|
PROPOZYCJA SYSTEMU WALORYZACJI TURYSTYCZNO-KULTUROWEJ
Za: Armin Mikos von Rohrscheidt
TURYSTYKA KULTUROWA. FENOMEN, POTENCJAŁ, PERSPEKTYWY,
Gniezno 2008,
s. 413-438
Potrzeba waloryzacji:
Polska jest stosunkowo dużym krajem o dość nierównomiernie rozmieszczonych
miejscach i obiektach, atrakcyjnych z punktu widzenia turystyki kulturowej.
Wiele gatunków tego rodzaju turystyki znajduje się w naszym kraju dopiero w
początkowym stadium swojego rozwoju. Dodatkowo na poziomie władz regionalnych i
lokalnych w naszym kraju często niedoceniane są te rodzaje turystyki, które
wykraczają poza aktywną formę rekreacji. Dobra
orientacja osób i urzędów odpowiedzialnych za tę gałąź gospodarki, a
czasem także organizatorów turystyki w skali potencjału ich regionów dla turystyki
kulturowej może stać się źródłem ich inspiracji dla konkretnych działań na
rzecz wspierania i rozwijania tego typu aktywności turystycznej. W ocenie
potencjału turystyczno-kulturowego konkretnego regionu może pomóc opracowana w
niniejszej części naszego podręcznika propozycja jednolitego systemu
wartościowania walorów turystyki kulturowej oraz tych elementów otoczenia
naturalnego i infrastrukturalnego na danym terenie, które mogą mieć znaczący
wpływ na jej rozwój.
5.1.Przegląd wybranych
polskich analiz walorów turystycznych
Zanim nasza propozycja zostanie
przedstawiona, wypada wspomnieć o kilku dotychczasowych przedsięwzięciach o
podobnym charakterze, podjętych przez
polskich badaczy, zajmujących się geografią lub turystyką.
Znakomita
praca B. Mikułowskiego i J. Wyrzykowskiego z roku 1993[1]
zajmuje się klasyfikacją obszarów i miejscowości turystycznych z punktu
widzenia ich atrakcyjności dla zagranicznej turystyki przyjazdowej. Podejmuje
ona próbę wartościowania bardziej znanych i odwiedzanych przez turystów miejsc
w Polsce. Ci sami autorzy w swojej publikacji „Geografia turystyczna Polski”[2]
przedstawili bardzo szeroko liczne rodzaje atrakcji turystycznych Polski, w tym
także walory antropogeniczne[3],
które w zasadzie pokrywają się z walorami istotnymi z punktu widzenia turystyki
kulturowej, następnie podjęli próbę klasyfikacji atrakcyjności turystycznej
Polski dla zagranicznej turystyki przyjazdowej, opartą na trójstopniowym
podziale stopnia atrakcyjności poszczególnych miejsc i obiektów[4].
Zawarte tam zestawienie daje dość dokładny obraz rozmieszczenia najważniejszych
z punktu widzenia turystyki dziedzictwa kulturowego atrakcji. Nie obejmują one
jednak wszystkich typów potencjalnych celów współczesnej (szeroko rozumianej)
turystyki kulturowej. Przede wszystkim zaś, dając opis ogólny kraju i wskazując
wprawdzie ważne cele turystyczne, opracowanie nie odnosi się do rozumianego
całościowo potencjału turystyczno-kulturowego i turystycznego konkretnych
miejscowości i mikroregionów, nie ukazuje takich istotnych elementów jak np.
pozostała oferta kulturalna, poziom bezpośredniej obsługi turystyki oraz
infrastruktura turystyczna i komunikacyjna.
Inna propozycja oceny potencjału zawarta jest
w opracowaniu G. Gołembskiego zawartym w jego „Kompendium wiedzy o turystyce”[5].
Autor, po przedstawieniu walorów kulturowych jako jednego z istotnych elementów
tworzących jakość produktu turystycznego oraz hipotez, dotyczących związków
między turystyką i kulturą, przedstawia w formie tabeli mapę preferencji[6] dla
niektórych obszarów turystycznych Wielkopolski, oznaczając za pomocą punktów
ich atrakcyjność z punktu widzenia turystyki rekreacyjnej, wyjazdów
weekendowych, turystyki biznesowej, ruchu tranzytowego oraz wycieczkowego a
następnie sumując punkty dla uzyskania wielkości (i porównania) ogólnego
potencjału turystycznego tych miejsc. Interesujące w tej próbie waloryzacji z
naszego punktu widzenia jest jej odniesienie do zamkniętych całości
terytorialnych, wykorzystujące obecność konkretnych walorów na miejscu (choć bez
dokładniejszego ich wyliczenia i uzasadnienia wysokości punktacji). Autor
zestawia je ze sobą i sumuje dla wyliczenia potencjału. Ta metoda jest zbieżna z propozycją waloryzacji, którą
chcemy przedstawić poniżej. Z uwagi na swoje tematyczne ukierunkowanie (ogólnie
rozumiany ruch turystyczny) oraz pominięcie elementów oferty kulturalnej,
obsługi i infrastruktury wymienione opracowanie nie może jednak służyć za
podstawę oceny atrakcyjności obszarów w odniesieniu do turystyki kulturowej.
W
innym szerokim opracowaniu tegoż autora[7]
przeprowadzona jest z kolei bardzo dokładna analiza atrakcyjności turystycznej
poszczególnych gmin województw zachodniopomorskiego i pomorskiego. Autor
uwzględnia w niej m.in. bardziej szczegółowo ofertę noclegową i gastronomiczną oraz
dostępność komunikacyjną i (choć bardzo tylko
ogólnie) ważniejsze zabytki, jako znaczący czynnik wpływający na tę
atrakcyjność[8]. Istotne jest także
docenienie roli eventów kulturowych jako czynników wpływających na ruch
turystyczny[9]. Opracowanie odnosi się
jednak do turystyki w ogóle, dlatego
uwzględnia ono w największej mierze walory naturalne, nie odgrywające tak
znacznej roli w turystyce kulturowej, nie bierze zaś pod uwagę wielu czynników
istotnych dla turystyki kulturowej. Z uwagi na kierunek swoich badań autor nie
zaproponował także bardziej szczegółowej analizy potencjału wielu typów
atrakcji turystycznych (poza ogólnym uwzględnieniem „zabytków” i „imprez kulturalnych”
[10]),
mogącej służyć za odniesienie dla waloryzacji regionu z punktu widzenia poszczególnych rodzajów
turystyki kulturowej.
W opracowaniu
D. Sołowiej, zajmującym się zestawieniem i weryfikacją subiektywnych ocen
atrakcyjności środowiska przyrodniczego człowieka z punktu widzenia rekreacji[11],
przedstawiony jest szereg ocen wartościujących obszar miejski i podmiejski
także z punktu widzenia jego krajobrazowej i kulturowej atrakcyjności[12]. Ta
odnosząca się do konkretnej przestrzeni klasyfikacja atrakcyjności, poparta
socjologicznymi badaniami może być i stała się dla celów naszego opracowania
istotną pomocą dla konstrukcji zestawu
kryteriów oceny atrakcyjności miejscowości i mikroregionów, nie związanych
bezpośrednio z walorami turystyczno-kulturowymi.
Bardzo ciekawą
propozycję metody badania, odniesioną do atrakcyjności turystycznej poszczególnych
województw polskich podjęła R. Seweryn[13].
Kluczowymi czynnikami determinującymi wartość miernika SMAT (Syntetycznego
Miernika Atrakcyjności Turystycznej), które proponuje, są walory,
infrastruktura transportowa, noclegowa, żywieniowa i tzw. towarzysząca, przy
czym wszystkie one rozpisane są na większą liczbę mierników szczegółowych o
rozmaitym znaczeniu, np. walory to powierzchnia obszarów prawnie chronionych,
rezerwatów i gruntów leśnych w procentach powierzchni województwa, liczba
pomników przyrody na 100 km2, stopień zanieczyszczenia środowiska mierzony za
pomocą emisji zanieczyszczeń pyłowych,
gazowych i ilości odpadów przemysłowych w tonach na 1 km2, liczba muzeów na 100
km2 oraz ogólnie: liczba miejscowości i obiektów uznanych za atrakcje dla
turystów zagranicznych na 100km2. Ten sposób mierzenia zbliża się nieco do
potrzeb mierzenia potencjału turystyki kulturowej (np. uwzględnienie muzeów,
wydzielenie obiektów mogących interesować turystów zagranicznych). Nadal jednak
dominują czynniki posiadające znaczenie ogólno-turystyczne (jak lasy, obszary
chronionej przyrody), w zastosowaniach zaś w ramach parametrów obliczeniowych
wartość dwóch uwzględnionych tam, istotnych dla turystyki kulturowej czynników
(muzea i miejscowości atrakcyjne dla turystów zagranicznych) została określona
zaledwie jako mniejsza część jednego z czynników, który w całości ma wartość
18,8 % całej oceny[14].
Same zresztą muzea zostały potraktowane jako jednolita grupa o równej wartości,
niezależnie od ich znaczenia (np. regionalne czy międzynarodowe) i skali
popularności (liczba odwiedzających), tak samo ogólnie potraktowano obiekty i
miejscowości, nie dokonując wewnętrznych rozróżnień w ramach tej grupy, a
opierając się wyłącznie na statystyce przyjazdów zagranicznych
[15].
Wątpliwości może budzić także brak osobnego uwzględnienia wśród ważnych dla
turystyki czynników walorów takich jak obecność w regionie gór lub brzegu
morskiego, będących ważnymi magnesami przyciągającymi turystów[16].
Dodatkowo nie uwzględniono istotnych dla turystów kulturowych elementów
infrastruktury, jak obecność instytucji kultury, regularne eventy kulturowe,
atrakcje określonych rodzajów, odpowiadające zapotrzebowaniu poszczególnych
grup turystów kulturowych. Z tego powodu z punktu widzenia turystyki kulturowej
oparcie się na tym lub zmodyfikowanym sposobie mierzenia potencjału nie
gwarantuje poprawnych rezultatów.
Przegląd popularnych w ekonomii analiz typu SWOT[17]
przekonał nas, że ich duża użyteczność z punktu widzenia opracowania
strategicznego planu rozwojowego lub nawet konkretnej inwestycji nie przekłada
się na przedsięwzięcia, zmierzające do
waloryzacji potencjału, choć nader często te analizy błędnie wykorzystywane są w takich celach
zamiast właściwej waloryzacji. Wówczas jako
poszczególne czynniki stosuje się w trakcie analizy całkowicie dowolnie dobrane
- zatem zaledwie domniemane - silne i
słabe strony miejsca, obiektu lub przedsięwzięcia. Powoduje to nieefektywność tak skonstruowanej
analizy w dziedzinie turystyki. Ogólny i opisowy charakter analiz SWOT
uniemożliwia dokładną ocenę poszczególnych elementów i ich wpływu na całościowy
rezultat waloryzacji terenu. Dopiero zastosowanie gotowych wyników ocen waloryzacyjnych może
stać u podstaw skutecznej analizy SWOT, poprzedzającej z kolei konkretne decyzje
władz regionalnych i przedsiębiorstw (w naszym przypadku turystycznych). Taką
kolejność działań zalecają także specjaliści w zakresie marketingu turystycznego, widzący w diagnozie stanu
istniejącego pierwszą fazę konstruowania strategii produktu turystycznego[18], po
której i na podstawie której zaleca się dokonanie analizy SWOT. Dlatego
zdecydowaliśmy się przedstawić proponowaną przez nas metodę wstępnej analizy
właśnie jako rozbudowaną diagnozę stanu istniejącego, obejmującą możliwie wiele
decydujących i drugorzędnych czynników, które
pozytywnie wpływają na atrakcyjność danego terenu dla szeroko rozumianej
turystyki kulturowej oraz mogą
ewentualnie wspomagać jej konkretne przedsięwzięcia.
5.2. Propozycja waloryzacji
potencjału turystyczno-kulturowego Polski
Użyteczność waloryzacji
turystyczno-kulturowej. Proponowany poniżej system analizy potencjału
turystyczno-kulturowego mikroregionów, zastosowany w skali całego kraju może
przynieść trzy zasadnicze korzyści.
Po pierwsze,
istnienie takiej oceny dla konkretnego
(mikro) regionu może uświadomić nie tylko skalę potencjalnych możliwości, ale
także istnienie braków i niedociągnięć w dziedzinie obsługi turystyki i
infrastruktury jej służącej. To z kolei ułatwi odpowiedzialnym na miejscu
stworzenie listy potrzeb, których stopniowe zaspokajanie (począwszy od tych,
które nie wymagają wielkich nakładów) będzie coraz bardziej otwierać region na turystów kulturowych i powiększać
jego siłę przyciągania w stosunku do tej grupy. Nawet w przypadku, jeśli przeprowadzona
waloryzacja nie zostanie wykorzystana dla konkretnych działań w skali regionu,
jej publikacja może przyczynić się do uwrażliwienia miejscowej społeczności na jego atuty
turystyczno-kulturowe. Tym samym przeprowadzenie i opublikowanie analizy, a także
publiczna dyskusja nad jej wynikami może okazać się jednym z czynników, które
doprowadzą w efekcie do powstania społecznego popytu na takie działania a
przynajmniej zapewnią im szerszą akceptację.
Po drugie,
wyniki waloryzacji mogą także - niezależnie od podjęcia lub nie działań w skali
regionu - zwrócić uwagę odpowiedzialnych za poszczególne placówki i obiekty na
ewentualne niedociągnięcia i braki w sposobach ekspozycji, obsłudze turystów na
miejscu, promocji lub w dziedzinie materiałów informacyjnych, a tym samym
przyczynić się do poprawy istniejącego stanu w niektórych choćby aspektach.
Po trzecie,
dokonywana zgodnie z przyjętymi jednolitymi kryteriami waloryzacja potencjału
turystyczno-kulturowego, może także w skali makroregionów (województw) i docelowo w skali całego kraju doprowadzić
do powstania mapy potencjału
turystyczno-kulturowego. To z kolei pozwoli (po raz pierwszy na podstawie
empirycznego badania, a nie uznaniowego zaszeregowania) stworzyć całościowy
obraz Polski jako destynacji turystyki kulturowej i wyodrębnić w odniesieniu do
reszty kraju rodzaj „mocnych punktów” - regionów o najsilniejszym potencjale dla rozwoju
turystyki kulturowej, a nawet jej poszczególnych typów. W oparciu o taki obraz można
kształtować ofertę turystyczno-kulturową makroregionów (województw) i planować
oferty dla turystyki regionalnej. Istnienie tego rodzaju mapy ułatwi w
konsekwencji zintegrowane działania na rzecz rozwoju oferty przyjazdowej oraz
krajowej w tym segmencie turystyki, w tym planowanie nowych szlaków
tematycznych w oparciu o rozwijające się nowe jej rodzaje. Mapa potencjału
turystyczno-kulturowego umożliwiłaby także organizatorom turystyki planowanie
nowych tras wypraw kulturowych oraz wszelkich imprez o charakterze turystyczno-kulturowym, czyli
tworzenie nowych produktów turystycznych w omawianym przez nas segmencie.
Z tego powodu
uważamy, że podjęcie takiej wstępnej oceny potencjału w każdym regionie, nie
wymagającej przecież zaangażowania wielu osób ani znacznych środków, jest
działaniem ze wszech miar wskazanym i opłacalnym. Dokonywane zgodnie z
przyjętymi jednolitych kryteriami może ono także w skali makroregionów
(województw) a także docelowo w skali
całego kraju doprowadzić do powstania
mapy potencjału turystyczno-kulturowego, ułatwiającej zintegrowane działania na
rzecz jej rozwoju ale także konkretne planowanie tras wypraw i imprez o charakterze turystyczno-kulturowym.
Obiekty analizy: powiaty.
Za obiekt naszej analizy wybraliśmy jednostkę podziału terytorialnego średniej
wielkości, czyli powiat (w przypadku miast wydzielonych należy analizować ich
potencjał wraz z otaczającym je powiatem ziemskim). U podstaw takiego wyboru
leży kilka czynników. Po pierwsze terytorium powiatu często - zwłaszcza w
regionach o silnie wyodrębnionej lokalnej tożsamości kulturowej - pokrywa się z
mikroregionem w jego historycznym lub kulturowym znaczeniu, co umożliwia
opracowanie jednolitego planu rozwoju turystyki regionalnej na jego terenie. Po
drugie, powiat jest najczęściej także jednostką o silnych wewnętrznych
powiązaniach komunikacyjnych, jak komunikacja kolejowa czy autobusowa, co ma
duże znaczenie w organizacji turystyki indywidualnej. Po trzecie, kompetencje
władz powiatowych w dziedzinie kultury i ochrony dóbr kultury umożliwiają
działania na rzecz tworzenia wspólnej oferty kulturowej, kształcenia kadry dla
turystyki (np. szkoleń przewodników terenowych), działań w zakresie małej
infrastruktury około-turystycznej (jak parkingi). Po czwarte: odległości
pomiędzy siedzibą powiatu (czyli z reguły jego centrum kulturalnym i
infrastrukturalnym) a poszczególnymi obiektami na jego terenie są na tyle
niewielkie (nie przekraczają w zasadzie 20 kilometrów), że
umożliwiają utworzenie pełnej oferty kulturowo-turystycznej, która da się
zrealizować w ciągu jednego dnia. Jednocześnie większe odległości zniechęcają
turystów indywidualnych do odwiedzenia kolejnych obiektów w jeden dzień, a tym
samym zachęcają ich do pozostania na terenie powiatu i skorzystania z jego
oferty noclegowej i gastronomicznej, kulturowej lub rekreacyjnej. Po piąte, na
terenie powiatów istnieją z reguły wszystkie najbardziej potrzebne dla
turystyki elementy infrastruktury, jak hotele, restauracje, dworce kolejowe i
autobusowe, nie każda zaś gmina nimi dysponuje. Po szóste wreszcie promocja powiatu
- będąca zadaniem własnym jego władz -
umożliwia wspólne akcje w dziedzinie popularyzacji turystyki, w tym kulturowej
na jego terenie.
Kryteria waloryzacji:
Nasza analiza obejmuje cztery podstawowe kategorie: potencjalne cele turystyki
kulturowej, elementy obsługi turystycznej,
pozostała oferta czasu wolnego oraz inne czynniki wpływające na
turystykę kulturową. Punktacja poszczególnych czynników powinna zostać
przeprowadzona najpierw osobno w poszczególnych kategoriach, a następnie
zestawiona w ogólnym wyniku. Warto przy tym zastosować następujące
ograniczenie: Jeśli w kategorii pierwszej (najistotniejszej z punktu widzenia
atrakcyjności mikroregionu dla turystyki kulturowej) mikroregion uzyska zbyt
małą liczbę punktów, należy zrezygnować z dalszej analizy. Zalecane jest robić
to nawet w takim przypadku, gdy na badanym terenie znajdzie się pojedynczy
obiekt o wysokiej punktacji. Wówczas można ten obiekt przedstawić jako
pojedynczy ważny punkt na mapie turystyczno-kulturowej. Ma to związek z powszechną
praktyką zorganizowanej turystyki: grupowe wyprawy turystyczne mogą wprawdzie
uwzględniać taki cel w swoim programie, jednak poza jego zwiedzaniem nie
korzystają z oferty turystyczno-kulturowej mikroregionu, zatem pojedynczy
obiekt nie jest w stanie znacząco wpłynąć na zapotrzebowanie na usługi
około-turystyczne i tym samym na rozwój gospodarczy regionu. Pozostałe
kategorie mają znaczenie pomocnicze, określając stopień rozwoju infrastruktury służącej turystyce (kategoria
II), ogólną atrakcyjność regionu w aspekcie kulturowym i czasu wolnego,
bezpośrednio związanymi z turystyką kulturową
i turystyką w ogólności (kategoria III) oraz obecność dodatkowych
czynników, wpływających pośrednio na
rozwój turystyki kulturowej w regionie. Punktacja, wyznaczona za obiekty z
kategorii II, III i IV nie odzwierciedla ich rzeczywistej wartości dla regionu
a jedynie ich ograniczoną rolę i komplementarne znaczenie w tym segmencie
turystki. Dlatego faktyczną oceną potencjału turystyczno-kulturowego jest
kategoria pierwsza i to liczba punktów w tej kategorii decyduje o zasadniczej
kwalifikacji regionu.
Zastosowanie waloryzacji: Z
uwagi na ograniczone ramy tego opracowania i jego zamierzony podręcznikowy
charakter, nie jesteśmy w stanie dokonać całościowej analizy potencjału Polski
czy choćby jednego z wielkich regionów naszego kraju. Stworzenie takiej mapy
potencjału turystyczno-kulturowego pozostawiamy jako zadanie w ramach
specjalnej pracy badawczej. Poniżej przedstawimy jednak nie tylko teoretyczne
kryteria waloryzacji, ale także trzy przykłady ich zastosowania w odniesieniu
do trzech typów mikroregionów z obszaru Wielkopolski: metropolitalnego (Poznan
wraz z powiatem ziemskim), miejsko-wiejskiego o silnym potencjale
turystyczno-kulturowym (Powiat gnieźnieński) oraz miejsko-wiejskiego o średnim
potencjale turystyczno-kulturowym (Powiat Wolsztyński). Zamieszczone przykłady
umożliwią samodzielną analizę innych obszarów w Polsce w oparciu o
przedstawione tu kryteria oraz istniejący materiał informacyjny, dotyczący
konkretnego powiatu, dostępny w siedzibie władz a także zebraną na miejscu w
poszczególnych obiektach dokumentację. Waloryzacja może być także wykonywana w
ramach ćwiczeń terenowych w trakcie studiów specjalistycznych turystyki
kulturowej.
Zalecana częstotliwość waloryzacji:
Raz dokonana analiza potencjału turystyczno-kulturowego nie pozostaje niezmienna. Dotyczy to wszystkich kategorii
analizy, choć w stopniu najmniejszym pierwszej i najistotniejszej z nich.
Zmiany w tej dziedzinie zachodzą stosunkowo rzadko, jednak na przykład otwarcie
nowego muzeum czy galerii albo znaczna modernizacja istniejących, udostępnienie
rewaloryzowanego zabytku, otwarcie szlaku turystycznego, pojawienie się nowego
eventu kulturalnego czy zmiana kategorii ważnego obiektu (jak np. nadanie mu
statusu Pomnika Historii) zmienia ocenę tej sfery czasem z znacznym stopniu.
Częściej jeszcze zachodzą zmiany w pozostałych kategoriach: pojawiają się nowe
autostrady i drogi ekspresowe, otwierane i zamykane są połączenia kolejowe,
buduje się hotele i otwiera restauracje, pojawiają się nowe publikacje i
otwierane są, rozbudowywane lub zamykane
obiekty kulturalne, rozrywkowe czy sportowe. Z uwagi na to, dla zachowania
względnej aktualności, należałoby
powtarzać analizę przynajmniej w odstępnie 3 lat, uzupełniając poszczególne jej
punkty o zyski, zmiany i straty. Powtórne przeprowadzenie analizy jest znacznie
mniej pracochłonne, ponieważ może opierać się na wynikach poprzedniej,
weryfikując je tylko i uzupełniając o nowe obiekty lub zmiany w poszczególnych
kategoriach.
5.3. Kategorie i elementy
waloryzacji turystyczno-kulturowej mikroregionów.
Wyznaczając kategorie waloryzacji
oraz liczbę punktów przyznawanych za poszczególne elementy uwzględniono
najważniejsze oficjalne listy obiektów kultury (jak lista obiektów Światowego
Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO i listę Pomników Historii (por. rozdz. 2.1.1.),
natomiast w ocenie znaczenia obiektów kulturowych (międzynarodowego, krajowego
i regionalnego), kierowaliśmy się zasadniczo zestawieniem i trójstopniową
hierarchią opartą na podziale Mikułowskiego i współautorów opracowania[19],
w przypadkach muzeów i galerii także dwustopniowym podziałem zaproponowanym
przez A. Steinecke [20]
ustalając znaczenie pozostałych obiektów i wydarzeń zgodnie z podawaną w
opracowaniach monograficznych lub na oficjalnych stronach internetowych liczbą
odwiedzających w ostatnich latach. W klasyfikacji obiektów infrastruktury
turystycznej i komunikacyjnej uwzględniona została oficjalna kategoryzacja (jak
w przypadku hoteli), wielkość i oferta (jak w przypadku restauracji, ale także
obiektów sportowych) oraz oficjalne dane użytkowe, np. rozkłady jazdy, czy
odległość zgodna z atlasami drogowymi (jak w przypadku połączeń komunikacyjnych
i dystansów drogowych). W kategoryzacji mniej znanych obiektów kulturowych
pomocne są także dane dostępne w
urzędach konserwatorów zabytków oraz urzędach władz samorządowych (gminnych i
powiatowych).
Wewnętrzny
podział poszczególnych kategorii na mniejsze grupy (np. IA, IIC itd.) ma dwie
przyczyny. W przypadku kategorii głównej
(I) ma to na celu ułatwić ocenę potencjału turystycznego w odniesieniu do
poszczególnych typów turystyki
kulturowej i tym samym dopomóc w ustaleniu preferencji oraz strategii
rozwojowych dla turystyki w danym regionie, które mogą w ten sposób zostać
zorientowane na rodzaj turystyki o faktycznie najwyższym potencjale. Wyniki
liczone osobno dla poszczególnych typów obiektów mogą także zasygnalizować
ewentualną tematykę szlaków turystyczno-kulturowych (por. 4.6.), do których
tworzenia lub rozszerzania region może się przyłączyć na podstawie posiadanych
atrakcji. W przypadku pozostałych kategorii (II, III, i IV) podział dodatkowy
ma umożliwić lepszą orientację w
ewentualnych brakach w poszczególnych
dziedzinach potrzebnej turystyce infrastruktury lub innych powiązanych z nią
ofert spędzania czasu wolnego.
W
procesie waloryzacji w przypadku niektórych miejsc i obiektów zastosowana
została zasada punktowania tylko określonej liczby obiektów tego samego
rodzaju. W odniesieniu do obiektów atrakcyjnych turystycznie wiąże się to z
faktem, że turyści z reguły nie są w stanie zwiedzić wszystkich takich
obiektów, zwłaszcza w dużych ośrodkach miejskich. Ponadto ich decyzja podjęcia
podróży do danej miejscowości wynika zazwyczaj ze świadomości istnienia jednego
lub najwyżej kilku takich obiektów, pozostałe zatem nie grają istotnej roli
jako potencjalne „magnesy turystyczne”. W przypadku obiektów z pozostałych
kategorii (np. hoteli lub restauracji) ograniczenie do kilku obiektów danej
kategorii wynika z faktu, że dla turystyki kulturowej (jako zjawiska o skali
mniejszej niż np. turystyka rekreacyjna) bardziej od liczby obiektów
infrastruktury istotny jest fakt, że oferta noclegowa zawiera wszystkie kategorie i tym samym
kieruje się do rożnych grup turystów kulturowych, a także, że oferta
gastronomiczna posiada cechy autentyczności regionalnej (kuchnia regionalna,
tradycyjna), mniej zaś znacząca jest liczba samych obiektów i miejsc
noclegowych lub miejsc restauracyjnych, o ile tylko nie są to obiekty pojedyncze,
nie gwarantujące stałej możliwości skorzystania z ich usług.
Kategoria I: Potencjalne cele
turystyki kulturowej
I.A: Zabytki:
I.A. a) Obiekty sakralne:
Historyczna katedra[21] (12
punktów),
Historyczna bazylika[22] (za
pierwsze dwie, punkty tylko wówczas, jeśli nie są katedrami) (6),
Historyczny zespół sakralny[23]
dużej wielkości Z (pierwsze dwa) (6)
Mniejszy lub częściowo zachowany
historyczny zespół sakralny (pierwsze dwa) (3)
Historyczna znacząca świątynia
innych religii ZD [24] (za
pierwsze dwie) (6)
Sanktuarium historyczne[25] o
znaczeniu międzynarodowym (10)
Sanktuarium historyczne o
znaczeniu krajowym lub regionalnym (diecezjalnym) (jedno pierwsze) (6)
Sanktuarium o znaczeniu
ponadregionalnym bez historycznego kultu (za pierwsze dwa) (7)
Inne sanktuarium tej rangi lub
sanktuarium o znaczeniu regionalnym bez historycznego kultu (za pierwsze dwa)
(3)
Inna historyczna stale dostępna
świątynia innych wyznań i religii (4)
Inna świątynia innych wyznań i
religii Z (2)
Aktualna siedziba biskupia[26] (6)
Inny obiekt sakralny o znacznych
walorach architektonicznych (za pierwsze trzy) (4) –
I.A. b)Zamki i pałace:
Monumentalny zamek lub pałac
historyczny[27], miejsce ważnych wydarzeń
ZD (za pierwsze trzy) (12)
Monumentalny zamek lub pałac
historyczny, ZD (za pierwsze trzy) (10)
Zamek lub pałac historyczny,
miejsce ważnych wydarzeń ZD (za pierwsze trzy)(5)
Zamek lub pałac historyczny ZD
(za pierwsze trzy) (3)
Zamek lub pałac stylizowany[28] D
(za pierwsze dwa*) (2)
Dwór lub inna rezydencja, miejsce
ważnych wydarzeń ZD (za pierwsze trzy) (6)
Ruina historycznego
zamku/grodu/pałacu D (za pierwsze trzy***) (2)
Ruina historycznego zamku,
pałacu, grodu niedostępna (za pierwsze trzy****) (1)
I.A. c) Inne zabytkowe obiekty
architektoniczne i techniczne:
Średniowieczny cenny zespół
urbanistyczny [29] z rynkiem i ulicami,
zachowany w znacznej części (za pierwsze trzy) (12)
Inny cenny zespół urbanistyczny
na przynajmniej krajową skalę (10)
Historyczny zespół urbanistyczny
z rynkiem, zachowany we fragmentach (pierwsze dwa) (3)
Budynek o znacznych walorach
architektonicznych
[30],
miejsce ważnych wydarzeń ZD (pierwsze trzy) (6)
Budynek o znacznych walorach
architektonicznych, miejsce ważnych wydarzeń*
[31] Z
(pierwsze dwa**) (3)
Budynek o znacznych walorach
architektonicznych ZD (pierwsze trzy**) (4)
Budynek – miejsce ważnych
wydarzeń ZD (pierwsze dwa***)(4)
Budynek o znacznych walorach
architektonicznych Z (pierwsze trzy****) (3)
Budynek, miejsce ważnych wydarzeń
Z (pierwsze dwa*****)(1)
Historyczne fortyfikacje miejskie
zachowane z znacznej części ZD (4)
Znaczne fragmenty historycznych
fortyfikacji miejskich (2)
Ruiny fortyfikacji miejskich (1)
Zachowane w znacznej części
zespoły zabytkowe związane z dziejami innych niż polska grup etnicznych (za
pierwsze dwa zespoły) (7)
Pojedyncze zabytki związane z
dziejami innych grup etnicznych ZD (za pierwsze dwa*) (4)
Częściowo zniszczone lub
niedostępne obiekty związane z innymi grupami etnicznymi (pierwsze dwa) (1)
Zabytek techniki/obiekt
przemysłowy o znaczeniu międzynarodowym ZD (pierwszy) (10)
Zabytek techniki/obiekt
przemysłowy o znaczeniu krajowym ZD (pierwsze dwa*) (7)
Zabytek techniki/obiekt
przemysłowy o znaczeniu regionalnym ZD (do trzech***) (3)
Historyczna funkcjonująca stale
[32]
linia kolejowa lub żeglugowa (tylko za przystanek początkowy lub końcowy danej
linii) (6)
Historyczna funkcjonująca
sezonowo lub nieregularnie linia kolejowa lub żeglugowa (lub przystanki
pośrednie linii stałej) (za pierwszy przystanek** 4)
I.A. d) Obiekty militarne:
Zespół forteczny o bardzo dużym
znaczeniu militarnym, zachowany w znacznej części ZD (10)
Zespół forteczny o mniejszym
znaczeniu lub zachowany w mniejszej części* ZD (4)
Zespół forteczny o mniejszym
znaczeniu, dostępny sezonowo lub w mniejszej części** (2)
Pojedyncze zachowane obiekty
forteczne ZD (za pierwsze dwa***) (2)
Pojedyncze obiekty forteczne
częściowo dostępne, ruiny fortec (pierwsze dwie****) (1)
Zachowana w dużej części,
dostępna linia umocnień, ważna strategicznie (pierwsze dwie) (4)
Zachowana w niewielkiej części,
dostępna linia umocnień* (2)
Pojedyncze dostępne fragmenty
umocnień (pierwsze dwa)** (1)
Dodatkowe punkty za obiekty
dziedzictwa kulturowego:
Obiekt Dziedzictwa Kulturowego o
znaczeniu międzynarodowym ZD: UNESCO (dodatkowo 30),
Obiekt będący na polskiej liście
Pomników Historii ZD (dodatkowo, jeśli nie znajduje się on na liście UNESCO)
(15)
Przy braku ogólnej dostępności
obiektów z tej grupy punkty są odejmowane, pozostawia się tylko 1/3 punktów przyznanych za dany obiekt, jeśli
inaczej nie wskazano.
Dodatkowe punkty za wszystkie
obiekty wpisanych powyżej klas:
Za stałych przewodników
obiektowych w j. polskim (za pierwsze pięć) (po 2 pkt)
Za minimum dwa języki obce w
ofercie przewodników obiektowych (w pierwszych pięciu) (1 pkt)
Za możliwość zamówienia
przewodnika obiektowego (pierwsze pięć*) (1 pkt)
Za minimum dwa języki obce w
ofercie przewodników obiektowych (w pierwszych pięciu) (po 1 pkt)
Przewodniki elektroniczne po
obiekcie (za pierwsze trzy) (1),
Wersje obcojęzyczne przewodników
elektronicznych (przynajmniej dwie wersje obcojęzyczne, w pierwszych trzech
obiektach) (dodatkowo po 1 pkt)
Własny materiał informacyjny w
obiekcie, jak publikacje monograficzne, albumy (za pierwsze trzy obiekty) (1 pkt),
Własny materiał informacyjny w
obiekcie w językach obcych (przynajmniej dwóch) w pierwszych trzech obiektach
(1 pkt)
Za bardzo dobry stan konserwacji
i estetyki najważniejszych trzech obiektów (element uznaniowy) można doliczyć w
sumie od 1 do 2 punktów dla całego regionu)
I.B. Miejsca historyczne lub
znaczące:
I.B. a) Budowle historyczne i
monumenty:
Monumenty (pomniki) o znaczeniu
międzynarodowym (każdy) (8)
Monumenty (pomniki) o znaczeniu
krajowym (do trzech*) (6)
Monumenty (pomniki) o znaczeniu
regionalnym
[33] (do trzech) (2)
Pomniki lub obiekty małej
architektury
[34] o znaczeniu lokalnym (do
trzech****) (1)
Miejsca historyczne
[35] o
znaczeniu międzynarodowym (do trzech) (8)
Miejsca historyczne o znaczeniu
krajowym (do trzech) (4)
Miejsca historyczne o znaczeniu
regionalnym, (do trzech**) (2)
Miejsca związane z akcją utworów literackich o międzynarodowym
znaczeniu (za pierwsze trzy) (3)
Miejsca związane z akcją utworów
literackich o krajowym znaczeniu (za pierwsze trzy) (2)
Miejsca związane z biografią osób
o międzynarodowym znaczeniu (pierwsze trzy) (3)
Miejsca związane z biografią osób
o krajowym znaczeniu (do trzech) ZD (2)
Miejsca związane z biografią osób
o krajowym znaczeniu niedostępne lub częściowo zachowane (za pierwsze dwa*) (1)
Miejsca związane z biografią osób
o regionalnym znaczeniu (pierwsze dwa) (1)
Miejsca związane z biografią osób
innej narodowości, ważnych w skali krajowej dla tych narodowości (za pierwsze
dwa) (2)
I.B. b) Cmentarze historyczne
Nekropolia zbiorowa władców
Polski (8),
Nekropolia zbiorowa innych
znanych w skali kraju osobistości (do
trzech) (5)
Nekropolia zbiorowa znanych
osobistości w skali regionu (do trzech) (2)
Pojedyncze miejsce pochówku
osobistości znanej w skali międzynarodowej (6)
Pojedyncze miejsce pochówku
osobistości znanej w skali kraju (do trzech) (2)
Pojedyncze miejsce pochówku
osobistości znanej w skali regionu (do trzech) (1)
Inny cmentarz zabytkowy z
ciekawymi obiektami sztuki sepulkralnej*** (do dwóch) ZD (1)
Za każdy cmentarz zabytkowy lub inną nekropolię o znacznie ograniczonej
dostępności
[36] – odejmuje się połowę
przyznanych punktów
I.B. c) Budowle współczesne
[37]
Budowle współczesne o bardzo
wysokiej wartości architektonicznej
[38] D
(do dwóch) – (5)
Budowle współczesne o bardzo
wysokiej wartości architektonicznej (niedostępne) (do dwóch*) (2)
Budowle współczesne o wysokiej
wartości architektonicznej
[39] (do
trzech**) (1)
I.C) Pojedyncze dzieła sztuki:
Pojedyncze
[40]
obiekty sztuki historycznej o znaczeniu międzynarodowym (10)
Pojedyncze obiekty sztuki o
znaczeniu krajowym (do trzech) (5)
Pojedyncze obiekty sztuki o
znaczeniu regionalnym (do trzech*) (3)
Obiekty, instalacje lub zespoły
sztuki współczesnej o znaczeniu międzynarodowym (9)
Obiekty, instalacje lub zespoły
sztuki współczesnej o znaczeniu krajowym (do trzech*) (5)
Obiekty, instalacje lub zespoły
sztuki współczesnej o znaczeniu regionalnym (do trzech**) (2)
I.D. Muzea i wystawy (w
tym skanseny, galerie, muzea techniki)
Muzea o znaczeniu międzynarodowym
(10)
Muzea o znaczeniu krajowym (do
trzech) (8)
Muzea o znaczeniu regionalnym (do
trzech) (5)
Muzea o znaczeniu lokalnym (do
trzech***) (2)
Muzea typu skansenowskiego duże
[41] o
przynajmniej regionalnym zasięgu (10)
Inne muzea typu skansenowskiego
(za pierwsze dwa) (6)
Zorganizowane w ostatnim roku
wystawy czasowe o zasięgu krajowym (w sumie za pierwsze trzy) (4)
Zorganizowane w ostatnim roku
wystawy czasowe o zasięgu regionalnym* (w sumie za pierwsze trzy) (2)
Organizacja Nocy Muzeów w
regionie na dużą skalę (ponad 10 placówek) (4)
Organizacja
Nocy Muzeów w regionie na mniejszą skalę* (3-9 placówek) (2)
Lokalne izby pamięci,
ogólnodostępne prywatne kolekcje pamiątek (do trzech****) (1)
Samodzielne prezentacje
multimedialne (pierwsze dwie) (4)
Przy wszystkich uwzględnionych
powyżej muzeach i ekspozycjach dodatkowe
punkty za:
Ekspozycje i prezentacje
multimedialne (do dwóch) (2)
Wersje obcojęzyczne ekspozycji i
prezentacji multimedialnych (do dwóch) (za każdą 1)
Ekspozycje i prezentacje
[42] albo
samodzielne placówki muzealne związane tematycznie z innymi grupami narodowymi
lub etnicznymi, dziejami innych państw lub narodów (za pierwsze dwie z objaśnieniami
w innym języku) (3)
Przewodniki elektroniczne (1)
Wersje obcojęzyczne przewodników
elektronicznych (do 2 języków za każdy:) (1)
Przewodnicy obiektowi stali (2)
Przewodnicy obcojęzyczni
obiektowi stali za każdy język do trzech (1)
Przewodnicy obiektowi na
wcześniejsze zamówienie (1)
Przewodnicy obiektowi na
wcześniejsze zamówienie w przynajmniej 2 językach obcych (1)
Własny materiał informacyjny
[43],
wydany nie dawniej niż przed 5 laty (1)
Wersje obcojęzyczne własnego
materiału informacyjnego (minimum dwie wersje) (1)
Sklep muzealny otwarty w
godzinach pracy muzeum (1)
Przy muzeach o znaczeniu krajowym
dodatkowe punkty za:
Opis zbiorów w językach obcych
(1)
Pojedyncze eksponaty (kolekcje) o
znaczeniu międzynarodowym
[44] (do dwóch w sumie) (2)
Przy muzeach regionalnych i
lokalnych punkty dodatkowe za:
Stałe godziny otwarcia (1)
Pojedyncze eksponaty lub kolekcje
o znaczeniu międzynarodowym (do dwóch w sumie) (2) Pojedyncze eksponaty o
znaczeniu krajowym (najwyżej jeden) (1)
Każdą wystawę tematyczną stałą
powyżej czterech (do dwóch w sumie) (1)
Własny materiał informacyjny,
opracowania mniejsze (broszury, foldery) (1)
I.E. Eventy kulturowe:
Regularne
[45]
eventy kultury wysokiej
[46] o
znaczeniu międzynarodowym (7)
Regularne eventy kultury wysokiej
o znaczeniu krajowym (do dwóch) (6)
Regularne eventy kultury wysokiej
o znaczeniu regionalnym (do dwóch) (4)
Regularne eventy kultury masowej
[47] o
znaczeniu międzynarodowym (7)
Regularne eventy kultury masowej
o znaczeniu krajowym (do trzech) (6)
Regularne eventy kultury masowej
o znaczeniu regionalnym (do trzech) (4)
Regularne inscenizacje
historyczne lub militarne o znaczeniu
międzynarodowym (7)
Regularne inscenizacje
historyczne lub militarne o znaczeniu krajowym (do dwóch) (6)
Regularne inscenizacje historyczne
lub militarne o znaczeniu regionalnym (do dwóch) (4)
Rzadsze
[48]
eventy kultury wysokiej lub masowej o znaczeniu międzynarodowym (jeden)(4)
Regularne działanie na terenie
regionu
[49] grup
inscenizacji historycznej (za pierwsze dwie) (5)
Dodatkowy punkt przyznaje się za
każdy dzień trwania danego eventu kultury masowej ponad 4 dni, (jednak nie
więcej niż 3 punkty w sumie)
I.F. Funkcjonujące zakłady
przemysłowe:
Z ofertą turystyczną (do dwóch)
(2)
Z ofertą kulturową
[50] (do
dwóch): (2)
Dodatek za obsługę w językach
obcych: (minimum dwa języki obce) (za
każdą ofertę) (1)
I.G. Kulturowo znacząca oferta
przyrodnicza:
ZOO, Akwaria, Parki Dzikich
Zwierząt, inne duże obiekty zoologiczne (za każdy do trzech) (4)
Park Narodowy z Muzeum
Przyrodniczym na terenie regionu
[51] (za
każdy) (8)
Park Krajobrazowy na terenie
regionu (do trzech) (2)
Rezerwat przyrody na terenie
regionu (Poza Parkami Narodowymi i Krajobrazowymi) do trzech) (1)
Ogród Botaniczny, Palmiarnia,
Arboretum (za pierwsze dwa obiekty) (4)
Ogród przy rezydencji, park
kultywowany (za pierwsze dwa obiekty) (2)
Park miejski duży kultywowany
(pow. od 4 ha)
z obiektami sztuki (za pierwsze dwa) (2)
Park miejski duży,
kultywowany, bez obiektów sztuki* (za
pierwsze dwa) (1)
Park miejski mniejszy
(powierzchnia od 1-4 ha)
z obiektami sztuki** (za pierwszy) (1)
I.H. Szlaki kulturowe:
Przebiegające przez region lub
jego miejscowości materialne
[52]
szlaki turystyczne o znaczeniu międzynarodowym
(8)
Przebiegające przez region lub
jego miejscowości materialne szlaki o znaczeniu krajowym(za pierwsze trzy) (6),
Przebiegające przez region
materialne szlaki turystyczne o znaczeniu regionalnym (za pierwsze dwa) (3)
Materialne szlaki turystyczne w
regionie (własne) (za pierwsze trzy) (3)
Materialne szlaki lub trasy w
poszczególnych miejscowościach regionu (za pierwsze trzy) (3)
Wirtualne szlaki turystyczne
[53],
przebiegające przez teren regionu (za
pierwsze trzy) (2) Wirtualne trasy tematyczne w miejscowościach regionu (za
pierwsze trzy) (1)
Podziemne trasy turystyczne stale
dostępne na terenie regionu (7)
Regularna oferta objazdu
turystycznego z przewodnikiem (za pierwsze dwie trasy) (3)
Oferta objazdu turystycznego w
przewodnikiem na zamówienie (za pierwsze dwie trasy) (1)
Dodatkowe wersje językowe oferty
objazdu z przewodnikiem (za dwie pierwsze) (1)
Kategoria II: Elementy obsługi
turystycznej:
II.A. Informacja turystyczna:
Informacja turystyczna na
miejscu, regularnie czynna (2)
Informacja w językach obcych, (za
każdy język do trzech) (1)
Przewodnicy miejscy lub terenowi
na zamówienie (3)
Przewodnicy miejscy lub terenowi,
(za każdy język do czterech) (1)
Aktualny
[54]
własny materiał informacyjny wysokiej jakości na temat regionu lub jego
miejscowości (ogólnie) (2)
Wersje obcojęzyczne materiału
informacyjnego wysokiej jakości (każdy język do trzech) (1)
Pozostały* aktualny materiał
informacyjny
[55]: (1)
Wersje obcojęzyczne pozostałego
materiału informacyjnego* (od dwóch języków) (1)
II.B. Infrastruktura
turystyczna:
Hotele 5,4,3,2,1-gwiazdkowe, hostele, schroniska, kwatery zorganizowane
[56] –
(za pierwsze dwa obiekty każdej kategorii) (2)
Istniejąca oferta pakietowa
[57]
hoteli z usługami turystycznymi (za pierwsze dwie oferty w różnych klasach (1)
Restauracje
[58] z
autentyczną kuchnią regionalną
[59], (za
pierwszy obiekt) (3)
Restauracje z autentyczną krajową
kuchnią tradycyjną (za pierwszy inny
[60]
obiekt) (2)
Inne restauracje (za pierwszy
obiekt) (1)
Dodatkowe punkty za historyczne
wnętrza restauracji (za pierwsze dwa obiekty) (1)
Dodatkowe punkty za ofertę
kulturową w restauracji
[61] (za
pierwsze dwa obiekty) (1)
Dodatkowe punkty za restauracje
otwarte po godzinie 22 (za pierwszą) (1)
Dodatkowe punkty za restauracje
otwarte po godzinie 24 (za pierwszą) (1)
Bistra, bary (za pierwszy obiekt)
(1)
Możliwość wynajęcia
[62] na
miejscu autokaru, minibusa, samochodu (za pierwsze dwie oferty) (2)
II.C. Infrastruktura komunikacyjna:
Lotnisko z połączeniami
międzynarodowymi w odległości mniej niż 50 km od centrum regionu (1 godzina na dotarcie) (4)
Lotnisko z połączeniami
krajowymi* w odległości mniej niż 50
km od centrum regionu (3)
Duży dworzec kolejowy
[63] na
miejscu (za pierwszy) (3)
Inny* dworzec kolejowy
[64] na
miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec autobusowy
[65] na
miejscu (za pierwszy) (2)
Przystanek* autobusowy
[66] na
miejscu (za pierwszy) (1)
Port pasażerski morski
[67] na
miejscu (za pierwszy) (3)
Czynna przystań* pasażerska
morska lub rzeczna (za pierwszą) (1)
Autostrada lub droga szybkiego
ruchu w odległości mniej niż 20
km
[68] (za
pierwsze dwie) (4)
Droga ekspresowa lub droga główna
krajowa w odległości mniej niż 10
km (za pierwsze dwie) (2)
Inne połączenie* bez utrudnień
dla autokarów (za pierwsze dwa) (1)
Obecność komunikacji miejskiej,
gminnej, regionalnej
[69] (2)
Kursy nocne komunikacji
miejskiej, gminnej, regionalnej (1)
Całodobowa oferta taxi na miejscu
(1)
Stała oferta powozów, bryczek i
inna retro (za pierwszą ofertę) (3)
Oferta powozów, bryczek i inna
retro na zamówienie (za pierwszą ofertę) (1)
II.D. Promocja turystyczna:
Samodzielny udział regionu lub
wchodzących w jego skład miejscowości, gmin
lub obiektów w światowych
prestiżowych targach turystycznych (za każde stoisko w roku do trzech) (3)
Samodzielny udział regionu lub
innych podmiotów (jak wyżej) w krajowych targach turystycznych* (za każde
stoisko do trzech) (2)
Wydawanie regularnych publikacji
o charakterze promocyjnym (za pierwsze 2 w ostatnim roku) (1)
Zorganizowanie podróży/wizyty
medialnej
[70] w ostatnich 2 latach (2)
Zorganizowanie konferencji
naukowej lub popularyzacyjnej związanej z turystyką w ciągu ostatniego roku (1)
Kategoria III: Pozostała
oferta czasu wolnego:
III.A. Instytucje Kultury
Teatr stały
[71] (za
pierwszy obiekt) (3)
Filharmonia na miejscu (3)
Stała oferta
[72]
koncertów muzycznych* (za pierwszą ofertę) (2)
Sezonowa oferta teatralna lub
muzyczna** (za pierwsze dwie) (1)
Opera na miejscu (2)
Teatr muzyczny (operetka, rewia
lub musical) na miejscu (za pierwszą ofertę) (2)
Kino stałe (za pierwszy obiekt)
(2)
III.B. Atrakcje krajobrazowe:
Góry ze znakowanymi szlakami
turystycznymi na terenie regionu (2)
Jeziora (zdatne do kąpieli,
dostępne) ze szlakami pieszymi/rowerowymi (pierwszy akwen) (2)
Brzeg morski na terenie regionu
(3)
Pomniki przyrody (za pierwsze
dwa) (1)
Wieże widokowe stale dostępne (za
pierwsze dwie) (1)
Możliwość zamówienia lotu
turystycznego nad regionem lub miejscowością (za pierwszą) (3)
III.C. Oferta sportowa,
edukacyjna i rekreacyjna
[73]:
Baseny kryte ogólnodostępne – (za
pierwszy obiekt) (2)
Baseny otwarte ogólnodostępne –
(za pierwszy obiekt przy braku basenu krytego) (1)
Plaże morskie ogólnodostępne,
plaże jeziorne, rzeczne – (za pierwszy obiekt) (2)
Stała oferta kursów językowych
[74]
ogólnodostępnych (za pierwszą ofertę) (2)
Sezonowa* oferta kursów
językowych ogólnodostępnych (za pierwszą ofertę) (1)
Stałe centra sportowe
[75] z
ofertą ogólnodostępną (za pierwszy obiekt)
(2)
Sezonowe* centra sportowe z
oferta ogólnodostępną (za pierwszy obiekt)(1)
Stadiony sportowe (za pierwszy
obiekt) (1)
Szkoły i szkolenia sportowe
ogólnodostępne (jeździeckie, lotnicze, inne) (pierwsze dwa) (1)
Lodowiska ogólnodostępne stałe
(za pierwszy obiekt (2)
Lodowiska sezonowe* (za pierwszy
obiekt) (1)
Kategoria IV: Inne czynniki wspierające
turystykę kulturową:
IV. A. Instytucje w regionie:
Obecność uniwersytetu
[76] w
regionie (za pierwszy) (4)
Obecność innej uczelni wyższej w
regionie
[77] (za pierwsze dwie) (2)
Obecność siedziby władz
państwowych
[78] (5)
Obecność siedziby władz
wojewódzkich (2)
IV.B. Oferta turystyki
zdrowotnej w regionie:
Oficjalne kurorty
[79] (za
pierwsze trzy miejscowości) (4)
Sanatoria i ogólnodostępne
ośrodki rehabilitacji
[80]
(punkty za pierwsze dwa obiekty)(2)
IV.C. Oferta turystyki
biznesowej w regionie:
[81]
Regularne
[82]
organizowanie imprez targowych o przynajmniej krajowym zasięgu (2)
Obecność krajowych central
wielkich firm
[83] w regionie (za pierwsze
trzy) (2)
Całoroczne centra konferencyjne
(za pierwszy obiekt) (3)
IV.D. Oferta shoppingu w
regionie:
[84]
Galeria zakupów o znaczeniu
regionalnym (za pierwszy obiekt) (4) za jeden następny (2)
Autoryzowany punkt sprzedaży
specyficznych produktów regionalnych z patentem europejskim (za pierwszy
obiekt) (2)
Autoryzowany punkt sprzedaży
specyficznych produktów regionalnych znanych na skalę krajową (za pierwszy
obiekt) (1),
Deptak handlowy (za pierwszy) (2)
IV.E. Zagraniczne Partnerstwa
Miast i Regionów:
[85]
Istnienie zagranicznych związków
partnerskich regionu lub jego miejscowości (pierwsze cztery) (1)
5.4. Etapy działań przy ocenie
regionu i interpretacja wyników.
Etap 1. Etap obejmuje
zebranie wszelkiego dostępnego materiału, dotyczącego obiektów uwzględnianych w podejmowanej
waloryzacji. Należą do niego najpierw oficjalne informatory turystyczne regionu
lub jego miejscowości, poszczególnych placówek i obiektów, oferty biur podróży
z danego regionu i proponujących podróże do tego regionu lub obejmujące go swym
programem (ten materiał nie musi być wyczerpujący do celów naszej oceny,
wystarczy by był możliwie najbardziej obszerny), aktualne (nie starsze niż
około 5 lat) publikacje krajoznawcze poświęcone regionowi lub jego
poszczególnym miejscowościom albo uwzględniające region.
Etap 2. Posiadając
materiał, który udało się zebrać na poprzednim etapie pracy, należy teraz odbyć szczegółowy objazd
regionu, kontaktując się przy tym i zbierając brakujące oraz uzupełniające
materiały w urzędach państwowych i ich poszczególnych agendach (właściwy urząd
marszałkowski, starostwo powiatowe, urzędy gminne) dotyczące zarejestrowanych
zabytków, terenów zielonych, oznaczonych szlaków turystycznych, funkcjonujących
usług z dziedziny infrastruktury (np. hotelowych, transportowych,
gastronomicznych, sportowych, oferty kulturalnej) oraz innych potrzebnych do
waloryzacji instytucji (np. funkcjonujące w regionie uczelnie). W ramach
objazdu regionu należy osobiście zwiedzić wybrane do oceny na podstawie
posiadanego materiału (jeśli region ma wielką ofertę ) lub wszystkie (jeśli jest to oferta mniejsza) obiekty
kulturowe, oraz inne obiekty i miejsca o znaczeniu turystycznym, wymienione w
poszczególnych kategoriach, zbierając ich własny materiał informacyjny i
weryfikując go na miejscu, dowiadując się o opis zbiorów, wystawy czasowe,
przewodników i ich ofertę językową. W wybranych do oceny obiektach
infrastruktury gastronomicznej należy przekonać się osobiście o faktycznym
stanie oferty (np. stwierdzić na miejscu
istnienie historycznego wystroju restauracji, jej regionalnego menu czy
godziny otwarcia). Zaleca się także sporządzenie dokumentacji fotograficznej
obiektów nie posiadających własnej dokumentacji (np. monumentów, cmentarzy,
pozostałości umocnień), a także stanu konserwacji wybranych do oceny obiektów.
Etap 3. Na tym etapie
należy uzupełnić posiadane informacje za
pomocą zapytań, kierowanych do zarządzających poszczególnymi obiektami (przy
czym informacje ze stron internetowych obiektów powinny być weryfikowane
przynajmniej telefonicznie lub pisemnie, wyrywkowo także na miejscu).
Etap 4. Na podstawie
materiału specjalistycznego (jak np. opracowania naukowe, raporty statystyczne
instytucji badających ruch turystyczny, rejestry sanktuariów w fachowych
pozycjach lub na oficjalnych stronach internetowych diecezji) a także ostatecznie
na drodze konsultacji ze specjalistami (np. muzealnikiem, historykiem
sztuki, historykiem regionalistą,
architektem lub konserwatorem, przedstawicielem kurii biskupiej) należy ustalić
rangę i klasę uwzględnianych w ocenie obiektów. Przykładowo: czy w konkretnym
przypadku mamy do czynienia ze
„średniowiecznym cennym zespołem urbanistycznym” czy tylko z „historycznym
zespołem urbanistycznym z rynkiem”, albo czy XVII-wieczna forteca w badanym
regionie to „zespół umocnień o bardzo
dużym znaczeniu militarnym” czy tez „zespół umocnień o mniejszym znaczeniu”,
zaś oceniany szczególnie wartościowy eksponat ma międzynarodowe, czy też może
tylko regionalne znaczenie. W razie potrzeby analiza ilości i składu etnicznego
wycieczek przybywających do danego obiektu np. z okresu ostatnich 12 miesięcy
może być podstawą decyzji o jego zakwalifikowaniu do obiektów o znaczeniu regionalnym, ponadregionalnym czy
międzynarodowym.
Etap 5. W ostatnim etapie
należy wpisać poszczególne obiekty do kategorii oceny i nanieść właściwą dla
nich punktację, usunąć kategorie zbędne (dla których brak obiektów w regionie) i podliczyć ogólną
punktację dla regionu.
Oceny potencjału regionu
dokonuje się na podstawie uzyskanej za pomocą wyżej opisanych działań punktacji. Należy ją odczytywać w następujący
sposób:
Region o sumie mniej niż 100
punktów w kategorii I posiada mały potencjał turystyczno-kulturowy i nie
musi być dalej oceniany. Taki region nie posiada z reguły potencjalnych
możliwości rozwoju w tej dziedzinie i powinien skupić swoje ewentualne
wysiłki na innych rodzajach turystyki. W
takim przypadku należy jedynie sprawdzić, na jakim obiekcie lub miejscu
koncentruje się największa liczba punktów z
kategorii I (także punktów dodatkowych, przydzielanych za dodatkowe
oferty w poszczególnych obiektach, materiał informacyjny, ofertę przewodnicką
itd.), by wyznaczyć ewentualny pojedynczy punkt ogniskujący turystykę
kulturową. Punkt ten może być elementem programu podróży objazdowych, lub celem
jednodniowych wycieczek, podejmowanych z innych regionów, nie będzie jednak
generował ruchu turystycznego do regionu. Jego istnienie i popularyzacja
może wpłynąć pozytywnie na rozwój tylko niektórych związanych z turystyką
usług (jak gastronomia).
Region o sumie 100-250 punktów
w kategorii I posiada średni potencjał turystyczno-kulturowy, generowany w
dużej mierze przez istnienie jednego typu bardzo silnych atrakcji
turystyczno-kulturowych, albo kilku typów atrakcji o słabszym oddziaływaniu. W
przypadku takiego regionu potrzebne będzie działanie w dwóch aspektach.
Pierwszym będzie analiza pozostałych kategorii waloryzacji w celu wyznaczenia
czynników wzmacniających lub osłabiających ofertę turystyczno-kulturową i
wyciągnięcia ewentualnych wniosków dla celu dalszych analiz (np. analizy SWOT
dla produktów turystycznych regionu) lub konkretnych działań w kierunku poprawy
oferty. Druga, szczegółowa analiza
wewnętrzna powinna dotyczyć pierwszej kategorii waloryzowanych obiektów i
doprowadzić do stwierdzenia typu atrakcji turystyczno-kulturowych, wokół
którego - jako „magnesu” turystyczno-kulturowego - można konstruować
specyficzną ofertę regionu. Celem takiej oferty (np. oferty pakietowej) jest
spowodowanie większego napływu turystów kulturowych do regionu, ich
zainteresowanie się innymi typami oferty kulturowej i tym samym wydłużenie ich
czasu pozostawania w regionie (lub odpowiednia modyfikacja programów wypraw
zorganizowanych, zmierzająca w tym samym kierunku).
Region o sumie 250-450 punktów w kategorii I
posiada duży potencjał turystyczno-kulturowy. Jest
on generowany przez przynajmniej kilka typów silnych atrakcji
turystyczno-kulturowych, wśród których może (lecz niekoniecznie musi) wyróżniać
się jeden jako bardzo silny magnes
turystyczny. W regionie istnieje zatem względnie zróżnicowany krajobraz
kulturowy. W przypadku takiego regionu warto skupić się na tych typach
turystyki kulturowej, które – mając w regionie swoją podstawę materialną w
postaci atrakcji danego typu – są niedoceniane i nie dość popularyzowane albo
posiadają zbyt słabe zaplecze w postaci informacji, promocji i organizacji
obsługi turystycznej. Rozwijanie tych typów turystyki kulturowej w regionie
może poszerzyć jego ofertę i znacznie zwiększyć ilość odwiedzających, a także
przełożyć się na częstsze decyzje organizatorów turystyki i indywidualnych
turystów o przedłużeniu pobytu w regionie i co za tym idzie – na pełniejsze
wykorzystanie usług związanych z turystyką. W wyborze typów turystyki i
produktów turystycznych, które powinny być szczególnie mocno wspierane, warto
kierować się zasadą komplementarności (uzupełniania). Może to oznaczać np.
wspieranie w regionie o silnej turystyce dziedzictwa kulturowego, związanej z
ważną historyczną rolą danego regionu atrakcji nakierowanych na wzmożenie turystyki żywej historii, turystyki eventowej
lub nawet turystyki etnicznej, o ile obecność innych grup etnicznych w dziejach
tego regionu zaznaczyła się mocno i pozostawiła trwałe ślady w jego krajobrazie
kulturowym. W regionach o dużym potencjale kulturowym warto także zwrócić uwagę
na stan rozwoju infrastruktury służącej turystyce oraz spędzaniu czasu wolnego,
w czym pomocna może być analiza punktacji kategorii II i III. Analiza sytuacji
w tej dziedzinie może pomóc w podejmowaniu decyzji i tworzeniu planów
regionalnych, dotyczących kierunku rozwoju infrastrukturalnego regionu.
Region o sumie powyżej 450
punktów w kategorii I posiada wielki potencjał turystyczno-kulturowy.
Tworzy go przynajmniej kilka (lub nawet kilkanaście) różnych typów bardzo
silnych lub silnych atrakcji turystyczno-kulturowych. W regionie znajduje się
mocno zróżnicowany krajobraz kulturowy, niektóre zaś z jego atrakcji mają nie
tylko krajowy, ale i międzynarodowy zakres oddziaływania i przez to budują jego
znaczny potencjał w dziedzinie turystyki przyjazdowej. Zazwyczaj taki region
posiada także duże znaczenie historyczne w skali kraju. W odniesieniu do
takiego regionu warto przeprowadzić dokładniejszą analizę czwartej kategorii
waloryzacyjnej w celu ustalenia ewentualnych braków lub niewykorzystanych dla
celów turystyki kulturowej elementów tej kategorii (np. wykorzystania uczelni,
wymian międzynarodowych, przedsięwzięć władz publicznych i generowanego przez
nie ruchu osób jako potencjalnego rezerwuaru turystów kulturowych). Należy
także zanalizować te działy turystyki kulturowej, które mogłyby być
komplementarne wobec wiodących typów oferty kulturowej regionu i skupić się na
ich rozwijaniu. W oparciu o taki region z jego silnym i wieloaspektowym
potencjałem możliwa jest także (we współpracy z sąsiednimi a nawet dalszymi
regionami) budowa ciekawej i zróżnicowanej
tematycznie oferty turystyki miejskiej, a także studyjnej lub tematycznej (tej
ostatniej także za pomocą szlaków tematycznych), opartej m.in. na wątkach
historycznych, biograficznych, literackich, muzealnych i innych. Tym samym
region może stać się w dziedzinie turystyki kulturowej jednym z liderów rozwoju dla własnego makroregionu lub
w skali całego kraju. Również w odniesieniu do tak silnych regionów istnieją
zapewne mankamenty w konkretnych dziedzinach i aspektach obsługi turystycznej,
promocji lub nawet infrastruktury. Warto zatem w oparciu o analizę wszystkich
ocenianych elementów kategorii II, III i IV odnaleźć te słabości, poddać je i
ich przyczyny bardziej szczegółowym badaniom i przedstawić je organom lub osobom,
odpowiedzialnym za konkretne obiekty lub placówki albo za rozwój turystyki w regionie, aby mogły one podjąć działania
zmierzające do ich szybkiego (jeśli nie wymaga to większych kosztów i dłuższego
czasu) lub stopniowego usuwania.
[1] Por. Mikułowski B.,
Wyrzykowski J., Klasyfikacja atrakcyjności turystycznej obszarów,
miejscowości i obiektów turystycznych
Polski na potrzeby zagranicznej turystyki przyjazdowej, w: Uwarunkowania
rozwoju turystyki zagranicznej w Europie Środkowej i Wschodniej, zeszyt 2.,
Wydawca: Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki Instytutu Geograficznego
Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1993
[2] Por. T. Lijewski, B.
Mikułowski, J. Wyrzykowski, Geografia Turystyczna Polski, Polskie Wydawnictwo
ekonomiczne, Warszawa 2002, s. 33-180
[3] Por. Tamże, s. 111-149
[4] Por. Tamże. s. 180-185
[5] Por. G. Gołembski (red.)
Kompendium wiedzy o turystyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2002,
s. 339-346
[6] Tamże, s.345
[7] Por. Gołembski G., (red.)
Metody stymulowania rozwoju turystyki w ujęciu przestrzennym, Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu , Poznań 2002
[8] Por. Tamże, s. 26-27
[9] Por. Tamże. Autor wylicza
niektóre eventy kultury masowej w charakterystyce regionów, jak np. jarmarki i
konkursy organizowane w skansenie Wdzydze Kaszubskie (s. 84), przypisując im
punktacje w zależności od ich zasięgu oddziaływania (lokalny, regionalny oraz
krajowy-międzynarodowy.
[10] Por. Tamże. Jako przykład
może służyć tabela atrakcji turystycznych w gminach regionu kaszubskiego, s. 85
[11] Por. Sołowiej D., Weryfikacja
ocen integralnych atrakcyjności środowiska przyrodniczego człowieka w wybranych
systemach rekreacyjnych, Seria Geografia nr 53, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 1992
[12] Tamże, ocena
atrakcyjności stref miejskich s. 47-49,
strefy podmiejskiej s. 57-68.
[13] Por. Seweryn R.,
Zróżnicowanie atrakcyjności turystycznej Polski w układzie przestrzennym. Próba
pomiaru. w: Problemy Turystyki, vol. XXVI, 1-4 2003,Wydawca: Instytut
Turystyki, Warszawa 2003 s. 31-48
[14] Por. Tamże, objaśnienie
składu i wartości czynnika F2, s. 41 oraz korekta wartości czynników ma s. 44
[15] Tamże, tabela na s. 38
[16] Dokonany w opisany sposób
dobór czynników i ich proporcji przyniósł w efekcie obliczeń ustalenie
kolejności atrakcyjności poszczególnych województw, w której na czele znajdują
się województwa pomorskie (SMAT 75,1) i zachodniopomorskie (SMAT 71,3) (!), zaś
województwa małopolskie (SMAT 66,5) i mazowieckie (SMAT 58,9), notujące
największą liczbę turystów odpowiednio na 4. i 9.miejscu (por. tamże, zestawienie na s. 45).
[17] Nazwa typu analizy
pochodzi od angielskich słów „Strengths” – mocne strony, „Weaknesses”
– słabe strony, „Opportunities” – szanse i „Threats” –
zagrożenia. Analiza polega na zestawieniu posiadanych już informacji o obiekcie lub planowanym
przedsięwzięciu na te cztery kategorie
czynników strategicznych , a następnie ich zapis ( z pominięciem pozostałych
czynników) w postaci czterodzielnej macierzy i właściwa ocena.
[18] Por. Kaczmarek J.,
Stasiak A., Włodarczyk B., Produkt turystyczny. Pomysł, organizacja, zarządzanie,
Wyd. Polskie Wydawnictwa Ekonomiczne,
Warszawa 2005, s. 337
[19] Por. T. Lijewski, B.
Mikułowski, J. Wyrzykowski, Geografia Turystyczna Polski, dz. cyt. s. 181 i 185
[20] Por. Steinecke A., Kulturtourismus, dz. cyt. s. 131-132 dzieli muzea u inne obiekty kultury na
placówki o znaczeniu lokalnym i regionalnym, przyciągające głównie turystów z
bliższego terytorium oraz muzea o
znaczeniu ponadregionalnym i
międzynarodowym, z dużym udziałem turystów spoza regionu i zagranicznych wśród
zwiedzających.
[21] Określenie „historyczna
katedra” oznacza tu świątynię wybudowaną pierwotnie jako kościół biskupi.
[22] Określenie historyczna
bazylika oznacza tutaj kościół pochodzący najpóźniej z wieku XVIII posiadający
tytuł bazyliki
[23] Jako zespół sakralny
określamy tutaj klasztory, opactwa, kalwarie i inne. Punktacja przyznawana jest
im niezależnie od punktacji za główny kościół, o ile należy on do jednej z
wyższych klas (katedra lub bazylika). W przypadku zespołów sakralnych z wieloma
budynkami, kapliczkami lub pomnikami nie przyznaje się już punktów za
pojedyncze obiekty.
[24] Oznaczenie „Z” oznacza
dobry stopień zachowania zabytku, „D” oznacza ogólną dostępność obiektu. Obiekt
dostępny to taki, w którym może odbyć się zwiedzanie w podanych godzinach bez
specjalnego zapowiadania i rezerwacji dla turystów indywidualnych, natomiast
dopuszcza się ewentualną konieczność rezerwacji dla grup turystycznych.
[25] Sanktuarium historyczne –
tu: funkcjonujący ośrodek kultu więcej niż lokalnego znany już przed końcem
XVIII wieku
[26] Siedziba biskupia może
przyciągać turystów religijnych i kulturowych z uwagi na uroczystości lub
organizowane kongresy o charakterze pobożnościowym lub teologicznym.
[27] Pojecie „zamek lub pałac
historyczny” oznacza tutaj obiekt tego rodzaju, zbudowany przed połową XIX
wieku w jednym z historycznych stylów architektury europejskiej (romańskim
gotyckim, renesansowym, barokowym, rokokowym lub klasycystycznym), zachowany
choć w części w stanie oryginalnym.
[28] Za obiekt stylizowany
uważa się tutaj obiekt pochodzący z II polowy XIX w., z XX wieku lub współczesny, nawiązujący swym
stylem architektonicznym do jednego lub kilku ze stylów historycznych. Będą to
zatem obiekty wzniesione w jednym ze stylów historyzujących lub w stylu eklektycznym.
[29] Historyczny zespół
urbanistyczny oznacza tu zespół powstały
nie później niż z końcem XVIII wieku
[30] Budynkiem o znacznych
walorach architektonicznych jest tutaj dowolny budynek nie należący do żadnej z
wyżej wymienionych kategorii budowli, zbudowany w dowolnym okresie. Walory
architektoniczne i ich ranga mogą być określane za pomocą fachowych
przewodników, rejestru zabytków lub nawet empirycznie za pomocą liczby
zainteresowanych nimi grup zwiedzających. W ostateczności rangę można wyznaczyć
po konsultacjachze znawcami
architektury i/lub historii sztuki, opierając się na ich autorytecie.
[31] Gwiazdka oznacza że
obiekty danej kategorii należy punktować, jeśli nie było wystarczająco dużo
obiektów poprzedniej (wyższej) kategorii, by wyczerpać limit, dwie gwiazdki
oznaczają, że punktuje się obiekty danej kategorii, jeśli poprzednie dwie
kategorie nie wyczerpały swojego punktowanego limitu, trzy i cztery gwiazdki
odnoszą się odpowiednio do limitu trzech i czterech wyższych kategorii.
[32] Za funkcjonowanie stałe
uważa się minimum trzy kursy w tygodniu przez okres przynajmniej 8 miesięcy w
roku.
[33] Znaczenie wyrażeń
„region” i „regionalny” odnosi się tu do skali regionu historycznego, czyli
obszaru porównywalnego wielkością z województwem.
[34] Jako obiekty małej
architektury określamy tu ustawione samodzielnie
posągi, popiersia, figury, fontanny itp.
[35] Jako miejsca historyczne
określamy miejsca bitew, zawarcia układów, martyrologii, ważne dla literatury,
miejsca długoletniego przebywania lub śmierci ważnych osób. Punktacja zostaje
im przydzielona, o ile nie były punktowane w poprzednich kategoriach w
podklasie „miejsce ważnych wydarzeń”.
[36] Znacznie ograniczona
dostępność obiektu oznacza np. brak otwarcia w określonych godzinach,
konieczność zamawiania otwarcia obiektu przed odwiedzeniem go.
[37] Za budowle współczesne
uważa się tutaj wszelkie realizacje architektoniczne, wzniesione po roku 1989.
[38] Za budowle o bardzo
wysokiej wartości architektonicznej uważa się dzieła architektów o
międzynarodowej sławie lub budowle o pionierskim charakterze.
[39] Za budowle o wysokiej
wartości architektonicznej uważa się budynki pionierskie w skali kraju lub o
bardzo wysokiej estetyce, stwierdzanej zgodnie
przez specjalistów w dziedzinie architektury
[40] Pojedyncze obiekty sztuki
to umieszczone poza wystawami muzealnymi i galeriami, w przypadku najwyższych dwóch klas zaszeregowania ich
znaczeniach (międzynarodowego i krajowego) punktujemy je niezależnie od
punktacji obiektu, w którym się znajdują (np. Drzwi Gnieźnieńskie, Ołtarz Wita
Stwosza)
[41] Za skansen duży uważa się
tu placówkę z minimum 20 obiektami dużej architektury (budynkami).
[42] Do ekspozycji tematycznie
związanych z dziejami innych grup narodowych można doliczyć takze samodzielne
poświęcone im muzea (jak. Np., Muzeum Bambrów Poznańskich, Muzeum Żydowskie na
Kazimierzu w Krakowie), wówczas mogą one
być liczone dodatkowo, o ile nie zostały już uwzględnione wśród waloryzowanych muzeów
[43] Za własny materiał
informacyjny muzeum, skansenu lub
galerii uważamy wielostronowe (pow. 15 stron) i wielobarwne informatory, albumy, katalogi zbiorów oraz
wszelkie monografie na temat placówki, jej dziejów i zbiorów.
[44] W ocenie międzynarodowego
lub ogólnokrajowego znaczenia eksponatów
decydujący jest stopień rozpoznawalności eksponatu poza granicą lub na terenie
kraju poza regionem, wyrażający się jego częstą obecnością w katalogach sztuki,
podręcznikach szkolnych lub ogólnych akademickich podręcznikach sztuki.
[45] Regularność oznacza tu
odbywanie się danego wydarzenia o znaczeniu międzynarodowym przynajmniej co 2
lata, zaś eventu o znaczeniu krajowym i regionalnym: co roku.
[46] Za eventy kultury
wysokiej uważamy tu np. festiwale muzyki klasycznej: operowej, symfonicznej,
kameralnej i chóralnej, muzyki sakralnej, festiwale teatralne i filmowe,
wielkie czasowe wystawy sztuki profesjonalnej.
[47] Przykładowe eventy
kultury masowej to: festyny organizowane w skansenach, festyny i duże wystawy
sztuki ludowej, festiwale muzyki popularnej, święta miejskie itd.
[48] Odbywające się rzadziej
eventy punktuje się, gdy ostatni miał miejsce nie dawniej niż 5 lat przed
dokonywaniem waloryzacji.
[49] Za regularną działalność
grupy inscenizacji historycznej uważa się zorganizowanie lub udział w
przynajmniej dwóch pokazach w ciągu roku na terenie własnego regionu.
[50] Przez ofertę turystyczną
zakładu rozumie się możliwość zwiedzania z przewodnikiem, przez ofertę
kulturalną rozumie się stałą lub
regularnie powtarzalną ofertę kulturalną (jak koncert, festyn,, muzeum
zakładowe lub wystawa) na terenie
zakładu
[51] Za położenie na terenie
regionu uznaje się stan, gdy przynajmniej 10% obszaru chronionego znajduje się
na terenie regionu.
[52] Szlaki oznaczone
zaliczamy zasadniczo do szlaków materialnych. Za kryteria szlaku materialnego
będziemy tu uważać: jednolite oznaczenie
obiektów szlaku na miejscu, dostępność obiektów dla turystów, istnienie własnej
literatury na temat szlaku oraz aktualna informacja na temat oferty szlaku. Na
temat szlaków materialnych i wirtualnych por. rozdz. 3.4.
[53] Wirtualny szlak
turystyczny to podana do publicznej wiadomości i aktualna oferta tematycznego oprowadzania lub
objazdu na wskazanej trasie. Więcej na ten temat por. rozdz. 4.6.
[54] Za kryterium aktualności
materiału informacyjnego przyjmuje się trzy lata od daty wydania. Za materiał
informacyjny wysokiej jakości uważa się kolorowe albumy z opisami,
wielostronicowe (pow. 30 stron) ilustrowane monografie i przewodniki.
[55] Do pozostałego materiału
informacyjnego zaliczamy ulotki, kolekcje zdjęć bez opisów itd.
[56] Za kwatery zorganizowane
uważa się tu pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne lub systemy wynajmu mieszkań
[57] Jako ofertę pakietową
rozumiemy tu opublikowana ofertę usług hotelowych w powiązaniu z minimum jednym
elementem oferty gastronomicznej (nie licząc śniadania) oraz minimum jednym
elementem oferty turystycznej (np. wycieczka lub usługi przewodnickie na
miejscu)
[58] Za restauracje uważa się
tu obiekty z rozwiniętym menu (minimum rożnych 10 potraw), stałą obsługą kelnerską oraz osobną salą konsumpcji
dla grup zorganizowanych z minimum 35 miejsc.
[59] Za autentyczną ofertę kuchni regionalnej lub krajowej uważa
się obecność minimum 4 autentycznych potraw regionalnych lub odpowiednio
krajowych w menu restauracji
[60] Określenie „inny” oznacza
tutaj, że lokal zaliczony do tej grupy powinien nie być tożsamy z lokalem z
grupy poprzedniej. Jeśli nie ma takiego innego lokalu, punktów nie przyznaje
się.
[61] Dodatkowa oferta
kulturowa restauracji to m.in. regularny akompaniament muzyczny, wieczory
muzyczne, dancingi lub występy artystów albo zespołów regionalnych
[62] Za możliwość wynajęcia
środka transportu uważa się ofertę aktualna, ogólnie dostępną, publicznie
ogłoszoną
[63] Za duży dworzec kolejowy
uważa się tu taki na którym zatrzymują się pociągi pasażerskie wszystkich klas
a liczba połączeń wynosi przynajmniej 6 dziennie w obie strony w minimum 3 rożnych kierunkach
[64] Za inny dworzec kolejowy
uważa się tu taki, który posiada przynajmniej 2 połączenia dziennie w obie
strony
[65] Za dworzec autobusowy
uważa się tu taki przystanek, który posiada przynajmniej 6 różnych połączeń
dziennie w obie strony w przynajmniej trzech różnych kierunkach
[66] Punkty za przystanek
autobusowy przyznajemy wtedy, gdy znajduje się on w miejscu odległym mniej niż 1 km od jednej z głównych
atrakcji turystycznych regionu i posiada minimum dwa połączenia w obie strony
dziennie.
[67] Za port pasażerski uważa
się tu port dysponujący dworcem i przynajmniej trzema połączeniami w obie
strony na przynajmniej dwóch różnych kierunkach dziennie
[68] Odległość autostrady lub
drogi liczy się od centrum regionu lub jednego z jego głównych obiektów
turystyczno-kulturowych
[69] Punkty za komunikację
lokalną przyznaje się, gdy jej linie przynajmniej 2 razy w dzień docierają do
trzech głównych obiektów kulturowo-turystycznych regionu.
[70] Podróż medialna to
zorganizowana przez region, jego miejscowości lub wspólnie z nie więcej niż
dwoma innymi regionami sponsorowana w całości lub w znacznej części trasa
promocyjna dla przedstawicieli prasy i innych mediów z kraju lub zagranicy,
której celem lub jednym z głównych celów jest region lub jego miejscowości albo
obiekty na jego terenie.
[71] Za teatr stały uważa się
placówkę teatralną, która oferuje przedstawienia co najmniej dwa razy w
tygodniu przez okres minimum 8 miesięcy w roku.
[72] Za ofertę stałą koncertów
i innych wydarzeń kulturalnych uważa się taką, która proponowana jest
przynajmniej dwa razy w tygodniu przez okres minimum 8 miesięcy w roku
[73] Niewielka ilość punktów
przyznanych za obiekty tej kategorii wynika z ich jedynie uzupełniającego
znaczenia dla oferty turystyki kulturowej
[74] Oferta stała kursów
językowych powinna obejmować cały rok, także przynajmniej znaczna część okresu
wakacyjnego
[75] Do centrów sportowych
zaliczamy np. OSiR, stoki narciarskie z wyciągami, zespoły basenów sportowych i
inne centra uprawiania przynajmniej trzech różnych rodzajów sportów. Trzy osobne
oferty uprawiania różnych rodzajów
sportów na terenie regionu można zaklasyfikować jako istnienie jednego centrum
sportowego.
[76] Za obecność uniwersytetu
uważamy jego główną siedzibę, z kolei duże wydziały zamiejscowe (minimum 400
studentów i osobne zarządzanie filią na miejscu) traktujemy tak, jak pozostałe
wyższe uczelnie.
[77] Uniwersytety i inne
uczelnie wyższe tworzą popyt turystyczno-kulturowy przez organizowanie
konferencji naukowych, których uczestnicy korzystają licznie z oferty
turystyczno-kulturowej a także przez ofertę kursów językowych lub stypendiów dla studentów zamiejscowych,
których beneficjenci są uczestnikami turystyki edukacyjnej.
[78] W regionach będących
siedzibą władz państwowych lub regionalnych istnieje silny impuls do uprawiania
turystyki kulturowej i popyt na usługi z nią związane z okazji wizyt
oficjalnych lub wymian grupowych związanych z międzyregionalnymi związkami
partnerskimi.
[79] Oficjalne kurorty to
miejscowości, posiadające formalny status kurortu przyznany przez administrację
państwową.
[80] Placówki rehabilitacji
generują ruch turystyczno-kulturowy na miejscu i zwiększają popyt na
usługi tego rodzaju. Dzieje się tak
nawet w przypadku ośrodków rehabilitacyjnych dla osób obłożnie chorych, gdyż
wówczas potencjalnymi adresatami tej oferty mogą być osoby ich odwiedzające.
[81] Turystyka biznesowa
generuje pewien popyt na usługi turystyczno-kulturowe zwłaszcza w postaci zwiedzania pod kierunkiem przewodników oraz
odwiedzania niektórych obiektów kulturalnych
[82] Przez regularne
organizowanie imprez targowych rozumie się tutaj zorganizowanie minimum trzech
imprez w różnych branżach w ciągu roku
[83] Za wielką firmę na
terenie regionu uważamy tutaj taką, która w swojej centrali znajdującej się na
terenie regionu zatrudnia w sferze poza produkcyjnej minimum 50 osób.
[84] We współczesnej turystyce
kulturowej shopping odgrywa coraz większa rolę, stając jest integralnym
elementem turystyki miejskiej. Atrakcyjna oferta ciekawych zakupów może mieć
pewna siłę przyciągania dodatkowych turystów, z których część korzysta także z
oferty turystyczno-kulturowej (por. rozdz. 2.3.1.).
[85] Partnerstwa pomiędzy
ośrodkami miejskimi i regionami generują w ograniczonym stopniu ruch
turystyczno-kulturowy.
|
