|
Kamila Płazińska, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Instytut Geografii
Abstrakt: Analiza potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionu oparta została na metodzie opracowanej
w tym celu i opublikowanej pierwotnie w monografii A. Mikos v. Rohrscheidt "Turystyka Kulturowa. Fenomen,
potencjał, perspektywy", Gniezno, 2008. Uwzględnia ona potencjalne cele turystyki kulturowej w powiecie,
pozostałą ofertę czasu wolnego oraz inne czynniki wpływające na turystykę kulturową, infrastrukturę turystyczną,
w tym służącą spędzaniu czasu wolnego oraz komunikacyjną, noclegową i gastronomiczną. Waloryzację przeprowadzono
w oparciu o metodę bonitacji punktowej z odpowiednio dobranymi kryteriami oceny, odpowiadającemu skali
popularności danej grupy atrakcji i typu wypraw kulturowych.
I. Dane dotyczące przebiegu badania
Obszar badania: powiat jasielski
Lokalizacja: województwo Podkarpackie
Zasięg: mikroregion
Metodologia: metoda oceny potencjału turystyczno - kulturowego mikroregionów zawarta w: Mikos
von Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy (wyd. 2) Wyd. KulTour.pl,
Poznań
Kwerenda: źródłowa literatury i materiałów: sierpień 2015
Zapytania waloryzacyjne w obiektach i wizje lokalne: sierpień - wrzesień 2015
Przeprowadzający badania terenowe: Kamila Płazińska
Data wypełnienia formularza: wrzesień 2015
II. Formularz waloryzacyjny
Kategoria I: Potencjalne cele turystyki kulturowej
I.A: Zabytki:
I.A. a) Obiekty sakralne:
Mniejszy lub częściowo zachowany historyczny zespół sakralny (pierwsze dwa) (3)
Klasztor Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle (3)
Sanktuarium o znaczeniu ponadregionalnym bez historycznego kultu (za pierwsze dwa) (7)
Sanktuarium Matki Boskiej Salentyńskiej w Dębowcu (7)
Inne sanktuarium tej rangi lub sanktuarium o znaczeniu regionalnym bez historycznego kultu (za pierwsze
dwa) (3)
Sanktuarium Matki Boskiej Zawierzenia w Tarnowcu (3)
Inna historyczna stale dostępna świątynia innych wyznań i religii (4)
Cerkiew Św. Kosmy i Damiana w Krempnej (4)
Cerkiew Św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej (4)
Inna świątynia innych wyznań i religii Z
Kościół Zielonoświątkowy Zbór "Arka" w Jaśle (2)
Inny obiekt sakralny o znaczących walorach architektonicznych (pierwsze trzy) (4)
Kościół Świętej Trójcy w Bieździedzy (4)
Kościół Św. Doroty w Trzcinicy (4)
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle, ul. Farna 2 (4)
I.A. b) Zamki i pałace:
Zamek lub pałac historyczny ZD (za pierwsze trzy) (3)
Pałac Sroczyńskich w Gorajowicach, ul. Sroczyńskiego 2, Jasło, (3)
Ruina historycznego zamku/grodu/pałacu D (za pierwsze trzy) (2)
Dwór rodziny Romerów w Bieździedzy (2)
Ruiny zamku Golesz w Krajowicach (2)
I.A. c) Inne zabytkowe obiekty architektoniczne i techniczne:
Historyczny zespół urbanistyczny z rynkiem, zachowany we fragmentach (pierwsze dwa) (3).
Rynek w Jaśle (3)
Rynek w Nowym Żmigrodzie (3)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych ZD (pierwsze trzy) (4)
I Liceum Ogólnokształcące w Jaśle, (4)
Kościół Świętej Anny w Kołaczycach, (4)
IV Liceum Ogólnokształcące w Jaśle (4)
Ruiny fortyfikacji miejskich (1)
Mury miejskie w Jaśle przy placu Bartłomieja z Jasła (1)
Pojedyncze zabytki związane z dziejami innych grup etnicznych ZD (za pierwsze dwa) (4)
Chyże łemkowskie w Krempnej (4)
Częściowo zniszczone lub niedostępne obiekty związane z innymi grupami etnicznymi (pierwsze dwa) (1)
Ruiny wielkiej Synagogi w Jaśle (1)
Zabytek techniki/obiekt przemysłowy o znaczeniu krajowym ZD (pierwsze dwa) (7)
Zabytkowy kiwon na Foluszu (7)
Historycznie funkcjonująca sezonowo lub nieregularnie linia kolejowa lub żeglugowa (lub przystanki pośrednie
linii stałej) (za pierwszy przystanek** 4)
Galicyjska Kolej Transwersalna (4)
I.A. d) Obiekty militarne:
Brak
Dodatkowe punkty za obiekty dziedzictwa kulturowego:
Brak
Dodatkowe punkty za wszystkie miejsca lub obiekty wpisanych powyżej klas:
Własny materiał informacyjny w obiekcie, jak publikacje monograficzne, albumy (za pierwsze trzy) (1 pkt)
Sanktuarium Matki Boskiej Salentyńskiej w Dębowcu (1)
Za bardzo dobry (2) lub dobry (1) stan konserwacji i estetyki najważniejszych trzech obiektów (element
uznaniowy) można doliczyć w sumie od 1 do 2 punktów dla całego regionu.
Dobry stan konserwacji większości obiektów (1)
I.B. Miejsca historyczne lub znaczące:
I.B. a) Budowle historyczne i monumenty:
Monumenty (pomniki) o znaczeniu krajowym (do trzech) (2)
Pomnik Tadeusza Kościuszki z 1879 w jasielskim parku, (2)
Grób Nieznanego Żołnierza z 1894 w jasielskim parku, (2)
Miejsca historyczne o znaczeniu regionalnym (do trzech) (2)
Cieklin - miejsce bitwy podczas I Wojny Światowej, "Bitwa o Cieklin" (2)
Bierówka - miejsce terroru hitlerowskiego (2)
Miejsca związane z biografią osób o międzynarodowym znaczeniu (pierwsze trzy) (3)
Bieździedza - Dłuższy pobyt Eugeniusza Romera (3)
Jasło - Dłuższy pobyt Ignacego Łukasiewicza (3)
Miejsca związane z biografią osób o krajowym znaczeniu (do trzech) ZD (2)
Dębowiec - miejsce urodzenia i dłuższego pobytu Stanisława Pawłowskiego (2)
Jasło - miejsce urodzenia i dłuższego pobytu Henryka Hubala-Dobrzańskiego (2)
Miejsca związane z biografią osób o regionalnym znaczeniu (pierwsze dwa) (1)
Nowy Żmigród - dłuższe przebywanie i miejsce śmierci bł. Ks. Stanisława Findysza (1)
Pałac Sroczyńskich w Jaśle - miejsce dłuższego pobytu Tadeusza Sroczyńskiego (1)
I.B. b) Cmentarze historyczne
Nekropolia zbiorowa znanych osobistości w skali regionu (do trzech) (2)
Stary cmentarz w Jaśle z XVIII (2)
Nowy Cmentarz Komunalny w Jaśle (2)
Inny cmentarz zabytkowy z ciekawymi obiektami sztuki sepulkralnej (do dwóch) ZD (1)
Cmentarz wojenny nr 14 w Cieklinie (1)
Cmentarz żydowski w Jaśle (1)
I.B. c) Budowle współczesne
Brak
I.C) Pojedyncze dzieła sztuki:
Pojedyncze obiekty sztuki o znaczeniu krajowym (do trzech) (5)
Barokowy obraz przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka w kościele oo. Franciszkanów w Jaśle,
ul. Chopina 1, (5)
I.D. Muzea i wystawy (w tym skanseny, galerie, muzea techniki)
Muzea o znaczeniu regionalnym (do trzech) (5)
Muzeum Magurskiego Parku Narodowego w Krempnej (5)
Muzea o znaczeniu lokalnym (do trzech ***) (2)
Muzeum Regionalne w Jaśle, ul. Kadiego (2)
Muzeum Narciarstwa im. Stanisława Barabasza w Cieklinie (2)
Muzea typu skansenowskiego duże o przynajmniej regionalnym zasięgu (10)
Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy (10)
Zorganizowane w ostatnim roku wystawy czasowe o zasięgu regionalnym (w sumie za pierwsze trzy) (2)
Muzeum Regionalne w Jaśle: "Łzy słowackiej lipy" lipiec-wrzesień 2014, (2)
Muzeum Regionalne w Jaśle: "100 rocznica czynu legionowego" listopad 2014 - styczeń 2015, (2)
Muzeum Regionalne w Jaśle: "650 lat miasta Jasła" kwiecień-maj 2015, (2)
Lokalne Izby Pamięci, ogólnodostępne prywatne kolekcje pamiątek (do trzech) (1)
Izba pamięci w jasielskiej Bursie (0)
Przy wszystkich uwzględnionych powyżej muzeach i ekspozycjach dodatkowe punkty za:
Ekspozycje i prezentacje multimedialne (do dwóch) (2)
Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy (2)
Muzeum Magurskiego Parku Narodowego w Krempnej (2)
Wersje obcojęzyczne ekspozycji i prezentacji multimedialnych (do dwóch) (za każdą 1)
Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy (1)
Przewodnicy obiektowi stali (2)
Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy (2)
Własny materiał informacyjny, wydany nie dawniej niż przed 5 laty (1)
Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy (1)
Sklep muzealny otwarty w godzinach pracy muzeum (1)
Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy (1)
Przy muzeach o znaczeniu krajowym dodatkowe punkty za:
Opis zbiorów w językach obcych (1)
Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy (1)
Przy muzeach regionalnych i lokalnych punkty dodatkowe za:
Stałe godziny otwarcia (1)
Wszystkie trzy muzea (3)
I.E. Eventy kulturowe:
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu krajowym (do trzech) (6)
Karpacki Festiwal Archeologiczny Dwa Oblicza (co rocznie w sierpniu) (6)
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu regionalnym (4)
Międzynarodowe Dni Wina w Jaśle (co rocznie w ostatni weekend sierpnia) (4)
Międzynarodowy Festiwal Folkloru Karpat w Trzcinicy ( co rocznie w lipcu) (4)
Regularne inscenizacje historyczne lub militarne o znaczeniu regionalnym (do dwóch) (4)
Krempniańska Parada Historyczna (lipiec) (4)
I.F. Funkcjonujące zakłady przemysłowe z ofertą turystyczną:
Brak
I.G. Kulturowo znacząca oferta przyrodnicza:
Park Narodowy z Muzeum Przyrodniczym na terenie regionu (za każdy) (8)
Magurski Park Narodowy z Muzeum Przyrodniczym w Krempnej (8)
Park Krajobrazowy na terenie regionu (do trzech) (2)
Jaśliski Park Krajobrazowy (2)
Rezerwat przyrody na terenie regionu (do trzech) (1)
Rezerwat leśno - geologiczny "Golesz" (1)
Rezerwat "Łysa Góra" ( na terenie parku - 0)
Park miejski mniejszy z obiektami sztuki (za pierwszy) (1)
Park miejski w Jaśle (1)
I.H. Szlaki kulturowe:
Przebiegające przez region lub jego miejscowości materialne lub realne szlaki o znaczeniu krajowym (za
pierwsze trzy) (6)
Szlak architektury drewnianej w woj. podkarpackim (6)
Przebiegające przez region lub jego miejscowości materialne lub realne szlaki o znaczeniu regionalnym
(za pierwsze dwa) (3)
Szlak naftowy - transgraniczny (3)
Wirtualne szlaki turystyczne, przebiegające przez teren regionu (za pierwsze trzy) (2)
Szlak cmentarzy wojennych (2)
Jasielski Szlak Winny (2)
Razem kategoria I: 192 punkty
Kategoria II: Elementy obsługi turystycznej:
II.A. Informacja turystyczna:
Informacja turystyczna na miejscu, regularnie czynna (2)
Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze, Jasło, ul. Floriańska 15, (2)
Przewodnicy miejscy lub terenowi na zamówienie (3)
Tak (3)
Aktualny własny materiał informacyjny wysokiej jakości na temat regionu lub jego miejscowości (2)
Bardzo duża różnorodność materiałów (2)
Wersje obcojęzyczne materiału informacyjnego wysokiej jakości (1)
Wersje: angielska, niemiecka, słowacka, rosyjska (1)
II.B. Infrastruktura turystyczna:
Hotele 5,4,3,2,1-gwiazdkowe, schroniska, kwatery zorganizowane (za pierwsze dwa obiekty każdej kategorii)
(2)
Hotel "Małopolska", Jasło *** (2)
Hotel Imperial, Jasło (0) - bez gwiazdek
Schronisko Hajstra, Krempna (2)
Szkolne Schronisko Młodzieżowe, Jasło (2)
Agroturystyka "Błękitny Domek", Niegłowice (2)
Agroturystyka "Mruczyna", Mrukowa (2)
Ośrodek Wypoczynkowy "Folusz", Folusz (0)
Zajazd "Pod Goleszem", Krajowice (0)
Zajazd "Pod Małym Laskiem", Nowy Żmigród (0)
Restauracja z autentyczną kuchnią regionalną (za pierwszy obiekt) (3)
Restauracja "U Schabińskiej", Jasło, ul. Floriańska 42, (3)
Restauracja z autentyczną krajową kuchnią tradycyjną (za pierwszy inny obiekt) (2)
Restauracja "U Grzymały", Jasło, ul. Kadiego 12, (2)
Inne restauracje (za pierwszy obiekt) (1)
Restauracja "Pod Studzienką" Jasło, ul. Krakowska 22, (1)
Dodatkowe punkty za restauracje otwarte po godzinie 22 (za pierwszą) (1)
Restauracja "Zajazd pod Skałą", Krajowice 68, (1)
Bistra, bary (za pierwszy obiekt) (1)
Bar As, Jasło, ul. Ducala 1, (1)
Możliwość wynajęcia na miejscu autokaru, minibusa, samochodu (za pierwsze dwie oferty) (2)
Firma przewozowa "Hesta", Jasło, ul. 3-go Maja 14, (2)
Usługi autokarowe Ryba M., Jasło, ul. Klasztorna 55 (2)
II.C. Infrastruktura komunikacyjna:
Inny dworzec kolejowy na miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec kolejowy w Jaśle (2)
Dworzec autobusowy na miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec PKS w Jaśle (2)
Droga ekspresowa lub główna krajowa w odległości mniej niż 10 km ( za pierwsze dwie) (2)
Droga krajowa nr 28 Zator - Medyka, przebiega przez Jasło (2)
Droga krajowa nr 73 Jasło - Wiśniówka, przebiega przez Jasło (2)
Obecność komunikacji miejskiej, gminnej, regionalnej (2)
Zakład Miejskiej Komunikacji Samochodowej w Jaśle (2)
Całodobowa oferta taxi na miejscu (1)
Jasło (1)
Oferta powozów, bryczek i inna retro na zamówienie (za pierwszą ofertę) (1)
Jasło, możliwość wynajęcia samochodów w stylu retro, Firma "Classic Cars" (1)
II.D. Promocja turystyczna:
Brak
Samodzielny udział regionu lub innych podmiotów w krajowych targach turystycznych (za każde stoisko do
trzech) (2)
Powiat jasielski "Karpackie Niebo", Międzynarodowe Targi Turystyki, Sprzętu Turystycznego i Żeglarskiego
GLOB (2)
Razem kategoria II:42 punkty
Kategoria III: Pozostała oferta czasu wolnego:
III.A. Instytucje Kultury
Kino stałe (za pierwszy obiekt) (2)
Kino JDK (2)
III.B. Atrakcje krajobrazowe:
Góry ze znakowanymi szlakami turystycznymi na terenie regionu (2)
Beskid Niski (2)
Pomnik przyrody (za pierwsze dwa) (1)
Pomnik przyrody "Diabli Kamień) (1)
Wieże widokowe stale dostępne (za pierwsze dwie) (1)
Wieża widokowa na Liwoczu (1)
Wieża widokowa w Karpackiej Troi w Trzcinicy (1)
III.C. Oferta sportowa, edukacyjna i rekreacyjna:
Baseny kryte ogólnodostępne - ( za pierwszy obiekt) (2)
Basen MOSIR Jasło (2)
Plaże morskie ogólnodostępne, plaże jeziorne, rzeczne - (za pierwszy obiekt) (2)
Kąpielisko na rzece Wisłoka w Krempnej (2)
Stała oferta kursów językowych ogólnodostępnych (z pierwszą ofertę) (2)
Szkoła języków obcych AWALON, Jasło ul. Kadyiego 12, (2)
Stałe centra sportowe z ofertą ogólnodostępną (za pierwszy obiekt) (2)
MOSIR Jasło (2)
Stadiony sportowe (za pierwszy obiekt) (1)
Stadion "Czarni Jasło", ul. Śniadeckich 15, (1)
Szkoły i szkolenia sportowe ogólnodostępne (jeździeckie, lotnicze, inne) (pierwsze dwa) (1)
Szkoła "Stajnia Galicja" w Bieździedzy (1)
Lodowiska sezonowe (za pierwszy obiekt) (1)
Lodowisko MOSIR Jasło, (1)
Razem kategoria III: 18 punktów
Kategoria IV: Inne czynniki wspierające turystykę kulturową:
IV.A. Instytucje w regionie:
Obecność innej uczelni wyższej w regionie (za pierwsze dwie) (2)
Podkarpacka Szkoła Wyższa im. bł. księdza Władysława Findysza w Jaśle (2)
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, Wydział Zamiejscowy w Jaśle (2)
IV.B. Oferta turystyki zdrowotnej w regionie:
Brak
IV.C. Oferta turystyki biznesowej w regionie:
Grupa Nowy Styl w Jaśle (2)
IV.D. Oferta shoppingu w regionie:
Galeria zakupów o znaczeniu regionalnym (za pierwszy obiekt) (4) za jeden następny (2)
Galeria handlowa "Jasło", ul. Jana Pawła II, (4)
IV.E. Zagraniczne Partnerstwa Miast i Regionów:
Istnienie zagranicznych związków partnerskich regionu lub jego miejscowości (pierwsze cztery) (1)
Miasta partnerskie Jasła:
Makó, Węgry (1)
Bardejów, Słowacja (1)
Truskawiec, Ukraina (1)
Camposampiero, Włochy (1)
Razem kategoria IV: 16 punktów
Wnioski: ocena potencjału turystyczno-kulturowego powiatu jasielskiego
W wyniku przeprowadzonej dokładnej waloryzacji powiatu jasielskiego pod względem potencjału turystyczno
- kulturowego, należy stwierdzić, iż ten mikroregion posiada średni potencjał, ponieważ suma punktów
dla kategorii pierwszej wyniosła 192 punkty. Potencjał ten bez wątpienia jest generowany przez kilka
typów atrakcji oraz przez znaczne zróżnicowanie kulturowe pomiędzy północną a południową (pozostałości
po Łemkach) częścią badanego terenu. Jednak najsilniej na ocenę dla Ziemi Jasielskiej wpływają liczne
na tym terenie kościoły, cerkwie oraz dwory i dworki.
Bardzo silne znaczenie odgrywa tu jednak turystyka o charakterze religijnym, ponieważ to właśnie Sanktuarium
Matki Boskiej Salentyńskiej w Dębowcu, przyciągarzesze pielgrzymów. To właśnie w Dębowcu corocznie
odbywają się różnego rodzaju eventy o charakterze religijnym dla różnych grup wiekowych. Warto wspomnieć,
że pielgrzymi którzy przybywają do tej świątyni, odwiedzają również inne, ciekawe zabytki tego terenu.
Inne sanktuaria powiatu jasielskiego, które znajdują się w niedalekim sąsiedztwie od siebie, również
generują ruch pielgrzymkowy, należy do nich zaliczyć Sanktuarium Św. Antoniego w Jaśle, Sanktuarium Piotra
i Pawła w Nowym Żmigrodzie czy też Sanktuarium Matki Boskiej Zawierzenia w Tarnowcu. Wspominając o silnej
turystyce religijnej na Ziemi Jasielskiej, nie wolno zapominać o licznych cerkwiach, znajdujących się
na południu powiatu jasielskiego, które są pozostałością po ludności Łemkowskiej, która zamieszkiwała
te tereny. Należy wspomnieć również o licznych zabytkowych kościołach, które dzięki swojej architekturze
są wyjątkowe w skali kraju. Do takich z pewnością należy Kościół Świętej Trójcy w Bieździedzy czy też
drewniany Kościół Św. Doroty w Trzcinicy.
Ziemia Jasielska to obszar silnej koncentracji dworów i dworków, które są pamiątkami po rodach szlacheckich
zamieszkujących niegdyś te tereny. Część z nich została odrestaurowana i służy obecnym mieszkańcom tych
terenów. Jednam z nich jest pałac Sroczyńskich w Gorajowicach, gdzie obecnie znajduje się Szkoła Medyczna.
Pałac dzięki temu odzyskał swoje "drugie życie" i stale jest dostępny dla uczniów jak i zwiedzających.
Niestety są też dworki, które popadają w ruinę, ponieważ nie ma funduszy na ich renowację lub przeszły
w ręce osób prywatnych, które nie przywiązują uwagi do stanu tych budynków, tak jak w przypadku dworu
rodziny Romerów w Bieździedzy.
Ciekawe z punktu widzenia turysty są zachowane układy urbanistyczne, które jednak w wyniku działań wojennych
niestety zostały bardzo naruszone. Bez wątpienia należy w tym kontekście wymienić jasielski rynek wraz
wychodzącymi z niego uliczkami oraz kościołem farnym, którego fundamenty pochodzą już z XIV w. Podobny
układ urbanistyczny posiada wieś Nowy Żmigród, która dawniej posiadała prawa miejskie.
Powiat jasielski to kolebka światowego przemysłu petrochemicznego. Stąd ważne wydaje się na tym terenie
występowanie licznych obiektów związanych z tą gałęzią produkcji, takich jak zabytkowe kiwony służące
do wydobywania ropy naftowej, jedna z pierwszych na świecie rafinerii ropy naftowej w Jaśle (obecnie
należąca do Grupy LOTOS), apteka wynalazcy lampy naftowej Ignacego Łukasiewicza oraz inne obiekty związane
z obecnością ropy naftowej na tym terenie.
Na Ziemi Jasielskiej, oprócz licznych cerkwi łemkowskich, które w większości służą teraz mieszkańcom
tego terenu jako kościoły rzymskokatolickie, można podziwiać tradycyjną zabudowę tej ludności w postaci
m.in.: chyży, czyli domostw. Znajdują się tu też liczne cmentarze Łemków, często na obszarze już nie
istniejących wiosek, których mieszkańcy zostali wysiedleni po ostatniej wojnie i już tu nie wrócili.
Jasielszczyzna to obszar przez który podczas I i II Wojny Światowe przebiegały linie frontów, stąd znajduje
się na tym obszarze bardzo wiele cmentarzy wojennych, w szczególności pozostałości po I wojnie światowej.
Można tu znaleźć również zbiorowe mogiły - w szczególności w Warzycach i Bierówce, gdzie stracono ok.
4 tysięcy ludzi, głównie Żydów mieszkających w okolicach miasta. W Szebniach znajdował się też niewielki
hitlerowski obóz pracy przymusowej.
Bardzo silnym magnesem do rozwoju turystyki kulturowej okazało się odkrycie przez archeologów historycznego
grodu w miejscowości Trzcinica. Obecnie utworzono tam skansen archeologiczny "Trzcinica Karpacka - Troja",
który jest odwiedzany przez turystów, ze względu na liczne zabytki oraz rekonstrukcje chat i "Wałów Królewskich".
W skansenie organizowane są widowiska historyczne i eventy, które przyciągają tłumy zwiedzających z odległych
miejsc, nawet zza granicy. Znajduje się tam wieża widokowa, z której rozciąga się widok głównie na Beskid
Niski i Pogórze Jasielski, ale przy dobrej widoczności można stąd zobaczyć Tatry.
Nieskazitelna przyroda Beskidu Niskiego przejawia się w pełnej krasie na obszarach Magurskiego Parku
Narodowego oraz Jaśliskiego Parku Krajobrazowego. Występowanie rezerwatów przyrody, wzbogaca potencjał
powiatu, a liczne szlaki turystyczne pozwalają na odkrywanie regionu.
Infrastruktura turystyczna jest dobrze rozbudowana terytorialnie, jednak jej paleta usług jest ograniczona.
Przykładem tego jest duża liczba zakładów noclegowych, jednak głównie gospodarstw agroturystycznych przy
deficycie hoteli. Te ostatnie zlokalizowane są głównie w samym Jaśle lub na jego obrzeżach. Część z nich
nie posiada oficjalnej kategoryzacji (tzw. "gwiazdek"), ale mimo to standard zakwaterowania w nich jest
na wysokim poziomie. W południowej części powiatu znajduje się bardzo duża liczba gospodarstw agroturystycznych,
świadczących rozmaite usługi związane ze spędzaniem czasu wolnego. Obiekty gastronomiczne, w tym głównie
restauracje, to znajdują się one głównie w okolicach Jasła.
Dostępność komunikacyjna mikroregionu, jest względnie dobra, a to ze względu na przebiegające przez Jasło
dwie drogi krajowe: drogę nr 73 oraz 28. Dogodność komunikacyjna wynika też z obecności dworca PKP oraz
PKS w samym Jaśle. Warto wspomnieć również o funkcjonowaniu wielu prywatnych przewoźników, dzięki czemu
istnieją bardzo dobre połączenia mikroregionu z Rzeszowem oraz Krakowem.
Dopełnieniem całości jest stosunkowo bogata oferta rekreacyjna, w tym obecność krytego basenu, sezonowo
działającego lodowiska, licznych boisk wielofunkcyjnych tzw. "Orlików", oraz kilku wyciągów narciarskich,
które w porze zimowej cieszą się dużą popularnością.
Same gminy na terenie powiatu nie mogą się pochwalić dobrą promocją turystyczną, co niestety negatywnie
wpływa na liczbę turystów przybywających na Jasielszczyznę. Dość liczne portale informacyjne, za pomocą
których można uzyskać wiele informacji to o wiele zbyt mało, aby zachęcić do odwiedzenia właśnie tego
mikroregionu. W szczególności daje się zauważyć brak gotowych pakietów turystycznych z udziałem różnych
usługodawców oraz śladów promocji jakichkolwiek pakietów tematycznych.
Postulaty
Poniższe postulaty, dotyczące rozwoju turystyki kulturowej na terenie powiatu jasielskiego, są propozycjami,
które (przy odpowiednim wysiłku w ich wdrożeniu), mogłyby wpłynąć na zwiększenie liczby turystów.
Przez powiat jasielski, przebiega Szlak Architektury Drewnianej województwa podkarpackiego, który
wytyczony został tak, aby docierać do najcenniejszych obiektów znajdujących się na Jasielszczyźnie. Pomimo
stosunkowo dobrego oznaczenia przebiegu tego szlaku, nie jest on traktowany jako markowy produkt czy
w ogóle główny atut regionu, przez co nie generuje nowych turystów na tym obszarze. Także w skali powiatu,
mimo zlinkowania oficjalnej strony internetowej szlaku z portalami powiatowymi i treści opisów obiektów,
które mają zachęcić potencjalnych turystów do przybycia na ziemię jasielską, podkarpacki szlak architektury
drewnianej nie jest traktowany jako główna oś zwiedzania powiatu. Z pewnością należałoby położyć silniejszy
nacisk na promocję tego systemu, miedzy innymi poprzez organizację cyklicznych eventów o charakterze
sakralnym bądź innym kulturalnym (jak muzycznym). Warto również zastanowić się nad stworzeniem systemu
lojalnościowego (w formie paszportu turystycznego lub albumu tematycznego) wiążącego wszystkie obiekty
szlaku, tak aby turysta odwiedzający poszczególne miejsca, zbierał pieczątki lub brakujące elementy (strony)
albumu, i dzięki zwiedzeniu wszystkich obiektów, posiadł kompletny album lub zestaw potwierdzeń.
Istotne i zasadne dla ożywienia turystyki w regionie, mogłoby być podjęcie prac nad powstaniem klastra
turystycznego, za pomocą koordynowane byłyby nowe przedsięwzięcia, sprzyjające rozwojowi turystyki w
powiecie. W ramach działalności takiego klastra ważne wydaje się być przygotowanie atrakcyjnie opracowanych
propozycji spędzania wolnego czasu na Jasielszczyźnie, skierowanych do turystów indywidualnych oraz grup
zorganizowanych, np.: wycieczek szkolnych. Turyści na propozycje takich wycieczek powinni się natknąć
w punktach informacji turystycznej oraz w miejscach najczęściej odwiedzanych: w skansenie archeologicznym
"Karpacka Troja" oraz w sanktuarium w Dębowcu. Ciekawą propozycją z punktu widzenia turysty mogłyby być
tematyczne gry terenowe, pobudzające rywalizację grup uczestniczących w ukierunkowanym zwiedzaniu terenu.
Tematy przewodnie gier powinny być związane z powiatem. W kontekście istniejącego tu dziedzictwa narzucają
się tematy takie jak "Śladami Łemków" czy "W krainie wina i winorośli". Zadaniem klastra turystycznego
w powiecie jasielskim powinien być również marketing powiatu oraz działania promujące Jasielszczyznę,
chociażby poprzez cykliczny udział powiatu lub poszczególnych obiektów na targach turystycznych.
Należy również położyć silny nacisk na poprawę poziomu oferty komunikacyjnej między najodleglejszymi
miejscowościami. Obecnie system komunikacji jest bardzo słabo rozwinięty, a głównymi przewoźnikami są
prywatne firmy transportowe. Dotyczy to głównie terenów położonych na południe od Jasła, de facto najbardziej
atrakcyjnych turystycznie. Postuluje się uruchomienie przynajmniej w weekendy częstszych połączeń z południowymi
krańcami powiatu, w szczególności w sezonie letnim, kiedy to na Jasielszczyznę przybywa zdecydowanie
najwięcej turystów. Aby usprawnić przemieszczanie się turystów po powiecie, należy koniecznie zwiększyć
liczbę oznaczonych szlaków rowerowych w całym powiecie, tak aby można było swobodnie poruszać się z północy
na południe oraz ze wschodu na zachód. Z ciągów tras rowerowych powinny być wyznaczone dojazdy do kulturowo
cennych walorów. Mogłoby to przyczynić się do zwiększenia ruchu turystów aktywnych na tym terenie. W
związku z tym, władze samorządowe powinny wpisać wyznaczenie i terenowe oznaczenie nowych szlaków rowerowych
do swojej agendy. Przynajmniej w kliku miejscach w ciągach tych szlaków (najlepiej na styku ich tras)
należałoby stworzyć atrakcyjne krajobrazowo miejsca odpoczynku dla użytkowników. Szlaki turystyki aktywnej
powinny zostać następnie profesjonalnie wypromowane w mediach, tak aby jak największe grono odbiorców
dowiedziało o ich istnieniu.
Ważne dla rozwoju regionu wydają się być również cykliczne eventy adresowane do turystów, których na
Jasielszczyźnie jest zdecydowanie za mało. Postuluje się o zwiększenie liczby takich imprez, których
charakter związany byłby ściśle z dziedzictwem naturalnym i kulturowym ziemi jasielskiej oraz z produktami
lokalnymi. Dobrym początkiem może być organizacja "dni" kilku najważniejszych obiektów, które dodatkowo
powinny zachęcić turystów do odwiedzenia tych miejsc. Podczas trwania takich dni, warto zadbać o bezpłatny
wstęp do danego obiektu oraz o organizację gier terenowych, konkursów czy warsztatów tematycznych. Stworzenie
i wypromowanie skromnych pakietów okolicznościowych, obejmujących np. nocleg, główny posiłek i uczestnictwo
w imprezie (w jej kluczowych warsztatach czy grach) może stać się impulsem uruchamiającym "modę" na odwiedzanie
mikroregionu.
Pożądanym wydaje się, aby powyższe postulaty zostały zrealizowane przez odpowiednie zespoły powołane
specjalnie do tego celu. Działania podjęte przez władze powiatowe i lokalne we współpracy z usługodawcami
i specjalistami (na etapie konstrukcji produktu), mogą przełożyć się na stopniowe zwiększanie ruchu turystycznego.
Bibliografia:
Bata A., 1996, Jasło i okolice, Wyd. Roksana, Krosno.
Dacyl A., 2005, Na śladach dworów i dworków Jasielszczyzny, Wyd. Mała Poligrafia Redemptorystów,
Jasło.
Gancarski J., 2009, Trzcinica - Karpacka Troja, Muzeum Podkarpackie w Krośnie i Wydawnictwo RUTHENUS,
Krosno
Hap W. 1998, Ziemia jasielska naszą małą ojczyzną, Wyd. Stowarzyszenie miłośników Jasła i regionu
jasielskiego, Jasło.
Hap W., 2007, Przewodnik po Jaśle i Jasielszczyźnie, Wyd. Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu
Jasielskiego, Jasło.
Kłos S., 2002, Osobliwości Podkarpacia, Wyd. Libra, Rzeszów.
Kożuchowski K., 2005, Walory przyrodnicze w turystyce i rekreacji, Wyd. Kurpisz, Poznań.
Krukar W., 1999, Beskid Niski - przewodnik dla prawdziwego turysty, Oficyna Wydawnicza Rewasz,
Pruszków
Mendelowski S., 2010, Powiat jasielski, Wyd. Roksana, Krosno.
Mikos von Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, (wyd. 2), Wyd.
KulTour.pl, Poznań
Ropa W., 2004, Magurski Park Narodowy, Wyd. Starostwo Powiatowe w Jaśle, Jasło.
Solarz M., 1998, W paśmie Liwocza i Brzanki, Wyd. Roksana, Krosno.
Subik P., 2000, Beskid Niski przewodnik, Przedsiębiorstwo Usługowo - Wytwórcze Roksana, Krosno
Wojewoda K., 1999, Jaśliski Park Krajobrazowy, Wyd. Artgraf, Rzeszów.
Zalewski P., 2008, Parki Narodowe i Krajobrazowe w Polsce: Nawigator turystyczny, Wyd. Carta Blanca,
Warszawa.
|
