów znajdujących się
w stanie ruiny, stanowiącej zagrożenie dla turystów lub wymagających
kapitalnego remontu. Za każde 10% wszystkich obiektów lub
pojedynczy obiekt, jeśli stanowi on więcej niż 10% całej
liczby obiektów - minus 15 punktów (zatem 0 punktów w kategorii
II E): Zagrożenie dla turystów stanowią obiekty w Pilicy i
Smoleniu2
(15,38%) (0)
Suma za cały podzakres II: 63 punkt z 100 możliwych do uzyskania
Zakres III: Turystyczno-kulturowy potencjał obiektów szlaku
III. A. Znaczenie kulturowe obiektów szlaku zgodne z tematyzacją szlaku:
Za każdy obiekt o znaczeniu krajowym* (do pięciu, po 10 punktów):
Mirów (Zamek Rycerski w Mirowie)3
(10)
Ojców (Zamek Królewski na Złotej Górze w Ojcowie4
(10)
Olsztyn k. Częstochowy (Zamek Królewski w Olsztynie)5
(10)
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale)6
(10)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu7)
(10)
Dodatkowo za każdy obiekt spośród wymienionych, będący zespołem
więcej niż 2 różnych pojedynczych obiektów albo za
zgrupowanie więcej niż 2 różnych obiektów na terenie jednej
miejscowości lub gminy (do trzech zespołów po 4 punkty każdy):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - w skład zespołu wchodzą m.in.:
ruiny Zamku "Ogrodzieniec", Muzeum Zamkowe, Park Miniatur Szlaku
Orlich Gniazd czy też Katownia Warszyckiego (4)
Suma punktów za cały podzakres III.A.: 54
III B.Eventyzgodne z tematem szlaku:
Wielodniowe regularne eventy tematyczne kultury wysokiej i masowej
(od 2 dni trwania) w ramach szlaku (do czterech, po 10 punktów):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - Ogniem i Mieczem (XVII-wieczny
festyn historyczny nawiązujący do okresu potopu szwedzkiego i powstań
kozackich; lipiec (10)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - Zamkowa Majówka (Impreza nawiązująca
do epoki średniowiecza, obejmująca swym programem walki piesze, tańce
dworskie, pokazy konne oraz interaktywne zajęcia z publicznością maj) (10)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - Turniej Rycerski (Międzynarodowy
turniej rycerski połączony z koncertami muzyki dawnej, pokazami walk pieszych,
inscenizacją bitwy o zamek oraz widowiskiem spalenia wsi, sierpień) (10)
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale) - Dni Kultury
Staropolskiej(impreza o charakterze edukacyjnym i artystycznym, nawiązująca do
kultury sarmackiej; czerwiec) (10)
Rabsztyn (Zamek Rycerski w Rabsztynie) - Turniej Rycerski (Ogólnopolski
turniej rycerski połączony z pokazami i warsztatami nawiązującymi do
dziedzictwa średniowiecza, lipiec) (10)
Za każdy dzień trwania jednego z wymienionych eventów
tematycznych powyżej 2 dni (1 punkt za każdy dzień i event do 5
dni, maksymalnie 5 punktów):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - Zamkowa Majówka, 3 dni (1)
Wielodniowe eventy na obszarze szlaku, uwzględniające temat
szlaku jako jeden z podstawowych tematów (do trzech, za każdy 4
punkty):
Jurajski Rajd Motocyklowy "Jura Rally"(czerwiec) (4)
Olsztyn k. Częstochowy (Zamek Królewski w Olsztynie) Ogólnopolski Jarmark
Kolekcjonerski "Pod zamkiem" (kwiecień - grudzień) (4)
Jednodniowe regularne eventy tematyczne kultury wysokiej i
masowej* w ramach szlaku (za każdy 5 punktów):
Olsztyn k. Częstochowy (Zamek Królewski w Olsztynie) - Turniej Rycerski o
szable Kaspra Karlińskiego (sierpień) (1)
Mikroeventy w ramach obiektów na zamówienie (za każdy do pięciu
w skali całego szlaku) (4 punkty):
Podzamcze (Gród na Górze Birów) - Pokazy Wojów (4)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu - Pokazy Rycerskie (4)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - Wieczór z duchami (4)
Bobolice (Zamek Królewski w Bobolicach) - Pokazy walk rycerskich (4)
Czynne grupy rekonstrukcji historycznej, związane z obiektami i
zgodne z tematyką szlaku (za każdą do pięciu, po 6 punktów):
Rabsztyn (Zamek Rycerski w Rabsztynie) - Bractwo Kruki (6)
Podzamcze (Zamek Królewski w Podzamczu) (6)
Podzamcze (Gród na Górze Birów w Podzamczu) (6)
Suma punktów za cały podzakres III.B.: 40 (maksymalna)
III.C. Dodatkowe atrakcje tematyczne w obiektach szlaku (do czterech, po
5 punktów):
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale) - lekcje muzealne (5)
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale) - uczestnictwo w Nocy
Muzeów (5)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - wycieczki profilowane (5)
Podzamcze (Gród na Górze Birów) - lekcje muzealne (5)
Suma punktów za cały podzakres III.C.: 20 (maksymalna)
III D. Znaczenie historyczne obiektów szlaku:
Za każdy obiekt o znaczeniu krajowym* (do trzech, po 5 punktów):
Olsztyn k. Częstochowy (Zamek Królewski w Olsztynie)8
(5)
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale)9
(5)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu)10
(5)
Dodatkowo za każdy obiekt spośród wymienionych, będący zespołem
więcej niż 2 różnych pojedynczych obiektów albo za
zgrupowanie więcej niż 2 różnych obiektów na terenie jednej
miejscowości lub gminy (do trzech zespołów, po 2 punkty za każdy):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (2)
Suma punktów za cały podzakres III.D.: 17
III.E. Znaczenie biograficzne obiektów szlaku:
Za każdy obiekt związany z postacią o znaczeniu międzynarodowym
(do dwóch, po 10 punktów):
Olsztyn k. Częstochowy (Zamek Królewski w Olsztynie) - fundacja Kazimierza
Wielkiego mająca na celu obronę centrum ówczesnego państwa, twierdza była
narzędziem umacniającym władanie piastowskie w ponownie zjednoczonym królestwie (10)
Rabsztyn (Zamek Rycerski w Rabsztynie) - siedziba Spytka z Melsztyna (10)
Za każdy obiekt związany z postacią o znaczeniu regionalnym*
(do trzech, po 1 punkcie):
Bobolice (Zamek Królewski w Bobolicach) - Jarosław Lasecki (1)
Olsztyn k. Częstochowy (Zamek Królewski w Olsztynie)- Kacper Karliński (1)
Za każdy obiekt związany z postacią znaczącą w danej
dziedzinie** (do trzech, po1 punkcie):
Smoleń (Zamek Rycerski w Smoleniu) - Biernat z Lublina, pisarz (1)
Suma punktów za cały podzakres III.E.: 20 (maksymalna)
III F. Związek obiektów szlaku z dziejami religii lub posiadanie aktualnego
znaczenia dla życia religijnego:
Za każdy obiekt o znaczeniu regionalnym** (do trzech, po 3
punkty):
Bydlin (Zamek Rycerski w Bydlinie) (3)
Suma punktów za cały podzakres III.F.: 3
III G. Znaczenie obiektów szlaku lub miejscowości położonych na szlaku
dla innego typu turystyki kulturowej niż wskazany w temacie szlaku albo uwzględniony
w pozostałych podkategoriach:
Za każdy obiekt o znaczeniu krajowym* (do 3, po 5 punktów):
Pieskowa Skała (Zamek w Pieskowej Skale) - turystyka filmowa (5)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - turystyka hobbystyczna (5)
Ojców (Zamek Królewski na Złotej Górze w Ojcowie) - turystyka
kulturowo-przyrodnicza (5)
Dodatkowo za każdy obiekt spośród wymienionych, będący zespołem
więcej niż 2 różnych pojedynczych obiektów albo za
zgrupowanie więcej niż 2 różnych obiektów z tej grupy na
terenie jednej miejscowości lub gminy (do trzech, po 2 punkty):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (2)
Suma punktów za cały podzakres III.G.: 17
III.H. Związek poszczególnych obiektów szlaku lub miejscowości na
szlaku z innymi grupami etnicznymialbo z historią innych narodów:
brak (0)
Suma punktów w całej podkategorii III.H.: 0
III.I. Dodatkowe punkty za ofertę wszystkich obiektów wpisanych powyżej
klas:
Za stałych przewodników obiektowych w j. polskim (za pierwsze pięć
obiektów, po 2 punkty):
Bobolice (Zamek Królewski w Bobolicach) (2)
Za możliwość zamówienia przewodnika obiektowego (pierwsze pięć
obiektów*, po 1 punkcie):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (1)
Podzamcze (Gród na Górze Birów) (1)
Ojców (Zamek Królewski na Złotej Górze w Ojcowie) (1)
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale) (1)
Za minimum dwa języki obce w ofercie zamawianych przewodników
obiektowych (w pierwszych pięciu, po 1 punkcie):
Ojców (Zamek Królewski na Złotej Górze w Ojcowie) - j. angielski i j.
francuski (1)
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale) - j. angielski i j.
niemiecki (1)
Za ofertę zwiedzania fabularyzowanego na zamówienie w obiektach
lub miejscowościach szlaku (do 5 obiektów, po 4 punkty za każdą
ofertę):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) - Wieczór z duchami (4)
Za własny materiał informacyjny w obiekcie (poza książkami,
albumami i filmami) (do 10 obiektów) (w pierwszych pięciu
obiektach po 1 punkcie):
Ojców (Zamek Królewski na Złotej Górze w Ojcowie) (1)
Podzamcze (Gród na Górze Birów) (1)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (1)
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale) (1)
Własny materiał informacyjny w obiekcie w przynajmniej dwóch językach
obcych w pierwszych pięciu obiektach, po 1 punkcie):
Pieskowa Skała (Zamek Królewski w Pieskowej Skale - j. francuski, j.
rosyjski, i inne (2)
Za sklep obiektowy lub infokiosk, oferujący przedmioty związane
z tematem obiektu lub obiektu i szlaku (za pierwszych pięć po 3
punkty):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (3)
Za kiosk obiektowy*, oferujący przedmioty związane z tematem
obiektu i/lub szlaku (za pierwszych pięć po 2 punkty):
Ojców (Zamek Królewski na Złotej Górze w Ojcowie) (2)
Bobolice (Zamek Królewski w Bobolicach) (2)
Podzamcze (Gród na Górze Birów) (2)
Olsztyn k. Częstochowy (Zamek Królewski w Olsztynie) (2)
Suma punktów za cały podzakres III.I.: 29
III.J. Punkty dodatkowe za obiekty unikalne: brak (0)
Suma punktów za cały podzakres III.J.: 0
Za cały zakres III: 200 punktów z 300 możliwych do uzyskania
Zakres IV: Obsługa własna szlaku
IV. A. Informacja i promocja szlaku:
Działanie własnego aktualizowanego portalu internetowego szlaku
(10):
www.orlegniazda.pl
Każda samodzielna autoryzowana strona internetowa obiektu należącego
do szlaku, pozostająca w połączeniu z portalem szlaku (do 10
obiektów i stron, za 3 pierwsze po 3 punkty, następnych 7 po 1
punkcie):
Olsztyn (Zamek Królewski w Olsztynie), www.zamekolsztyn.pl (3)
Bobolice (Zamek Królewski w Bobolicach), www.zamekbobolice.pl (3)
Morsko (Zamek Rycerski "Bąkowiec" w Morsku), www.morsko.pl (3)
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu), www.zamek-ogrodzieniec.pl (1)
Podzamcze (Gród na Górze Birów), www.gorabirow.pl (1)
Rabsztyn (Zamek Rycerski w Rabsztynie), www.rabsztyn.ilkus.pl (1)
Wersje obcojęzyczne na portalach internetowych obiektów (liczone
na maksimum 5 portalach obiektów do 2 wersji, za każdą po 1
punkt):
Olsztyn k. Częstochowy (Zamek Królewski w Olsztynie) - j. angielski (1)
Bobolice (Zamek Królewski w Bobolicach) - j. angielski, j. niemiecki (2)
Podzamcze (Zamek Królewski w Podzamczu) - j. angielski (1)
Dokumentalne filmy telewizyjne poświęcone szlakowi lub tematowi
szlaku, zrealizowane w ciągu ostatnich 2 lat przed badaniem (do
trzech po 5 punktów):
TVP1 "Nie ma jak Polska: Szlak Orlich Gniazd", 2012 (5)
Książki o szlaku, przewodniki po szlaku (do 3 wydanych w
ostatnich 3 latach, po 3punkty):
[Pleszyniak 2012] (3)
[Zamki i strażnice. Castles and Watchtowers of Jura 2011]
(3)
Dodatek za obcojęzyczne wersje książek i przewodników (do 2
pozycji i 4 wersji językowych, po 2 punkty za każdą):
[Zamki i strażnice. Castles and Watchtowers of Jura 2011]
- j. angielski (2)
Albumy o szlaku (do dwóch wydań, po 2 punkty):
[Na Szlaku Orlich Gniazd 1998] (2)
[Pleszyniak 2009] (2)
Dodatki za wersje językowe albumów lub stosowane w albumach (za
album i język: 1 punkt):
[Na Szlaku Orlich Gniazd 1998] - j. angielski i j.
niemiecki (2)
[Pleszyniak 2009] - j. angielski (1)
Książki, albumy, filmy video o poszczególnych obiektach (do pięciu,
po 3 punkty):
[Falniowska-Gradowska 1999] (3)
[Zinkow 1973] (3)
[Winiewicz-Wolska, Mikołajski, 2006] (3)
[Zientara 1995] (3)
[Zamek Bobolice i Zamek Mirów 2006] (3)
Samodzielny udział szlaku w światowych prestiżowych targach
turystycznych w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed badaniem (za
każde stoisko do trzech, po 4 punkty):
Berlin (4)
Utrecht (4)
Kijów (4)
Samodzielny udział poszczególnych obiektów szlaku w krajowych
targach turystycznych* w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed
badaniem (za każde stoisko do trzech) (1 punkt):
Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (1)
Warszawa - Bobolice (Zamek Królewski w Bobolicach) (1)
Wydawanie regularnych publikacji o charakterze promocyjnym (za
pierwsze dwie w ciągu ostatnich 12 miesięcy, po 2 punkty):
[Jurajskie zamki i strażnice. Jurassic castles and watchtowers
2013] (2)
[Jura Krakowsko-Częstochowska. Mapa wybranych szlaków
turystycznych 2012] (2)
Zorganizowanie podróży/wizyty medialnej po szlaku lub większości
jego obiektów w ciągu ostatnich 2 lat (8):
Wizyty medialne organizowane kilka razy w roku przez Związek Gmin Jurajskich
Inne formy promocji szlaku (jedna wybrana, 5 punktów):
Promocja Szlaku Orlich gniazd w autobusach ZTM w Warszawie: reklama naklejona
na zewnątrz pojazdów, zainstalowanie wewnątrz autobusów monitorów wyświetlających
spoty na temat traktu oraz uruchomienie w pojazdach bezpłatnego łącza
internetowego Wi-Fi, do którego zalogowanie wyświetlało reklamę Szlaku
Orlich Gniazd (5)
Suma punktów za cały podzakres IV.A.: 45 (maksymalna)
IV. B. Oferty wypraw po szlaku:
Oferty wycieczek grupowych na zamówienie* (za każdą ofertę do
trzech, po3 punkty):
Szlakiem Orlich Gniazd (www.krakow-sightseeing.pl) (3)
Szlak Orlich Gniazd 3 dni (www.kuligtravel.pl) (3)
Wycieczka Szkolna Szlakiem Orlich Gniazd (www.kogis.pl) (3)
Oznaczone trasy rowerowe, wodne lub konne w ramach szlaku, zbieżne
z jego tematyką (pierwsze trzy, po 4 pkt):
Jurajski Szlak Rowerowy Orlich Gniazd (4)
Transjurajski Szlak Konny (4)
Rowerowy Szlak Zamków (4)
Oznaczone trasy piesze w ramach szlaku, zbieżne z jego tematyką
(za pierwsze trzy, po 4 punkty):
Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna "Tropem tajemnic", Ostrężnik (4)
Ścieżka dydaktyczna "Podzamcze - Góra Birów" (4)
OPN, Szlak Czarny: Grota Łokietka - Pieskowa Skała (4)
Suma punktów za cały podzakres IV.B.: 20 (maksymalna)
IV. C. Oferta pakietowa turystyki kulturowej:
brak (0)
Suma punktów za cały podzakres IV.C.: 0
IV. D. Inne elementy obsługi turystycznej:
Istnienie uprawnień przewodnickich na szlak (5): Przewodnicy jurajscy
Suma punktów za cały podzakres IV.D.: (5)
Za cały zakres IV: 70 punktów z 100 możliwych do uzyskania
Zakres V: Pozostała oferta spędzania wolnego czasu na obszarze szlaku
V A. Inna oferta turystyczno-kulturowana obszarze szlaku:
V. A. a. muzea poza szlakiem lub poza tematem szlaku:
O znaczeniu krajowym (do trzech, po 4 punkty):
Centrum Edukacyjno-Muzealne OPN (4)
Muzeum Afrykanistyczne im. dra Bogdana Szczygła w Olkuszu (4)
O znaczeniu regionalnym* (do 3, po 3 punkty):
Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku (3)
V. A. b. inne atrakcyjne z punktu widzenia turystyki kulturowej obiekty w
miejscowościach szlaku:
O znaczeniu międzynarodowym lub krajowym (do trzech na całym
szlaku, po 5 punktów):
Grota Łokietka w pobliżu Ojcowa (5)
Pstrągarnia Raczyńskich w Złotym Potoku (5)
O znaczeniu regionalnym (do trzech na całym szlaku, po 3 punkty):
Bazylika Kolegiacka św. Andrzeja w Olkuszu (3)
Kaplica "Na Wodzie" św. Józefa Robotnika w Ojcowie (3)
Cmentarz parafialny w Bydlinie ze wspólną mogiłą żołnierzy poległych w
bitwie pod Krzywopłotami (3)
O znaczeniu lokalnym* (do czterech na całym szlaku, po 1
punkcie):
Szopka Olsztyńska (1)
V. A. c. lokalne (miejskie lub gminne) trasy turystyczne o tematyce historycznej lub kulturowej:
Wirtualne z dostępnymi publikowanymi opisami lub oznaczone w
terenie* (do pięciu, po 2 punkty):
Szlak Żółty "Pustynny", Pustynia Błędowska - Ryczów (2)
Szlak Partyzantów Ziemi Olkuskiej, Wiesiółka - Udórz (2)
Szlak Walk 7 Dywizji Piechoty Wrzesień 1939, Częstochowa - Janów (2)
Szlak Powstańców z 1863 r., Olkusz - Sławków (2)
Szlak Jaskiniowców, Smoleń - Skała Biśnik (2)
V. A. d. eventy poza tematem szlaku:
Regularne eventy kultury wysokiej lub masowej o znaczeniu międzynarodowym
lub krajowym, odbywające się na terenie gmin, przez które
przebiega szlak (do trzech, po 5 punktów):
Międzynarodowe Olkuskie Dni Muzyki Organowej i Kameralnej (5)
Regularne eventy kultury wysokiej lub masowej o znaczeniu
przynajmniej regionalnym, odbywające się na terenie gmin, przez
które przebiega szlak (do trzech*, po 3 punkty):
Święto Pstrąga, Złoty Potok (3)
Pustynne Miraże, Pustynia Błędowska gmina Klucze (3)
Suma punktów w całym podzakresie V.A.: 40 (maksymalna)
V B. Pozostała oferta kulturowa na obszarze szlaku:
V. B. a. atrakcje kulturalne i rozrywka na szlaku:
Funkcjonujące stale placówki teatralne w miejscowościach
(gminach) szlaku (za pierwsze trzy obiekty, po 2 punkty):
Miejski Ośrodek Kultury w Zawierciu (2)
Sezonowa oferta teatralna lub muzyczna***** (za pierwsze trzy
oferty, po1 punkcie):
Miejski Ośrodek Kultury w Zawierciu (1)
Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu (1)
Kina całoroczne, funkcjonujące w miejscowościach na szlaku (do
czterech, po1 punkcie):
Kino Zbyszek, Olkusz (1)
Miejski Ośrodek Kultury w Zawierciu (1)
Kluby i inne miejsca wieczornej rozrywki, funkcjonujące w
miejscowościach na szlaku (do czterech, po 1 punkcie):
Klub Havana, Zawiercie (1)
Pub Chillout, Zawiercie (1)
Klub 21, Olkusz (1)
Pub Baszta, Olkusz (1)
V. B. b. kulturowo znacząca oferta przyrodnicza:
Park Narodowy z Muzeum Przyrodniczym na terenie gmin przy szlaku
(za każdą jednostkę, po 4 punkty):
Ojcowski Park Narodowy (4)
Park Krajobrazowy na terenie gmin przy szlaku (do trzech, po 2
punkty):
Park Krajobrazowy Orlich Gniazd (2)
Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie (2)
Dłubniański Park Krajobrazowy (2)
Ogród przy rezydencji, park kultywowany (za pierwsze dwa obiekty,
po 1 punkcie):
Ogród przy dworku Raczyńskiego w Złotym Potoku (1)
Park miejski duży, kultywowany, bez obiektów sztuki* (za
pierwsze dwa, po1 punkcie):
Park im. Adama Mickiewicza w Zawierciu (1)
Suma punktów w całym podzakresie V.B.: 20 (maksymalna)
V.C. Pozostała oferta turystyczna na obszarze szlaku:
V. C. a. miejsca aktywnego wypoczynku:
Centra aktywnego wypoczynku (do 3, po 2 punkty):
MOSiR Olkusz (2)
OR Morsko (2)
Miejsca zorganizowanego aktywnego wypoczynku* (do czterech, po 1
punkcie):
Ośrodek jeździecki "Stajenka Wilga", Częstochowa (1)
Drogi wspinaczkowe na Górze Birów, Podzamcze (1)
Wypożyczalnia Rowerów "IntiActive", Olsztyn k. Częstochowy (1)
Park Linowy "AdrenaLinaPark", Podzamcze (1)
V. C. b. inne atrakcje przyrodnicze:
Jeziora (zdatne do kąpieli, dostępne)(za pierwsze dwa akweny, po
2 punkty):
Zbiornik wodny na Borowym Polu, gm. Zawiercie (2)
Pomniki przyrody (za pierwsze dwa na trasie szlaku, po 1 punkcie):
Maczuga Herkulesa (1)
Lipy przy kościele pw. Św. Jana Chrzciciela w Olsztynie k. Częstochowy (1)
V.C. c. pozostałe atrakcje turystyczne
Możliwość zamówienia lotu turystycznego nad miejscowościami
szlaku (za pierwszą ofertę 3 punkty):
Jurajskie Loty Balonem (3)
Oznaczone trasy rowerowe na terenie szlaku częściowo z nim zbieżne
(łączące minimum 2 rożne miejscowości szlaku) z wypożyczalnią
rowerów (za pierwsze trzy, po 3 punkty):
Jurajski Szlak Rowerowy Orlich Gniazd (3)
Oznaczone trasy rowerowe na terenie szlaku częściowo z nim zbieżne
(łączące minimum 2 miejscowości szlaku) bez wypożyczalni
rowerów* (za pierwsze trzy, po 1 punkcie):
Rowerowy Szlak Zamków, Myszków - Siewierz (1)
Szlak Rowerowy Gmin Ogrodzieniec i Pilica, Markowizna - Podzamcze (1)
Suma punktów w całym podzakresie V.C.: 20 (maksymalna)
V. D.Pozostałe czynniki wpływające na atrakcyjność turystyczną szlaku
V.D.a. Krzyżowanie się szlaków turystycznych:
Krzyżowanie się szlaku z innym szlakiem turystyczno-kulturowym o
zasięgu międzynarodowym lub krajowym, jeśli przynajmniej jeden
obiekt należy do obu szlaków (za pierwsze trzy, po 5 punktów):
Szlak Warowni Jurajskich (5)
Krzyżowanie się szlaku z innym szlakiem turystyczno-kulturowym o
zasięgu międzynarodowym lub krajowym, jeśli żaden obiekt nie
należy do obu szlaków (za pierwsze trzy*, po 3 punkty):
Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego (3)
Małopolski Szlak Architektury Drewnianej (3)
Śląski Szlak Architektury Drewnianej (3)
V.D. b. Duże miasta na szlaku:brak (0)
Suma punktów w całym podzakresie V.D.: 14
Za cały zakres V: 94 punktów z 100 możliwych do uzyskania
Kategoria VI: Infrastruktura turystyczna i komunikacyjna
VI.A. Baza noclegowa na szlaku:
Za każdy pierwszy obiekt noclegowy danej klasy w trzech
wyznaczonych miejscowościach lub położony poza nimi, lecz w
promieniu 15 km od ich centrum (w sumie do 3 obiektów noclegowych
dla całego szlaku i danej kategorii, po 2 punkty):
Hotele kategorii 4****: Hotel 511, Podzamcze (2), Hotel Villa Verde, Zawiercie (2),
Hotel Zawiercie, Zawiercie (2)
Hotele kategorii 3***: Hotel Mercure-Patia Częstochowa (2), Hotel
Chochołowy Dwór, Jerzmanowice
(2), Hotel Sonex, Częstochowa (2)
Hotele kategorii 2**: Hotel Ibis, Częstochowa (2), Hotel De Facto, Olkusz (2)
Hotele kategorii 1*: Hotel Haga, Częstochowa (2)
Hostele: Hostel Europa 24, Częstochowa (2)
Pensjonaty: Mały Dworek, Olsztyn k. Częstochowy (2)
Schroniska turystyczne lub młodzieżowe: Dom Wycieczkowy PTTK
"Zosia", Ojców (2), Szkolne Schronisko Młodzieżowe
w Siedlcu (2), Szkolne Schronisko Młodzieżowe w Złotym
Potoku
(2)
Inne nie skategoryzowane stałe usługi noclegowe: Gajówka
Sygontka, Ponik (2), Ośrodek Rekreacyjny
Morsko (2), OSiR, Olkusz (2)
Gospodarstwa agroturystyczne: Pod Amonitem, Zrębice (2), Jurajskie Klimaty, Olsztyn
(2), Gospodarstwo Agroturystyczne Glanowscy, Pieskowa Skała (2)
Suma punktów w całym podzakres VI.A.: 40
VI.B. Restauracje i inne obiekty gastronomiczne:
Restauracje funkcjonujące bezpośrednio przy obiektach szlaku (do
pięciu lokali, po 4 punkty):
Karczma Rycerska, Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (4)
Restauracja Zamkowa w Zamku w Pieskowej Skale (4)
Restauracja na Złotej Górze, Ojców (4)
Restauracja OR Morsko (4)
Restauracja Zamek Bobolice (4)
Dodatek za kuchnię tematyczną (dania związane z tematem szlaku)
jeśli jest oferowana w wymienionych restauracjach przy obiektach
(do pięciu, po 2 punkty za obiekt):
OR Morsko (2)
Karczma Rycerska, Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (2)
Restauracja Zamek Bobolice (2)
Restauracja Zamkowa na Zamku w Pieskowej Skale (2)
Restauracja na Złotej Górze w Ojcowie (2)
Dodatkowe punkty za ofertę kulturalną nie związaną z tematem
szlaku lub jego obiektów* w każdej z wymienionych restauracji
przy obiektach oraz w restauracjach z kuchnią regionalną lub
tradycyjną albo za ofertę związaną z tematem szlaku, lecz
nieregularną (do pięciu restauracji, po 1 punkcie):
Restauracja na Złotej Górze w Ojcowie (1)
Karczma Rycerska, Podzamcze (Zamek Rycerski w Podzamczu) (1)
Restauracja Zamek Bobolice (1)
Dodatkowe punkty za oryginalne produkty kulinarne, związane z
tematem szlaku (do pięciu, po 2 punkty):
Restauracja OR Morsko - Polewka Jurajska (2)
Suma punktów w całym podzakresie VI.B.: 35
VI. C. Komunikacja:
VI. C. a. Dostępność komunikacyjna szlaku (obiekty kluczowe szlaku):
Jeśli obiekty kluczowe szlaku leżą:
W odległości mniejszej niż 50 km od lotniska międzynarodowego
(za pierwsze dwa obiekty, po 5 punktów):
Port Lotniczy im. Jana Pawła II Kraków-Balice (5)
Międzynarodowy Port Lotniczy Pyrzowice (5)
Położenie w odległości mniejszej niż 20 km od zjazdu z
autostrady lub drogi ekspresowej (szybkiego ruchu) (za pierwsze
dwa obiekty po 5 punktów):
droga ekspresowa S7 (5)
droga ekspresowa S1 (5)
Przebieganie dróg krajowych przez gminy, w których znajdują się
obiekty kluczowe szlaku (do dwóch dróg krajowych na każdy
obiekt, lecz do pięciu dróg na cały szlak, po 2 punkty):
gmina Olsztyn - droga krajowa 46 (2)
Dworce autobusowe w miejscowościach z obiektami kluczowymi (za każdy
po 2 punkty):
Olsztyn k. Częstochowy (2)
Przystanki* autobusowe w miejscowościach z obiektami kluczowymi
(za każdy 1 punkt):
Pieskowa Skała (1)
Podzamcze (1)
VI C. b. Transport zorganizowany na obszarze szlaku:
Oferta regularna (stała lub sezonowa) bryczek, meleksów, sań,
połączenia wodnego lub innego niestandardowego, łączącego
przynajmniej dwie różne miejscowości szlaku (za pierwsze pięć,
po 3 punkty):
Bryczki łączące Zamek na Złotej Górze w Ojcowie z Zamkiem w Pieskowej
Skale (3)
bryczek, meleksów, sań, połączenia wodnego lub innego
niestandardowego, łączącego przynajmniej dwie różne miejscowości
szlaku lub obiekty w jednej miejscowości** (za pierwsze trzy, po
2 punkty):
Kulig z Pochodniami łączący Zamek na Złotej Górze w Ojcowie z Zamkiem w
Pieskowej Skale (2)
Przejażdżki Amfibią organizowane przez OR Morsko (2),
Suma punktów w całym podzakresie VI.C.: 33
Za cały zakres VI: 108 z 200 możliwych punktów
Suma dla szlaku za wszystkie kategorie: 688 z 1000 możliwych punktów
Kategoria
|
Podkategoria
|
Punkty uzyskane
|
Maksym.
możliwych punktów
|
Kategoria I: Organizacja Szlaku
|
A. tematyzacja szlaku
|
50
|
50
|
|
B. oznaczenie szlaku
|
45
|
50
|
|
C. koordynacja szlaku
|
28
|
50
|
|
D. dostępność obiektów
|
30
|
50
|
|
Suma: cała kategoria I
|
153
|
200
|
Kategoria II:
Ogólna Atrakcyjność
turystyczna szlaku
|
A. autentyczność obiektów
|
40
|
40
|
|
B. ciągłość szlaku
|
15
|
15
|
|
C. liczba obiektów
|
8
|
15
|
|
D. własna usługa transportowa
|
0
|
15
|
|
E. stan utrzymania obiektów
|
0
|
15
|
|
Suma: cała kategoria II
|
63
|
100
|
Kategoria III:
Turystyczno-kulturowy potencjał obiektów szlaku
|
A. znaczenie kulturowe temat.
|
54
|
60
|
|
B. eventy zgodne z tematyką
|
40
|
40
|
|
C. dodatkowe atrakcje temat.
|
20
|
20
|
|
D. znaczenie historyczne
|
17
|
20
|
|
E. znaczenie biograficzne
|
20
|
20
|
|
F. znaczenie religijne
|
3
|
20
|
|
G. znaczenie: inne typy tur. kult.
|
17
|
20
|
|
H. znaczenie: grupy etniczne
|
0
|
20
|
|
I. dodatek: oferta obiektów
|
29
|
30
|
|
J. dodatek: obiekty unikalne
|
0
|
50
|
|
Suma: cała kategoria III
|
200
|
300
|
Kategoria IV: Obsługa własna
szlaku
|
A. promocja szlaku
|
45
|
45
|
|
B. oferty wypraw
|
20
|
20
|
|
C. oferta pakietowa
|
0
|
20
|
|
D. inne elementy promocji
|
5
|
15
|
|
Suma: cała kategoria IV
|
70
|
100
|
Kategoria V: Pozostała oferta
turystyczna szlaku
|
A. inna turystyczno-kulturowa
|
40
|
40
|
|
B. inna kulturowa, przyrodnicza
|
20
|
20
|
|
C. inna turystyczna
|
20
|
20
|
|
D. pozostałe czynniki
|
14
|
20
|
|
Suma: cała kategoria V
|
94
|
100
|
Kategoria VI:
Infrastruktura
turystyczna i komunikacyjna
|
A. noclegi
|
40
|
60
|
|
B. gastronomia
|
35
|
60
|
|
C. komunikacja
|
33
|
80
|
|
Suma: Cała kategoria VI
|
108
|
200
|
Suma dla szlaku:
|
Za wszystkie kategorie razem:
|
688
|
1000
|
4. Interpretacja wyników analizy
Analizowany system uzyskał łącznie 688 punktów z 1000 możliwych,
tak więc według zasad waloryzacji opracowanych przez A. Mikos v.
Rohrscheidt należy określić go mianem szlaku tematycznego o
dużym potencjale turystycznym
[Mikos v. Rohrscheidt 2010a, ss. 163-164].
W zakresie I wynik badania wyniósł 153 punkty z 200 możliwych,
co obrazuje relatywnie zaawansowany stopień rozwinięcia
organizacji szlaku jako markowego produktu turystycznego. Według
zaproponowanej przez autora metody nomenklatury i sposobu
interpretacji wyników, trasę winno się skategoryzować jako
szlak realny [Mikos v. Rohrscheidt 2010a, ss. 164-165]. Jednakże
należy podkreślić, iż zabrakło jedynie 7 punktów, aby badany
produkt turystyczny mógł zostać uznany za w pełni dojrzały
linearny system penetracji turystycznej (szlak materialny). Osiągnięcie
takiego pułapu zostało uniemożliwione przede wszystkim poprzez
brak faktycznej dostępności obiektów. W trakcie
przeprowadzonych wizyt terenowych (maj 2013 r.) stwierdzono, iż
stan utrzymania warowni w Pilicy i w Smoleniu stanowi zagrożenie
dla turystów. W obydwu miejscach odwiedzający natrafiają na
tablice informujące o zakazie podejścia pod zabytek ze względu
na istniejące zagrożenia budowlane11.
W przypadku Pałacu w Pilicy ograniczenia są generowane także
przez fakt, iż rezydencja znajduje się obecnie w rękach
prywatnych i nie jest ona udostępniona na potrzeby turystyki.
Interpretacja wyników uzyskanych w kategorii II ukazuje znaczną
dysproporcję w ramach ogólnej atrakcyjności turystycznej Szlaku
Orlich Gniazd. W dwóch (II.A. i II.B.) z pięciu kategorii
uzyskana została maksymalna liczba punktów. Potwierdza to fakt,
iż system został stworzony na podstawie autentycznych zabytków
o wiarygodnie ustalonych relacjach do dziedzictwa kulturowego. Co
więcej, kolejne budowle architektury obronnej na trasie szlaku
znajdują się w nieznacznych odległościach od siebie. Pozwala
to na funkcjonowanie zwartego przestrzennie linearnego systemu
turystycznego. W tym kontekście zaskakuje brak regularnej lub choćby
sezonowej usługi transportowej (0 punktów w podkategorii II.D.).
Jednakże uwagę należy zwrócić szczególnie na podkategorię
II.E., gdzie ze względu na stan zachowania obiektów w Pilicy i
Smoleniu system został oceniony notą najniższą z możliwych12.
Wynik zerowy uzyskany w aż dwóch z pięciu przedziałów zakresu
II, sprawia iż mimo ogólnej liczby 63 punktów, trasa orlich
gniazd według założeń metody A. Mikos v. Rohrscheidt jest
systemem mało atrakcyjnym turystycznie [Mikos v. Rohrscheidt
2010a, s. 166].
W zakresie III, wynik 200 punktów z 300 możliwych do osiągnięcia
wskazuje, iż Szlak Orlich Gniazd jest systemem o wyraźnej
tematycznej atrakcyjności turystyczno-kulturowej, odpowiednim dla
różnych form turystyki kulturowej [Mikos v. Rohrscheidt 2010a,
s. 167]. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na
znakomity wynik systemu w podzakresie III.B., gdzie liczba
wypracowanych punktów ponad dwukrotnie przekroczyła maksymalny
pułap uwzględniany dla potrzeb waloryzacji. Potwierdza to, że w
obiektach trasy jak i na terenie gmin przez które przebiega szlak
istnieje bardzo bogata oferta imprez kulturalnych tematycznie związanych
z dziejami jurajskich warowni. Maksymalna suma punktów została
osiągnięta także w podkategorii III.E., określającej potencjał
systemu z punktu widzenia turystyki biograficznej. Wyniki bardzo
zbliżone do maksymalnych ustalone zostały także w przedziałach
determinujących wartość Szlaku Orlich Gniazd z punktu widzenia
znaczenia kulturowego i historycznego. Ponadto (przy 17 punktach z
20 możliwych, pozyskanych w podzakresie III.G.) należy uznać, iż
waloryzowany system jest także znaczącą atrakcją w odniesieniu
do innych, wybranych form turystyki kulturowej. W przypadku
niniejszego formularza wyróżniono turystykę filmową,
hobbystyczną i kulturowo-przyrodniczą. O dużej atrakcyjności
systemu świadczy również jakość oferty (III.I) wykreowanej
przez opiekunów poszczególnych obiektów. Z drugiej strony Szlak
Orlich Gniazd nie jest produktem atrakcyjnym z punktu widzenia
turystyki etnicznej (III.H.), a także pielgrzymkowej i religijnej
(III.F). W przestrzeni trasy nie znalazły się również zabytki
unikalne lub wyróżnione na Liście UNESCO albo tytułem Pomnika
Historii (III.J.).
Ze względu na wynik osiągnięty w zakresie IV należy uznać, iż
system charakteryzuje się średnim poziomem usług turystycznych,
jednak przy znacznej aktywności autopromocyjnej [Mikos v.
Rohrscheidt 2010a, s. 169], o czym niewątpliwie świadczy ponad
dwukrotnie wyższy wynik w przedziale rozpatrującym działania
marketingowe szlaku (IV.A.). Zdecydowanie gorzej wypada ocena
oferty pakietowej, skierowanej w stronę turystów kulturowych,
zarówno na samej trasie orlich gniazd, jak i w miejscowościach
położonych w przestrzeni szlaku. Ogólny stopień obsługi własnej
szlaku waloryzowanej w zakresie IV został oceniony na 70 punktów
ze 100 możliwych do uzyskania.
W kategorii V wypracowano wynik 94 ze 100 możliwych do uzyskania
punktów, tak więc Szlak Orlich Gniazd charakteryzuje się
wybitnym znaczeniem kulturowo-turystycznym i ogólnoturystycznym
[Mikos v. Rohrscheidt 2010a, s. 170]. Badania potwierdziły
powszechnie przyjmowany pogląd o dużej atrakcyjności terenów
Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Jedynie w podkategorii V.D.
system nie uzyskał maksymalnej noty. Wynika to przede wszystkim z
faktu, iż trasa szlaku nie przechodzi przez żadną większą
miejscowość, dysponującą wystarczająco zróżnicowanymi
atrakcjami dla turystów.
Wynik na poziomie 108 punktów z 200 możliwych do zdobycia w
zakresie VI sprawia, iż najstarszy szlak turystyczno-kulturowy w
Polsce należy uznać za system o średnio rozwiniętej
infrastrukturze służącej turystyce [Mikos v. Rohrscheidt 2010,
s 172]. Ta niezbyt satysfakcjonująca nota w głównej mierze
podyktowana jest brakiem dobrze zorganizowanych połączeń
komunikacyjnych na trasie szlaku. Większych problemów z
dotarciem do poszczególnych obiektów trasy nie będą mieli
jedynie turyści posiadający własny środek transportu. Z
drugiej strony w omawianej kategorii doceniona została baza
noclegowa w pobliżu obiektów kluczowych. Zaznaczyć jednak należy
brak jakiegokolwiek hotelu o najwyższym standardzie (5*).
5. Wnioski
Mocne strony systemu
Szlak Orlich Gniazd to najstarszy, a jednocześnie jeden z
najlepiej rozpoznawalnych szlaków turystyczno-kulturowych. Przez
dziesięciolecia swojego funkcjonowania dość wyraźnie wpisał
się on w tradycję polskiego krajoznawstwa i turystyki. Jednocześnie
działania marketingowe prowadzone przez koordynatora szlaku wciąż
rozpowszechniają wiedzę na jego temat, a wykorzystywanie nowych
technologii przy reklamowaniu produktu daje szansę
upowszechnienia rozpoznawalności marki także wśród młodszych
odbiorców. Te działania zostały docenione przez Polską
Organizację Turystyczną wyróżnieniem za Najlepszy Produkt
Turystyczny roku 2012 dla Związku Gmin Jurajskich za Szlak Orlich
Gniazd. Oferta trasy jest prezentowana także na międzynarodowych
targach turystycznych oraz za pomocą rozlicznych infokiosków i
publikacji na temat szlaku. Stale rozbudowywana i urozmaicana
strategia marketingowa szlaku z pewnością jest jednym z jego autów.
Kolejną zaletą systemu jest jego dobrze uargumentowana
tematyzacja. Ponadto, trasa szlaku powstała w oparciu o zabytki,
z których zdecydowana większość jest obiektami oryginalnymi, a
jedyny obiekt wykreowany (Gród na Górze Birów) jest dobrze
umotywowany źródłowo i wpisuje się w ogólną narracje szlaku.
Wszystkie atrakcje wchodzące w skład systemu położone są w
niewielkich odległościach od siebie, co zdecydowanie ułatwia
podróżowanie wzdłuż trasy i umożliwia w krótkim przedziale
czasowym zapoznanie się z całą ofertą szlaku. Dojazd do
wszystkich obiektów jest dobrze oznakowany, a w wielu miejscach
trasa systemu krzyżuje się z innymi trasami turystycznymi.
W tym momencie należy podkreślić, iż Szlak Orlich Gniazd położony
jest w rejonie atrakcyjnym turystycznie. Niniejsza waloryzacja
potwierdziła urozmaiconą ofertę Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Jednym z jej aspektów wartych podkreślenia, jest szeroka paleta
atrakcji sportowych i sposobów aktywnego wypoczynku. Należy
zaakcentować, iż obszar badanej wyżyny jest ulubionym celem
krajowych amatorów wspinaczki, ale także innych coraz
popularniejszych dyscyplin ekstremalnych. Wzdłuż szlaku pieszego
wytyczone zostały także trasy ułatwiające uprawianie turystyki
kwalifikowanej, mianowicie: Jurajski Szlak Rowerowy Orlich Gniazd
i Transjurajski Szlak Konny. W przestrzeni badanego systemu coraz
częściej pojawiają się oznaczenia kolejnych ścieżek do
nordic walking. Z kolei w sezonie zimowym turyści sportowi mogą
skorzystać m.in. z wyciągu narciarskiego. Innymi zaletami Jury
Krakowsko-Częstochowskiej i Szlaku Orlich Gniazd są walory
przyrodnicze. Dwa obiekty trasy położone są na terenie parku
narodowego, kolejne stanowią część rezerwatów przyrody. Warto
wspomnieć o pobliskich parkach krajobrazowych oraz znajdujących
się w sąsiedztwie obiektów pomnikach przyrody.
Słabe strony systemu.
Przeprowadzając niezbędną kwerendę materiałów informacyjnych
na temat Szlaku Orlich Gniazd, stwierdzono znaczące rozbieżności
w udostępnianych danych na temat przebiegu trasy. W przeważającej
części publikacji znajdują się opracowania dotyczące zabytków
nie należących do produktu: przede wszystkim chodzi tu o
klasztor na Jasnej Górze oraz Zamek Królewski na Wawelu. Znaczne
rozbieżności dotyczące struktury systemu znajdują się także
na liście obiektów, umieszczonej na oficjalnym portalu
internetowym [Szlak Orlich Gniazd, www 2013]. Brak ujednolicenia
można zaobserwować także w przypadku promocji produktu, a dokładnie
różnice pomiędzy znakiem towarowym systemu a oznaczeniami
terenowymi. W nowszych informatorach oraz na portalu internetowym
szlak wyróżniony jest zielono-czerwonym logiem, przedstawiającym
symboliczną mapę trasy zwieńczoną uproszczonym schematem
krenelażu. Z kolei w przestrzeni szlaku napotka
można zostać jedynie tradycyjny emblemat trasy tworzony przez
biało-czerwono-białe pasy.
Innym mankamentem systemu wydaje się być stan zachowania obiektów
w Pilicy i Smoleniu. W obydwu przypadkach dojście pod ruiny jest
zabronione, a także oznaczone licznymi tablicami informującymi o
grożącym niebezpieczeństwie13. Tego typu
komunikaty nie dosyć, iż uniemożliwiają obcowanie z
dziedzictwem zabytków, to dodatkowo mogą znacząco rozczarować
turystów, którzy nierzadko pokonali znaczącą odległość oraz
ponieśli istotne koszty, aby zwiedzić wymienione obiekty. Łukasz
Gaweł pisze […] w przypadku szlaku kulturowego wyraźnie
występuje bowiem efekt synergii. Ma to dobre i złe strony;
pozytywny wizerunek może być wzmocniony dzięki pozytywnemu
odbiorowi poszczególnych obiektów, może go jednak zniszczyć
negatywny odbiór tylko jednego z nich [Gaweł 2011, s. 157].
Waloryzacja potencjału turystyczno-kulturowego Szlaku Orlich
Gniazd unaoczniła brak pakietów dla turystów, które mogłyby
zachęcać do zwiedzania trasy jako całości bądź scalałby
badany system z pobliskimi atrakcjami turystycznymi. Jeśli chodzi
o łączność w ramach szlaku, warto wypunktować nieobecność
połączeń komunikacyjnych pomiędzy obiektami nawet w wymiarze
sezonowym. Trasa wzdłuż "orlich gniazd" posiada znaczącą
tradycję turystyczną i krajoznawczą, co więcej jest to szlak
pieszy, dlatego też nieobecność publicznych form transportu nie
tylko ogranicza jego ofertę, jak i też wręcz nie pasuje do jego
istoty.
Postulaty w zakresie modyfikacji i rozwijania oferty szlaku
Na podstawie wyników przeprowadzonego badania wyartykułowane
zostały poniższe postulaty odnoszące się do modyfikacji
systemu. Wyróżnienie Szlaku Orlich Gniazd certyfikatem za
Najlepszy Produkt Turystyczny roku 2012 wiąże się z możliwościami
zmian w sposobie funkcjonowania produktu, dlatego też wskazany
wydaje się apel do osób odpowiedzialnych za funkcjonowanie trasy
o uwzględnienie poniższych propozycji:
1. Sfinalizowanie starań o oficjalne wpisanie klasztoru na Jasnej Górze
i Zamku Królewskiego na Wawelu na listę obiektów Szlaku Orlich
Gniazd. Postulowane działanie wyeliminowałoby większość
mankamentów podkreślonych poprzez powyższy formularz
waloryzacyjny, tj.: spowodowało by podniesienie znaczenia szlaku
dla turystyki religijnej, zwiększenie wartości produktu dla
historii innych grup etnicznych, poszerzenie oferty o obiekty
unikalne znajdujące się na liście UNESCO i Pomników Historii,
wprowadzenie w przestrzeń szlaku większych ośrodków miejskich,
a co za tym idzie - wzbogacenie bazy noclegowej, gastronomicznej i
oferty kulturowej. Można założyć, iż takie postulowane działania
spowodowałby, iż trasa pomiędzy Częstochową a Krakowem stałaby
się - w świetle założeń A. Mikos v. Rohrscheidt - wręcz
doskonałym szlakiem turystyczno-kulturowym.
2. Przy założeniu pomyślnego zakończenia wspomnianego poszerzenia
oferty, apeluje się o wprowadzenie jednolitego oficjalnego spisu
obiektów szlaku oraz jego popularyzację w ramach portalu
internetowego, nowych publikacji oraz innych form promocji. Wydaje
się, iż dobrze sprecyzowana i rozpowszechniona treść trasy
tworzy szansę dotarcia do szerszego grona klientów za pomocą
czytelnej oferty. W przypadku niepowodzenia procesu wpisania do
przestrzeni szlaku obiektów w Częstochowie i Krakowie również
zalecane jest opracowanie oficjalnej listy orlich gniazd.
3. Wprowadzenie jednolitego oznaczenia szlaku. Wspomniano, iż w ramach
systemu funkcjonują dwa niezależne oznaczenia, z których jedno
służy celom marketingowym, drugie jest wykorzystywane przy
fizycznym wyróżnieniu trasy. W celu rozstrzygnięcia kwestii, który
z emblematów powinien służyć jako symbol Szlaku Orlich Gniazd
zalecane jest zamówienie badań marketingowych. Wskazałyby one
symbol lepiej rozpoznawalny i odbierany przez docelowych klientów
systemu. Następnie apeluje się o naniesienie jednolitego logo
zarówno do publikacji popularyzacyjnych, jak i wzdłuż przebiegu
trasy.
4. Utworzenie Muzeum Szlaku. W trakcie badań zaobserwowano małą liczbę
placówek wystawienniczych. W przypadku zamku w Ogrodzieńcu i w
Ojcowie są to mniejsze wystawy
dotyczące jedynie historii danego obiektu, z kolei rezydencja w
Pieskowej Skale jest oddziałem Zamku
Królewskiego na Wawelu i mimo licznych zbiorów nie prezentuje
dziedzictwa szlaku jako całości.
Wykreowanie takiej placówki jest z całą pewnością pracochłonną
a przede wszystkim kosztowną inwestycją. Zwłaszcza w przypadku,
kiedy miałaby ona zostać wyposażona w moduły interaktywne i
multimedialne, lecz tylko wtedy nowe muzeum miałoby szansę stać
się atrakcyjne dla szerszego grona odbiorców. Nowoczesna wystawa
prezentowałaby dziedzictwo "orlich gniazd" i wyjaśniałaby
genezę jurajskich warowni. Z drugiej strony nowatorski produkt w
ramach oferty szlaku stwarzałby szanse zachęcenia do ponownych
odwiedzin tych turystów kulturowych, którzy już wcześniej
zapoznali się z dotychczasowymi walorami szlaku. Dodatkowo system
uzyskałby placówkę z ofertą całoroczną. W przypadku większości
warowni czy zamków zwiedzanie w porze zimowej jest niewykonalne
albo możliwe jest zapoznanie się tylko z ograniczoną ofertą
produktu. Część zadań edukacyjnych, komercyjnych i
popularyzacyjnych mogłoby przejąć postulowane muzeum. Wydaje się,
iż najlepszym miejscem uruchomienia rzeczonej placówki byłby
znaczący ośrodek miejski ulokowany mniej więcej w połowie długości
trasy, przykładowo: Ogrodzieniec bądź Zawiercie.
5. Rozwiązanie problemu z dostępnością obiektów w Pilicy i
Smoleniu. W publikacji wielokrotnie zwracano uwagę na niedogodności
czekające na turystów odwiedzających wskazane miejscowości
oraz podkreślono negatywny wpływ tego stanu na funkcjonowanie całego
systemu. Postuluje się odpowiednie zabezpieczenie budowli w celu
udostępnienia ich zwiedzającym oraz odsłonięcie ruin poprzez
usunięcie części roślinności. W przypadku, gdy
przeprowadzenie takich regulacji zostanie uniemożliwione,
sugeruje się skreślenie obydwu zabytków z listy obiektów
Szlaku Orlich Gniazd14.
6. Po zakończeniu prac związanych z ustaleniem oficjalnej trasy Szlaku
Orlich Gniazd (dopisanie obiektów w Częstochowie i Krakowie oraz
ewentualne skreślenie obiektów w Pilicy i w Smoleniu), sugeruje
się opracowanie obszernej monografii naukowej na temat systemu. W
takiej publikacji winny się znaleźć informacje na temat
historii trasy, omówienie dziedzictwa systemu jako całości oraz
osobnych wiadomości na temat poszczególnych obiektów. Celem
opracowania byłoby m.in. uargumentowanie wpisania poszczególnych
ośrodków w przestrzeń produktu oraz popularyzacja badań
naukowych na jego temat.
7. Wprowadzenie pakietów turystycznych dla odwiedzających przestrzeń
szlaku. Brak programu umożliwiającego jednorazowe zakupienie
kilku usług turystycznych obniża zarówno atrakcyjność
produktu, jak i ogranicza szanse odniesienia korzyści finansowych
przez instytucje i osoby współpracujące z systemem. Taka luka
[brak pakietów turystycznych] ma także bezpośrednie skutki
ekonomiczne, jest ona bowiem równoznaczna z rezygnacją z możliwości
generowania zysków poprzez tworzenie i dystrybucję produktów złożonych
dla stale rosnącej grupy odbiorców, co przekłada się wprost na
obniżenie potencjalnego zysku z turystyki na danym obszarze [Mikos
v. Rohrscheidt 2013, ss. 289-290].
8. Stworzenie portali internetowych dla tych obiektów szlaku, które do
tej pory ich nie posiadają. W dobie coraz większej popularności
nowych mediów, utworzenie sprawnie działającej platformy
komunikacyjnej wydaje się być niezbędne, aby dotrzeć do
szerszego grona odbiorców. Warte poprawienia są również
obecnie działające strony internetowe poszczególnych obiektów
szlaku. Na żadnej z nich nie figuruje link do głównego serwisu
systemu wraz informacją, iż dany zabytek jest częścią większego
produktu turystycznego. Należałoby również usunąć pewne nieścisłości
w ramach działania strony internetowej szlaku. W przypadku zamku
w Pieskowej Skale wstawiony jest odnośnik do portalu nie będącego
oficjalną stroną obiektu administrowaną przez jego opiekunów.
9. Wyeliminowanie wielokrotnie już wspominanych mankamentów
komunikacyjnych, poprzez utworzenie sezonowej bądź całorocznej
linii przewozowej, obsługiwanej przez minibusy. W celu stworzenia
takiej usługi sugerowana jest współpraca z którymś z
lokalnych przewoźników. Linia może łączyć wszystkie obiekty
na Szlaku Orlich Gniazd, co powinno zostać bardzo wyraźnie
oznaczone. Dodatkowo trasa winna przebiegać przez większe
miejscowości Jury Krakowsko-Częstochowskiej takie jak: Olkusz,
Ogrodzieniec czy Zawiercie. Korzyści z usługi transportowej
czerpaliby nie tylko przyjezdni, ale także mieszkańcy regionu,
co przysłużyłoby się budowaniu ich pozytywnego nastawienia do
lokalnego produktu turystycznego. Jest to tylko jeden z przykładów
korzyści, jakie z dobrze funkcjonującego szlaku
turystyczno-kulturowego mogą czerpać lokalne wspólnoty [więcej
na ten temat: Gaweł 2011, ss. 96-100 i 173-179].
Wynik uzyskany w V kategorii przeprowadzonej analizy potencjału
turystyczno-kulturowego Szlaku Orlich Gniazd obrazuje powszechnie
uznany pogląd o dużej atrakcyjności terenów Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Niewątpliwie także same obiekty należące do badanego systemu
cieszą się dużym zainteresowaniem turystów i odwiedzających.
Niestety obecnie brak informacji o zakrojonych na większą skalę
badaniach socjologicznych, zmierzających do ustalenia motywów
wyboru Szlaku Orlich Gniazd jako docelowego obszaru wyjazdów
turystycznych. Dlatego nie jesteśmy w stanie także określić,
która konkretna grupa turystów jest faktycznie najbardziej
zainteresowana zapoznaniem się z treściami promowanego
dziedzictwa. Niemniej możliwa jest analiza wspomnianego zjawiska
od drugiej strony. Wyniki przeprowadzonych badań potencjału dają
możliwość ustalenia segmentów oferty oraz form turystyki
kulturowej, które są w stanie rozwijać się na jej bazie w
przestrzeni omawianego szlaku. Mogą okazać się przydatnymi
wskazówkami dla koordynatora szlaku i opiekunów obiektów,
wskazując, do jakiego kręgu potencjalnych turystów winni oni
adresować ofertę systemu. Zaprezentowane poniżej wnioski oparto
na podziale turystyki kulturowej opracowanym przez A. Mikos v.
Rohrscheidt [Mikos v. Rohrscheidt 2010b, ss. 66-197].
1 Według informacji przekazanej przez
koordynatora szlaku, Szefa Biura Związku Gmin Jurajskich Roberta Nierodę w dniu 4 lipca 2013 r. obiekt
w Smoleniu został udostępniony zwiedzającym.
2 Według informacji przekazanej przez
koordynatora szlaku, Szefa Biura Związku Gmin Jurajskich Roberta Nierodę w dniu 4 lipca 2013 r. obiekt
w Smoleniu został udostępniony zwiedzającym.
3 Wpis do Rejestru Zabytków: 422/60 z
8.02.1960 (brak decyzji w NID) oraz 115/78 z 1.03.1978.
4 Wpis do Rejestru Zabytków: A-1235/M
5 Wpis do Rejestru Zabytków: 54 z 22.10.1947,
257/60 z 4.03.1960 oraz 20/76/A z 20.02.1978
6 Wpis do Rejestru Zabytków: A-478 z
25.04.1983
7 Wpis do Rejestru Zabytków: A/771/67
8 Wpis do Rejestru Zabytków: 54 z 22.10.1947,
257/60 z 4.03.1960 oraz 20/76/A z 20.02.1978.
9 Wpis do Rejestru Zabytków: A-478 z
25.04.1983.
10 Wpis do Rejestru Zabytków: A/771/67.
11 Według informacji przekazanej przez
koordynatora szlaku, Szefa Biura Związku Gmin Jurajskich Roberta Nierodę w dniu 4 lipca 2013r. obiekt
w Smoleniu został udostępniony zwiedzającym.
12 Według informacji przekazanej przez
koordynatora szlaku, Szefa Biura Związku Gmin Jurajskich Roberta Nierodę w dniu 4 lipca 2013r. obiekt
w Smoleniu został udostępniony zwiedzającym.
13 Według informacji przekazanej przez
koordynatora szlaku, Szefa Biura Związku Gmin Jurajskich Roberta Nierodę w dniu 4 lipca 2013r. obiekt
w Smoleniu został udostępniony zwiedzającym.
14 Według informacji przekazanej przez
koordynatora szlaku, Szefa Biura Związku Gmin Jurajskich Roberta Nierodę w dniu 4 lipca 2013r. obiekt
w Smoleniu został udostępniony zwiedzającym.
|