|
Paweł Franczak, Karolina Listwan
Abstrakt: Analiza potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionu oparta została na metodzie opracowanej
w tym celu i opublikowanej pierwotnie w monografii A. Mikos v. Rohrscheidt "Turystyka Kulturowa. Fenomen,
potencjał, perspektywy", Gniezno, 2008. Uwzględnia ona potencjalne cele turystyki kulturowej w powiecie,
pozostałą ofertę czasu wolnego oraz inne czynniki wpływające na turystykę kulturową, infrastrukturę turystyczną,
w tym służącą spędzaniu czasu wolnego oraz komunikacyjną, noclegową i gastronomiczną. Waloryzację przeprowadzono
w oparciu o metodę bonitacji punktowej z odpowiednio dobranymi kryteriami oceny, odpowiadającemu skali
popularności danej grupy atrakcji i typu wypraw kulturowych.
Dane dotyczące przebiegu badania
Obszar badania: powiat żywieckiego
Lokalizacja: województwo śląskie
Zasięg: mikroregion
Metodologia: metoda oceny potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionów zawarta w: Mikos von
Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy
(Wyd.2) Wyd. KulTour.pl, Poznań.
Kwerenda: źródłowa literatury i materiałów: maj 2015
Zapytania waloryzacyjne w obiektach i wizje lokalne: czerwiec-lipiec 2015
Badania terenowe: lipiec 2015
Przeprowadzający badanie terenowe: Paweł Franczak, Karolina Listwan
Data wypełnienia formularza: 20-25 lipca 2015
Formularz waloryzacyjny:
Kategoria I: Potencjalne cele turystyki kulturowej
I.A: Zabytki:
I.A. a) Obiekty sakralne:
Sanktuarium historyczne o znaczeniu krajowym lub regionalnym (diecezjalnym) (jedno pierwsze) (6)
Rychwałd, Sanktuarium Matki Bożej Rychwałdzkiej - Pani Ziemi Żywieckiej (6)
Inne sanktuaria tej rangi lub sanktuaria o znaczeniu regionalnym bez historycznego kultu (za pierwsze
dwa) (3)
Przyłęków, Sanktuarium NMP Wspomożenia Wiernych (3)
Inna świątynia innych wyznań i religii Z (2)
Żywiec, Zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan (2)
Żywiec, Zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan (2)
Inne obiekty sakralne o znacznych walorach architektonicznych (pierwsze trzy) (4)
Żywiec, Konkatedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny (4)
Łodygowice, kościół pw. św. Szymona i św. Judy Tadeusza wzniesiony
w latach 1634-1636 (4)
Cięcina, kościół pw. św. Katarzyny powstały w 1542 r. (4)
Gilowice, kościół pw. św. Andrzeja Apostoła powstały w I poł. XV w. w Rychwałdzkie
a przeniesiony w 1757 r. (0)
Radziechowy, kościół pw. św. Marcina z XVI w. (0)
Żywiec, kościół pw. św. Krzyża powstały w 1428 r. (0)
Żywiec, kościół pw. św. Marka z 1885 r. (0)
Jeleśnia, kościół pw. św. Wojciecha wzniesiony w I poł. XVII w. (0)
Radziechowy, Kościół pw. św. Marcina wybudowany przed 1590 r. na miejscu drewnianej świątyni z 1390
r. (0)
Radziechowy, "Golgota Beskidów" na Górze Matysce (0)
Cisiec, kościół pw. Maksymiliana Kolbego; tzw. "cud jednej nocy" (0)
Korbelów, kościół pw. Matki Bożej Królowej Aniołów z 1931-1936. (0)
Sól, drewniana dzwonnica loterańska z 1837 r. (0)
Żywiec, kościół pw. Chrystusa Króla z 1953-1958 (0)
I.A. b) Zamki i pałace:
Zamek lub pałac historyczny ZD (za pierwsze trzy) (3)
Żywiec, Stary Zamek wzniesiony w latach 1485-1500, przebudowany w latach 1850-1870 (3)
Żywiec, Nowy Zamek (Pałac Habsburgów) wzniesiony w latach 1893-1895, rozbudowany
w latach 1906-1910 (3)
Rajcza , Pałac Lubomirskich z I poł. XIX w. (3)
Łodygowice, Zamek Łodygowicki z XVII w. (0)
Ruina historycznego zamku, pałacu, grodu D (za pierwsze trzy***) (2)
Ślemień, ruina zamku z 1639 r. (2)
Grojec nad Żywcem, ruina zamku (2)
I.A. c) Inne zabytkowe obiekty architektoniczne i techniczne:
Historyczny zespół urbanistyczny z rynkiem, zachowany we fragmentach (pierwsze dwa) (3)
Żywiec, układ urbanistyczny z XV wieku, na regularnym planie szachow-nicowym (3)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych ZD (pierwsze trzy) (4)
Żywiec, Dwór Kępińskich z 1828 r., przebudowany w latach 1910-1912 (4)
Żywiec, dzwonnica z XVIII w. (4)
Jeleśnia, drewniana karczma z XVIII w. (4)
Milówka, Stara Chałupa z 1739 r. (0)
Rychwałd, dwór z XIX w. reprezentujący styl klasycystyczny w architekturze (0)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych Z (pierwsze trzy) (3)
Żywiec, Ratusz zbudowany w II poł. XIX w. (3)
Żywiec, Domek Chiński z XVIII w. (3)
Żywiec, budynek Sądu Rejonowego z końca XIX w. (3)
Żywiec, Gmach "Sokoła" - secesyjny z 1904 r. (0)
Kamesznica, Dwór Potockich z 1833 r. (0)
Jeleśnia, drewniana organistówka z 1776 r. (0)
Złatna, stary dwór z 1853 r. (0)
Częściowo zniszczone lub niedostępne obiekty związane z innymi grupami etnicznymi (pierwsze dwa) (1)
Rajcza, dom rodzinny Konhauzerów z lat 80. XX w. (1)
Zabytek techniki/przemysłowy o znaczeniu regionalnym ZD (do trzech***) (3)
Tresna, korona zapory wodnej Zbiornika Żywieckiego; ziemno-narzutowa z rdzeniem gliniastym (3)
Międzybrodzie Bialskie, elektrownia szczytowo-pąpowa Porąbka-Żar (3)
Żywiec, Arcyksiążęcy Browar powstały w 1856 r. (3)
Porąbka, korona zapory wodnej Zbiornika Międzybrodzkiego; typu ciężkiego (0)
Zwardoń, dworzec kolejowy wybudowany w 1885 r. na wysokości 686 m n.p.m. (0)
Radziechowy, ruina pieca wapienniczego na Kopie Radziechowskiej (0)
Ślemień, ruina pieca hutniczego (najstarszego na żywiecczyźnie) (0)
Złatna, ruina huty szkła założonej w latach 1815-1819 (0)
Koszarawa, tajch służący do gospodarki leśnej w XIX w. (0)
Rajcza, hamry, pozostałości po zakładach metalurgicznych z 1843 r. (0)
I.A. d) Obiekty militarne:
Zespół forteczny o mniejszym znaczeniu lub zachowany w mniejszej części ZD (4)
Węgierska Górka, schrony bojowe w rejonie Węgierskiej Górki (4)
Zachowana w dużej części, dostępna linia umocnień, ważna strategicznie (pierwsze dwie) (4)
Żywiec-Zwardoń, niemieckie fortyfikacje fortyfikacje linii b2 z lat 1944-1945 (4)
Zachowana w niewielkiej części, dostępna linia umocnień (2)
Krzyżowa-Przyborów, linia umocnień w Beskidzie Żywieckim zbudowana przed wybuchem II wojny światowej
(2)
Dodatkowe punkty za wszystkie miejsca bądź obiekty wypisanych powyżej klas:
Za stałych przewodników miejskich oprowadzających po obiektach lub przewodników obiektowych w j. polskim
(za pierwsze pięć) (po 2)
Żywiec (Stary Zamek, Pałac Habsburgów, Ratusz, Dzwonnica), Kaskada Soły (10)
I.B.) Miejsca historyczne lub znaczące:
I.B.a) Budowle historyczne i monumenty:
Pomniki lub obiekty małej architektury o znaczeniu lokalnym (do trzech****) (1)
Żywiec, pomnik w miejscu dawnej synagogi Tempele (1)
Węgierska Górka, pomnik Walki i Zwycięstwa (1)
Łodygowice, pomnik Obrońcom Ojczyzny (1)
Łodygowice, pomnik pamięci tragicznych wydarzeń powojennych (0)
Gilowice, pomnik Bohaterom za Wolność i Ojczyznę (0)
Żywiec, Pomnik Grunwaldzki (0)
Pietrzykowice, pomnik mieszkańców Pietrzykowic poległych w II wojnie światowej (0)
Żabnica, pomnik poświęcony pomordowanym mieszkańcom we wrześniu 1939 r. (0)
Miejsca historyczne o znaczeniu krajowym (do trzech**) (4)
Węgierska Górka, miejsce bitwy pod Węgierską Górką stoczonej w dniach 2-3 września 1939 r.; Westerplatte
południa (4)
Miejsca związane z biografią osób o regionalnym znaczeniu (pierwsze dwa) (1)
Żywiec, kościół p.w. Przemienienia Pańskiego, którego fundatorem był A. Komoniecki, wójt żywiecki
i autor Dziejopisu Żywieckiego pisanego w latach 1658-1729 (1)
I.B. b) Cmentarze historyczne:
Nekropolia zbiorowa ważnych osób w skali regionu (do trzech) (2)
Żywiec, kościół p.w. Przemienienia Pańskiego, w którym w kaplicach bocznych spoczywają przedstawiciele
rodów Komorowskich i Habsburgów (2)
Pojedyncze miejsce pochówku osoby znanej w skali kraju (do trzech) (2)
Gilowice, grób Stanisława Pyjasa, działacza opozycji okresu PRL (2)
Inny cmentarz zabytkowy z ciekawymi obiektami sztuki sepulkralnej*** (do dwóch) ZD (1)
Cmentarz żydowski w Żywcu, na którym znajduje się ok. 500 macew a wśród nich najstarsza z 1853 r.
(1)
Cmentarz Żołnierzy Radzieckich w Moszczanicy, na którym pochowano 1120 żołnierzy (1)
Cmentarz żydowski w Milówce, na którym zachowało się ok. 120 macew (0)
I.C) Pojedyncze dzieła sztuki:
Pojedyncze obiekty sztuki o znaczeniu regionalnym (do trzech*) (3)
Żywiec, "Dziejopis Żywiecki" w Muzeum Miejskie (3)
Żywiec, krucyfiks późnogotycki z 1510 r. w kościele p.w. Narodzenia NMP (3)
Żywiec, gotycka płaskorzeźba Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny z ok. 1500 r. w kościele p.w. Narodzenia
NMP (3)
Żywiec, rzeźba św. Anny Samotrzeć z ok. 1380 r. z kościoła p.w. Św. Krzyża w Muzeum Miejskim (0)
Żywiec, rzeźba Zdjęcie z Krzyża z ok. 1450 r. z kościoła p.w. Św. Krzyża w Muzeum Miejskim (0)
Korbelów, obraz "Madonny Kresowej" z 1691 r.; przeniesiony z Bohorodczan na Pokuciu (0)
Koszarawa, obrazy "Matka Boża" i "Chrystus na Krzyżu" w stylu tyrolskim z XIX w. w kościele pw. św.
Karola Boremeusza (0)
I.D. Muzea i wystawy (w tym skanseny, galerie, muzea techniki):
Muzeum o znaczeniu regionalnym (do trzech) (5)
Żywiec, Muzeum Miejskie w Żywcu (Stary Zamek) (5)
Żywiec, Muzeum Browaru Żywiec (5)
Muzea o znaczeniu lokalnym (do trzech***) (2)
Milówka, Muzeum regionalne "Stara Chałupa" (2)
Świnna, Naukotechnika Beskidzkie Centrum Nauki (2)
Inne muzea typu skansenowego (za pierwsze dwa) (6)
Ślemień, Żywiecki Park Etnograficzny (6)
Lokalne izby pamięci, ogólnodostępne prywatne kolekcje pamiątek (do trzech) (1)
Żywiec, Galeria Sztuki Ludowej (1)
Cisiec, Izba regionalna Jana Talika (1)
Łękawica, Izba twórcza Anny i Józefa Hulików (1)
Węgierska Górka, Izba twórcza Marii Żółcińskiej (0)
Żywiec, Muzyczna Izba Regionalna Jacentego Ignatowicza (0)
Glinka, Izba Regionalna (0)
Zorganizowane w ostatnim roku wystawy czasowe o zasięgu regionalnym* (w sumie za pierwsze trzy) (2)
Żywiec, "Malarstwo na szkle - pokoleniowe inspiracje twórcze" (2)
Żywiec, "Wypędzeni 1939 …" (2)
Żywiec "Żywieccy rzeźbiarze, żywieckie kiermasze" (2)
Przy wszystkich uwzględnionych powyżej muzeach i ekspozycjach dodatkowe punkty za:
Przewodnicy obiektowi stali (2)
Żywiec, Muzeum Miejskie w Żywcu (Stary Zamek) (2)
Żywiec, Muzeum Browaru Żywiec (2)
Ślemień, Żywiecki Park Etnograficzny (0)
Przewodnicy obcojęzyczni obiektowi stali za każdy język do trzech (1)
Żywiec, Muzeum Browaru Żywiec ; j. angielski, j. niemiecki (2)
Przewodnicy obiektowi na wcześniejsze zamówienie w przynajmniej 2 językach obcych, za każdy język do
trzech (1)
Zubrzyca Górna, Orawski Park Etnograficzny; j. angielski i niemiecki (2)
Żywiec, Muzeum Miejskie w Żywcu (Stary Zamek): j. angielski (1)
Mikroeventy dostępne na zamówienie grupowe podczas zwiedzania muzeum (pierwsze 2) (1)
Ślemień, Żywiecki Park Etnograficzny (1)
Sklep muzealny otwarty w godzinach pracy muzeum (1)
Żywiec, Muzeum Browaru Żywiec (1)
Przy muzeach regionalnych i lokalnych punkty dodatkowe za:
Stałe godziny otwarcia (1)
Żywiec, Muzeum Miejskie w Żywcu (Stary Zamek) (1)
Żywiec, Muzeum Browaru Żywiec (1)
Ślemień, Żywiecki Park Etnograficzny (1)
I.E. Eventy kulturowe:
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu regionalnym (do trzech) (4)
Żywiec, "Męskie Granie" (4)
Żywiec, "Dni Żywca" (4)
Żywiec, "Tydzień Kultury Beskidzkiej" (4)
Żywiec, "Żywiecki Festiwal Kabaretów " (0)
Węgierska Górka, "Festiwal Pieśni Pasterskich" (0)
Lipowa, "Oscypek Fest" (0)
Rajcza, "Wawrzyńcowe Jarmarki" (0)
Ujsoły, "Przegląd Piosenki Turystycznej" (0)
Żywiec, "Dni Powiatu Żywieckiego" (0)
Żywiec, "Żywieckie Gody" (0)
Żywiec, "Dni Muzyki Dawnej" (0)
Dodatkowy punkt za każdy dzień trwania danego eventu kultury masowej ponad 4 dni (nie więcej niż 3 punkty):
Żywiec, "Tydzień Kultury Beskidzkiej" (3)
I.G. Kulturowo znacząca oferta przyrodnicza:
Park Krajobrazowy na obszarze regionu (do trzech) (2)
Żywiecki Park Krajobrazowy (2)
Park Krajobrazowy Beskidu Małego (2)
Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego (2)
Rezerwat przyrody na terenie regionu (poza Parkami Narodowymi i Krajobrazowymi) (do trzech) (1)
Rezerwat przyrody Grapa (1)
Ogród przy rezydencji, park kultywowany (za pierwsze dwa obiekty) (2)
Park Zamkowy w Żywcu z końca XVII w. (2)
Park Dworski w Żywcu-Moszczanicy założony na przełomie XIX i XX w. (2)
Park przy dworze w Łodygowicach (0)
Park dworski w stylu angielskim w Kamesznicy (0)
Park pałacowy w Rajczy (0)
I.H. Szlaki kulturowe:
Przebiegające przez region lub jego miejscowości materialne szlaki o znaczeniu krajowym
(za pierwsze trzy) (6)
Szlak Architektury Drewnianej, obiekty m.in.: Jeleśnia, Żywiec, Łodygowice (6)
Materialne lub realne szlaki turystyczne w regionie (własne) (za pierwsze trzy) (3)
Szlak Zabytków Techniki, obiekty: Żywiec (3)
Materialne lub realne szlaki lub trasy w poszczególnych miejscowościach regionu (za pierwsze trzy) (3)
Szlak Papieski w Węgierskiej Górce (3)
Szlak "Trakt cesarski" w Węgierskiej Górce (3)
Szlak Zabytków Architektury Miasta Żywca (3)
Szlak Właścicieli Miasta Żywca (0)
Szlak papieża Jana Pawła II w Żywcu (0)
Przyrodniczy szlak spacerowy w Żywcu (0)
Wirtualne szlaki turystyczne, przebiegające przez ten region (za pierwsze trzy) (1)
Śląskie Smaki, obiekty: Jeleśnia, Międzybrodzie Bialskie (1)
Razem Kategoria I: 201
Kategoria II: Elementy obsługi turystycznej:
II.A. Informacja turystyczna:
Informacja turystyczna na miejscu, regularnie czynna (2)
Biuro Informacji Turystycznej w Żywcu (2)
Informacja Turystyczna przy CK w Międzybrodziu Bialskim (2)
Informacja Turystyczna przy UG w Tresnej (2)
Przewodnicy miejscy lub terenowi na zamówienie (3)
PTTK w Żywcu (3)
Muzeum Miejskie w Żywcu (3)
Przewodnicy miejscy lub terenowi, (za każdy język do czterech) (1)
Obsługa wycieczek w j. angielskim i niemieckim (2)
Aktualny własny materiał informacyjny wysokiej jakości na temat regionu lub jego
miejscowości (ogólnie) (2)
Materiały informacyjne wydawane przez Urzędy Gmin (2)
Wersje obcojęzyczne materiału informacyjnego wysokiej jakości (każdy język do trzech) (1)
Materiały informacyjne w języku: angielskim, niemieckim (2)
II.B. Infrastruktura turystyczna:
Hotele 5,4,3,2,1-gwiazdkowe, hostele, schroniska, kwatery zorganizowane - (za pierwsze dwa
obiekty każdej kategorii) (2)
Hotele 5-gwiazdkowe: brak
Hotele 4-gwiazdkowe:
Hotel Żywiecki w Przyłęków 4* (2)
Zimnik Luksus Natury w Lipowa 4* (2)
Hotele 3-gwiazdkowe:
O.W.R. Jaz i Beskidian w Węgierskiej Górce 3* (2)
Hotel Dębina w Żywcu 3* (2)
Hotele 2-gwiazdkowe: brak
Hotele 1-gwiazdkowe:
Hotel Evita w Żywcu 1* (2)
Hostele (4)
Hostel Roma w Żywcu (2)
ComfortExpress Hostel w Żywcu (2)
Schroniska (4);
Schronisko PTTK Na Rysiance (2)
Schronisko PTTK Na Hali Lipowskiej (2)
Pensjonaty (4)
Pensjonat "Tara" w Jeleśni (2)
"Villa Martin" w Jeleśni (2)
Inne kwatery zorganizowane/wynajem pokoi (4)
"Rajska Willa" w Rajczy (2)
"Las" w Cisiec (2)
Agroturystyka (4)
"U Ani" w Rajczy (2)
Agroturystyka "Nad Wodospadem" w Sopotni Wielkiej (2)
Restauracje z autentyczną kuchnią regionalną, (za pierwszy obiekt) (3)
Stara Karczma w Jeleśni (3)
Restauracje z autentyczną krajową kuchnią tradycyjną (za pierwszy inny obiekt) (2)
Restauracja Dwór Rychwałd w Rychwałdzie (2)
Inne restauracje (za pierwszy obiekt) (1)
Restauracja Beskid w Żywcu (1)
Dodatkowe punkty za historyczne wnętrza restauracji (za pierwsze dwa obiekty) (1)
Stara Karczma w Jeleśni (1)
Dodatkowe punkty za ofertę kulturową w restauracji (za pierwsze dwa obiekty) (1)
Stara Karczma w Jeleśni (1)
Dodatkowe punkty za restauracje otwarte po godzinie 22 (za pierwszą) (1)
Restauracja Coyote w Żywcu (1)
Bistra, bary (za pierwszy obiekt) (1)
Rynek 19 Bistro w Żywcu (1)
Możliwość wynajęcia na miejscu autokaru, minibusa, samochodu (za pierwsze dwie oferty)
(2)
Firma "DUMAR", Żywiec (2)
Firma "JM BUS", Żywiec (2)
II.C. Infrastruktura komunikacyjna:
Inny dworzec kolejowy na miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec PKP w Żywcu (2)
Dworzec autobusowy na miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec PKS w Żywcu (2)
Droga ekspresowa lub droga główna krajowa w odległości mniej niż 10 km (za pierwsze
dwie) (2)
Droga ekspresowa S69 Bielsko-Biała - Zwardoń (2)
Obecność komunikacji miejskiej, gminnej, regionalnej (1)
MZK Żywiec (1)
Całodobowa oferta taxi na miejscu (1)
Tele-Taxi w Żywcu (1)
II.D. Promocja turystyczna:
Samodzielny udział regionu lub wchodzących w jego skład miejscowości, gmin lub obiektów
w krajowych targach turystycznych (za każde stoisko w roku do trzech) (2)
Targi Regionów i Produktów Turystycznych w Poznaniu-Tour Salon Poznań (2)
Targi Turystyczne "Na styku kultur" w Łodzi (2)
Targi Turystyki i Wypoczynku "Lato" w Warszawie (2)
Razem Kategoria II: 84
Kategoria III: Pozostała oferta czasu wolnego:
III.A. Stałe instytucje kultury
Kino stałe (za pierwszy obiekt) (2)
Żywiec, kino "Janosik" (2)
III.B. Atrakcje krajobrazowe:
Góry ze znakowanymi szlakami turystycznymi na terenie regionu (2)
Na obszarze powiatu rozciągają się Beskid Żywiecki, Śląski i Mały z licznymi wyznakowanymi na ich
obszarze szlakami turystycznymi (2)
Jeziora (zdatne do kąpieli, dostępne) ze szlakami pieszymi/rowerowymi (pierwszy akwen) (2)
Zbiornik Żywiecki (2)
Pomniki przyrody (za pierwsze dwa) (1)
Kilkadziesiąt drzew na obszarze całego powiatu a także pojedyncze jaskinie i wodospady (2)
Wieże widokowe stale dostępne (za pierwsze dwie) (1)
Wieża widokowa na Wielkiej Raczy (1)
Wieża widokowa na Magurze Wilkowickiej (1)
Możliwość zamówienia lotu turystycznego nad regionem lub miejscowością (za pierwszą) (3)
Aeroklub Żywiec (3)
III.C. Oferta sportowa, edukacyjna i rekreacyjna:
Baseny kryte ogólnodostępne - (za pierwszy obiekt) (2)
Pływalnia Miejska w Żywcu (2)
Plaże morskie ogólnodostępne, plaże jeziorne, rzeczne (za pierwszy obiekt) (2)
Plaża miejsca w Żywcu nad Zbiornikiem Żywieckim (2)
Stała oferta kursów językowych ogólnodostępnych (za pierwszą ofertę) (2)
Szkoła Językowa OKay w Żywcu (2)
Stałe centra sportowe z ofertą ogólnodostępną (za pierwszy obiekt) (2)
Orliki m.in. w Żywcu, Międzybrodziu Żywieckim (2)
Stadiony sportowe (za pierwszy obiekt) (1)
Stadion Koszarawy Żywiec (1)
Szkoły i szkolenia sportowe ogólnodostępne (jeździeckie, lotnicze, inne) (pierwsze dwa) (1)
Górska Szkoła Szybowcowa " Żar" AP (1)
Żywiecki Klub Narciarski (1)
Lodowiska sezonowe (za pierwszy obiekt) (1)
Lodowisko w Żywcu (1)
Razem Kategoria III: 25
Kategoria IV: Inne czynniki wspierające turystykę kulturową:
IV. A. Instytucje w regionie:
Obecność innej uczelni wyższej w regionie (za pierwsze dwie) (2)
Wyższa Szkoła Biznesu w Żywcu (2)
Beskidzka Wyższa Szkoła Umiejętności w Żywcu (2)
IV.B. Oferta turystyki zdrowotnej w regionie:
Sanatoria i ogólnodostępne ośrodki rehabilitacji (punkty za pierwsze dwa obiekty) (2)
Hotel Żywiecki w Przyłęków (2)
Zimnik Luksus Natury w Lipowa (2)
IV.C. Oferta turystyki biznesowej w regionie:
Całoroczne centra konferencyjne (za pierwszy obiekt) (3)
Zimnik Luksus Natury w Lipowa (3)
IV.D. Oferta shoppingu w regionie:
Galeria zakupów o znaczeniu regionalnym (za pierwszy obiekt) (4) za jeden następny (2)
Galeria Lider w Żywcu (4)
Galeria Kolorowa w Żywcu (2)
IV.E. Zagraniczne Partnerstwa Miast i Regionów:
Istnienie zagranicznych związków partnerskich regionu lub jego miejscowości (pierwsze
cztery) (1)
Riom (Francja), Liptovský Mikulás (Słowacja), Borjomi (Gruzja), Unterhaching (Niemcy)
(4)
Razem Kategoria IV: 22
Zestawienie:
Za kategorię I: 201
Za kategorię II: 84
Za kategorię III: 25
Za kategorię IV: 22
Razem za wszystkie kategorie: 322 punktów
Wnioski: ocena potencjału turystyczno-kulturowego powiatu żywieckiego
W wyniku przeprowadzonej waloryzacji powiatu żywieckiego stwierdzono, że omawiany mikroregion posiada
ŚREDNI potencjał turystyczno-kulturowy, na co wskazuje wynik waloryzacji, ustalony dla pierwszej kategorii
na 201 punktów. Wynik ten pozwala sklasyfikować ten mikroregion bliżej górnej granicy tej kategorii
(100-250 pkt.). Potencjał powiatu generowany jest w głównej mierze przez dobrze zachowane, liczne zabytki
świadczące o bogatej historii regionu. Mikroregion posiada przy tym znaczną ilość cennych i ważnych lokalnie
obiektów zabytkowych, jednak brakuje w nim walorów antropogenicznych o wysokim formalnym statusie (np.
pomników historii), czy też rozpoznawalnych w skali kraju. Z kolei rozpoznawalność taką posiada jeden
obiekt industrialny, mianowicie żywiecki browar, który dzięki znanej marce produktu oraz stałym programom
zwiedzania i imprez tematycznych jest także celem wypraw turystycznych i najczęściej zwiedzanym obiektem.
Powiat żywiecki pod względem potencjału turystyczno-kulturowego wypada średnio na tle mikroregionów ościennych.
Posiada nieznacznie wyższy potencjał od powiatu myślenickiego (187 punktów w pierwszej kategorii) i powiatu
suskiego (191 punktów), natomiast niższy od potencjału powiatu wadowickiego (253 punkty) i znacznie wyróżniającego
się na tle regionu powiatu nowotarskiego (309 punktów).
Oferta turystyki kulturowej powiatu żywieckiego jest bardzo szeroka. Wiąże się ona z aktywnościami turystycznymi
opartymi na poznawaniu zabytków architektury świeckiej oraz sakralnej, z historią techniki oraz (w mniejszym
zakresie) obiektów militarnych. Na atrakcyjność turystyczną tego regionu - w tym także w oczach turystów
kulturowych - z pewnością w znaczny sposób wpływają również jego bardzo wysokie walory przyrodnicze.
Rozmieszczenie zabytków na obszarze powiatu żywieckiego cechuje bardzo duże rozproszenie. Cenne zabytki
architektury zarówno sakralnej jak i świeckiej znajdują się zarówno w Żywcu, jak i w licznych wioskach
położonych w górskich dolinach. W przeciwieństwie do sąsiednich powiatów (powiat wadowicki - Kalwaria
Zebrzydowska; powiat nowotarski - Ludźmierz) Żywiecczyzna nie posiada jednoznacznie głównego ośrodka
turystyki religijnej, w tym pielgrzymkowej. Jednak ważnym w tym kontekście miejscem jest Sanktuarium
Matki Bożej Rychwałdzkiej - "Pani Ziemi Żywieckiej". W powiecie funkcjonuje obecnie ok. 50 parafii katolickich,
a metryki najstarszych z nich (w Gilowicach, Cięcinie, Łodygowicach i Radziechowach), posiadających też
świątynie najokazalsze pod względem architektonicznym, datowane są na początek XIV wieku. Na Żywiecczyźnie
brak natomiast zborów ewangelickich, powszechnie występujących we wsiach pozostałego obszaru Beskidu
Śląskiego, ponieważ luteranizm nie zakorzenił się tutaj już tak silnie. Jednak pojedyncze świątynie związane
z protestantyzmem znajdują się w samym Żywcu.
Prócz obiektów architektury sakralnej dla turysty kulturowego potencjalnymi atrakcjami są również liczne
dwory, pałace i zamki. Spośród nich za najcenniejsze należy uznać dwory w Żywcu, Rychwałdzie oraz Kamesznicy.
Z kolei spośród zamków i pałaców do cennych obiektów architektonicznych należą Stary i Nowy Zamek w Żywcu,
zamek w Łodygowicach i Pałac Lubomirskich w Rajczy. Na badanym obszarze znajdują się również ruiny dawnych
zamków na Grojcu nad Żywcem oraz w Ślemieniu.
Ponadto bardzo wysokimi walorami architektonicznymi charakteryzuje się stara karczma w Jeleśni, a także
"Stara Chałupa" w Milówce. Z kolei siedemnaście zabudowań wchodzących w skład Żywieckiego Parku Etnograficznego
w Ślemieniu stanowi odwzorowanie historycznego układu urbanistycznego wsi żywieckich. Ważnymi obiektami
współtworzącymi potencjał turystyczny w znacznej części są zabytki techniki, które na Żywiecczyźnie występują
m.in. w Tresnej (korona zapory wodnej), Ślemieniu (ruina pieca hutniczego), Złatnej (ruina huty szkła),
Koszarawie (tajch) oraz Rajczy (hamry). Jednakże najważniejszym zabytkiem techniki na Żywiecczyźnie jest
bezsprzecznie Arcyksiążęcy Browar w Żywcu, który nieustannie funkcjonuje od chwili swojego powstania
w 1856 r.
Centralną część powiatu stanowi Kotlina Żywiecka, niemal ze wszystkich stron otoczona przez pasma Beskidów:
Śląskiego, Żywieckiego i Małego. Takie położenie powoduje znaczne zróżnicowanie rzeźby terenu i krajobrazu,
a tym samym powoduje występowanie na tym obszarze wysokich walorów przyrodniczych. Z tego powodu na obszarze
powiatu utworzono aż trzy rozległe parki krajobrazowe (Żywiecki PK, PK Beskidu Małego i PK Beskidu Śląskiego),
a także kilkanaście rezerwatów przyrody, spośród których część znajduje się w obrębie parków krajobrazowych
a inne jak rezerwat przyrody "Grapa" znajdują - poza ich granicami. Wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe
tego regionu spowodowały, że na jego obszarze wytyczonych zostało kilkadziesiąt szlaków turystycznych
(pieszych, konnych i rowerowych). Z kolei do najciekawszych edukacyjnie obiektów wyznaczono ścieżki dydaktyczne
z niezbędną infrastrukturą turystyczną, co pozytywnie wpływa na zwiększenie potencjału powiatu w zakresie
turystyki przyrodniczo-kulturowej.
Rozwojowi turystyki kulturowej na obszarze mikroregionu pomimo jego peryferyjnego położenia (przy granicy
państwa i województwa) sprzyja dobre połączenie komunikacyjne: przy głównym trakcie drogowym łączącym
Bielsko-Białą oraz całą konurbację górnośląską z przejściem granicznym ze Słowacją w Zwardoniu. Na dogodne
skomunikowanie obszaru z innymi regionami wpływa także lokalizacja centrum powiatu (Żywca) w odległości
około 110 km od międzynarodowego portu lotniczego w Pyrzowicach. Ponadto przez obszar powiatu prócz głównych
dróg krajowych przebiega gęsta sieć dróg niższego rzędu, która sprzyja łatwemu przemieszczaniu się w
jego obrębie prywatnymi środkami komunikacji. Przez centralną część powiatu z północy na południe przebiega
linia kolejowa z znajdującymi się przy niej kilkoma stacjami, na których zatrzymują się pociągi relacji
Katowice-Zwardoń. Linia obsługuje również połączenia międzynarodowe prowadzące m.in. do Wiednia. Stosunkowo
dobre połączenia kolejowe i autobusowe Żywca z Katowicami a także Krakowem pozwalają na dobre skomunikowanie
regionu z pozostałą częścią kraju. Stosunkowo częste połączenia kolejowe do Zwardonia pozwalają także
na stosunkowo łatwe przemieszczanie się po regionie na linii północ-południe. Utrudniony jest natomiast
transport zbiorowy w obrębie mikroregionu, zwłaszcza w przypadku małych miejscowości znajdujących w daleko
oddalonych dolinach górskich. Dotrzeć do nich można korzystając z usług prywatnych przewoźników. Jednak
częstotliwość wykonywanych połączeń na niezbyt duża. Ponadto w przypadku większości połączeń pomiędzy
wschodnią i zachodnią częścią powiatu istnieje potrzeba dokonywania przesiadek w Żywcu.
Infrastruktura noclegowa na obszarze powiatu pod względem oferowanego standardu i cen jest zróżnicowana.
Istnieje tu możliwość skorzystania z usług noclegowych oferowanych niemal w każdym standardzie (prócz
hoteli 5-gwiazdkowych) jednak zdecydowanie najwięcej miejsc noclegowych oferują obiekty klasy ekonomicznej:
hotele jedno- i dwugwiazdkowe, a także tanie miejsca noclegowe: bazy agroturystyczne oraz kwatery prywatne.
Dużą liczbę miejsc noclegowych oferują także schroniska górskie, co umożliwia uprawianie wieloetapowych
wycieczek górskich. Większe hotele oraz ośrodki noclegowe o wysokim standardzie prócz funkcji noclegowych
oferują również usługi gastronomiczne, sportowe oraz rozrywkowe. Rozmieszczenie hoteli i innych ośrodków
noclegowych na obszarze powiatu nie jest jednak równomierna. Większość hoteli występuje w Żywcu bądź
w bezpośrednim jego sąsiedztwie, natomiast obiekty o najwyższym standardzie oferowanych usług zlokalizowane
są w Beskidach. Tam też dominują gospodarstwa agroturystyczne oraz kwatery prywatne.
Duże zróżnicowanie występuje również w rozmieszczeniu obiektów gastronomicznych. Największe ich nagromadzenie
ma miejsce w Żywcu natomiast na pozostałym obszarze powiatu występują one w rozproszeniu z pewną koncentracją
wokół sztucznych zbiorników wodnych w dolinie Soły. Lokale te oferują zarówno dania tradycyjnej kuchni
polskiej jak i kuchni regionalne. Do najciekawszych z nich zaliczają się obiekty mieszczące się starych
karczmach bądź dworach, w związku czym dodatkowo oferują historyczny wystój wnętrz restauracji oraz ofertę
kulturową.
Dopełnienie oferty rekreacyjnej regionu stanowią liczne obiekty sportowe, w tym kryta pływalnia, wielofunkcyjne
boiska sportowe oraz liczne stacje narciarskie położone w Beskidach, a także trasy biegowe i rowerowe.
Turyści chcący spędzić czas "nad wodą" mogą udać się na plaże mieszczące się nad Zbiornikiem Żywieckim,
natomiast miłośnicy latania mogą skorzystać z usług górskiej szkoły szybowcowej "Żar".
Oferta przewodnicka na Żywiecczyźnie jest na dobrym poziomie: za pośrednictwem lokalnego oddziału PTTK
istnieje możliwość zamówienia przewodników górskich lub terenowych praktycznie w każdym czasie. Najważniejsze
zabytki i muzea można zwiedzać korzystając z usług przewodników obiektowych.
Poszczególne gminy powiatu żywieckiego posiadają stosunkowo dobrą promocję turystyczną. Instytucje i
organizacje za nią odpowiedzialne uczestniczą corocznie w największych ogólnopolskich targach turystycznych.
Ponadto w przypadku większości gmin prowadzone są profesjonalne i estetycznie wykonane portale internetowe,
na których można odnaleźć najważniejsze, regularnie aktualizowane informacje o zabytkach regionu, możliwościach
noclegu czy też o punktach gastronomicznych. Ponadto promocji powiatu odbywa się poprzez wspólną, powiatową
stronę internetową, jednak brakuje wypracowania wspólnych produktów turystycznych.
Postulaty odnoszące się do rozwoju turystyki kulturowej w mikroregionie
W ramach rozwijania regionalnego produktu turystycznego Żywiecczyzny niezbędne jest wytyczenie kilku
nowych szlaków turystycznych, posiadających wyraźny profil tematyczny, z jasno sformułowanym tematem
przewodnim. Należy dążyć do stworzenia lokalnego pakietu pobytowego dla turystów lub kilku pakietów.
Obok usług noclegowych i gastronomicznych zawierałyby one elementy zwiedzania obiektów przyrodniczych
i kulturowych i byłyby oferowane w różnych miejscach, między innymi w samych atrakcjach (na przykład
przy kasach muzeów) w punktach informacji turystycznej, zakładach noclegowych oraz w witrynach internetowych.
Dla zwiększenia motywacji turystów do zwiedzania proponowanych miejsc i obiektów, można zaproponować
utworzenie sieciowego produktu turystycznego, skierowanego na kolekcjonowanie odwiedzanych miejsc. Przykładowo,
osoby odwiedzające Żywiecczyznę mogłyby być zachęcane do uzyskania "Pieczęci Wołochów", co byłoby możliwe
przez wędrówkę na trasach odbijających szlaki dawnych wołoskich pasterzy, z uwzględnieniem nie tylko
miejsc ciekawych przyrodniczo, ale i walorów antropogenicznych. Mogłaby to być na przykład niewielka
książeczka, w której znajdowały by się krótkie charakterystyki odwiedzanych obiektów oraz miejsca na
zbieranie pieczęci z ich wizerunkami. Nagrodą za zdobycie wszystkich pieczęci mógłby być dyplom potwierdzony
przywieszoną dużą lakową pieczęcią z herbem Żywca. W ramach takich działań proponuje się uwzględnić trasy
łączące: 1) drewniane kościoły, 2) zabytkowe zabudowania gospodarcze oraz 3) zabytki techniki. Przy poszczególnych
obiektach wchodzących w skład tras należy umieścić stylowe tablice zawierające informację o obiekcie
oraz małe mapy prezentujące lokalizację poszczególnych obiektów na trasie. Proponuje się również utworzenie
"Żywieckiego Ekomuzeum Rzemiosła", którego trasa prowadziłaby wśród lokalnych małych zakładów tradycyjnego
rzemiosła. Dla grup zorganizowanych w poszczególnych zakładach organizowane powinny być zajęcia m.in.
z ceramiki czy bibułkarstwa. Należałoby również stworzyć zintegrowany program zwiedzania największych
(geoturystycznych) atrakcji przyrodniczych regionu, które zostałyby połączone w jedną tematyczną trasę.
Ponadto pożądane byłoby uruchomienie mikroregionalnego programu promocyjno-lojalnościowego (roboczo można
nazwać go Kartą Żywiecczyzny), który zapewniałby uczestnikom określone korzyści i jednocześnie zachęcał
do zwiedzania różnych miejsc i obiektów cennych kulturowo. Mógłby on mieć formę książeczki z kuponami
rabatowymi na usługi oferowane przez uczestniczące w programie podmioty (placówki kulturalne, atrakcje
turystyczne oraz obiekty noclegowe i gastronomiczne).
W celu ułatwienia dostępności poszczególnych obiektów znajdujących się z dala od głównych ośrodków komunikacyjnych
należałoby podjąć działania w celu usprawnienia komunikacji zorganizowanej pomiędzy poszczególnymi miejscowościami
w regionie w okresie sezonu turystycznego (utworzenie dodatkowej komunikacji pomiędzy Żywcem a ościennymi
miejscowościami turystycznymi). Ze względu na dużą koncentrację obiektów postuluje się koncentrację władz
samorządowych na wspieraniu rozwoju turystyki rowerowej. W tym celu wymagane jest 1) oznaczenie tablicami
szlaków kulturowych istniejących już tras rowerowych, łączących ich poszczególne obiekty, 2) wyznaczenie
nowych odcinków tras rowerowych prowadzących do obiektów o wysokich walorach kulturowych, 3) opracowanie
mapy szlaków rowerowych wraz z legendą tychże obiektów, 4) ustawienie zabezpieczonych stacji dla rowerów
przy obiektach szlaków oraz 5) otwarcie lokalnych (prywatnych lub publicznych) wypożyczalni rowerów,
a jeszcze lepiej - ich wzajemnej współpracy umożliwiającej pobieranie i oddawanie sprzętu w różnych punktach.
Bibliografia:
Mikos von Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy Wyd. 2, KulTour.pl, Poznań.
|
