Karol Witkowski
Abstrakt: Analiza potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionu oparta została na metodzie opracowanej
w tym celu i opublikowanej pierwotnie w monografii A. Mikos v. Rohrscheidt "Turystyka Kulturowa. Fenomen,
potencjał, perspektywy", Gniezno, 2008. Uwzględnia ona potencjalne cele turystyki kulturowej w powiecie,
pozostałą ofertę czasu wolnego oraz inne czynniki wpływające na turystykę kulturową, infrastrukturę turystyczną,
w tym służącą spędzaniu czasu wolnego oraz komunikacyjną, noclegową i gastronomiczną. Waloryzację przeprowadzono
w oparciu o metodę bonitacji punktowej z odpowiednio dobranymi kryteriami oceny, odpowiadającemu skali
popularności danej grupy atrakcji i typu wypraw kulturowych.
1. Dane dotyczące przebiegu badania
Obszar badania: powiat starachowicki
Lokalizacja: województwo świętokrzyskie
Zasięg: mikroregion
Metodologia: metoda oceny potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionów zawarta w: Mikos von
Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy (Wyd.2) Wyd. KulTour.pl, Poznań.
Kwerenda: źródłowa literatury i materiałów: kwiecień 2015
Zapytania waloryzacyjne w obiektach i wizje lokalne: maj-czerwiec 2015
Badania terenowe: maj-czerwiec 2015
Przeprowadzający badanie terenowe: Karol Witkowski
Data wypełnienia formularza: lipiec 2015
2. Formularz waloryzacyjny dla mikroregionu
Kategoria I: Potencjalne cele turystyki kulturowej
I.A: Zabytki:
I.A. a) Obiekty sakralne:
Historyczny zespół sakralny dużej wielkości Z (pierwsze dwa) (6)
Wąchock, opactwo cystersów z XII w. (6)
Sanktuarium o znaczeniu ponadregionalnym bez historycznego kultu (pierwsze dwa) (7)
Kałków, Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Pani Świętokrzyskiej z XX w. (7)
Inne obiekty sakralne o znacznych walorach architektonicznych (pierwsze trzy) (4)
Tarczek, kościół pw. św. Idziego z XIII w. (4)
Świętomarz, kościół pw. Wniebowzięcia NMP z XIV-XV i XIX w. (4)
Chybice, kościół pw. św. Małgorzaty z XIV, XVII, XVIII w. (4)
Mirzec, kościół pw. św. Leonarda z XIX w. (0)
Radkowice, kościół pw. MB Częstochowskiej z XVII w. (przeniesiony z Miedzierzy) (0)
Wąchock, kaplica pw. św. Rocha z XIX w. (0)
I.A. c) Inne zabytkowe obiekty architektoniczne i techniczne:
Historyczny zespół urbanistyczny z rynkiem, zachowany we fragmentach (pierwsze dwa) (3)
Wąchock, zespół urbanistyczny śródmieścia, XIII-XV w. (3)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych ZD (pierwsze trzy) (4)
Starachowice, budynek administracyjny dozoru hutniczego z XIX w. (4)
Mirzec, modrzewiowa willa z XIX w. (4)
Małyszyn Górny, drewniane domy z pocz. XX w. (4)
Krynki, drewniana brama przykościelna z 2 dzwonnicami z 1779 r. (0)
Chybice, murowane schody i bramy przykościelne z XIX w. (0)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych Z (pierwsze trzy) (3)
Pokrzywnica, dwukondygnacyjny murowany spichlerz z 1866 r. (3)
Starachowice, budynek dworca kolejowego Starachowice Wschodnie z XIX w. (3)
Radkowice-Kolonia, budynek szkoły podstawowej w stylu szwajcarskim z XX w.(3)
Budynek, miejsce ważnych wydarzeń Z (pierwsze dwa*****)(1)
Wąchock, dworek z XIX w., kwatera Mariana Langiewicza, okres powstania styczniowego (1)
Zabytek techniki/obiekt przemysłowy o znaczeniu krajowym ZD (pierwsze dwa) (7)
Starachowice, zespół zakładu wielkopiecowego z XIX w. (7)
Zabytek techniki/obiekt przemysłowy o znaczeniu regionalnym ZD (do trzech) (3)
Brody, "Jaz Staszicowski" wkomponowany w skarpę zapory wodnej z XIX w.(3)
Starachowice, urządzenia hydrotechniczne na os. Michałów z XIX w. (3)
Historyczna, funkcjonująca sezonowo lub nieregularnie linia kolejowa lub żeglugowa (lub przystanki pośrednie
linii stałej) (za pierwszy przystanek 4)
Starachowice, Starachowicka Kolej Dojazdowa z XIX w. (4)
Dodatkowe punkty za wszystkie miejsca lub obiekty wpisanych powyżej klas:
Za stałych przewodników miejskich oprowadzających po obiektach lub przewodników obiektowych w j. polskim
(za pierwsze pięć) (po 2)
Starachowice, zespół zakładu wielkopiecowego z XIX w. (2)
Za możliwość zamówienia przewodnika obiektowego (pierwsze pięć) (1)
Starachowice, zespół zakładu wielkopiecowego z XIX w. (1)
Wąchock, opactwo cystersów z XII w. (1)
Własny materiał informacyjny w obiekcie, jak publikacje monograficzne, albumy (za pierwsze trzy obiekty)
(1)
Starachowice, zespół zakładu wielkopiecowego z XIX w. (1)
Wąchock, opactwo cystersów z XII w. (1)
Za bardzo dobry (2) lub dobry (1) stan konserwacji i estetyki najważniejszych trzech obiektów (element
uznaniowy) w sumie od 1 do 2 punktów dla całego regionu).
Stan generalnie dobry (1)
I.B. Miejsca historyczne lub znaczące:
I.B. a) Budowle historyczne i monumenty:
Pomniki lub obiekty małej architektury o znaczeniu regionalnym (do trzech) (2)
Wąchock, pomnik "cichociemnego" mjr. Jana Piwnika "Ponurego" (2)
Wąchock, pomnik Sołtysa, bohatera dowcipów XXI w. (2)
Pomniki lub obiekty małej architektury o znaczeniu lokalnym (do trzech) (1)
Krynki, figura św. Stanisława (wiek nieznany) (1)
Mirzec, figura św. Jana Nepomucena z XIX w. (1)
Wykus, kapliczka Matki Boskiej Bolesnej, upamiętnia powstańców i partyzantów (1)
Miejsca historyczne o znaczeniu regionalnym, (do trzech) (2)
Polana Langiewicza, miejsce obozowania oddziałów Mariana Langiewicza w 1863 r. (2)
Wykus, miejsce stacjonowania ugrupowania mjr. Jana Piwnika "Ponurego" w 1943 r. (2)
Miejsca związane z biografią osób o regionalnym znaczeniu (pierwsze dwa) (1)
Lubienia, bł. Antoni Julian Nowowiejski (1858-1941), biskup (1)
Szeligi, Bodzanta (1320-1388), arcybiskup gnieźnieński (1)
I.B. b) Cmentarze historyczne
Inny cmentarz zabytkowy z ciekawymi obiektami sztuki sepulkralnej (do dwóch) ZD (1)
Starachowice, dawny kirkut z XIX w. (1)
Krynki, cmentarz katolicki z XIX/XX w. (1)
I.C. Pojedyncze dzieła sztuki:
Pojedyncze obiekty sztuki o znaczeniu regionalnym (do trzech) (3)
Tarczek, renesansowy tryptyk z I poł XVI w. w kościele pw. św. Idziego Opata (3)
Świętomarz, kamienna chrzcielnica z XIII w. (3)
I.D. Muzea i wystawy (w tym skanseny, galerie, muzea techniki)
Muzeum o znaczeniu regionalnym (do trzech) (5)
Starachowice, Muzeum Przyrody i Techniki "Ekomuzeum" im. Jana Pazdura (5)
Muzea o znaczeniu lokalnym (do trzech) (2)
Wąchock, Muzeum Pamięci Walki o Niepodległość Narodu (2)
Starachowice, Muzeum Regionalne PTTK (2)
Przewodnicy obiektowi stali (2)
Starachowice, Muzeum Przyrody i Techniki "Ekomuzeum" im. Jana Pazdura (2)
Sklep muzealny otwarty w godzinach pracy muzeum (1)
Starachowice, Muzeum Przyrody i Techniki "Ekomuzeum" im. Jana Pazdura (1)
Przy muzeach regionalnych i lokalnych punkty dodatkowe za:
Stałe godziny otwarcia (1)
Starachowice, Muzeum Przyrody i Techniki "Ekomuzeum" im. Jana Pazdura (1)
Każdą wystawę tematyczną stałą powyżej czterech (do dwóch w sumie) (1)
Starachowice, Muzeum Przyrody i Techniki "Ekomuzeum" im. Jana Pazdura (1)
Własny materiał informacyjny, opracowania mniejsze (broszury, foldery) (1)
Starachowice, Muzeum Przyrody i Techniki "Ekomuzeum" im. Jana Pazdura (1)
I.E. Eventy kulturowe:
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu regionalnym (do trzech) (4)
Starachowice, Jarmark u Starzecha (4)
I.F. Funkcjonujące zakłady przemysłowe z ofertą turystyczną (do dwóch) (2)
Starachowice, Zakład MAN (Grupa Truck & Bus) (2)
I.G. Kulturowo znacząca oferta przyrodnicza:
Park Krajobrazowy na terenie regionu (do trzech) (2)
Sieradowicki Park Krajobrazowy (2)
Rezerwat przyrody na terenie regionu (Poza Parkami Narodowymi i Krajobrazowymi) do trzech) (1)
Rezerwat przyrody Rosochacz (1)
Rezerwat przyrody Skały pod Adamowem (1)
Rezerwat przyrody Skały w Krynkach (1)
Rezerwat archeologiczny Rydno (0)
I.H. Szlaki kulturowe:
Przebiegające przez region lub jego miejscowości materialne lub realne szlaki turystyczne o znaczeniu
międzynarodowym (8)
Szlak Cysterski, opactwo cystersów w Wąchocku (8)
Świętokrzyski Szlak Architektury Drewnianej który Szlak Architektury, dzwonnica w Tarczku,
kościoły w Parszowie i Radkowicach, brama przykościelna w Krynkach(8)
Przebiegające przez region materialne lub realne szlaki turystyczne o znaczeniu regionalnym (za pierwsze
dwa) (3)
Szlak Przygody, kościół w Świętomarzy, przelew wodny w Brodach (3)
Materialne lub realne szlaki turystyczne w regionie (własne) (za pierwsze trzy) (3)
Ścieżka przyrodniczo-historyczna Wąchock - Wykus (3)
Ścieżka dydaktyczna w Rezerwacie Rosochacz (3)
Razem Kategoria I: 146 punkty
Kategoria II: Elementy obsługi turystycznej:
II.A. Informacja turystyczna:
Informacja turystyczna na miejscu, regularnie czynna (2)
Starachowice, Centrum Informacji Turystycznej (2)
Przewodnicy miejscy lub terenowi na zamówienie (3)
Starachowice Świętokrzyskie Koło Przewodników i Pilotów Wycieczek im. Edmunda Massalskiego (3)
II.B. Infrastruktura turystyczna:
Hotele 5,4,3,2,1-gwiazdkowe, hostele, schroniska, kwatery zorganizowane - (za pierwsze dwa obiekty każdej
kategorii) (2)
Starachowice, Hotel Europa **** (2)
Starachowice, Hotel Senator ***+ (2)
Kwatery zorganizowane (pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne, gościńce, zajazdy), kilkanaście obiektów
tej kategorii mieszczących się głównie w Starachowicach (8)
Inne restauracje (za pierwszy obiekt) (1)
Starachowice, Karczma u Jana (1)
Bistra, bary (za pierwszy obiekt) (1)
Starachowice, Bar mleczny Miś (1)
Możliwość wynajęcia na miejscu autokaru, minibusa, samochodu (za pierwsze dwie oferty) (2)
Starachowice, PKS Starachowice (2)
Starachowice, Ew-ka Bus (2)
II.C. Infrastruktura komunikacyjna:
Inny dworzec kolejowy na miejscu (za pierwszy) (2)
Starachowice (2)
Dworzec autobusowy na miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec PKS w Starachowicach (2)
Droga ekspresowa lub droga główna krajowa w odległości mniej niż 10 km (za pierwsze dwie) (2)
Droga ekspresowa S7 Kielce - Skarżysko-Kamienna (2)
Droga krajowa 9 Radom - Rzeszów (2)
Obecność komunikacji miejskiej, gminnej, regionalnej (2)
Starachowice (2)
Całodobowa oferta taxi na miejscu (1)
Starachowice (1)
II.D. Promocja turystyczna:
Samodzielny udział regionu lub innych podmiotów (jak wyżej) w krajowych targach turystycznych (za każde
stoisko do trzech) (2)
Powiat starachowicki, Międzynarodowe Targi Turystyki Wiejskiej i Agroturystki - AGROTRAVEL w Kielcach,
2015 (2)
Gmina Brody, Międzynarodowe Targi Turystyki Wiejskiej i Agroturystki - AGROTRAVEL w Kielcach, 2011
(2)
Powiat starachowicki, Targi Turystyczne "Na Styku Kultur" w Łodzi, 2014 (2)
Razem Kategoria II: 40
Kategoria III: Pozostała oferta czasu wolnego:
III.A. Instytucje Kultury
Sezonowa oferta teatralna lub muzyczna (za pierwsze dwie) (1)
Starachowice, Starachowickie Centrum Kultury (1)
Kino stałe (za pierwszy obiekt) (2)
Starachowice, Starachowickie Centrum Kultury (2)
III.B. Atrakcje krajobrazowe:
Jeziora (zdatne do kąpieli, dostępne) ze szlakami pieszymi/rowerowymi (pierwszy akwen) (2) Zbiornik
Brodzki w gminie Brody Iłżeckie (2)
Pomniki przyrody (za pierwsze dwa) (1)
Starachowice, odsłonięcie geologiczne - ściana skalna (1)
Tarczek, grupa drzew wokół kościoła (1)
Wieże widokowe stale dostępne (za pierwsze dwie) (1)
Kałków, punkt widokowy na dachu "Golgoty Wschodu" (1)
III.C. Oferta sportowa, edukacyjna i rekreacyjna:
Baseny kryte ogólnodostępne - (za pierwszy obiekt) (2)
Starachowice, Kryta Pływalnia Starachowice (2)
Plaże morskie ogólnodostępne, plaże jeziorne, rzeczne - (za pierwszy obiekt) (2)
Krynki, zbiornik Oczko, plaża nad "Oczkiem" (2)
Stała oferta kursów językowych ogólnodostępnych (za pierwszą ofertę) (2)
Starachowice, English Zone (2)
Stałe centra sportowe z ofertą ogólnodostępną (za pierwszy obiekt) (2)
Starachowice, Miejskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku (2)
Stadiony sportowe (za pierwszy obiekt) (1)
Starachowice, stadion klubu sportowego MKS STAR Starachowice (1)
Szkoły i szkolenia sportowe ogólnodostępne (jeździeckie, lotnicze, inne) (pierwsze dwa) (1)
Starachowice, nauka jazdy konnej w "Stajni Pod Dębem" (1)
Starachowice, szkółka tenisowa Panda (1)
Razem Kategoria III: 19 punktów
Kategoria IV: Inne czynniki wspierające turystykę kulturową:
IV.A. Instytucje w regionie:
Obecność innej uczelni wyższej w regionie (za pierwsze dwie) (2)
Starachowice, Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (2)
IV.C. Oferta turystyki biznesowej w regionie:
Obecność krajowych central wielkich firm w regionie (za pierwsze trzy) (2)
Starachowice, Zakład MAN (Grupa Truck & Bus) (2)
Całoroczne centra konferencyjne (za pierwszy obiekt) (3)
Starachowice, Hotel Senator (3)
IV.D. Oferta shoppingu w regionie:
Galeria zakupów o znaczeniu regionalnym (za pierwszy obiekt) (4) za jeden następny (2)
Starachowice, Centrum Galardia (4)
Starachowice, Galeria Kamienna (2)
IV.E. Zagraniczne Partnerstwa Miast i Regionów:
Istnienie zagranicznych związków partnerskich regionu lub jego miejscowości (pierwsze cztery) (1)
Starachowice - Skovde (Szwecja) (1)
Starachowice - Rochdale-Heywood (Wielka Brytania) (1)
Razem Kategoria IV: 15 punktów
Suma punktów:
Za kategorię I: 146
Za kategorię II: 40
Za kategorię III: 19
Za kategorię IV: 15
Razem: 220
3. Wnioski z analizy:
Przeprowadzona waloryzacja potencjału turystyczno-kulturowego powiatu starachowickiego umożliwiła ilościową
i jakościową ocenę potencjalnych celów turystycznych i ich grup, które zebrano w kategorii I waloryzacji
(tabela 1.). W kategorii tej badany mikroregion uzyskał 146 punkty, co plasuje go w przedziale punktowym
100-250, wskazującym na średni potencjał kulturowy powiatu. Ponad połowę uzyskanych w tej kategorii punktów
uzyskała podkategoria "zabytki", w której z kolei największą grupę turystycznych atrakcji stanowią obiekty
sakralne oraz poprzemysłowe. Główną tego przyczyną jest fakt, że na dzisiejszy potencjał turystyczno-kulturowy
powiatu starachowickiego najmocniej wpłynęły nowożytne dzieje tej ziemi, w tym szczególnie inwestycje
związane ze Staropolskim Okręgiem Przemysłowym. Silne uprzemysłowienie regionu warunkowało kierunki jego
rozwoju, z drugiej strony nie sprzyjając rozkwitowi ośrodków gdzie ogniskować mogłaby się działalność,
która pozostawiłaby po sobie liczne obiekty, atrakcyjne z punktu widzenia form turystyki kulturowej innych
niż industrialna,. Warunek ten nie dowodzi nieatrakcyjności turystycznej regionu, ale braku wyraźnych
walorów kulturowych, które stanowiłby podstawę turystyki mikroregionu starachowickiego. Charakterystyczną
cechą tego regionu jest liczna grupa atrakcyjnych obiektów różnego typu, które nie są ze sobą powiązane
tematycznie.
Jak wspomniano, najliczniejszymi wśród zabytków w regionie są obiekty sakralne ze średniowiecznym opactwem
cystersów w Wąchocku oraz sanktuarium w Kałkowie-Godowie na czele. Listę wartych odwiedzenia katolickich
świątyń uzupełniają średniowieczne kościoły w Tarczku, Świętomarzy i Chybicach. Drugą grupę turystycznych
atrakcji powiatu starachowickiego tworzą obiekty poprzemysłowe. Najważniejszym z nich jest - udostępniony
do zwiedzania - zespół zakładu wielkopiecowego w Starachowicach. Interesującą atrakcją dla zainteresowanych
zabytkami techniki, są historyczne urządzenia hydrotechniczne w Starachowicach oraz XIX-wieczny przelew
wkomponowany w zaporę współczesnego zbiornika w Brodach Iłżeckich. Dopełnieniem przemysłowych atrakcji
jest Starachowicka Kolej Dojazdowa pełniąca obecnie rolę turystycznej wąskotorówki.
Kolejną grupę zasobów potencjalnie atrakcyjnych dla turystów w powiecie starachowickim stanowią miejsca
historyczne. Lasy regionu były miejscem koncentracji powstańców styczniowych i partyzantów II wojny światowej.
Zdarzenia te upamiętniają śródleśne pomniki na Wykusie i Polanie Langiewicza. Odwiedzający miejsca minionych
wydarzeń mają możliwość wędrować po lasach starachowickich, które tworzą ogromny kompleks okalający stolicę
regionu. Fragment lasu w południowej części powiatu objęty został ochroną w ramach Sieradowickiego Parku
Krajobrazowego. Turystów przyciągają również rezerwaty chroniące formacje skalne (Rezerwat Skały w Krynkach,
Rezerwat Skały pod Adamowem) oraz stanowiska archeologiczne (Rezerwat Rydno).
Przyrodnicze atrakcje są bardzo mocnym i wyraźnym akcentem turystyki w powiecie starachowickim. Aktywnej
turystyce sprzyja obecność zbiorników wodnych nad którymi zorganizowano kąpieliska, z największym w regionie
zbiornikiem w Brodach na czele. Ofertę aktywnego wypoczynku uzupełniają szlaki turystyczne PTTK oraz
ścieżki znakowane przez zarządców lasów. Część zabytków powiatu starachowickiego znajduje się na Świętokrzyskim
Szlaku Architektury Drewnianej oraz na Szlaku Romańskim. Inicjatywą środowisk turystycznych województwa
świętokrzyskiego było stworzenie Szlaku Przygody, przy którym znajduje się wiele zabytków powiatu starachowickiego,
m.in. wąchockie opactwo, sanktuarium w Kałkowie, kościół w Świętomarzy, jaz staszicowski w Brodach. Oprócz
oznaczenia obiektów stosownymi tablicami, utrzymywana jest strona internetowa, która na bieżąco informuje
o prywatnych partnerach projektu świadczących m.in. usługi noclegowe, gastronomiczne czy przewozowe.
Organizatorzy stworzyli również kartę programu lojalnościowego, z której zebrane punkty można zamieniać
na nagrody. Na szlaku organizowane są liczne imprezy, m.in. zlot camperów.
W mikroregionie funkcjonują ośrodki obsługi ruchu turystycznego. W stolicy powiatu znajduje się Centrum
Informacji Turystycznej, a jego obszar obsługiwany jest przez licznych przewodników terenowych po województwie
świętokrzyskim. Poszczególne miejscowości regionu są ze sobą dobrze skomunikowane za sprawą lokalnych
środków komunikacji zbiorowej. Z innych regionów Polski do Starachowic dotrzeć można zarówno koleją,
jak i autobusami. Przez Starachowice przebiega droga krajowa nr 42, komunikująca województwo opolskie
ze świętokrzyskim, a w pobliżu stolicy powiatu - DK 9 z Radomia do Rzeszowa. W odległości 20 km od Starachowic,
w Skarżysku-Kamiennej, znajduje się węzeł rozbudowywanej obecnie drogi ekspresowej S7 Skarżyko-Kamienna
- Chęciny, znajdującej się w ciągu DK7 Gdańsk - Chyżne.
Powiat starachowicki oferuje liczne obiekty noclegowe. Turyści znajdą dla siebie liczne obiekty noclegowe,
od pól namiotowych po hotel 4-gwiazdkowy. W stolicy mikroregionu znajduje się jeden hotel 4-gwiazdkowy
(Hotel Europa) oraz hotel 3-gwiazdkowy (Hotel Senator). Brak hoteli a klasie ekonomicznej (1 i 2- gwiazdkowych)
dlatego mniej wymagający i zasobni turyści muszą poszukiwać w Starachowicach obiektów noclegowych innych
kategorii, do ich dyspozycji stoją m.in. nieskategoryzowane obiekty hotelowe, schronisko turystyczne,
i gospodarstwa agroturystyczne. W innych miejscowościach powiatu bazę noclegową stanowią gospodarstwa
agroturystyczne i prywatne kwatery. Wyjątkami są Wąchock i Kałków, gdzie przy obiektach sakralnych funkcjonują
domy pielgrzyma.
Oferta gastronomiczna powiatu starachowickiego nie jest urozmaicona. Szczególnie widoczny jest brak lokali
oferujących kuchnię regionalną, które pozwalałyby przybliżyć odwiedzającym regionalne tradycje, a te
w mikroregionie są bogate. Największy wybór lokali gastronomicznych jest w samych Starachowicach. Obok
dobrych, przyhotelowych, restauracji w mieście odnaleźć można liczne niekategoryzowane obiekty. Poza
stolicą powiatu znajdują się pojedyncze lokale gastronomiczne, m.in. w Wąchocku, Brodach, Pawłowie czy
Mircu.
Powiat starachowicki nie posiada wyraźnego i silnego celu wypraw turystyki kulturowej. O atrakcyjności
tego terenu stanowią łącznie liczne zabytki i obiekty, które (poza zabytkami Staropolskiego Okręgu Przemysłowego)
nie są ze sobą powiązane czasem powstania ani tematyką. Cecha ta nie sprzyja rozwojowi turystyki, ale
dobre zagospodarowanie niepowiązanych obiektów może stanowić o atrakcyjności oferty turystycznej regionu.
Ważnym aspektem turystyki w regionie, wzbogacającym ofertę, jest obecność licznych destynacji kulturowo-przyrodniczych.
Możliwość rozbudowania oferty turystycznej opisano szerzej w rozdziale 5. niniejszego raportu.
4. Postulaty dotyczące organizacji turystyki kulturowej
W powiecie starachowickim znajduje się kilka atrakcji turystycznych, które włączono do świętokrzyskiego
Szlaku Przygody. Obiekty znajdujące się przy nim są oznakowane stosownymi tablicami. Strona internetowa
Szlaku Przygody pozwala zapoznać się z poszczególnymi atrakcjami, jak również umożliwia przyjrzenie się
strukturze szlaku przed wyruszeniem na wycieczkę. Wirtualna struktura szlaku przedstawiona na jego portalu
uzupełniona jest o elementy komercyjne, gdzie partnerzy projektu oferują swoje usługi dla turystów. Mimo
swej atrakcyjnej formy szlak ten nie może być uznany za motor napędowy turystyki w regionie, a to ze
względu na małą ilość włączonych do niego walorów turystycznych z powiatu starachowickiego. Szlak Przygody
obejmuje swym zasięgiem całe województwo świętokrzyskie, przez co trudniej zainteresować turystę obiektami
starachowickimi w sytuacji gdy w tym samym miejscu prezentowane są takie koncentracje atrakcyjnych i
dobrze rozpoznawalnych zasobów jak Sandomierz, Oblęgorek czy Kielce.
Dlatego, biorąc pod uwagę możliwości organizacji turystyki przy wsparciu choćby wirtualnego szlaku, ale
połączonego z programem lojalnościowym, warto przyjrzeć się warunkom powiatu starachowickiego sprzyjającym
stworzeniu takiego produktu. Liczne obiekty w powiecie, atrakcyjne z punktu widzenia turysty, należałoby
powiązać wspólnym wątkiem, do czego można wykorzystać szlak wirtualny i program lojalnościowy. Ze względu
na wyraźny postindustrialny charakter regionu warto oprzeć nowy produkt turystyczny właśnie o zabytki
techniki.
Podstawowym środkiem komunikacji organizatora takiego szlaku turystycznego z turystami byłaby platforma
internetowa, na której w atrakcyjny sposób przedstawiona byłaby idea szlaku wirtualnego jako formy kompleksowego
zapoznania się z atrakcjami turystycznymi regionu. Na platformie zainteresowany mógłby zapoznać się z
programem lojalnościowym, którego fizyczną emanacją byłaby na przykład "Zakładowa karta pracy". Kartę
w formie niewielkiej książeczki podobnej do paszportu, można by odbierać u partnerów programu - zarówno
instytucji, jak i prywatnych przedsiębiorców biorących udział w systemie. "Zakładowa karta pracy" oprócz
miejsca na podstawowe dane turysty "Robotnika", zawierałaby na kolejnych stronach podstawowe informacje
o obiektach do zwiedzania, gdzie również pozostawiono by miejsce na "odbicie karty" po odwiedzeniu konkretnego
obiektu. Szlak wirtualny powinien organizować destynacje turystyczne powiatu starachowickiego w grupy
tematyczne. Obiekty związane z XIX-wiecznym przemysłem, m.in. przelew w Brodach, zapory w Starachowicach
i Parszowie, zakład wielkopiecowy w Starachowicach, budynki dozoru hutniczego w Starachowicach i Wąchocku
mogłyby zostać ujęte w ramach jednej z pętli szlaku pn. "Włości fabrykanta". Przemysłowe obiekty z XX-wieku,
m.in. Zakład wielkopiecowy w Starachowicach, wystawę samochodów STAR, osiedla robotnicze w Starachowicach,
zakłady MAN, wąskotorówkę łączyłaby na przykład pętla "Robotnicza dniówka". Zabytkowe obiekty sakralne
znalazłyby się na pętli "Wolna niedziela", a wszystkie atrakcje kulturowo-przyrodnicze i obiekty rekreacyjne
(głównie kąpieliska) można by odwiedzić w ramach "Wczasów pod gruszą".
Wirtualne zorganizowanie destynacji turystycznych powiatu w ramach czterech tematycznych pętli pozwoliłoby
na kompleksowe zaprezentowanie atrakcji mikroregionu. Zdobycie pieczątek z każdego obiektu danej pętli
w "Zakładowej karcie pracy" uprawniałoby do noszenia określonego tytułu, np. "Fabrykanta". Zdobycie takiego
tytułu powinno wiązać się również z profitami płynącymi z powiązanego ze szlakiem programu lojalnościowego.
Dla skomercjalizowania szlaku należałoby włączyć, obok instytucji publicznych, prywatnych przedsiębiorców,
którzy mogliby oferować swoje produkty na szlaku. Powinny to być zarówno usługi gastronomiczne, jak również
oferty noclegów, przewozów i dodatkowych atrakcji, np. jazda konna, gokarty, parki linowe, itp.
Kompletny szlak wirtualny posiadający swoją fizyczną emanację w postaci karty i programu lojalnościowego
mógłby powstać zarówno jako samodzielna inwestycja w turystykę, jak również jako oferta klastra turystycznego,
którego powołanie wydaje się być niezbędne dla ożywienia turystyki w regionie. Obecnie jedynym przejawem
współpracy instytucji kultury zajmujących się turystyką jest wspólny bilet uprawniający do wejścia do
starachowickiego Ekomuzeum i do opactwa w Wąchocku. Dużą atrakcją funkcjonującą w ramach klastra mogłaby
zostać Starachowicka Kolej Wąskotorowa. Byłoby tak w sytuacji, gdy oferowałaby ona coś więcej niż tylko
kilkunastominutowy przejazd między stacjami, przy których obecnie na turystów nie czekają inne atrakcje.
Połączenie atrakcji turystycznych w Starachowicach, umożliwiłoby zorganizowanie atrakcyjnej miejskiej
trasy turystycznej, gdzie obok funkcjonujących obecnie obiektów mogłyby pojawić się formy zwiedzania
wymagające od turysty zaangażowania i autentycznego udziału, np. tematyczne gry miejskie. Utworzenie
klastra, obok znacznego zwiększenia możliwości marketingowych, umożliwiłoby również prowadzenie monitoringu
ruchu turystycznego, dzięki czemu na bieżąco można by diagnozować słabe i mocne strony oferty.
Obok szerzej zakrojonych projektów wymagających znaczniejszych nakładów finansowych wdrożyć można na
początek działania o mniejszej skali, które od razu stałyby się dodatkową atrakcją w ofercie turystycznej
powiatu. Powiat starachowicki posiadając liczne, ale zróżnicowane tematycznie zabytki jest (przykładowo)
bardzo atrakcyjnym miejscem dla zorganizowania questingu. Wiele obiektów turystyki kulturowo-przyrodniczej
sprzyja również rozwojowi geocachingu. Starachowice są miejscem, które może zaistnieć również na mapie
turystyki eventowej. Na bazie funkcjonującego obecnie festiwalu "Blues pod Piecem" organizatorzy imprezy
mogą pokusić się o stworzenie szerzej rozpoznawalnego eventu, który sprzyjałby rozwojowi turystyki kulturowej
w regionie.
Powyższe postulaty organizacji turystyki kulturowej i tworzenia jej nowych produktów mogą stać się zaczątkiem
dyskusji wśród organizatorów turystyki w powiecie starachowickim, nad szansami i możliwościami rozwoju
sektora usług turystycznych, który w okolicy ze znacznym problemem bezrobocia mógłby sprzyjać tworzeniu
nowych miejsc pracy.
|