Główna :  Dla autorów :  Archiwum :  Publikacje :  turystykakulturowa.ORG

Data wydania 31 sierpnia 2017, redaktor prowadzący numeru: Jacek Borzyszkowski

Numer 4/2017 (liepiec-sierpień 2017)

Agnieszka Lisowska, Agnieszka Wieszaczewska

Abstrakt: Analiza potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionu oparta została na metodzie opracowanej w tym celu i opublikowanej pierwotnie w monografii A. Mikos v. Rohrscheidt "Turystyka Kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy", Gniezno, 2008. Uwzględnia ona potencjalne cele turystyki kulturowej w powiecie, pozostałą ofertę czasu wolnego oraz inne czynniki wpływające na turystykę kulturową, infrastrukturę turystyczną, w tym służącą spędzaniu czasu wolnego oraz komunikacyjną, noclegową i gastronomiczną. Waloryzację przeprowadzono w oparciu o metodę bonitacji punktowej z odpowiednio dobranymi kryteriami oceny, odpowiadającemu skali popularności danej grupy atrakcji i typu wypraw kulturowych.

1. Dane dotyczące przebiegu badania.
Obszar badania: powiat wałbrzyski i miasto na prawach powiatu Wałbrzych
Lokalizacja: Województwo dolnośląskie
Zasięg: mikroregion
Metodologia: metoda oceny potencjału turystyczno- kulturowego mikroregionów zawarta w: Mikos von Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy. (Wyd.2)Wyd. KulTour.pl, Poznań
Kwerenda źródłowa literatury i materiałów: maj 2017
Zapytania waloryzacyjne w obiektach i wizje lokalne: maj 2017
Badania terenowe: maj- czerwiec 2017
Przeprowadzający badania terenowe: Agnieszka Lisowska, Agnieszka Wieszaczewska
Data wypełnienia formularza: 01.05.-25.05.2017r.

2. Formularz waloryzacji mikroregionu
Kategoria I: Potencjalne cele turystyki kulturowej
I.A: Zabytki
I.A. a) Obiekty sakralne
Inne sanktuarium tej rangi lub sanktuarium o znaczeniu regionalnym bez historycznego kultu (za pierwsze dwa) (3)
Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego w Wałbrzychu (3)
Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Wałbrzychu (3)
Inna historyczna stale dostępna świątynia innych wyznań i religii (4)
Kościół Ewangelicko-Augsburski w Wałbrzychu (4)
Inna świątynia innych wyzwań i religii Z (2)
Kościół parafialny Parafii św. Pawła Apostoła w Boguszowie-Gorcach (parafia polskokatolicka) (2)
Synagoga w Wałbrzychu (2)
Cerkiew św. Michała Archanioła w Sokołowsku (2)
Zbór ewangelicki w Mieroszowie (2)
Inny obiekt sakralny o znacznych walorach architektonicznych (pierwsze trzy) (4)
Kolegiata pw. Matki Bożej Bolesnej i św. Aniołów Stróżów (4)
Kościół filialny pw. św. Jadwigi w Rybnicy Leśnej (4)

I.A. b) Zamki i pałace
Monumentalny zamek lub pałac historyczny, ZD (za pierwsze trzy) (10)
Zamek Książ (10)
Zamek lub pałac historyczny ZD (za pierwsze trzy) (3)
Zamek Grodno (3)
Pałac w Jedlince (3)
Ruina historycznego zamku/grodu/pałacu D (za pierwsze trzy***) (1)
Ruiny zamku w Cisach (1)
Ruiny zamku w Czarnym Borze (1)
Ruiny zamku w Grzmiącej (1)
Ruina historycznego zamku, pałacu, grodu niedostępna (za pierwsze trzy****)(1)
Ruina zamku Nowy Dwór na Zamkowej Górze (1)

I.A. c) Inne zabytkowe obiekty architektoniczne i techniczne
Historyczny zespół urbanistyczny miasta z rynkiem, zachowany we fragmentach (pierwsze dwa) (3)
Rynek w Wałbrzychu (3)
Zespół zabudowań zdrojowych w Szczawnie-Zdroju (3)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych ZD (za pierwsze trzy***) (4)
Zamek Czettritzów w Wałbrzychu (4)
Dom zdrojowy w Szczawnie-Zdroju (4)
Ratusz w Wałbrzychu (4)
Budynek - miejsce ważnych wydarzeń ZD (pierwsze dwa*****)(4)
Zamek Książ - Filia obozu Gross Rosen (4)
Pojedyncze zabytki związane z dziejami innych grup etnicznych Z (za pierwsze dwa*) (4)
Żydowski dom pogrzebowy w Wałbrzychu (4)
Częściowo zniszczone lub niedostępne obiekty związane z innymi grupami etnicznymi (pierwsze dwa) (1)
Kościół ewangelicki w Boguszowa Gorcach (1)
Ruiny zboru ewangelickiego w Gostkowie (1)
Zabytek techniki/obiekt przemysłowy o znaczeniu krajowym ZD (pierwsze dwa*) (7)
Stara Kopalnia w Wałbrzychu (7)
Zabytek techniki/obiekt przemysłowy o znaczeniu regionalnym ZD (do trzech***) (3)
Kopalnia Srebra "Silberloch" w Walimiu (3)
Zapora w Lubachowie (3)

I.A. d.) Obiekty militarne
Zespół forteczny o bardzo dużym znaczeniu militarnym, zachowany w znacznej części ZD (10)
Kompleks Sztolni Podziemnych Włodarz (10)
Zespół forteczny o mniejszym znaczeniu lub zachowany w mniejszej części* ZD (4)
Podziemne Miasto Głuszyca - Kompleks Osówka (4)
Sztolnie Walimskie (4)

Dodatkowo punkty za wszystkie te miejsca lub obiekty wpisanych powyżej klas:
Za stałych przewodników miejskich oprowadzających po obiektach lub przewodników obiektowych w j. polskim (za pierwsze pięć) (po 2 pkt)
Kompleks Sztolni Podziemnych Włodarz (2)
Zamek Książ (2)
Sztolnie Walimskie (2)
Zamek Grodno (2)
Podziemne Miasto Głuszyca - Kompleks Osówka(2)
Za minimum dwa języki obce w ofercie przewodników (w pierwszych pięciu obiektach) (1pkt)
Zamek Grodno (j. angielski i niemiecki) (1)
Podziemne Miasto Głuszyca - Kompleks Osówka(1)
Kompleks Sztolni Podziemnych Włodarz (1)
Zamek Książ (1)
Sztolnie Walimskie (1)
Przewodniki elektroniczne po miejscu lub obiekcie (za pierwsze trzy) (1)
Zamek Książ (1)
Mikroeventy oferowane podczas każdego zwiedzania grupowego miejsca lub obiektu (za pierwsze 2) (po 1 pkt)
Podziemne Miasto Osówka: trasa ekspedycja RIESE (1)
Mikroeventy dostępne na zamówienie grupowe podczas zwiedzania miejsca lub obiektu (za pierwsze 2) (po 1 pkt)
Bogata oferta eventów: Kompleks Włodarz (1)
Bogata oferta eventów : Zamek Książ (1)
Wersje obcojęzyczne przewodników elektronicznych (przynajmniej dwie wersje obcojęzyczne, w pierwszych trzech obiektach)
Sztolnie Walimskie (audioprzewodnik w języku angielskim, niemieckim i francuskim) (1)
Własny materiał informacyjny w obiekcie, jak publikowane monografie, albumy (za pierwsze trzy obiekty) (1 pkt)
Zamek Książ (duża ilość materiału) (1)
Własny materiał informacyjny w obiekcie w językach obcych (przynajmniej dwóch) w pierwszych trzech obiektach (1 pkt)
Zamek Książ (duża ilość materiału) (1)
Za bardzo dobry (2) lub dobry (1) stan konserwacji i estetyki najważniejszych trzech obiektów (element uznaniowy) można doliczyć w sumie od 1 do 2 punktów dla całego regionu).
1 punkt (bardzo dobry stan konserwacji i estetyki: Zamek Książ, Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu i Kompleks Sztolni Podziemnych Włodarz)

I.B. Miejsca historyczne lub znaczące
I.B. a) Budowle historyczne lub znaczące
Monumenty (pomniki) o znaczeniu regionalnym (do trzech) (2)
Pomnik Ułanów Legii Nadwiślańskiej (2)
Mauzoleum w Wałbrzychu (2)
Pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego w Wałbrzychu (2)
Miejsca historyczne o znaczeniu regionalnym, (do trzech**) (2)
Struga (miejsce Bitwy pod Strugą) (2)
Miejsca związane z akcją utworów literackich o krajowym znaczeniu (za pierwsze trzy) (2)
Wałbrzych i Zamek Książ ("Ciemno, prawie noc" Joanna Bator)(2)
Zamek Książ ("Taniec na wulkanie" Daisy von Pless) (2)
Miejsca związane z biografią osób innej narodowości, ważnych w kali krajowej dla tych narodowości (za pierwsze dwa) (2)
Zamek Książ (miejsce życia Księżnej Daisy von Pless) (2)

I.B. b) Cmentarze historyczne
Inny cmentarz zabytkowy z ciekawymi obiektami sztuki sepulkralnej *** (do dwóch) ZD (1)
Cmentarz żydowski w Wałbrzychu (1)
Katolicki Cmentarz Komunalny w Wałbrzychu (1)

I.D. Muzea i wystawy (w tym skanseny, galerie, muzea techniki)
Muzea o znaczeniu regionalnym (do trzech) (5)
Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu (5)
Muzeum Porcelany w Wałbrzychu(5)
Muzeum Górnictwa i Sportów Motorowych w Wałbrzychu (na terenie szybu "Teresa") (5)
Muzeum o znaczeniu lokalnym (do trzech***) (2)
Muzeum Modelarstwa i Lotnictwa w Miniaturze w Szczawnie-Zdroju (2)
Stała wystawa "Metamorfozy Zamku Książ" w Zamku Książ
Przy wszystkich uwzględnionych powyżej muzeach i ekspozycjach dodatkowe punkty za:
Przewodniki elektroniczne (1)
Przewodnik (aplikacja WOW POLAND na telefon) po wystawie "Metamorfozy Zamku Książ" (w planach poszerzenie obszaru na pozostałe atrakcje Wałbrzycha) (1)
Wersje obcojęzyczne przewodników elektronicznych (do 2 języków za każdy:) (1)
Audioguide (język czeski, angielski i niemiecki): Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu (2)
Przewodnicy obiektowi stali (2)
Przewodnicy stali: Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu (2)
Przewodnicy obiektowi na wcześniejsze zamówienie** (1)
Muzeum Porcelany w Wałbrzychu (1)
Przewodnicy obiektowi na wcześniejsze zamówienie w przynajmniej dwóch językach obcych (w braku stałych), za każdy język do trzech (1)
Muzeum Przemysłu i Techniki (język czeski, angielski i niemiecki) (3)
Mikroeventy oferowane podczas każdego zwiedzania grupowego muzeum (pierwsze dwa) (po 2 pkt)
Bogata oferta Muzeum Porcelany w Wałbrzychu: m.in. Muzealni Detektywi (2) Stacja Muzeum (2)
Mikroeventy dostępne na zamówienie grupowe podczas zwiedzania muzeum (za pierwsze dwa) (1)
Bogata oferta Muzeum Porcelany w Wałbrzychu: m.in. Lekcje historii w Muzeum (1), warsztaty "Feminizm w sztuce polskiej" (1)
Własny materiał informacyjny, wydany nie dawniej niż przed 5 laty (1)
"Metamorfozy Zamku Książ" (1)
Wersje obcojęzyczne własnego materiału informacyjnego (min. dwie wersje) (1)
Przewodnik "Zamek Książ i tarasy" (wersja angielska i niemiecka) (1)
Sklep muzealny otwarty w godzinach pracy muzeum (1)
Sklep w Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu (1)
Przy muzeach regionalnych i lokalnych punkty dodatkowe za:
Stałe godziny otwarcia (1)
Stałe godziny otwarcia Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu (1)
Pojedyncze eksponaty o znaczeniu krajowym (najwyżej jeden) (1)
"Alaryk w Rzymie" Wilhelma von Lindenschmidta w Zamku Książ (1)
Własny materiał informacyjny, opracowanie mniejsze (broszury, foldery) (1)
Duża ilość materiału informacyjnego: Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu (1)

I.E. Eventy kulturowe
Regularne eventy kultury wysokiej o znaczeniu krajowym (do dwóch) (6),
Międzynarodowy Festiwal Henryka Wieniawskiego w Szczawnie Zdroju (6)
Regularne eventy kultury wysokiej o znaczeniu regionalnym (do dwóch) (4)
Festiwal Ensemble na Zamku Książ (4)
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu krajowym (do trzech) (6)
Festiwal Kwiatów i Sztuki w Zamku Książ (6)
Dolnośląski Festiwal Tajemnic w Zamku Książ (6)
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu regionalnym (do trzech) (4)
Wałbrzych Rock Fest (4)
Szczawińskie Spotkania z Folklorem (4)
Jarmark Średniowieczny w Zamku Grodno (4)
Regularne działanie na terenie regionu grup inscenizacji historycznej (za pierwsze dwie) (5)
Falanga Airsoft Group Wałbrzych (5)
Dodatkowy punkt przyznaje się za każdy dzień trwania danego eventu kultury masowej ponad 4 dni (jednak nie więcej niż 3 punkty w sumie)
Festiwal Kwiatów i Sztuki (1)

I.G. Kulturowo znacząca oferta przyrodnicza:
Park Krajobrazowy na terenie regionu (do trzech) (2)
Książąński Park Krajobrazowy (2)
Park Krajobrazowy Gór Sowich (2)
Park Krajobrazowy Sudetów Wałbrzyskich (2)
Rezerwat przyrody na terenie regionu (poza Parkami Narodowymi i Krajobrazowowymi) do trzech (1)
Rezerwat Przyrody Góra Choina (1)
Rezerwat Przyrody Przełomy pod Książem koło Wałbrzycha (1)
Ogród Botaniczny, Palmiarnia, Arboretum(za pierwsze dwa obiekty) (4)
Palmiarnia w Wałbrzychu (4)
Sudecki Ogród Dendrologiczny (4)
Ogród przy rezydencji,park kultywowany (za pierwsze dwa obiekty) (2)
Ogród przy Pałacu w Jedlince (2)
Ogrody w Zamku Książ (2)
Park miejski duży, kultywowany, z obiektami sztuki (za pierwsze dwa) (2)
Park Zdrojowy im. Henryka Wieniawskiego w Szczawnie Zdroju (2)
Park miejski duży, kultywowany, bez obiektów sztuki* (za pierwsze dwa) (1)
Park im. Jana III Sobieskiego w Wałbrzychu (1)
Park Miejski im. Ignacego Krasickiego w Wałbrzychu (1)

I.H. Szlaki kulturowe
Przebiegające przez region lub jego miejscowości materialne lub realne szlaki o znaczeniu regionalnym (za pierwsze dwa) (3)
Szlak Zamków Piastowskich (3)
Szlak Obiektów Dziedzictwa Techniki Przemysłowej (3)
Materialne lub realne szlaki turystyczne w regionie (własne) (za pierwsze trzy) (3)
Szlak Ułanów Nadwiślańskich (3)
Szlak Tajemnic Dolnego Śląska (3)
Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (3)
Materialne lub realne szlaki lub trasy turystyczne w poszczególnych miejscowościach regionu (za pierwsze trzy) (3)
Trasa turystyczna Szlakiem Starego Grodu (3)
Trasa turystyczna Zamek Książ i jego okolice (3)
Podziemne trasy turystyczne na terenie regionu (7)
Trasy turystyczne Kompleksu Riese (7)

Kategoria II: Elementy obsługi turystycznej:
II.A. Informacja turystyczna:
Informacja turystyczna na miejscu, regularnie czynna (2)
CIT w Wałbrzychu (czynna codziennie od 8 do 16) (2)
Informacja w językach obcych, (za każdy język do trzech) (1)
Informacja turystyczna w języku angielskim, niemieckim i czeskim (3)
Przewodnicy miejscy lub terenowi na zamówienie (3)
Tak (3)
Przewodnicy miejscy lub terenowi, (za każdy język do czterech) (1)
Tak (język angielski) (1)
Aktualny własny materiał informacyjny wysokiej jakości na temat regionu lub jego miejscowości (2)
Duża ilość materiału informacyjnego (2)
Wersje obcojęzyczne materiału informacyjnego wysokiej jakości (za każdy język do trzech) (1)
Materiał informacyjny tłumaczony na język angielski, niemiecki i czeski (3)
Pozostały* aktualny materiał informacyjny (1)
Tak (np. ulotki) (1)
Wersje obcojęzyczne pozostałego materiału obcojęzycznego* (do dwóch języków) (1)
Tak (język angielski, niemiecki) (2)

II.B Infrastruktura turystyczna:
Hotele 5,4,3,2,1-gwiazdkowe, hostele, schroniska, kwatery zorganizowane - (za pierwsze dwa obiekty każdej kategorii) (2)
Brak obiektów 5-gwiazdkowych;
Obiekty 4-gwiazdkowe: Hotel "Pałac Jugowice" 4* (Jugowice) (2),
Obiekty 3-gwiazdkowe: Hotel "A Propos"3* (Wałbrzych) (2), Hotel "Aqua Zdrój"3* (Wałbrzych) (2), Hotel "Ibis Styles Wałbrzych" 3*(Wałbrzych), "Maria Helena" Hotel 3* (Wałbrzych), Hotel "Villa Kosmowski" 3* (Wałbrzych), Hotel "Qubus" 3* (Wałbrzych), Hotel "Piotr" 3* (Boguszów Gorce), Hotel "Zamkowy" 3* (Wałbrzych) i wiele innych tego rodzaju obiektów zwłaszcza w Wałbrzychu
Obiekty 2-gwiazdkowe: Hotel "Książ" 2* (Wałbrzych) (2), Hotel "Borys" 2* (Wałbrzych) (2)
Obiekty 1-gwiazdkowe: Hotel "Joanna" 1* (Szczawno Zdrój) (2), Hotel &Restauracja "Zajazd"1* (Wałbrzych) (2), Hotel Restauracja "Villa Art" 1* (Wałbrzych),
Pensjonaty: "Bukowy Dworek" (Szczawno Zdrój) (2), "Stara Kopalnia" Pensjonat (Wałbrzych) (2), Pensjonat "Pokoje Gościnne u Magdy" (Lubawka), "Sokolec" (Sokolec), "Babie Lato" (Tomkowa), Pensjonat "Apartamenty przy Parku w Szczawnie (Szczawno Zdrój), Pensjonat "Lorien" (Szczawno Zdrój);
Agroturystyki: "Ekokrasnoludki" (Gorzeszów) (2), "Pod Przełęczą" (Rzeczka) (2), Agroturystyka "Sokolec Górs"i" (Sokolec), "Mała Sowa" (Rzeczka), "Dom na Wzgórzu" (Walim), Gospodarstwo agroturystyczne "Jaskinia Lwa" (Zagórze Śląskie), "Gospodarstwo agroturystyczne u Kołodzieja" (Rzeczka), "Agroturystyka nad Potokiem" (Rzeczka), wiele innych obiektów zlokalizowanych w okolicy głównego ośrodka;
Schroniska: Schronisko PTTK "Andrzejówka" (Rybnica Leśna) (2), "Schronisko Górskie Orzeł w Górach Sowich"(Sokolec) (2),
Kwatery prywatne: "Pokoje Wilinianka" (Kamionki) (2), "Chata Santa Claus" (Sokolec) (2), "Jolend-noclegi Świebodzice" (Świebodzice), Pokoje gościnne- "Agroturystyka Dom Pod Lipą" (Wałbrzych), "Noclegi AgroPajda" (Sokolec), "Pokoje gościnne Śnieżynka" (Jedlina Zdrój), "Karczma i noclegi Bełty" (Glinno), "Chata Ale Lipa" (Jugów)
Istniejąca oferta pakietowa hoteli z usługami turystycznymi (za pierwsze dwie oferty w różnych klasach) (1)
Hotel przy Oślej Bramie 3* (Zamek Książ- Wałbrzych) dostępne pakiety: "Przedłużony Weekend", "Podniebne Zaręczyny nad Zamkiem Książ", "Zamek Książ z lotu ptaka" (1)
Restauracje z autentyczną kuchnią regionalną (za pierwszy obiekt (3)
Karczma "Do Syta" (kuchnia staropolska, polska i regionalna) (Wałbrzych) (3)
Inne restauracje (za pierwszy obiekt) (1)
Restauracja "Książęca" (Wałbrzych) (1), Maria i Andrzej POL " Karczma Góralska" (Dziećmorowice), Oberża PRL (Jedlina Zdrój) (restauracja stylizowana na okres PRL), "Dworzysko Restauracja Bibinicz" (Szczawno Zdrój), Restauracja "Zmiana Tematu" (Wałbrzych), Restauracja "Zagroda" (Zagórze Śląskie), Legenda (Szczawno Zdrój)
Dodatkowe punkty za historyczne wnętrza restauracji (za pierwsze dwa obiekty) (1)
Restauracja "Książęca" (Wałbrzych) (1) restauracja zlokalizowana na dziedzińcu zamku Książ
Dodatkowe punkty za restauracje otwarte po godzinie 22 (za pierwszą) (1)
"Dworzysko Restauracja Bibinicz" (Szczawno Zdrój) (otwarta do 23:00) (1), Restauracja "PopArt" (Wałbrzych) (otwarta do 23:00)
Dodatkowe punkty za restauracje otwarte po godzinie 24 (za pierwszą) (1)
Restauracja "Pod Lwami" (Szczawno Zdrój) (otwarta do 1:00),
Bistra, bary (za pierwszy obiekt) (1)
Green Day Pizza (pizzeria, Świebodzice) (1), Diavollo (pizzeria, Wałbrzych), Pub Caffe Inspiracja (pub, Wałbrzych), Bar "Zacisze" (bar, Szczawno Zdrój), "Magiel Bar"(Wałbrzych), Kwiarnia "Zielona Sofa" (Wałbrzych), Kawiarnia "Szwajcarka" (Szczawno Zdrój), Kawiarnia "Słodkie Sny" (Jedlina Zdrój)
Możliwość wynajęcia na miejscu autokaru, minibusa, samochodu (za pierwsze dwie oferty) (2)
ELMAR Wałbrzych-wynajem autokarów (2), DEX Trans Wałbrzych wynajem autokarów) (2), Global Rent a Car (wynajem samochodów, Wałbrzych), PANEK Oddział Wałbrzych-wypożyczalnia samochodów,

II.C. Infrastruktura komunikacyjna:
Duży dworzec kolejowy na miejscu (za pierwszy) (3)
Dworzec kolejowy Wałbrzych Miasto (3)
Inny dworzec kolejowy na miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec kolejowy Wałbrzych Szczawienko (2), Dworzec kolejowy Wałbrzych Fabryczny, Dworzec kolejowy Wałbrzych Główny
Przystanek autobusowy na miejscu (za pierwszy) (1)
Przystanek linii nr 8 "ZAMEK KSIĄŻ" (1), także wiele innych w ramach miejskiej sieci komunikacyjnej
Droga ekspresowa lub droga główna krajowa w odległości mniej niż 10 km (za pierwsze dwie) (2)
Droga krajowa nr 35 (2)
Inne połączenie bez utrudnień dla autokarów (za pierwsze dwa) (1)
Droga wojewódzka nr 381 (1)
Droga wojewódzka nr 375 (1)
Obecność komunikacji miejskiej, gminnej, regionalnej (2)
Komunikacja miejska w Wałbrzychu (2)
Całodobowa oferta taxi na miejscu (1)
Pięć firm taksówkarskich (1)
Oferta powozów, bryczek i inna retro na zamówienie (za pierwszą ofertę) (1)
Możliwość wynajęcia bryczki na zamówienie w Zamku Książ (1)

II D. Promocja turystyczna
Wydawanie regularnych publikacji o charakterze promocyjnym (za pierwsze 2 w ostatnim roku) (1)
Tak, również wydawnictwa książkowe: "Wałbrzych - dwie epoki - jedna historia"(2016) "Dawny Wałbrzych" (2016) (1)
Zorganizowanie konferencji naukowej lub popularyzacyjnej związanej z turystyką w ciągu ostatniego roku (1)
Zorganizowanie Konferencji "Gospodarka, turystyka, edukacja akademicka na pograniczu sudeckim" w ramach I Kongresu Czechoznawstwa Polskiego (14.11.2016); współorganizatorem była Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu oraz Gmina Wałbrzych (1)

Kategoria III: Pozostała oferta czasu wolnego
III A. Instytucje Kultury
Teatr stały (za pierwszy obiekt) (3)
Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu (3)
Filharmonia na miejscu (3)
Filharmonia Sudecka w Wałbrzychu (3)
Stała oferta koncertów muzycznych* (za pierwszą ofertę) (2)
Teatr zdrojowy w Szczawnie-Zdroju (2)
Kino stałe (za pierwszy obiekt) (2)
Kino Apollo w Wałbrzychu (2)

III B. Atrakcje krajobrazowe
Góry ze znakowanymi szlakami turystycznymi na terenie regionu (2)
Góry Wałbrzyskie, Góry Sowie, Góry Stołowe, Góry Kamienne (2)
Jeziora (zdatne do kąpieli, dostępne) ze szlakami pieszymi/rowerowymi (pierwszy akwen) (2)
Jezioro Lubachowskie (2)
Wieże widokowe stale dostępne (za pierwsze dwie) (1)
Wieża widokowa na Wielkiej Sowie (1)
Wieża widokowa w Szczawnie-Zdroju (1)
Pomniki przyrody (1)
Cis "Bolko" w Książańskim Parku Krajobrazowym (1)
Lipa sądowa w Zamku Grodno (1)
Możliwość zamówienia lotu turystycznego nad regionem lub miejscowością (za pierwszą) (3)
Lot widokowy nad Zamkiem Książ (3)

III C. Oferta sportowa, edukacyjna i rekreacyjna
Baseny kryte ogólnodostępne - (za pierwszy obiekt) (2)
Aqua Zdrój Wałbrzych (2)
Plaże morskie ogólnodostępne, plaże jeziorne, rzeczne - (za pierwszy obiekt) (2)
Plaża przy kąpielisku przy ulicy Spacerowej w Zagórzu Śląskim (2)
Stała oferta kursów językowych ogólnodostępnych (za pierwszą ofertę) (2)
Centrum Nauki Języków Obcych WW w Wałbrzychu (2)
Stałe centra sportowe z ofertą ogólnodostępną (za pierwszy obiekt) (2)
Fitness Park w Wałbrzychu, Aqua Zdrój Wałbrzych, Park Aktywności - Czarodziejska Góra (2)
Szkoły i szkolenia ogólnodostępne (jeździeckie, lotnicze, inne) (pierwsze dwa) (1)
Kursy jazdy konnej Stado Ogierów Książ (1)
Kursy lotnicze i paralotniarskie w Ośrodku Sportów Lotniczych przy Aeroklubie Ziemi Wałbrzyskiej (1)
Stadion sportowy KP Gwarek w Wałbrzychu Podgórze (1)

Kategoria IV: Inne czynniki wspierające turystykę kulturową:
IV.A. Instytucje w regionie:
Obecność innej uczelni wyższej w regionie (za pierwsze dwie) (2)
Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości z siedzibą w Wałbrzychu (2)
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu (2)

IV. B. Oferta turystyki zdrowotnej w regionie:
Oficjalne kurorty (za pierwsze trzy miejscowości) (4)
Uzdrowisko w Jedlinie Zdroju (4)
Uzdrowisko w Szczawnie Zdroju (4)
Sanatoria i ogólnodostępne ośrodki rehabilitacji (punkty za pierwsze dwa obiekty) (2)
Dolnośląski Ośrodek Opieki Międzypokoleniowej "Biały Orzeł" w Sokołowsku (2)

IV.C. Oferta turystyki biznesowej w regionie:
Całoroczne centra konferencyjne (za pierwszy obiekt) (3)
Centrum konferencyjne w Aqua Zdroju w Wałbrzychu (3)

IV.D. Oferta shoppingu w regionie:
Galeria zakupów o znaczeniu regionalnym (za pierwszy obiekt) (4) za jeden następny (2)
Galeria Victoria Wałbrzych (4)
Deptak handlowy (za pierwszy) (2)
Galeria Piaskowa Góra w Wałbrzychu (2)

IV.E. Zagraniczne Partnerstwa Miast i Regionów:
Istnienie zagranicznych związków partnerskich regionu lub jego miejscowości (pierwsze cztery)
Wałbrzych posiada 9 miast partnerskich, w tym Gzira (1), Foggia (1), Vannes (1), Hradec Kralove (1)

Wyniki waloryzacji:
Kategoria I: 275
Kategoria II: 71
Kategoria III: 32
Kategoria IV: 27
RAZEM Wszystkie kategorie: 405 punktów

3. Wnioski:
Wykonana inwentaryzacja terenowa oraz kwerenda literaturowa pozwoliły na analizę mikroregionu pod względem potencjału turystyczno-kulturowego oraz organizacji turystyki w ogóle. Zgodnie z przyjętą metodą obszar osiągnął łącznie 275 punktów w kategorii I, co pozwala sklasyfikować go w grupie mikroregionów o dużym potencjale turystyczno-kulturowym (bliżej dolnej granicy tego przedziału). Potencjał tworzy głównie kilka typów silnych atrakcji turystyczno-kulturowych: obiekty sakralne, zabytki techniki oraz zabytkowe obiekty architektoniczne, w tym rezydencje. W kontekście dziejów analizowanego obszaru i dominującego charakteru ludzkiej aktywności wybijają się wśród nich przede wszystkim budowle poprzemysłowe udostępnione na potrzeby turystyki. Poszczególne grupy walorów składają się na umiarkowanie zróżnicowany krajobraz kulturowy. Zdaniem autorek opracowania pozytywnie na potencjał turystyczno-kulturowy mikroregionu wpływa jego położenie geograficzne i ukształtowanie terenu, które zresztą oddziałało również na jego historię. Dlatego, celem ułatwienia zrozumienia uwarunkowań powiatu oraz miasta w kontekście turystyki kulturowej opracowanie rozpoczyna krótkie wprowadzenie dotyczące charakterystyki obszaru.
Powiat wałbrzyski ¹ wraz z miastem na prawach powiatu - Wałbrzychem, położony jest w południowej części województwa dolnośląskiego. Swoim zasięgiem obejmuje 8 gmin, tj. Boguszów-Gorce, Czarny Bór, Głuszyca, Jedlina Zdrój, Mieroszów, Stare Bogaczowice, Szczawno Zdrój oraz Walim. Wałbrzych stanowi natomiast szczególny ośrodek, bo posiadający prawa miejskie. Miasto zlokalizowane jest na wysokości 450 m n.p.m., natomiast obszar całego regionu na wysokościach zawierających się w przedziale 300-1000 m n.p.m. Powiat jest mocno zróżnicowany pod względem rzeźby terenu, samo miasto rozciąga się, niemal w całości zajmując jej powierzchnię, w Kotlinie Wałbrzyskiej. Centralną części obszaru stanowią Góry Wałbrzyskie z licznymi kulminacjami. Charakteryzują się one dość dużym zalesieniem, co jest bardzo istotne z uwagi na przemysłowy charakter powiatu. Właśnie z uwagi na industrialną historię regionu uwagę zwracają także formy czy obiekty ściśle związane z działalnością człowieka. Są to zwykle starasowane zbocza gór oraz pagórków związane z długoletnią orką lub intensywną eksploatacją skał. Ponadto na terenach górniczych obecne w krajobrazie są hałdy przykopalniane, niekiedy o ogromnych rozmiarach, tworzące w efekcie wzgórza, obecnie w większości zalesione. W największym stopniu krajobraz został przekształcony w wyniku rozwoju działalności związanej z górnictwem. Związane jest to przede wszystkim z przeobrażeniami powierzchni ziemi, w efekcie czego powstawały wyrobiska, zwałowiska, którym towarzyszyła niejednokrotnie zabudowa techniczna mało estetyczna - obecnie powoli eliminowana z krajobrazu miasta i regionu. Ponadto na terenie powiatu zlokalizowano także inne obiekty związane z pozostałymi działalnościami czy też stworzone na potrzeby rozwoju miasta, a mianowicie wyrobiska kruszywa, kamieniołomy, z których pozyskiwano kamień do budowy dróg. Nadmierne górnictwo czy to węgla czy innych kruszyw spowodowało poważne zaburzenia wód podziemnych, a to doprowadziło do upadku m.in. uzdrowiska w Starym Zdroju, jak również znacznego ograniczenia funkcjonowania pozostałych uzdrowisk.
Miasto usytuowane jest malowniczo: położone na Pogórzu Zachodniosudeckim, w Sudetach Środkowych, co warunkuje pewien wymiar atrakcyjności. Część północna rozciąga się na Pogórzu Wałbrzyskim, południowa z kolei obejmuje swoim zasięgiem Góry Wałbrzyskie oraz wspominaną już Kotlinę. O znacznej rozciągłości miasta świadczyć może także fakt zlokalizowania na trasie Wrocław-Jelenia Góra, aż czterech stacji kolejowych, na których obsługuje się ruch pasażerski. Takie uwarunkowania związane były przede wszystkim z funkcją ośrodka przemysłowego i całego regionu. Od początku obszar kojarzony był ze znacznymi pokładami różnych surowców, z których najważniejszym okazał się węgiel kamienny, co przyczyniło się do rozwoju całego zagłębia. Z uwagi na rosnące znaczenie przemysłu ciężkiego zlokalizowanego na terenie regionu znacznej rozbudowie podlegała sieć komunikacyjna. Mimo istnienia przeszkód związanych z ukształtowaniem terenu wybudowano linię kolejową (jej pierwsza nitka oddana w 1853 r. to trasa Wrocław-Wałbrzych), która funkcjonuje również obecnie, a także sieć dróg niezbędną rozwijającemu się Wałbrzyskiemu Węglowemu Zagłębiu. To właśnie dzięki bogactwom mineralnym, w które obfituje region nastąpił szybki i dynamiczny jego rozwój. Z powodzeniem większość kopalni funkcjonowała na obszarze powiatu aż do XIX czy XX w., kiedy to ze względu na nierentowność zostały zamknięte. Jednak częściowo obiekty te wykorzystano dla celów turystycznych i to właśnie one w dużej mierze decydują o potencjale turystyczno-kulturowym mikroregionu oraz o formach turystyki kulturowej, która mogłaby tu funkcjonować, czy już działa. Jest to o tyle istotne, że upadek przemysłu z długoletnią historią spowodował także upadek miasta, a co za tym idzie również całego powiatu. W wielu prognozach rozwoju województwa, obszar ten uznano wręcz za zdegradowany i problemowy pod względem rozwoju społeczno-gospodarczego. Także sami mieszkańcy twierdzą, że region jest poważnie zacofany. Jednakże na terenie powiatu funkcjonuje wiele obiektów, które są znakomitą podstawą dla rozwoju turystyki, która, jak niejednokrotnie udowadniano, stanowi pewną szansę na ponowne prawidłowe funkcjonowanie i może dać impuls do dalszego rozwoju.
Jak już we wstępie wskazano w znacznej części potencjał mikroregionu tworzony jest przez obiekty sakralne, do nich zaliczyć należy m.in. jedną z największych świątyń na obszarze Dolnego Śląska, która została wybudowana po II wojnie światowej w Wałbrzychu - Sanktuarium Relikwii Drewna Krzyża Świętego, czy też Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, najstarszy udokumentowany zabytek znajdujący się na terenie miasta (wzmiankowany już w 1305r.). Poza tym, w biegu historii regionu, który ulegał bardzo silnym wpływom ewangelickim, a także zasiedlony został przez różne narodowości o rozmaitych wyznaniach, powstały w okolicy świątynie innych wyznań i religii. Wśród nich wymienić można m.in. synagogę w Wałbrzychu, cerkiew św. Michała Archanioła (zdobiona malowidłami ikon; warto tu wspomnieć, że w momencie powstania służyła przede wszystkim rosyjskim kuracjuszom, a po II wojnie światowej służyła jako kostnica, potem dom letniskowy) w Sokołowsku czy zbór ewangelicki w Mieroszowie, wreszcie kościół polskokatolicki Parafii św. Pawła Apostoła w Boguszowie - Gorcach. Kolejnymi istotnymi elementami krajobrazu powiatu są stare zamki. Potencjał powiatu tworzą także całe zespoły urbanistyczne miast - przede wszystkim zachowane we fragmentach w Wałbrzychu i Szczawnie Zdroju i pojedyncze budynki cenne pod względem architektonicznym - Zamek Czettritzów w Wałbrzychu czy Dom Zdrojowy w Szczawnie Zdroju. Istotne znaczenie mają także obiekty o charakterze historycznym. Do nich zalicza się filię obozu Gross Rosen zlokalizowaną w Zamku Książ. Ważnymi, z punktu widzenia charakteru przemysłowego mikroregionu, są pozostałości po utrzymującym przez wieki region, górnictwie. To właśnie one stanowią niejako o unikalności tego obszaru w całym województwie. Warto zauważyć, że chociaż wszystkie zostały ostatecznie zamknięto, to jeden z największych i najstarszych tego rodzaju kompleksów przekształcono w muzeum. Mowa tu Starej Kopalni w Wałbrzychu, która jest obecnie nowoczesnym centrum konferencyjnym w jednej części oraz obiekt muzealny w drugiej. Podobnie zagospodarowano inne zabytki techniki czy też obiekty przemysłowe na potrzeby turystyki (m.in. Kopalnię Srebra "Silberloch" w Walimiu czy Zaporę w Lubiechowie). Bardzo ważnym elementem historii mikroregionu, a także istotnymi atrakcjami turystycznymi są obiekty pochodzące z okresu II wojny światowej. Zwrócić tu należy uwagę na tajemniczy kompleks "Riese" - sieć podziemnych tuneli zlokalizowana na obszarze Gór Sowich, który stanowić miał najprawdopodobniej ogromny system fabryk zbrojeniowych III Rzeszy. Dzięki działaniom znanych jest obecnie 7 podziemnych kompleksów: Zamek Książ, Jugowice, Włodarz, Rzeczka, Soboń, Osówka oraz Gontowa. Nie wszystkie udostępniono turystom, jednak te, które funkcjonują jako atrakcje turystyczne mają specyficzną oprawę, przewodnicy często przebrani są w określone stroje, we wnętrzach czekają na uczestników zwiedzania specjalnie przygotowane atrakcje. W znakomitej większości obiektów świadczone są usługi przewodnickie przynajmniej w j. angielskim oraz niemieckim. Ponadto udostępnione są (tam gdzie to możliwe) przewodniki elektroniczne także w językach obcych. Bardzo ważną oprawę dla tego rodzaju atrakcji stanowią również mikroeventy organizowane często w trakcie zwiedzania, w przypadku Kompleksu Włodarz czy Zamku Książ, obiekty dysponują bardzo bogatą ofertą w tym zakresie. Ponadto obiekty dysponują również własnym materiałem informacyjnym dostępnym także w językach obcych. Warto zauważyć, że w większości wskazane zabytki odznaczają się jednocześnie bardzo dobrym stanem architektonicznym, zostały odnowione i udostępnione turystom w znakomitym stanie. Potencjał turystyczno-kulturowy w mniejszym stopniu tworzą miejsca historyczne i znaczące. Są to przede wszystkim pomniki lub obiekty o znaczeniu regionalnym, jak np. pomnik górnictwa, a także miejsca związane z akcją utworów literackich. Na szczególną uwagę zasługuje tu Zamek Książ, który ze względu na swój wygląd i historię jest niezwykle atrakcyjnym miejscem dla scenerii różnych filmów i nie tylko. Ponadto w regionie funkcjonuje wiele obiektów muzealnych ściśle związanych z charakterem obszaru. Do nich zaliczyć należy Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu, Muzeum Porcelany w Wałbrzychu (to druga gałąź obok górnictwa z powodzeniem funkcjonująca w mieście aż do chwili obecnej), Muzeum Górnictwa i Sportów Motorowych w Wałbrzychu mające zasięg regionalny oraz obiekty nieco bardziej lokalne - m.in. Muzeum Modelarstwa i Lotnictwa w Miniaturze zlokalizowane w Szczawnie Zdroju. Podobnie jak w przypadku poprzedniej kategorii obiektów świadczone są usługi przewodnickie przynajmniej w j. angielskim oraz niemieckim. Ponadto udostępnione są (tam gdzie to możliwe) przewodniki elektroniczne także w językach obcych. Należy zwrócić​ uwagę tutaj także na możliwość pozyskania specjalnie do tego przygotowanej aplikacji "WOW Poland" będącej przewodnikiem po stałej wystawie w Zamku Książ. Twórcy przewidują rozszerzenie obszaru na pozostałe atrakcje Wałbrzycha. W obiektach organizowane są także liczne mikroeventy, a bardziej zainteresowani o innych atrakcjach czy dodatkowych ofertach mogą dowiedzieć się z materiałów informacyjnych dostępnych bezpośrednio, także w językach obcych. Warto w tym miejscu już zauważyć, że oferta kulturowa jest odpowiednio zorganizowana. Obiekty dysponują zarówno usługami przewodnickiej, a także promują się poprzez własne materiały informacyjne, które skierowane są do szerokiej rzeszy turystów w tym również obcojęzycznych. To jedynie świadczy o dość dobrym przygotowaniu do przyjmowania ruchu turystycznego. Jak wynika z przeprowadzonych analiz, ważnym elementem składającym się na potencjał turystyczno-kulturowy mikroregionu są eventy kulturowe. Biorąc pod uwagę przemysłowy, przez długi czas, charakter obszaru, tych wydarzeń jest stosunkowo dużo. Są to zarówno eventy kultury wysokiej o znaczeniu międzynarodowym, jak np. Międzynarodowy Festiwal Henryka Wieniawskiego w Szczawnie Zdroju, czy też znaczeniu regionalnym, m.in. Festiwal Esemble na Zamku Książ, a także "imprezy" kultury masowej o znaczeniu krajowym, regionalnym i lokalnym. Co istotne są to wydarzenia regularne, a zatem wpływające w pewnym sensie na promocję regionu. Niektóre z nich jak np. Festiwal Kwiatów i Sztuki zaplanowane są na więcej niż jeden dzień. Ponadto na terenie powiatu działa grupa inscenizacji historycznej- Falanga Airsoft Group Wałbrzych.
Położenie regionu determinuje występowanie obiektów przyrodniczych o znaczeniu kulturowym. Są one istotne zwłaszcza, że przy inwentaryzacji terenowej, kategoria ta uzyskała zbliżoną liczbę punktów co obiekty sakralne czy te o istotnych walorach architektonicznych czy znaczeniu. Występują tu parki krajobrazowe- Książański, Gór Sowich oraz Sudetów Wałbrzyskich. Ponadto cenne przyrodniczo obiekty chronione są tu w rezerwatach: Rezerwat Przyrody Góra Choina oraz Rezerwat Przyrody Przełomy pod Książem. W Wałbrzychu można zwiedzić także Palmiarnię oraz Sudecki Ogród Dendrologiczny, na otwartej przestrzeni można natomiast podziwiać ogrody przy Pałacu w Jedlince oraz znacznie bardziej okazałe w Zamku Książ. Miasta regionu posiadają różnej wielkości tereny zielone w postaci parków oraz skwerów.
Przez powiat przebiegają także szlaki kulturowe. Są to zarówno szlaki o znaczeniu regionalnym- Szlak Zamków Piastowskich czy Szlak Obiektów Dziedzictwa Techniki Przemysłowej, jak również szlaki własne: Szlak Ułanów Nadwiślańskich, Szlak Tajemnic Dolnego Śląska, Szlak Sudecki im. M. Orłowicza. Poszczególne miejscowości regionu wchodzą w skład tras turystycznych: Szlakiem Starego Grodu oraz Zamek Książ i jego okolice. Ponadto, co związane jest z przeszłością historyczną regionu, a jednocześnie jego olbrzymią zaletą, obecne są tu podziemne trasy turystyczne Kompleksu Riese.
Pozostałą ofertę czasu wolnego tworzą instytucje kultury, atrakcje krajobrazowe oraz oferta sportowa edukacyjna i rekreacyjna. Po inwentaryzacji terenowej oraz analizie pod tymi względami, można stwierdzić, że nie jest najgorzej, zważywszy na główne funkcje regionu jeszcze niemal do końca XX w. Funkcjonuje tu teatr w Wałbrzychu oraz teatr w Szczawnie Zdroju, także filharmonia oraz kino. Warto wspomnieć, że zasadniczo wszystkie te obiekty to budynki z długą historią, co dodatkowo podnosi ich atrakcyjność. Bardzo duże znaczenie w przypadku propozycji na alternatywne spędzanie czasu wolnego ma położenie miasta, jak również całego regionu. Otoczenie tworzą Góry Wałbrzyskie, Góry Sowie, Góry Kamienne oraz Góry Stołowe (oczywiście tylko część pasm znajduje się na terenie powiatu). We wszystkich obszarach górskich zlokalizowane są oznakowane trasy turystyczne wraz z infrastrukturą turystyczną w postaci wiat, tablic, ławeczek. Poza w regionie można zobaczyć także jeziora(w tym również zdatne do kąpieli oraz stawy (zwykle pozostałość pogórnicza). Inne atrakcje przyrodnicze stanowią liczne pomniki przyrody. Bardzo dużym atutem regionu jest oferta lotów widokowych nad Zamkiem Książ, która cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem. Loty organizowane są bezpośrednio przez funkcjonujący tam aeroklub, a także sprzedawane w postaci "Wyjątkowych prezentów" (funkcjonująca w Interencie oferta). Ponadto stosunkowo dobrze prezentuje się również oferta sportowa, edukacyjna i rekreacyjna. Nie ma wątpliwości, że jedną z wizytówek regionu jest Aqua Zdrój Wałbrzych - centrum sportowo-rekreacyjne. Jest to kompleks składający się z aquaparku oraz obszarów sportowych. Ponadto w Zagórzu Śląskim funkcjonuje niewielka plaża przy kąpielisku, a w całym regionie liczne, stałe centra sportowe. Poza tym możliwe jest skorzystanie z innych ofert szkole czy szkółek (m.in. kursy jazdy konnej oraz kursy lotnicze i paralotniarskie). Jeśli natomiast chodzi kwestie edukacyjne, to na terenie mikroregionu funkcjonują szkoły językowe, a także dwie uczelnie wyższe - WSZiP w Wałbrzychu oraz PWSZ im. Angelusa Silesiusa, także z siedzibą w Wałbrzychu.
Zwrócić należy uwagę także na inne bogactwo regionu, a mianowicie wody mineralne. Powiat dysponuje dość obfitymi źródłami. Większość z nich została wykorzystana do celów leczniczych i powiązana była z dużymi zakładami zdrojowymi. Obecnie funkcjonują tu dwa znaczące uzdrowiska. Na uwagę zasługuje przede wszystkim najstarsze na Dolnym Śląsku uzdrowisko w Szczawnie Zdroju, jak również obiekt w Jedlinie Zdroju, gdzie funkcjonuje także zakład przyrodoleczniczy. Szczawno Zdrój zlokalizowane jest w niedużej odległości od samego Wałbrzycha, położone w malowniczej dolinie Szczawnika. Większość wód regionu to przede wszystkim szczawy alkaliczne o dużej zawartości dwutlenku węgla, znane zasadniczo od średniowiecza. Zbadano je i opisano jednak dopiero w 1597r. Natomiast uzdrowisko zaczęło funkcjonować od lata 1812-1815. Obecnie leczone są tu schorzenia narządu ruchu, górnych i dolnych dróg oddechowych, a także schorzenia układu pokarmowego i inne. Warto zwrócić także uwagę na kilka mniejszych źródeł wód mineralnych zlokalizowanych na obszarze Starych Bogaczowic. Ponadto nie można zapominać o wodach mineralnych Starego Zdroju, który obecnie stanowi fragment Wałbrzycha. Ważne, bo jedno z najsłynniejszych, w czasie swojej działalności, uzdrowisko z ujęciem wody źródła aqua antiqua, które jednak przestało działać pod koniec XIX w. w związku ze znacznym natężeniem prac górniczych. Od XVI w. znane były również źródła mineralne zlokalizowane w Jedlinie Zdroju, eksploatacji ich przypadła natomiast na XVII w. i podobnie jak w przypadku poprzedniego uzdrowiska rozwój uzdrowiska został zahamowany poprzez wzmożone prace górnicze. Obecnie wody lecznicze transportowane są tu ze Szczawna Zdroju. Leczy się tu dychawicę oskrzelową, przewlekłe nieżyty dróg oddechowych, przewlekłe zapalenia zatok, pylicę płuc, choroby stawów i stany wyczerpania Innym ważnym ośrodkiem leczniczym na tak bardzo uprzemysłowionym obszarze jest Sokołowsko - sanatorium leczenia gruźlicy. Założone zostało w 1854r., a swoją nazwę zawdzięcza Alfredowi Sokołowskiemu, który klimatyczne leczenie tej choroby rozwinął na szerszą skalę w okresie późniejszym. Istotny jest tu leczniczy mikroklimat. Co ciekawe samo uzdrowisko stanowiło wzór dla budowy szwajcarskiego Davos. Obecnie Sokołowsko straciło status uzdrowiska, ale ponownie władze starają się o jego przywrócenie. Należy zwrócić uwagę, że we wszystkich tych miejscowościach dodatkowe atrakcje stanowią cenne architektonicznie zabudowania uzdrowiskowe.
Jeśli natomiast chodzi o ofertę biznesową, to na obszarze regionu funkcjonuje kilka centrów konferencyjnych. Najważniejszą rolę spełnia Centrum konferencyjne w Aqua Zdroju w Wałbrzychu oraz nowoczesne Centrum konferencyjne "Stara Kopalnia" również w Wałbrzychu, nieco mniejsze Centrum Kulturalno-Kongresowe "Witold" zlokalizowane jest w Boguszowie-Gorcach. Ponadto obsługę konferencji czy spotkań tego rodzaju oferują niektóre obiekty hotelowe. Jeśli chodzi o ofertę shoppingu o zasięgu regionalnym to funkcjonuje w regionie jedna większa galeria - Galeria Victoria, a ponadto wiele mniejszych dyskontów handlowych. Taki stan infrastruktury zarówno w zakresie oferty biznesowej, jak i handlowej wskazuje na powolny stopniowy rozwój mikroregionu w zupełnie odmiennym od przemysłowego kierunku, co jest bardzo istotne z punktu widzenia wprowadzania tu turystyki jako szansy na wyjście z obecnej sytuacji. Ważnym punktem w tym zakresie jest także współpraca zagraniczna, w tym zakresie główne miasto regionu, tj. Wałbrzych posiada aż 9 związków partnerskich z różnym miastami.
Całość oferty turystycznej obszaru dopełnia jej organizacja od strony technicznej, informacyjnej etc. Jeśli chodzi tego rodzaju elementy, to warto zwrócić uwagę, że kwestie informacyjne koncentrują się przede wszystkim w głównym mieście regionu - Wałbrzychu. Tam działa Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej, gdzie usługi świadczone są w trzech językach obcych - angielskim, niemieckim oraz czeskim, dokładne tak samo przedstawia się oferta informacyjna w postaci licznych materiałów własnych. Jeśli chodzi o usługi przewodnickie, to przewodnicy miejscy i terenowi dostępni są na zamówienie, a informacje mogą być przekazywane także w języku angielskim. Zgromadzenie tego rodzaju usług przede wszystkim w Wałbrzychu jest swego rodzaju pokłosiem historii regionu, gdzie miasto to od początku stanowiło najważniejszy ośrodek całego Zagłębia Wałbrzyskiego. Wydaje się także, że związane to jest z "reaktywacją" całego regionu rozpoczynającą się również od głównego ośrodka wcześniej odpowiedzialnego za cały powiat.
Ważną częścią infrastruktury turystycznej jest baza noclegowa oraz gastronomiczna. Wydaje się, że w tym zakresie region wypada całkiem dobrze. Znajduje się tu wiele obiektów hotelarskim o dość wysokim standardzie, w postaci hoteli trzy- i czterogwiazdkowych, a także dla osób mniej wymagających - obiekty o nieco niższym standardzie. Ponadto istnieje tu szeroka oferta gospodarstw agroturystycznych oraz kwater prywatnych, jak również pensjonatów i ośrodków wypoczynkowych. Niektóre obiekty (przede wszystkim hotele) oferują także usługi skoncentrowane w pakiecie. Bogata oferta występuje też jeśli chodzi o lokale gastronomiczne, w regionie funkcjonują liczne restauracje, kawiarnie, bistra, puby czy bary. Niektóre z nich otwarte są po godzinie 22:00 czy po godzinie 24:00, jednak jest to stosunkowo niewiele obiektów.
Infrastruktura komunikacyjna również jest relatywnie dobra. W regionie istnieje oferta wypożyczenia autokaru, czy przewozów autokarowych. Możliwe jest także wynajęcie samochodu. Dla osób korzystających z komunikacji publicznej ważną informacją będzie to, że powiat jest dość dobrze skomunikowany pod względem linii kolejowej łączącej główne miasta, na terenie Wałbrzycha funkcjonują aż 4 stacje. Ponadto działa dość dobrze rozwinięta komunikacja miejska MPK na terenie Wałbrzycha, a także liczne firmy taksówkarskie. Dodatkowo zwiedzając Zamek Książ można przejechać się bryczką po wcześniejszym uzgodnieniu. Region położony jest dość korzystnie jeśli chodzi o względy komunikacyjne. Przebiega tu droga krajowa nr 35 oraz dwie drogi wojewódzkie nr 381 oraz 375. Jak można zauważyć, pod względem atrakcyjności turystycznej oraz w zakresie organizacji tej działalności region radzi sobie nie najgorzej. Jednak jeśli idzie o promocję, to opiera się ona przede wszystkim na materiałach własnych wydawanych przez poszczególne obiekty, jak również tych pochodzących z CIT w Wałbrzychu. Ponadto wydawane są regularne publikacje, także książkowe, jak również w ostatnim czasie zorganizowano tu konferencję pt. "Gospodarka, turystyka, edukacja akademicka na pograniczu sudeckim" przy współudziale PWSZ im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu oraz gminy Wałbrzych.
Warto zauważyć, że region położony jest w specyficznym miejscu z uwagi na jego rzeźbę. Przyrodniczo jest to obszar bardzo atrakcyjny turystycznie, obecność pasm górskich, nieregularnej rzeźby podnosi jeszcze dodatkowo potencjał obszaru. Jednak z uwagi na bogactwo mineralne, zwłaszcza węgiel kamienny, w powiecie rozwinęło się na ogromną skalę przede wszystkim górnictwo, które w znacznym stopniu przekształciło krajobraz. Wszystko to nie tylko spowodowało, ale jednocześnie wiązało się z przestrzennym i ludnościowym rozwojem miasta głównego - Wałbrzycha, a w dalszej kolejności również całego mikroregionu. Zagłębie Wałbrzyskie przynosiło ogromne dochody w czasie swojego największego rozwoju, jednak cały przemysł ciężki ostatecznie upadł pod koniec XX w. Dla silnie uprzemysłowionego regionu oraz tworzących go ośrodków nie mających żadnych alternatyw również oznaczało to upadek. Obecnie jest to obszar o licznych problemach społeczno-gospodarczych ze sporym potencjałem dla budowy nowego wizerunku. Próba ratowania miasta i powiatu przy wykorzystaniu turystyki jest czymś naturalnym, istnieje tu wiele ważnych z tego punktu widzenia obiektów, które są szczególnie znaczące zwłaszcza w kontekście turystyki kulturowej. Wspomnieć tu należy zabudowania sakralne związane w początkach istnienia lub przekształcone zgodnie z różnymi wyznaniami licznie występujące w całym regionie, trudną spuściznę pogórniczą, ale niezwykle cenną z uwagi na historię i utrzymanie poczucia tożsamości lokalnej, obiekty uzdrowiskowe, z których niektóre funkcjonują także obecnie, ruiny zamków oraz okazały Zamek Książ, zabudowania III Rzeszy - owiany tajemnicą kompleks Riese ściągający w te strony setki turystów i poszukiwaczy, a także inne cenne architektonicznie budowle. Nie da się ukryć, że region ma naprawdę duży potencjał oraz zaplecze dla rozwoju tego kierunku, niemniej jednak wydaje się, że mimo wielu atutów i całkiem niezłej infrastruktury, dalej jeszcze istnieje kilka problemów, które należałoby rozwiązać. Pierwszym zagadnieniem wydaje się być wszystko to co pozostało po dawnym górnictwie. Jest to ściśle związane z historią całego regionu i jego funkcjonowanie przez setki lat. Wydaje się, że w dalszym ciągu brakuje jeszcze kapitału na dostateczne odnowienie tego rodzaju obiektów oraz ich promocję, a następnie udostępnienie. Już rewitalizacja, a i tak niecałkowita, obiektu po dawnej kopalni "Julia" pochłonęła znaczne środku finansowe. Warto też wspomnieć, że odnosi się niekiedy wrażenie, że region nie do końca uznaje swoją przeszłość górniczą, jako coś czym można byłoby się pochwalić, co związane jest zapewne ze znacznymi problemami społeczno-gospodarczymi oraz niezadowoleniem i frustracją wśród mieszkańców związanymi z utratą pracy. Poza tym dość zapomnianą wydaje się także działalność uzdrowiskowa, trudno dostrzec jakąś większą promocję uzdrowisk, podczas, gdy np. wyjeżdżając z Wrocławia w tamtym kierunku promują się Termy Cieplickie zlokalizowane w Jeleniej Górze oddalonej dodatkową godzinę drogi dalej aniżeli Wałbrzych i okoliczne tereny. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się natomiast udostępnione podziemia kompleksu "Riese", dodatkową promocję wykonały pogłoski o Złotym Pociągu ukrytym w okolicach miasta, przy biegnącej tamtędy linii kolejowej. Pomimo istnienia wielu naprawdę różnych atrakcji wydaje się, że region nie potrafi się ukierunkować i wyznaczyć konkretnych rodzajów turystyki jaką można tu uprawiać. Oczywiście przeglądając stronę internetową powiatu, pojawiają się informacje o turystyce kulturowej, niemniej jednak są one bardzo lakoniczne i nawet tutaj nie zachęcają potencjalnych turystów. Głównym zadaniem zatem wydaje się być odpowiednie ukierunkowanie i określenie poszczególnych form turystyki jaka mogłaby tu mieć miejsce w oparciu o istniejące atrakcje. Ponadto wydobycie potencjału tkwiącego w dawnych obiektach przemysłowych, jest to ważny element tożsamości całego mikroregionu, więc warto byłoby to wyeksponować.
Podsumowując waloryzację oraz powyższe rozważania należy zwrócić uwagę, że powiat wałbrzyski wraz z miastem na prawach powiatu Wałbrzychem, będącym jednocześnie głównym ośrodkiem mikroregionu nie jest ubogi, jeśli chodzi o atrakcje turystyczne. Nie ulega wprawdzie wątpliwości, że przeobrażenia rzeźby na terenie Zagłębia Wałbrzyskiego zostały dokonane w tak wielkim stopniu, że w dużej mierze naturalne formy są obecnie niewidoczne w krajobrazie regionu. Największa degradacja nastąpiła w centralno-zachodniej części miasta, w pozostałych częściach Wałbrzycha przekształcenia są nieco mniejsze. Najbardziej dostrzegalne są przede wszystkim hałdy, osadniki kopalniane, niecki z osiadania zapadliska, a także wyrobiska o znacznych rozmiarach. Historia i przemysłowy charakter mogłyby sugerować, że obszar jest całkowicie nieturystyczny, ale właśnie to czyni region atrakcyjnym pod innym względem. Jest to autentyczny i jednocześnie aktualny przykład regionu poprzemysłowego, w którym niektóre z obiektów już wykorzystano i udostępniono na potrzeby rozwijającej się turystyki. Dodatkowo atrakcyjności dodaje specyficzne, bo "górskie" położenie miasta i pozostałych gmin tworzących powiat. Region jest cenny pod względem historycznym, stanowi swego rodzaju obraz dawnych lat, a jedynie brak lub niedostateczne zagospodarowanie turystyczne sprawia, że nie ma tu wielu turystów.
Wyniki przeprowadzonej analizy uwidaczniają, że powiat obfituje w liczne i różnorodne rodzaje atrakcji, które mają znaczący potencjał. Zabudowania poprzemysłowe, historyczne czy po prostu budynki cenne pod względem architektonicznym, mogą być punktem wyjścia dla budowania nowego wizerunku regionu i szansą na ożywienie podupadającego gospodarczo powiatu. Również infrastruktura organizacji turystyki, tj. baza noclegowa, gastronomiczna, oferta shoppingowa i biznesowa prezentują się dość dobrze. Zatem do mocnych stron mikroregionu należy zaliczyć przede wszystkim:
- pozostałości infrastruktury pogórniczej, które stanowią obiekty cenne pod względem historycznym;
- skutki likwidacji przemysłu na obszarze regionu: głównie dokonująca się poprawa jakości środowiska, w tym zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza;
- korzystne turystycznie położenie geograficzne oraz zróżnicowanie rzeźby terenu umożliwiające rozwój różnych rodzajów turystki, nie tylko kulturowej;
- zwiększenie się powierzchni terenów rekultywowanych;
- duże zasoby leśne powodujące zwiększenie atrakcyjności w kontekście turystyki aktywnej;
- bliskość Książańskiego Parku Krajobrazowego stworzonego w celu ochrony wartości przyrodniczych oraz kulturowych Pogórza Wałbrzyskiego;
- znaczna liczba zbiorników wodnych;
- miejsce i możliwości rozmieszczenia punktów widokowych;
- znaczne zaplecze mieszkaniowe oraz dobrej jakości infrastruktura kolejowa i drogowa.

4. Postulaty rozwijania oferty turystyki kulturowej w mikroregionie:
Wałbrzych z okolicami tworzy atrakcyjny obszar charakteryzujący się licznymi atrakcjami. Niemniej jednak różnorodność walorów jest przyczyną chaosu w sferze planów rozwoju turystyki, a w rezultacie: brakiem jednolitej strategii. Dlatego w regionie należałoby podjąć szereg działań, do których zaliczyć należy:
1.Uporządkowanie i uwypuklenie oferty turystycznej w oparciu o istniejące atrakcje. Obecnie "żyją one własnym życiem", trudno o znalezienie sprecyzowanej i profesjonalnie opracowanej charakterystyki obszaru pod kątem potencjału turystyki kulturowej czy innej odmiany turystyki.
2.Działania ukierunkowane na stworzenie turystycznej marki regionu. Zamiast kojarzyć region wyłącznie z upadłym górnictwem, warto zadbać o nową etykietę w postaci (do wyboru) dawnego zagłębia węglowego, obszaru tajemniczych podziemnych korytarzy czy powiatu zamków i pałaców. Ważne jest dostrzeżenie potencjału, zdefiniowanie jego podstaw i zbudowanie nowego wizerunku regionu, co powinno znaleźć się w zakresie kompetencji władz miasta oraz powiatu. Wielość i różnorodność atrakcji turystycznych, o których wspomniano, nasuwa wiele alternatywnych możliwości wykreowania turystycznego oblicza powiatu. Zdaniem autorek należy jednak pamiętać o ogromnej spuściźnie, jaką bez wątpienia jest górnictwo: niechlubne opinie dotyczące podupadającego przemysłu można byłoby przekształcić i obrócić na korzyść mikroregionu. Dobrym krokiem w tym kierunku była rewitalizacja dawnej kopalni i przekształcenie obiektu w Centrum Nauki i Sztuki-Stara Kopalnia. Warto także zainwestować w rewitalizację innych obiektów, m.in. wież szybów "Staszic", "Irena", "Wojciech" czy "Chwalibóg", co wiąże się jednak z dużymi nakładami finansowymi. Niemiej profesjonalnie prowadzona promocja i zorganizowanie w niedalekiej przyszłości tematycznej oferty mogłoby się opłacić. Wówczas region jako całość mógłby promować się jako turystycznie atrakcyjny dla każdego pod hasłem - "Nowy Wałbrzych!" lub "Nowy powiat wałbrzyski - zobacz, sprawdź, podaj dalej!", dysponuje bowiem:
a) zamkami oraz zabytkami antropogenicznymi,
b) uzdrowiskami w obszarze poprzemysłowym,
c) tajemniczymi podziemiami kompleksu Riese,
d) bogactwem historii niemal najstarszego górnictwa na terenie Polski -od czasów jego świetności aż do upadku,
Na podstawie wymienionych atrakcji powiat powinien budować swój nowy wizerunek, co powinno stopniowo przyczyniać się do wzrostu liczby turystów odwiedzających region
Z pewnością ofertę regionu wzbogaciłyby linearne Systemy eksploatacji turystycznej, stanowiące gotowe programy zwiedzania tematycznego (szlaki turystyczne), które można byłoby tu stworzyć w oparciu o istniejące atrakcje. Poniżej wymieniono przykładowe propozycje takich:

1. pierwszy z nich tworzyć mogłyby wszystkie dostępne obiekty pogórnicze czy z górnictwem związane, m.in. KWK "Julia" (obecnie Stara Kopalnia Centrum Nauki i Sztuki), Pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego w Wałbrzychu, Muzeum Górnictwa i Sportów Motorowych w Wałbrzychu (na terenie szybu "Teresa"), Walim z Kopalnią Silberloch oraz kompleks "Włodarz". Szlak wykorzystałby potencjał tkwiący w tych obiektach, jak również uwypuklałby walory obszaru w znacznym stopniu przekształconego przez człowieka, a przez to unikatowego w tej części kraju, tworząc nową jego markę;

2. drugi szlak mógłby wieść przez "Dolnośląskie Davos" obejmując trzy uzdrowiska: Szczawno Zdrój, Sokołowski oraz Jedlinę Zdrój. Poza walorami uzdrowiskowymi, mamy tu do czynienia także z atrakcyjnym położeniem pod względem rzeźby terenu, uzupełnionym licznymi zabytkami (m.in. znajdujące się w Szczawnie Zdroju najstarszym uzdrowisku w regionie, zespół zabudowań zdrojowych wybudowany w latach 1822-1894, składający się z pawilonu handlowego, teatru zdrojowego, klubu kuracjusza, "Białej Sali", Pijalni Wód Zdrojowych, charakterystycznej drewnianej hali spacerowej, muszli koncertowej i altany nad źródłem)- co stanowi ciekawe połączenie w kontekście rozwoju turystyki. Ten szlak uwypukla kolejny - i zaskakujący - walor regionu, powszechnie uchodzącego za przemysłowy.

3. trzecia propozycja to "Szlak tajemnic regionu wałbrzyskiego" obejmujący swoim zasięgiem podziemia kompleksu Riese, jak również Zamek Książ ze jego bogatą ofertą atrakcji dla odkrywców tajemnic.

4. czwarta propozycja to "Szlak wielokulturowego regionu" obejmujący małe, mniej znane atrakcje kulturowe, a także proponujący aktywne zwiedzanie. Obiekty, jakie mogłyby się znaleźć w tym systemie to m.in. Kościół Ewangelicko-Augsburski w Wałbrzychu, Synagoga w Wałbrzychu, Żydowski dom pogrzebowy w Wałbrzychu, Cmentarz żydowski w Wałbrzychu, a także cerkiew św. Michała Archanioła w Sokołowsku, kirkut w Mieroszowie czy Kościół Ewangelicki w Boguszowie Gorcach

Warto zastanowić się także nad ofertą z zakresu turystyki aktywnej: należy dostrzec potencjał położenia powiatu oraz możliwości jego wykorzystania. Na znacznie przekształconym obszarze znajdują się jednak tereny niewiele naruszone przez człowieka, cenne przyrodniczo, którym brakuje jednak odpowiedniego zagospodarowania, chociażby w postaci tablic informujących, że są tu ciekawe obiekty, szlaki turystyczne itp.;
Niezbędne jest wprowadzenie zintegrowanej informacji i promocji istniejących obiektów uzdrowiskowych, ujęć wód mineralnych (m.in. wód leczniczych "Marta", "Dąbrówka", "Młynarz" i "Marta", które są niewątpliwym walorem Szczawna Zdrój) oraz infrastruktury uzdrowiskowej - zabytkowej. To przecież Sokołowsko określane było mianem "Śląskiego Davos", a Szczawno Zdrój odwiedzały znane osobistości. Należy przypomnieć, że kuracjusze są jedną z podstawowych grup turystów kulturowych w rejonach, w których dłuższy czas przebywają.
Odpowiednia promocja oraz właściwe funkcjonowanie systemu informacji o istniejących obiektach, miejscach wartych zwiedzenia etc., dotyczy de facto całego regionu. Tak naprawdę żadna z miejscowości nie promuje się "w terenie". Trudno tu dostrzec starania o pozyskanie turystów, a jest to dobry sposób na zmniejszenie problemu bezrobocia poprzez napływ większej liczby ludzi, którzy będą chcieli skorzystać z różnych usług. Powiat ma szansę na "odrodzenie", wymaga to jednak pomysłu na takie zagospodarowanie i znacznego nakładu pracy. Początek może wyznaczać ustawienie oryginalnie wykonanych i przyciągających uwagę tablic informacyjnych, odzwierciedlających charakter atrakcji, tablic informacyjnych o okolicy, gdzie turysta znajdzie informacje, co może zwiedzić w bezpośrednim otoczeniu, czy tablic znajdujących się przy poszczególnych obiektach historycznych. W dalszej kolejności warto zadbać także o billboardy znajdujące się w różnych odległościach od miasta.
Podsumowując powyższe propozycje, należy stwierdzić, że umiejętne wykorzystanie potencjału, uporządkowanie atrakcji oraz odpowiednie ich zakwalifikowanie do poszczególnych grup (podziemia, górnictwo, uzdrowiska, zamki i inne obiekty kulturowe), a także promocja regionu może wspomóc jego rozwój jako obszaru recepcji turystyki. Jest to bardzo ważna kwestia w świetle obecnej sytuacji powiatu wałbrzyskiego, jak również miasta Wałbrzycha.

Wykorzystana literatura:
1 Michalkiewicz S. (red.), 1993, Wałbrzych. Zarys monografii miasta na tle regionu, Wyd. DTSK-Silesia, Wrocław, s.7-20
Mikos von Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy. (Wyd.2)Wyd. KulTour.pl, Poznań

Nasi Partnerzy