|
Agnieszka Lisowska
Różnorodność walorów ziemi kamiennogórskiej pozwala na uprawianie tu co najmniej kilku form turystyki
kulturowej. Najbogatszą ofertę znajdą tu zwolennicy turystyki dziedzictwa kulturowego w powiązaniu z
turystyką religijną (w tym pielgrzymkową), podróży tematycznych, turystyki obiektów przemysłowych i technicznych
oraz popularnej turystyki eventowej.
Turystyka dziedzictwa kulturowego i turystyka religijna
Region kamiennogórski może poszczycić się jednym z bardziej znanych Pomników Historii, nadal funkcjonujących
jako obiekty sakralne (mającym status diecezjalnego sanktuarium). Jest to zespół dawnego opactwa cysterskiego
w Krzeszowie. Głównym obiektem tego kompleksu jest kościół klasztorny Wniebowzięcia Najświętszej Marii
Panny lub też Łaski Matki Bożej. Określany mianem europejskiej perły baroku zespół klasztorny jest jednym
z najdoskonalszych obiektów tego typu z perfekcyjnie dopracowanymi detalami architektonicznymi, malarskimi
jak i rzeźbiarskimi. Aż do sekularyzacji w 1810 roku opactwo było ważnym ośrodkiem kulturalnym całego
regionu. Obiekt imponuje z pewnością rozmiarami i stroną wizualną. Tematyka malowideł nawiązuje do wydarzeń
biblijnych oraz z dziejów zakonu cysterskiego. Na wyposażeniu kościoła są m.in. dzieła znanych rzeźbiarzy
F.M. Brokoffa i A. Dorasila, A.Lachela oraz malarzy: P. Brandla, M. Willmanna i J. Schefflera. Wnętrze
zdobią rzeźbione ołtarze, w tym ołtarz główny z obrazem Matki Bożej Łaskawej. Tutejszy, uważany za cudowny,
obraz Bogurodzicy datowany jest na XIII wiek i tym samym jest najstarszą w Polsce ikoną, starszą o 200
lat od tej z Częstochowy. Dopełnienie całości bogactwa wyposażenia kościelnego stanowią największe w
Europie barokowe organy (Michała Englera Młodszego) z rzeźbiarsko rozbudowanym prospektem dzieła A. Dorazila.
W sanktuarium umieszczono Mauzoleum Piastów Świdnicko- Jaworskich - głównych fundatorów obiektu.
W skład zespołu dawnego opactwa cystersów wchodzi także kościół św. Józefa, stanowiący pomieszczenie
dla ponad pięćdziesięciu fresków związanych z kultem świętego Józefa, autorstwa największego śląskiego
malarza, Michaela Willmanna. Kolejną atrakcją dla zwiedzających jest z pewnością Grób Pański, będący
kopią grobu Jezusa Chrystusa z bazyliki w Jerozolimie, z okresu XII- XVI wieku. Niestety wnętrze nie
ma oświetlenia, co nieco utrudnia zwiedzanie. Kolejny obiekt, interesujący zwłaszcza dla pielgrzymów,
to Krzeszowska Kalwaria - zespół trzydziestu trzech drewnianych kapliczek pochodzący z II połowy XVII
wieku. Cała droga ma łączną długość 5 km, zaczyna się jak i kończy w zespole klasztornym i rozpościera
się na terenie płaskim wśród pól i lasów. Krzeszowska Kalwaria jest najstarszą i drugą co do wielkości
na Śląsku (po Wambierzycach).
Drugim ważnym obiektem sakralnym o cennych walorach architektonicznych i historycznych jest dawny kościół
ewangelicko - augsburski w Kamiennej Górze, wzniesiony pierwotnie jako jeden z sześciu tzw. "Kościołów
Łaski". Gmach zbudowano w stylu barokowym na planie krzyża greckiego, z kopułą na skrzyżowaniu naw oraz
wieżą zlokalizowaną nad wejściem do świątyni. Cenne i interesujące dla turysty są także: kościół parafialny
Wniebowzięcia NMP w Lubawce (z ołtarzem autorstwa J. Lachela), a także kościół parafialny Świętej Rodziny
w Chełmsku Śląskim z pochodzącą z XVI wieku szkołą parafialną, wybudowaną na planie kwadratu z fasadami
zdobionymi renesansową dekoracją sgraffitową, co stanowi unikat na skalę krajową.
Istotnym atutem z punktu widzenia religijnej turystyki kulturowej jest fakt przebiegania przez teren
powiatu szlaków kulturowych o profilu religijnym, o których szerzej będzie wspomniane w dalszej części
analizy.
Turystyka dziedzictwa kulturowego skupia także swoje zainteresowania na obiektach o charakterze świeckim.
Na uwagę pod tym względem zasługuje kamiennogórski tzw. Nowy Ratusz, projektu wrocławskich architektów
Gatze i Böttchera ukończony ostatecznie w 1905 r. Ponadto na omawianym obszarze można zobaczyć liczne
rezydencje, w tym pałace, m.in. w Sędzisławiu, Jawiszowie Kochanowie, Miszkowicach, w Raszowie, Ciechanowicach
oraz w Szarocinie. Niestety wszystkie obiekty są niedostępne do zwiedzania i nie przystosowane do obsługi
ruchu turystycznego.
Kamiennogórskie dziedzictwo baroku współtworzą także zespoły urbanistyczne: kamiennogórski rynek otoczony
kamieniczkami z XVII i XVIII wieku, oraz rynek w Chełmsku śląskim. W jednej z rynkowych kamienic w Kamiennej
Górze znajduje się obecnie Muzeum Tkactwa, w którym turysta może poznać także historię miasta.
Podróże tematyczne
Wszystkie ważniejsze szlaki kulturowe, przebiegające przez analizowany region posiadają profil religijny.
Są to :Szlak Cysterski (pętla śląska), Sudecka Droga św. Jakuba oraz wirtualny szlak transgraniczny Via
Sacra.
Szlak Cysterski przebiegający przez Dolny Śląsk jest elementem Europejskiego Szlaku Kulturowego i rozpoczyna
się po prawej stronie Odry, obejmując obiekty w Trzebnicy, Henrykowie, Kamieńcu Ząbkowickim, Bardo, Świdnicy,
opisany powyżej zespół w Krzeszowie, dalej w Jeleniej Górze - Cieplicach, Słupie, Legnicy oraz Lubiążu
Podróżowanie tym szlakiem jest nie tylko okazją do poznania wycinka historii zakonu cysterskiego w Europie
Środkowej, ale i wybitnych walorów dziedzictwa kulturowego, jakie pozostawili cystersi na ziemiach polskich.
Kolejnym szlakiem przebiegającym przez region jest licząca 105 km długości Sudecka Droga św. Jakuba,
która de facto nawiązuje do historycznych traktów prowadzących na zachód przez południowe krańce
Dolnego Śląska, wykorzystywanych także przez wędrujących do Composteli pielgrzymów. Początek swój bierze
ona właśnie w jednym z najbardziej znanych sanktuariów średniowiecznych tej ziemi - w Krzeszowie i dalej
- wykorzystując stare drogi i ścieżki Sudetów Zachodnich - prowadzi do Lubania. Na historycznej granicy
z Górnymi Łużycami łączy się z Camino de Santiago w Polsce: Drogą św. Jakuba Gniezno- Zgorzelec-
Praga oraz Drogą św. Jakuba Via Regia. Odtworzony szlak ten jest interesującą propozycją dla karkonoskich
pielgrzymów, którzy dalej mogą przemieszczać się w kierunku zachodnim przez Saksonię.
Ostatnim szlakiem, posiadającym jednak na terenie Polski zaledwie status propozycji wirtualnej jest Via
Sacra łącząca unikalne budowle sakralne oraz skarby sztuki znajdujące się na styku trzech krajów
- Niemiec, Polski oraz Czech. Trasa przebiega wzdłuż starych dróg handlowych i pielgrzymkowych Górnych
Łużyc, Dolnego Śląska oraz Północnych Czech. Podążając tym szlakiem turysta ma szansę skonfrontować się
z walorami i narracjami wiążącymi się z dziejami religii i kultu tej części Europy Środkowej, w tym architektury
i sztuki sakralnej, elementami wierzeń a także wydarzeniami, wspólnotami i bohaterami ruchów i konfliktów
religijnych. Prócz Krzeszowa szlak łączy m. in. niemieckie Zittau, Herrnhut i Goerlitz, czeskie Mnichowo
Hradiste i Hejnice, polskie Karpacz, Jelenią Górę i Jawor.
Turystyka obiektów przemysłowych i technicznych
Obszar kamiennogórski, jak zresztą całe Sudety Zachodnie, przez wieki związany był z przemysłem tkackim.
Dobrą okazję dla poznania w miejscu autentycznym historycznych technologii wyrobu płótna stanowi oferta
Domów Tkaczy Śląskich ("Dwunastu Apostołów") w Chełmsku Śląskim. To zespół drewnianych domów wzniesionych
w 1707 roku przez tkaczy pochodzących z Czech. Domy zbudowane w konstrukcji ryglowej pełniły funkcję
warsztatów tkackich, ale również mieszkań dla rzemieślników. Ich lokalizacja nie jest dziełem przypadku,
lecz dowodem na dobre rozpoznanie terenu i wykorzystanie warunków tam panujących do wyrobu płótna. Obecnie
domy używane są normalnie, dla turystów natomiast dostępny jest Dom nr 15, gdzie znajduje się siedziba
Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Chełmska Śląskiego "Tkacze Śląscy". Tu można zwiedzić zrekonstruowaną
izbę tkacką, która umożliwia zapoznanie się z historią jak i tradycją tkactwa. Atrakcją jest ukończenie
skróconego "kursu" tradycyjnego tkactwa. W innym z domów można zobaczyć wystawę artystycznych wyrobów
z materiałów ekologicznych oraz wystawę produktów lokalnych Ziemi Kamiennogórskiej lub wypocząć i podziwiać
krajobraz w kawiarni zlokalizowanej w jednym z "Dwunastu Apostołów". Także w samej Kamiennej Górze można
zobaczyć zabytkową kamienicę będącą niegdyś siedzibą reprezentacyjną Zakładów Tekstylnych Grundfelda.
Zupełnie odmienną atrakcją, ale również o charakterze technicznym (jak się przypuszcza) jest przedsięwzięcie
o nazwie Projekt ARADO - Zaginione laboratorium Hitlera. Ciągnące się pod miastem tajemnicze podziemia
to w większości zasypane już labirynty korytarzy, które powstały dzięki pracy więźniów obozów koncentracyjnych.
Kompleks pod Górą Parkową jest jednym z najlepiej zachowanych i jednocześnie najciekawszym podziemnym
korytarzem z okresu ostatniej wojny. Przeznaczenie jak i data budowli nie jest do końca dobrze znana.
Problemem w rozwijaniu turystyki industrialnej na ziemi kamiennogórskiej jest brakująca promocja - zwrócenie
uwagi na już funkcjonujące i dobrze zorganizowane obiekty pozwoliłoby nie tylko na uzyskanie lepszych
efektów ekonomicznych, ale również dałoby lepsze efekty dla promocji regionu.
Popularna turystyka eventowa
Różnorodność tematyczna imprez cyklicznych organizowanych w powiecie może być przyczynkiem do rozwoju
popularnej turystyki eventowej. Poniżej zostaną wymienione niektóre z nich: "Zdobywca Góry Parkowej"
to bieg przełajowy z historią w tle, Rajd Arado kieruje uwagę na tajemnicach Kamiennej Góry. Majówka,
Biesiada Krzeszowska, Diecezjalny Festiwal Piosenki Religijnej i Patriotycznej, Parada Strachów Polnych,
Zlot Krasnali, Jarmark Tkaczy Śląskich, Święto Mleka jak i Otwarty Turniej Tańca - to ważniejsze imprezy
organizowane w ramach regionu. Obok nich jest organizowanych wiele wydarzeń o charakterze sportowym.
Ważną role jako animator życia kulturalnego odgrywa Kamiennogórskie Centrum Kultury, którego podstawowym
celem jest tworzenie warunków do aktywnego uczestnictwa społeczeństwa lokalnego w życiu kulturalnym.
W kontekście szans dla turystyki kulturowej, warto zastanowić się nad wykorzystaniem potencjału Centrum
i włączyć je w działania na rzecz tworzenia oferty eventowej dla turystów, zważywszy na fakt, że organizowane
z jego udziałem imprezy są w części zgodne z dominującym profilem dziedzictwa kulturowego i typami funkcjonujących
atrakcji, współtworząc w ten sposób specyfikę tego obszaru jako destynacji turystyki kulturowej.
|
